Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yunan mitolojisinde Artemis (Yunanca: Ἄρτεμις) av, vahşi doğa, vahşi hayvanlar, doğa, bitki örtüsü, doğum, çocuk bakımı ve iffet tanrıçasıdır. Ay tanrıçası Selene ve başka bir Ay tanrıçası olan Hekate ile yoğun bir şekilde özdeşleştirilmiştir bu nedenle yukarıda belirtilen ikisinin yanı sıra mitolojideki en önemli ay tanrılarından biri olarak kabul edilir. Çoğunlukla su perileri, bazı ölümlüler ve avcılardan oluşan geniş çevresiyle Yunanistan ormanlarında sık sık dolaşırken betimlenmiştir. Tanrıça Diana Roma mitolojisindeki eşdeğeridir.
| Artemis | |
|---|---|
 Artemis ve simge hayvanı geyik | |
| Avcılık ve Kır Tanrıçası | |
| Özellikleri | |
| Alanı | Okçuluk, avcılık |
| Mekânı | Olimpos |
| Semboller | Yay-ok, geyik, köpek ve ay |
| Görünüşü | Ok ve yay ile betimlenen sarışın genç kadın |
| Kişisel bilgileri | |
| Ebeveynler | Zeus ve Leto |
| Kardeşler | Apollon |
Artemis, Zeus ile Leto’nun kızı olarak da bilinir. Apollon’un ikiz kız kardeşi ve ay tanrıçasıdır. Ares'in dostu ve en büyük Yunan tanrıçalarından biridir.
Kardeşinden bir gün önce doğup Apollon’un doğumu sırasında annesine yardım etmiştir. Annesinin çektiği acıyı gören Artemis evlenmemeye ve bakire kalmaya yemin etmiştir. Delos adasında doğmuştur. Apollon güneşi, Artemis ise ayı temsil eder; Apollon’a "Phoebos" (parlak, ışıklı) denildiği gibi, Artemis’e de "Phoebe" denilirdi. İkisi de yayla silahlanmıştır, oklar atarlar; oklar güneş ve ay ışınlarının sembolüdür.
Artemis, sarışın, güzel, endamlı, ciddi yüzlü, tanrısal bir bakiredir. Saf ışık tanrıçası olarak afifliği sembolize eder, kültünün kanunu olarak afifliğe, erkek, kadın duacıları riayet etmek zorundaydı. Ona tapınan ve onun gibi dünya iptilasından uzak, dağlar, ormanlar arasında yaşayan Hippolyt, afiflik yüzünden helak olduğu zaman Artemis ona yüksek şerefler müjdeleyerek teselli vermiştir.
Sonraları Artemis adına türlü kültlere sapılmıştır. Bunlardan biri, Efes’te Artemis’e, bütün tabiatı dölleştiren ve göğsü sayısız memelerle örtülü bir tanrıça gibi düşünülerek tapınılmasından doğan kült idi. Artemis ve avcıları bakirelik yemini etmiştir. Artemis de bütün avcıları 13-15 yaşlar arasında ölümsüz olarak sabitlemiştir. Satirler Artemis ve avcıların hayranıdırlar. Çünkü Artemis hayvanları ve doğayı çok sevmektedir. Fakat hiçbir erkek veya satir asla Artemis ve avcılarına yaklaşamamaktadır. Artemis kendine yaklaşan erkekleri ya bir çeşit geyiğe ya da tavşana çevirerek onları cezalandırmıştır. Ayrıca Artemis ev ve orman tanrıçasıdır. Bunun yanında Artemis bakireliğini bir erkeğe verip gebe kalan kadınları okuyla öldürmüştür.
Artemis Mitleri
Niobe: Niobe, Lidya kralı Tantalos'un kızıdır. Thebai kralı Amphionla evlenmiştir ve ondan birçok çocuğu olmuştur. Niobe çok fazla çocuğu olduğundan kendisini Tanrıça Leto'dan üstün görerek tanrıçayı aşağılamıştır. Bunun üzerine Leto'nun çocukları Artemis ve Apollon, Niobe'nin çocuklarını oklarla öldürmüşlerdir. 6 erkek çocuğunu Apollon, 6 kız çocuğunu ise Artemis öldürmüştür. Niobe bu acıya dayanamamıştır ve tanrı buyruğuyla taş olmuştur. Niobe efsaneyi doğrulayan bir biçimde taşa dönüşmüştür ve bugün Manisa'da kadın yüzü biçiminde bir kaya vardır. Bu kayanın göz kısımlarındaki deliklerden su akar. Bu da gözü yaşlı Niobe'yi tasvir etmektedir.
Meleagros: Aitolia'nın bölgesinin kralı Oineus ile Althaia'nın oğludur. Hasat bayramında bütün tanrılara kurban kestiği hâlde Artemis'i unutur. Bunu kendine karşı saygısızlık olarak gören tanrıça, Kalydon bölgesine korkunç bir domuz gönderir. Bu domuz tüm ekinleri mahvedince kıtlık başlar. Meleagros bu domuzu avlamaya kalkışır ancak çok zorlu bir canavar olduğu için yardımına çokça yiğit gelir. Komşuları Kuretler de gelir ve domuz öldürülür. Ancak kini geçmeyen Artemis bu defa Kuretler ile Aitolialar arasında av paylaşımıyla ilgili kavga çıkartır. Bir efsaneye göre Meleagros bu sırada dayılarını öldürdüğü için annesi onu lanetler ve Meleagros çekip gider. Bunu fırsat bilen Kuretler şehri yakıp yıkarlar. Herkes Meleagros'a ülkesine geri dönmesini söyler ve Melegros öfkesinden vazgeçip ülkesine gelir ve Kuretleri kovar. Bir başka anlatıma göre ise Meleagros domuzun postunu domuz avına katılan kız kahraman Atalante'ye vermek ister. Ancak bir kadının kendilerinden üstün tutulmasına avcılar karşı çıkar. Bu kargaşada Meleagros dayılarını öldürür. Bunun üzerine annesi Meleagros'un yaşamıyla ilgili olan odunu ateşe verip oğlunu öldürür.
İphigeneia: Babası Agamemnon av sırasında Tanrıça Artemis'in kutsal geyiklerinden birini öldürür. Bunun üzerine Artemis rüzgârları keser ve Truva Savaşı için giden filoları engeller. Artemis tek bir şartla rüzgârların yeniden esmesine izin verir: Kızını Artemis adına kurban edecektir. En başta buna yanaşmayan Agamemnon daha sonra ülkenin çıkarları için kabul eder. Kızını kurban etmek için bir sunağın üzerine koyar ve bıçağı boğazına yaklaştırır; ama kıza acıyan Artemis kızı havaya kaldırır ve onun yerine bir geyik koyar.
Orion: Artemis genç ve yakışıklı olan bu avcıya aşık olur ve evlenmeme kararından bile vazgeçer. Fakat Apollon kardeşinin bu avcıyla evlenmesini istemez ve Artemis'i vazgeçirmeye çalışır; ancak Artemis vazgeçmek yerine daha çok bağlanır. Bunun üzerine Apollon hile yoluyla avcıyı ortadan kaldırmak ister. Bir gün Orion yüzerken Apollon Artemis'i Orion'un başı küçük bir nokta kalıncaya kadar uzak bir yere götürür ve o hedefi vurup vuramayacağını sorar. Avcı tanrıça heyecanlanır ve okunu hedefe gönderir. Daha sonra onun Orion olduğunu anladığında çok üzülür ve babası Zeus'tan onu bir takımyıldızı olarak gökyüzüne almasını ister ve böylece Zeus kızının isteğini yerine getirir.
Diğer bir hikâyeye göre; Artemis Orion'a âşık olur ve birlikte vakit geçirmeye başlarlar. Artemis bakirelik yemini ve aşkı arasında kalır. Bu arada Orion'la sürekli olarak ava çıkarlar ve yine ava çıktıkları bir gün Orion Artemis'in kendisine olan ilgisinden de emin olarak yanına yaklaşarak elini tutar. Bugüne kadar hiçbir erkeğin dokunamadığı Artemis bu durum üzerine birden sinirlenir ve Orion'u öldürür. Daha sonra yaptığından çok pişman olup babası Zeus'a onu ölümsüz yapması için yalvarır. Zeus bunu yapmayacağını ancak onu göğe alarak sonsuza kadar bir takımyıldızı yapabileceğini söyler. Artemis de bunu kabul eder.
Aktaion: Thebialı bir avcıdır. Çoban Aristaios ile Autonoe'nin oğludur. Çok yaman bir avcı olduktan sonra gurura kapılıp kendini Artemis'ten daha üstün görür. Bir gün tanrıçayı derede yıkanırken çıplak görür. Artemis bu kadar saygısızlığı kabullenemeyerek Aktaion'u geyiğe çevirir ve Aktaion'un elli köpeğini üstüne salar. Köpekler efendilerini parçaladıklarını anlamadıkları için uluyarak Aktaion'u ararlar. Böylece Kheiron'un mağarasına kadar gelirler. Kheiron da köpekleri sakinleştirebilmek için Aktaion'un bir heykelini yapar.
Herkül: Herkül'ün 12 görevinden biri de tanrıçanın hızı ile ünlü kutsal hayvanı Kyreneia Geyiği'ni canlı yakalamaktır.
Artemis Kültleri
Efes Artemisi, Yunan ve Latin mitolojisinde bakireliğin sembolü olmasına rağmen, Anadolu'da Efes'te, Artemis doğurganlığın ve bereketin sembolü olan bir ana tanrıçayı simgeler. Yay taşımaz, Frig Kibelesiyle özdeştirilir. Dünyanın 7 harikasından biri olan Efes Artemis Tapınağı, bu tanrıça adına yapılmıştır.
Resimler
-
![image]()
Niobe, Dallas Sanat Müzesi -
![image]()
Herkül, sağında Artemis -
![image]()
Artemis İphigenia'nın kurban edilişini önlerken -
![image]()
-
![image]()
Geyiğe dönüştürülen Aktaion
Kaynakça
- ^ . Encyclopedia Britannica (İngilizce). 15 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2021.
- ^ Inc, Merriam-Webster (1995). Merriam-Webster's Encyclopedia of Literature. Merriam-Webster. s. 74. ISBN .
- ^ Smith, s.v. Artemis 15 Ekim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
| Wikimedia Commons'ta Artemis ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
| Yunan tanrıları dizisi |
|---|
| Primordiyal tanrılar | Titanlar | Su tanrıları | Khthonik tanrılar |
| Olimposlu tanrı ve tanrıçalar |
| Zeus | Hera | Poseidon | Hades | Hestia | Demeter | Afrodit Athena | Apollon | Artemis | Ares | Hefaistos | Hermes | Diyonisos |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Yunan mitolojisinde Artemis Yunanca Ἄrtemis av vahsi doga vahsi hayvanlar doga bitki ortusu dogum cocuk bakimi ve iffet tanricasidir Ay tanricasi Selene ve baska bir Ay tanricasi olan Hekate ile yogun bir sekilde ozdeslestirilmistir bu nedenle yukarida belirtilen ikisinin yani sira mitolojideki en onemli ay tanrilarindan biri olarak kabul edilir Cogunlukla su perileri bazi olumluler ve avcilardan olusan genis cevresiyle Yunanistan ormanlarinda sik sik dolasirken betimlenmistir Tanrica Diana Roma mitolojisindeki esdegeridir ArtemisArtemis ve simge hayvani geyikAvcilik ve Kir TanricasiOzellikleriAlaniOkculuk avcilikMekaniOlimposSembollerYay ok geyik kopek ve ayGorunusuOk ve yay ile betimlenen sarisin genc kadinKisisel bilgileriEbeveynlerZeus ve LetoKardeslerApollon Artemis Zeus ile Leto nun kizi olarak da bilinir Apollon un ikiz kiz kardesi ve ay tanricasidir Ares in dostu ve en buyuk Yunan tanricalarindan biridir Artemis heykeli Efes Muzesi Kardesinden bir gun once dogup Apollon un dogumu sirasinda annesine yardim etmistir Annesinin cektigi aciyi goren Artemis evlenmemeye ve bakire kalmaya yemin etmistir Delos adasinda dogmustur Apollon gunesi Artemis ise ayi temsil eder Apollon a Phoebos parlak isikli denildigi gibi Artemis e de Phoebe denilirdi Ikisi de yayla silahlanmistir oklar atarlar oklar gunes ve ay isinlarinin semboludur Artemis sarisin guzel endamli ciddi yuzlu tanrisal bir bakiredir Saf isik tanricasi olarak afifligi sembolize eder kultunun kanunu olarak afiflige erkek kadin duacilari riayet etmek zorundaydi Ona tapinan ve onun gibi dunya iptilasindan uzak daglar ormanlar arasinda yasayan Hippolyt afiflik yuzunden helak oldugu zaman Artemis ona yuksek serefler mujdeleyerek teselli vermistir Sonralari Artemis adina turlu kultlere sapilmistir Bunlardan biri Efes te Artemis e butun tabiati dollestiren ve gogsu sayisiz memelerle ortulu bir tanrica gibi dusunulerek tapinilmasindan dogan kult idi Artemis ve avcilari bakirelik yemini etmistir Artemis de butun avcilari 13 15 yaslar arasinda olumsuz olarak sabitlemistir Satirler Artemis ve avcilarin hayranidirlar Cunku Artemis hayvanlari ve dogayi cok sevmektedir Fakat hicbir erkek veya satir asla Artemis ve avcilarina yaklasamamaktadir Artemis kendine yaklasan erkekleri ya bir cesit geyige ya da tavsana cevirerek onlari cezalandirmistir Ayrica Artemis ev ve orman tanricasidir Bunun yaninda Artemis bakireligini bir erkege verip gebe kalan kadinlari okuyla oldurmustur Artemis ve geyikArtemis MitleriNiobe Niobe Lidya krali Tantalos un kizidir Thebai krali Amphionla evlenmistir ve ondan bircok cocugu olmustur Niobe cok fazla cocugu oldugundan kendisini Tanrica Leto dan ustun gorerek tanricayi asagilamistir Bunun uzerine Leto nun cocuklari Artemis ve Apollon Niobe nin cocuklarini oklarla oldurmuslerdir 6 erkek cocugunu Apollon 6 kiz cocugunu ise Artemis oldurmustur Niobe bu aciya dayanamamistir ve tanri buyruguyla tas olmustur Niobe efsaneyi dogrulayan bir bicimde tasa donusmustur ve bugun Manisa da kadin yuzu biciminde bir kaya vardir Bu kayanin goz kisimlarindaki deliklerden su akar Bu da gozu yasli Niobe yi tasvir etmektedir Meleagros Aitolia nin bolgesinin krali Oineus ile Althaia nin ogludur Hasat bayraminda butun tanrilara kurban kestigi halde Artemis i unutur Bunu kendine karsi saygisizlik olarak goren tanrica Kalydon bolgesine korkunc bir domuz gonderir Bu domuz tum ekinleri mahvedince kitlik baslar Meleagros bu domuzu avlamaya kalkisir ancak cok zorlu bir canavar oldugu icin yardimina cokca yigit gelir Komsulari Kuretler de gelir ve domuz oldurulur Ancak kini gecmeyen Artemis bu defa Kuretler ile Aitolialar arasinda av paylasimiyla ilgili kavga cikartir Bir efsaneye gore Meleagros bu sirada dayilarini oldurdugu icin annesi onu lanetler ve Meleagros cekip gider Bunu firsat bilen Kuretler sehri yakip yikarlar Herkes Meleagros a ulkesine geri donmesini soyler ve Melegros ofkesinden vazgecip ulkesine gelir ve Kuretleri kovar Bir baska anlatima gore ise Meleagros domuzun postunu domuz avina katilan kiz kahraman Atalante ye vermek ister Ancak bir kadinin kendilerinden ustun tutulmasina avcilar karsi cikar Bu kargasada Meleagros dayilarini oldurur Bunun uzerine annesi Meleagros un yasamiyla ilgili olan odunu atese verip oglunu oldurur Iphigeneia Babasi Agamemnon av sirasinda Tanrica Artemis in kutsal geyiklerinden birini oldurur Bunun uzerine Artemis ruzgarlari keser ve Truva Savasi icin giden filolari engeller Artemis tek bir sartla ruzgarlarin yeniden esmesine izin verir Kizini Artemis adina kurban edecektir En basta buna yanasmayan Agamemnon daha sonra ulkenin cikarlari icin kabul eder Kizini kurban etmek icin bir sunagin uzerine koyar ve bicagi bogazina yaklastirir ama kiza aciyan Artemis kizi havaya kaldirir ve onun yerine bir geyik koyar Orion Artemis genc ve yakisikli olan bu avciya asik olur ve evlenmeme kararindan bile vazgecer Fakat Apollon kardesinin bu avciyla evlenmesini istemez ve Artemis i vazgecirmeye calisir ancak Artemis vazgecmek yerine daha cok baglanir Bunun uzerine Apollon hile yoluyla avciyi ortadan kaldirmak ister Bir gun Orion yuzerken Apollon Artemis i Orion un basi kucuk bir nokta kalincaya kadar uzak bir yere goturur ve o hedefi vurup vuramayacagini sorar Avci tanrica heyecanlanir ve okunu hedefe gonderir Daha sonra onun Orion oldugunu anladiginda cok uzulur ve babasi Zeus tan onu bir takimyildizi olarak gokyuzune almasini ister ve boylece Zeus kizinin istegini yerine getirir Diger bir hikayeye gore Artemis Orion a asik olur ve birlikte vakit gecirmeye baslarlar Artemis bakirelik yemini ve aski arasinda kalir Bu arada Orion la surekli olarak ava cikarlar ve yine ava ciktiklari bir gun Orion Artemis in kendisine olan ilgisinden de emin olarak yanina yaklasarak elini tutar Bugune kadar hicbir erkegin dokunamadigi Artemis bu durum uzerine birden sinirlenir ve Orion u oldurur Daha sonra yaptigindan cok pisman olup babasi Zeus a onu olumsuz yapmasi icin yalvarir Zeus bunu yapmayacagini ancak onu goge alarak sonsuza kadar bir takimyildizi yapabilecegini soyler Artemis de bunu kabul eder Aktaion Thebiali bir avcidir Coban Aristaios ile Autonoe nin ogludur Cok yaman bir avci olduktan sonra gurura kapilip kendini Artemis ten daha ustun gorur Bir gun tanricayi derede yikanirken ciplak gorur Artemis bu kadar saygisizligi kabullenemeyerek Aktaion u geyige cevirir ve Aktaion un elli kopegini ustune salar Kopekler efendilerini parcaladiklarini anlamadiklari icin uluyarak Aktaion u ararlar Boylece Kheiron un magarasina kadar gelirler Kheiron da kopekleri sakinlestirebilmek icin Aktaion un bir heykelini yapar Herkul Herkul un 12 gorevinden biri de tanricanin hizi ile unlu kutsal hayvani Kyreneia Geyigi ni canli yakalamaktir Artemis KultleriEfes Artemis Tapinagi kalintilari Selcuk Izmir Efes Artemisi Yunan ve Latin mitolojisinde bakireligin sembolu olmasina ragmen Anadolu da Efes te Artemis dogurganligin ve bereketin sembolu olan bir ana tanricayi simgeler Yay tasimaz Frig Kibelesiyle ozdestirilir Dunyanin 7 harikasindan biri olan Efes Artemis Tapinagi bu tanrica adina yapilmistir ResimlerNiobe Dallas Sanat Muzesi Herkul saginda Artemis Artemis Iphigenia nin kurban edilisini onlerken Geyige donusturulen AktaionKaynakca Encyclopedia Britannica Ingilizce 15 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Temmuz 2021 Inc Merriam Webster 1995 Merriam Webster s Encyclopedia of Literature Merriam Webster s 74 ISBN 9780877790426 Smith s v Artemis 15 Ekim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Wikimedia Commons ta Artemis ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Yunan tanrilari dizisiPrimordiyal tanrilar Titanlar Su tanrilari Khthonik tanrilarOlimposlu tanri ve tanricalarZeus Hera Poseidon Hades Hestia Demeter Afrodit Athena Apollon Artemis Ares Hefaistos Hermes Diyonisos