Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hayalet kasaba, çoğunlukla başarısız ekonomik yapı veya insan – doğa kaynaklı felaketler, savaş gibi sebepler yüzünden terk edilmiş olan kasaba veya şehirlere verilen isimdir. Deyim, nüfusları çok ciddi şekilde azalmış yerleşim yerleri için de kullanılır. Ayrıca özellikle belli zaman dilimlerinde nüfusunun arttığı örneğin Mısır’daki bazı harabe ören yerleri gibi normal şartlarda turizm dışında ayakta kalamayacak olan yerler için de kullanılır.
Gerçek hayalet kasabalar yerel sakinler tarafından tamamen terk edilmiş olan yerlerdir. Bazı örnekler Kaliforniya’daki Bodie ve İtalya'daki Craco kasabasıdır. Ayrıca halen bünyesinde bazı sanat ve mimari yapı özellikleri bulunan ama artık kimsenin yaşamadığı ören yerleri de olabilir. Bazı hayalet kasabalar turistler için ziyaret mekanları olarak kullanılırken bazı hayalet kasabalarına girmek tehlikeli hatta kanunlara aykırı olabilmektedir.
Sebepler
Kasabaların veya kentlerin terk edilmesinin ardındaki sebepler arasında azalan doğal kaynaklar, su gibi temel ihtiyacın artık sağlanamaması, demiryolu veya karayolunun güzergâh değişikliği, yerel ekonominin başka bir bölgeye kayması, doğal kaynakların yerlerinin değiştirilmesi (Aral Gölü) veya felaketler (Çernobil) olabilmektedir. Bazı salgın hastalıklar da belirli yerleşim yerlerinin terk edilmesinde etkendir. Arkansas’da bazı kasabalarda neredeyse kasaba nüfusunun tamamı (7000 kişi) 1918-19 İspanyol gribi salgınında ölünce geride kalan insanlar kasabaları terk etmiştir. Özellikle Ortadoğu'da yenilgiye uğrayan veya çöken devletler, imparatorluklara ait başkentler iktidarın yeni eğilimine göre değişir ve geride hayalet kasabalar bırakırdı. Doğal felaketler de hayalet kasaba oluşumunda etkilidir. Pattonsburg Missouri 1845 yılında kurulduğundan beri 30 kere sel felaketi geçirdiği için 1993 yılında 3 km uzakta yeni yerinde New Pattonsburg adı altında tekrar kurulmuştur. Bilimsel alandaki gelişmelerin de hayalet kasaba oluşumuna etkisi vardır. 1991 yılında Lemieux Ontario Kanada’da yer zemininde yapılan testlerde kentin dayanıksız kum üzerine kurulduğu anlaşılmış, kent başka yere taşınmış ve 2 yıl sonra güçlü bir sel eski şehri yutmuştur. Devlet bazı arazileri kamulaştırdığı zaman da hayalet kasabalar oluşabilmektedir. NASA füze testlerini gerçekleştirmek için Mississippi’de bazı geniş arazileri kamulaştırınca kasabalar kaderlerine terk edilmiş şekilde bırakılmıştır. Barajların inşa edilmesi de hayalet kasaba yaratmaktadır. Su altında kalacak kasabalar kıyıda kalacak yerde yeniden inşa edilmekte ve eski yerleşim yerleri suların altında kalmaktadır. Türkiye'de bunun en güzel örneği Hasankeyf’dir.
Yeniden canlanan hayalet kasabalar
Hayalet kasabaların çok azı tekrar hayata gelebilmektedir. Çoğunlukla bunun sebebi tarihî eser statüsündeki yerleşim yerine yönelik turist ilgisinin artmasıdır. Avustralya'daki , altına hücum zamanının önemli kasabalarından olup sonradan hayalet kasaba olmuş, diğer turistik alanlara yakınlığından ötürü yeniden kalkınmaya başlamıştır. Antik Mısır’daki İskenderiye şehri çok önemli bir kentken modern zamanlarda nüfusu çok azalmış ancak bugün 3.5 milyon insanın yaşadığı bir şehir haline gelmiştir.
Dünyadaki hayalet kasabalar
Çeşitli ülkelerde farklı nedenlerle oluşmuş hayalet kasabaların yanı sıra Antarktika’da bulunan ve terk edilmiş bilimsel istasyonlar da bu kapsamda değerlendirilebilir. Özellikle Avrupa’da Ortaçağda terk edilmiş birçok hayalet kasaba bulunmaktadır. Özellikle Viking istilasından sonra birçok köyde tekrar yerleşim olmamıştır. Ayrıca Vezüv yanardağının MS 79 yılında patlamasının ardından İtalya’daki Pompey ve Herkulaneum şehirleri de hayalet şehirler olmuştur. Ukrayna ve Belarus’daki bazı kasabalar Çernobil nükleer kazasından sonra yüksek derecede radyasyon nedeniyle boşaltılmıştır ve bugün de buralara giriş yasaktır. Bu kasabalar artık dağılmış olan Sovyetler Birliğini canlı olarak muhafaza eden müzeler gibidir. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ve Kıbrıs Cumhuriyeti arasındaki Maraş kenti barış antlaşması imzalanana dek boşaltılmıştır. Yakın zamanda kısmen yeniden aktif olmuştur.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Kasabanın tanıtıldığı site 21 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce) 27 Mayıs 2020 tarihinde erişilmiştir
- ^ Britannica Ansiklopedisindeki İskenderiye maddesi 2 Kasım 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (İngilizce) 27 Mayıs 2020 tarihinde erişilmiştir
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Hayalet kasaba ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- ABD'deki hayalet kasaba listesi 17 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hayalet kasaba cogunlukla basarisiz ekonomik yapi veya insan doga kaynakli felaketler savas gibi sebepler yuzunden terk edilmis olan kasaba veya sehirlere verilen isimdir Deyim nufuslari cok ciddi sekilde azalmis yerlesim yerleri icin de kullanilir Ayrica ozellikle belli zaman dilimlerinde nufusunun arttigi ornegin Misir daki bazi harabe oren yerleri gibi normal sartlarda turizm disinda ayakta kalamayacak olan yerler icin de kullanilir ABD de Montana eyaletindeki Bannack kasabasi devlet tarafindan korunan bir hayalet kasabadirCraco Italya Devamli olan depremler bu sehirdeki hayati sonlandirdi 1963 ten beri kimse yasamamakta Gercek hayalet kasabalar yerel sakinler tarafindan tamamen terk edilmis olan yerlerdir Bazi ornekler Kaliforniya daki Bodie ve Italya daki Craco kasabasidir Ayrica halen bunyesinde bazi sanat ve mimari yapi ozellikleri bulunan ama artik kimsenin yasamadigi oren yerleri de olabilir Bazi hayalet kasabalar turistler icin ziyaret mekanlari olarak kullanilirken bazi hayalet kasabalarina girmek tehlikeli hatta kanunlara aykiri olabilmektedir SebeplerSular altinda kalmakta olan Hasankeyf Kasabalarin veya kentlerin terk edilmesinin ardindaki sebepler arasinda azalan dogal kaynaklar su gibi temel ihtiyacin artik saglanamamasi demiryolu veya karayolunun guzergah degisikligi yerel ekonominin baska bir bolgeye kaymasi dogal kaynaklarin yerlerinin degistirilmesi Aral Golu veya felaketler Cernobil olabilmektedir Bazi salgin hastaliklar da belirli yerlesim yerlerinin terk edilmesinde etkendir Arkansas da bazi kasabalarda neredeyse kasaba nufusunun tamami 7000 kisi 1918 19 Ispanyol gribi salgininda olunce geride kalan insanlar kasabalari terk etmistir Ozellikle Ortadogu da yenilgiye ugrayan veya coken devletler imparatorluklara ait baskentler iktidarin yeni egilimine gore degisir ve geride hayalet kasabalar birakirdi Dogal felaketler de hayalet kasaba olusumunda etkilidir Pattonsburg Missouri 1845 yilinda kuruldugundan beri 30 kere sel felaketi gecirdigi icin 1993 yilinda 3 km uzakta yeni yerinde New Pattonsburg adi altinda tekrar kurulmustur Bilimsel alandaki gelismelerin de hayalet kasaba olusumuna etkisi vardir 1991 yilinda Lemieux Ontario Kanada da yer zemininde yapilan testlerde kentin dayaniksiz kum uzerine kuruldugu anlasilmis kent baska yere tasinmis ve 2 yil sonra guclu bir sel eski sehri yutmustur Devlet bazi arazileri kamulastirdigi zaman da hayalet kasabalar olusabilmektedir NASA fuze testlerini gerceklestirmek icin Mississippi de bazi genis arazileri kamulastirinca kasabalar kaderlerine terk edilmis sekilde birakilmistir Barajlarin insa edilmesi de hayalet kasaba yaratmaktadir Su altinda kalacak kasabalar kiyida kalacak yerde yeniden insa edilmekte ve eski yerlesim yerleri sularin altinda kalmaktadir Turkiye de bunun en guzel ornegi Hasankeyf dir Yeniden canlanan hayalet kasabalar1910 yilinda Walhalla ya gelen ilk trenYeniden hayata gecen hayalet kasaba Walhalla 2004 yilinda Hayalet kasabalarin cok azi tekrar hayata gelebilmektedir Cogunlukla bunun sebebi tarihi eser statusundeki yerlesim yerine yonelik turist ilgisinin artmasidir Avustralya daki altina hucum zamaninin onemli kasabalarindan olup sonradan hayalet kasaba olmus diger turistik alanlara yakinligindan oturu yeniden kalkinmaya baslamistir Antik Misir daki Iskenderiye sehri cok onemli bir kentken modern zamanlarda nufusu cok azalmis ancak bugun 3 5 milyon insanin yasadigi bir sehir haline gelmistir Dunyadaki hayalet kasabalarTarihi Pompeii kentinden bir sokak goruntusu Cesitli ulkelerde farkli nedenlerle olusmus hayalet kasabalarin yani sira Antarktika da bulunan ve terk edilmis bilimsel istasyonlar da bu kapsamda degerlendirilebilir Ozellikle Avrupa da Ortacagda terk edilmis bircok hayalet kasaba bulunmaktadir Ozellikle Viking istilasindan sonra bircok koyde tekrar yerlesim olmamistir Ayrica Vezuv yanardaginin MS 79 yilinda patlamasinin ardindan Italya daki Pompey ve Herkulaneum sehirleri de hayalet sehirler olmustur Ukrayna ve Belarus daki bazi kasabalar Cernobil nukleer kazasindan sonra yuksek derecede radyasyon nedeniyle bosaltilmistir ve bugun de buralara giris yasaktir Bu kasabalar artik dagilmis olan Sovyetler Birligini canli olarak muhafaza eden muzeler gibidir Kuzey Kibris Turk Cumhuriyeti ve Kibris Cumhuriyeti arasindaki Maras kenti baris antlasmasi imzalanana dek bosaltilmistir Yakin zamanda kismen yeniden aktif olmustur Ayrica bakinizBelchite Oradour sur GlaneKaynakca Kasabanin tanitildigi site 21 Eylul 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce 27 Mayis 2020 tarihinde erisilmistir Britannica Ansiklopedisindeki Iskenderiye maddesi 2 Kasim 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ingilizce 27 Mayis 2020 tarihinde erisilmistirDis baglantilarWikimedia Commons ta Hayalet kasaba ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir ABD deki hayalet kasaba listesi 17 Ekim 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde