Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Pompeii, Pompei Komünü sınırları içerisinde, İtalya'nın kısmi özerk bölgesi Campania'da, Napoli şehri yakınlarında bulunan ve hâlâ kısmen gömülü olan yıkıntı halindeki antik Roma kentidir.
  Pompei' nin Arkeolojik Alanları | |
 | |
| Devlet |  İtalya |
| Tipi | Kültürel |
| Referans | 82911 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde . |
| Bölge | |
| UNESCO Dünya Mirası | |
|---|---|
 | |
| Konum | İtalya |
| (Kriter) | Kültürel: iii, iv, v |
| Referans | 829 |
| Tescil | 1997 (21. oturum) |
| Bölge | Avrupa ve Kuzey Amerika |
Burası, yakınlarındaki Herkulaneum ile birlikte, 24 Ağustos 79 tarihinde Vezüv Yanardağı'nın iki gün süren faaliyeti sonucu volkanik kül ve cürufun altına gömülerek yok olmuştu. Vezüvden püsküren piroklastik akıntı, bölge halkını amansız bir şekilde yakalamıştır.
Vezüv'ün korkunç patlamasının ardından yaklaşık 1700 yıl boyunca kayıp durumda olan kent, 1748 yılında tesadüfen yeniden keşfedildi. O zamandan beri yapılan kazılar, şehre ait pek çok bilgiyi gün yüzüne çıkararak Roma İmparatorluğu'nun kentlerindeki yaşama ait bilgilere ulaşılmasını sağladı. Pompeii günümüzde UNESCO'nun Dünya Mirası listesinde olup İtalya'nın en popüler turistik merkezlerinden biridir.
Tarih
En çok MS 79 yılından kalma Roma kalıntılarıyla bilinen Pompeii, daha da eskiye dayanan bir antik kentin üzerine inşa edilmiştir. Kentin genişlemesi MÖ 450 yılında ardından Yunanlılar tarafından başlatılmıştır. Bölgedeki ilk yerleşimler, Oskanların bölgede beş köy kurduğu MÖ 8. yüzyıla kadar uzanmaktadır.
Yunanlıların MÖ 740 yılında bölgeye gelmesiyle Pompeii Helen dünyasının bir parçası haline gelmiş ve gibi önemli yapılar inşa edilmiştir. Şehir aynı zamanda Yunan ve Fenikeli denizciler için güvenli bir liman görevi görmüştür. MÖ 6. yüzyılın başlarında yerleşim tek bir topluluk haline gelmiş, müstahkem bir sura ve küçük bir limana sahip olmuştur.
MÖ 524 civarında Etrüsklerin de kent üzerinde etkisi olmuş ve kent Etrüsk Kentler Birliği'ne katılmıştır. Romalıların müttefiki olan Samnitler MÖ 424 civarında şehri fethetmiş ve Roma gelenek ve göreneklerini de beraberlerinde getirmişlerdir. Samnitler tarafından yönetilmesine rağmen şehir Roma'ya sadık kaldı ve genişlemeye devam etti. MÖ 4. yüzyılın sonlarında şehir surları güçlendirilmiş ve şehrin sokak planı daha düzenli hale getirilmiştir.
Roma döneminde Pompeii, Campania'da Sosyal Savaşlar sırasında Roma'ya karşı ayaklanan kentlerden biriydi. MÖ 89 yılında şehir, stratejik açıdan savunmasız Porta Ercolano'nun duvarlarındaki binlerce balista atışının çarpma kraterlerinden de anlaşılacağı üzere Sulla ve topçuları tarafından kuşatılmıştır. Sosyal Birlik'in savaşta sertleşmiş birlikleri Romalılara direnmede yardımcı olsa da, Pompei nihayetinde teslim olmak zorunda kaldı ve Colonia Cornelia Veneria Pompeianorum adında bir Roma kolonisi haline geldi. Sulla'nın gazilerinin çoğuna şehir içinde ve çevresinde arazi ve mülk verilirken, Roma'ya karşı çıkanlar mülklerini kaybetti. Buna rağmen, Pompeililere Roma vatandaşlığı verildi ve Roma toplumuna hızla asimile oldular. Pompei'nin etrafındaki bölge, Napoli Körfezi'ndeki konumu ve zengin tarım arazileri nedeniyle refaha kavuştu. Yakınlarda birçok çiftlik ve villa inşa edildi ve ve Odeon gibi kamu binaları inşa edildi ya da yenilendi. Augustus döneminde , Augustus Tapınağı ve Macellum gibi yeni kamu binaları eklenmiştir. MS 59'da amfitiyatroda şiddetli bir ayaklanma olmuş ve MS 62'de şiddetli bir deprem kentte önemli hasara yol açmıştır. MS 62 ile MS 79'daki patlama arasında yeniden inşanın çoğu özel sektör tarafından yapılmış ve eski, hasarlı freskler genellikle yenileriyle kaplanmıştır. Şu anda, 62 depremi ile püskürme arasında restore edilen yapılar üzerinde araştırmalar devam etmektedir.
Vezüv'ün Patlaması
MS 79 yılında Vezüv Yanardağı'nın patlaması Pompeii de dahil olmak üzere birçok şehri etkileyen yıkıcı bir olaydı. Patlama iki gün sürmüş ve iki aşamadan oluşmuştur. İlk aşama, yaklaşık 18 saat süren ve kent sakinlerinin çoğunun kaçmasına izin veren bir ponza yağmuruydu. Ancak ikinci aşama, yapıları yıkan, kalan nüfusu yakan veya boğan ve manzarayı değiştiren yüksek hızlı, yoğun ve kavurucu kül bulutları olan piroklastik akışlardan oluşuyordu. 2010'da yapılan bir araştırma, patlamadan etkilenenlerin ana ölüm nedeninin kül boğulmasından ziyade sıcaklık olduğunu ortaya koymuştur. Genç Plinius, daha önce düşünülen Ağustos tarihinin aksine 24-25 Ekim tarihlerinde meydana gelen patlamayı ilk elden anlatmıştır. Bu sonuç, küle gömülenlerin daha ağır kıyafetler giymesi ve dükkanlarda Ekim ayına özgü taze meyve ve sebzelerin bulunması gibi kanıtlarla desteklenmektedir.
Yeniden keşif ve kazılar
Pompeii'nin yeniden keşfi ve kazıları 16. yüzyılda mimar Domenico Fontana'nın bir su kemeri inşa ederken resim ve yazıtlarla kaplı antik duvarlara rastlamasıyla başlamıştır. Ancak, "Rei Publicae Pompeianorum "dan bahseden bir yazıtın bulunduğu 1763 yılına kadar resmi olarak Pompeii olarak tanımlanmamıştır. Yüzyıllar boyunca, aralarında Karl Weber ve Franscisco la Vega'nın da bulunduğu çeşitli kişi ve gruplar kazıların sorumluluğunu üstlendi. 1863 yılında Giuseppe Fiorelli, çürümüş cesetlerin bıraktığı boşluklara alçı enjekte etme tekniğini uygulayarak kurbanların alçı kalıplarının oluşturulmasını sağladı. Finansman yetersizliği ve kalıntıları daha derinlere gömen patlamalar gibi çeşitli zorluklara rağmen, kazılar antik kent ve tarihi hakkında daha fazla şey ortaya çıkarmaya devam ediyor.
Konum
Pompeii yıkıntıları 40°45′00″K 14°29′10″D / 40.75000°K 14.48611°D koordinantlarında şimdiki Pompei banliyösü'nün yakınlarında yer alır. Eskiden sahile daha yakın olmasına karşın, bugün o dönemlere oranla daha iç kısımda bulunmaktadır.
Kaynakça
- ^ "Pompeii Felaketi". 18 Temmuz 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 28 Mayıs 2008.
- ^ The world of Pompeii. John Joseph Dobbins, Pedar William Foss. Londra: Routledge. 2007. ISBN . OCLC 449187887.
- ^ Zanker, Paul (1993). Pompei : società, immagini urbane e forme dell'abitare. Torino: Einaudi. ISBN . OCLC 797695892.
- ^ ecolo a.C." In Sicilia ellenistica, consuetudo italica. Alle origini dell'architettura ellenistica d'occidente. Spoleto, complesso monumentale di S. Nicolò, 5–7 Novembre 2004, edited by M. Osanna and M. Torelli (Pisa, 2006), 227–241.
- ^ "Riot Control: Non-Ideal Gas". Nature. 226 (5241): 95-95. Nisan 1970. doi:10.1038/226095a0. ISSN 0028-0836.
- ^ Butterworth, Alex (2005). Pompeii – The Living City. St Martin's Press; 1st edition. ISBN .
- ^ . Current Archaeology. s. 3. 20 Ağustos 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2012.
- ^ "Pompeii's destruction date could be wrong". BBC News. 16 Ekim 2018. 6 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Ocak 2023.
- ^ "Pompeii eruption wasn't in summer but October – study". . 23 Haziran 2022. Erişim tarihi: 8 Temmuz 2022.
- ^ Clarke, John R.; Muntasser, Nayla K., (Ed.) (2014). Oplontis: Villa A ("of Poppaea") at Torre Annunziata, Italy. Volume I: The Ancient Setting and Modern Rediscovery. New York: The Oplontis Project. hdl:2027/heb.90048.0001.001. ISBN .
- ^ Amery, Colin; Curran, Brian (2002). The Lost World of Pompeii. Getty Publications. s. 31. ISBN .
- ^ Morano, D. (1882). Intorno alla dinamica delle acque della force ed al canale regolato di Sarno: studii (İtalyanca). Naples – Internet Archive vasıtasıyla.
Dış bağlantılar
- Küllerin Altından Doğan Şehir: Pompeii (Gezi Güncesi)4 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
| Wikimedia Commons'ta Pompeii ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
 | İtalya'daki bir yerleşim yeri ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
 | ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Pompeii Pompei Komunu sinirlari icerisinde Italya nin kismi ozerk bolgesi Campania da Napoli sehri yakinlarinda bulunan ve hala kismen gomulu olan yikinti halindeki antik Roma kentidir Pompei nin helaki Karl BriullovTarihi Pompeii SokagiHerkulaneum ve Torre Annunziate Pompei nin Arkeolojik AlanlariDevlet ItalyaTipi KulturelReferans 82911 Temmuz 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde BolgePompei Herkulaneum ve Torre Annunziata Antik KentleriUNESCO Dunya MirasiKonum ItalyaKriterKulturel iii iv vReferans829Tescil1997 21 oturum BolgeAvrupa ve Kuzey Amerika Burasi yakinlarindaki Herkulaneum ile birlikte 24 Agustos 79 tarihinde Vezuv Yanardagi nin iki gun suren faaliyeti sonucu volkanik kul ve curufun altina gomulerek yok olmustu Vezuvden puskuren piroklastik akinti bolge halkini amansiz bir sekilde yakalamistir Vezuv un korkunc patlamasinin ardindan yaklasik 1700 yil boyunca kayip durumda olan kent 1748 yilinda tesadufen yeniden kesfedildi O zamandan beri yapilan kazilar sehre ait pek cok bilgiyi gun yuzune cikararak Roma Imparatorlugu nun kentlerindeki yasama ait bilgilere ulasilmasini sagladi Pompeii gunumuzde UNESCO nun Dunya Mirasi listesinde olup Italya nin en populer turistik merkezlerinden biridir TarihEn cok MS 79 yilindan kalma Roma kalintilariyla bilinen Pompeii daha da eskiye dayanan bir antik kentin uzerine insa edilmistir Kentin genislemesi MO 450 yilinda ardindan Yunanlilar tarafindan baslatilmistir Bolgedeki ilk yerlesimler Oskanlarin bolgede bes koy kurdugu MO 8 yuzyila kadar uzanmaktadir Yunanlilarin MO 740 yilinda bolgeye gelmesiyle Pompeii Helen dunyasinin bir parcasi haline gelmis ve gibi onemli yapilar insa edilmistir Sehir ayni zamanda Yunan ve Fenikeli denizciler icin guvenli bir liman gorevi gormustur MO 6 yuzyilin baslarinda yerlesim tek bir topluluk haline gelmis mustahkem bir sura ve kucuk bir limana sahip olmustur MO 524 civarinda Etrusklerin de kent uzerinde etkisi olmus ve kent Etrusk Kentler Birligi ne katilmistir Romalilarin muttefiki olan Samnitler MO 424 civarinda sehri fethetmis ve Roma gelenek ve goreneklerini de beraberlerinde getirmislerdir Samnitler tarafindan yonetilmesine ragmen sehir Roma ya sadik kaldi ve genislemeye devam etti MO 4 yuzyilin sonlarinda sehir surlari guclendirilmis ve sehrin sokak plani daha duzenli hale getirilmistir Roma doneminde Pompeii Campania da Sosyal Savaslar sirasinda Roma ya karsi ayaklanan kentlerden biriydi MO 89 yilinda sehir stratejik acidan savunmasiz Porta Ercolano nun duvarlarindaki binlerce balista atisinin carpma kraterlerinden de anlasilacagi uzere Sulla ve topculari tarafindan kusatilmistir Sosyal Birlik in savasta sertlesmis birlikleri Romalilara direnmede yardimci olsa da Pompei nihayetinde teslim olmak zorunda kaldi ve Colonia Cornelia Veneria Pompeianorum adinda bir Roma kolonisi haline geldi Sulla nin gazilerinin coguna sehir icinde ve cevresinde arazi ve mulk verilirken Roma ya karsi cikanlar mulklerini kaybetti Buna ragmen Pompeililere Roma vatandasligi verildi ve Roma toplumuna hizla asimile oldular Pompei nin etrafindaki bolge Napoli Korfezi ndeki konumu ve zengin tarim arazileri nedeniyle refaha kavustu Yakinlarda bircok ciftlik ve villa insa edildi ve ve Odeon gibi kamu binalari insa edildi ya da yenilendi Augustus doneminde Augustus Tapinagi ve Macellum gibi yeni kamu binalari eklenmistir MS 59 da amfitiyatroda siddetli bir ayaklanma olmus ve MS 62 de siddetli bir deprem kentte onemli hasara yol acmistir MS 62 ile MS 79 daki patlama arasinda yeniden insanin cogu ozel sektor tarafindan yapilmis ve eski hasarli freskler genellikle yenileriyle kaplanmistir Su anda 62 depremi ile puskurme arasinda restore edilen yapilar uzerinde arastirmalar devam etmektedir Vezuv un Patlamasi MS 79 yilinda Vezuv Yanardagi nin patlamasi Pompeii de dahil olmak uzere bircok sehri etkileyen yikici bir olaydi Patlama iki gun surmus ve iki asamadan olusmustur Ilk asama yaklasik 18 saat suren ve kent sakinlerinin cogunun kacmasina izin veren bir ponza yagmuruydu Ancak ikinci asama yapilari yikan kalan nufusu yakan veya bogan ve manzarayi degistiren yuksek hizli yogun ve kavurucu kul bulutlari olan piroklastik akislardan olusuyordu 2010 da yapilan bir arastirma patlamadan etkilenenlerin ana olum nedeninin kul bogulmasindan ziyade sicaklik oldugunu ortaya koymustur Genc Plinius daha once dusunulen Agustos tarihinin aksine 24 25 Ekim tarihlerinde meydana gelen patlamayi ilk elden anlatmistir Bu sonuc kule gomulenlerin daha agir kiyafetler giymesi ve dukkanlarda Ekim ayina ozgu taze meyve ve sebzelerin bulunmasi gibi kanitlarla desteklenmektedir Yeniden kesif ve kazilar Pompeii nin yeniden kesfi ve kazilari 16 yuzyilda mimar Domenico Fontana nin bir su kemeri insa ederken resim ve yazitlarla kapli antik duvarlara rastlamasiyla baslamistir Ancak Rei Publicae Pompeianorum dan bahseden bir yazitin bulundugu 1763 yilina kadar resmi olarak Pompeii olarak tanimlanmamistir Yuzyillar boyunca aralarinda Karl Weber ve Franscisco la Vega nin da bulundugu cesitli kisi ve gruplar kazilarin sorumlulugunu ustlendi 1863 yilinda Giuseppe Fiorelli curumus cesetlerin biraktigi bosluklara alci enjekte etme teknigini uygulayarak kurbanlarin alci kaliplarinin olusturulmasini sagladi Finansman yetersizligi ve kalintilari daha derinlere gomen patlamalar gibi cesitli zorluklara ragmen kazilar antik kent ve tarihi hakkinda daha fazla sey ortaya cikarmaya devam ediyor Pompeii Antik Roma Kentinin kalintilariKonumVezuv Yanardagi inin patlamasindan etkilenen Pompeii ve diger kentler Siyah bulutlar kul ve curufun genel yayilimini gostermektedir Pompeii yikintilari 40 45 00 K 14 29 10 D 40 75000 K 14 48611 D 40 75000 14 48611 koordinantlarinda simdiki Pompei banliyosu nun yakinlarinda yer alir Eskiden sahile daha yakin olmasina karsin bugun o donemlere oranla daha ic kisimda bulunmaktadir Kaynakca Pompeii Felaketi 18 Temmuz 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 28 Mayis 2008 The world of Pompeii John Joseph Dobbins Pedar William Foss Londra Routledge 2007 ISBN 978 0 203 86619 1 OCLC 449187887 Zanker Paul 1993 Pompei societa immagini urbane e forme dell abitare Torino Einaudi ISBN 88 06 13282 2 OCLC 797695892 ecolo a C In Sicilia ellenistica consuetudo italica Alle origini dell architettura ellenistica d occidente Spoleto complesso monumentale di S Nicolo 5 7 Novembre 2004 edited by M Osanna and M Torelli Pisa 2006 227 241 Riot Control Non Ideal Gas Nature 226 5241 95 95 Nisan 1970 doi 10 1038 226095a0 ISSN 0028 0836 Butterworth Alex 2005 Pompeii The Living City St Martin s Press 1st edition ISBN 978 0 312 35585 2 Current Archaeology s 3 20 Agustos 2008 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Eylul 2012 Pompeii s destruction date could be wrong BBC News 16 Ekim 2018 6 Temmuz 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Ocak 2023 Pompeii eruption wasn t in summer but October study 23 Haziran 2022 Erisim tarihi 8 Temmuz 2022 Clarke John R Muntasser Nayla K Ed 2014 Oplontis Villa A of Poppaea at Torre Annunziata Italy Volume I The Ancient Setting and Modern Rediscovery New York The Oplontis Project hdl 2027 heb 90048 0001 001 ISBN 978 1 59740 932 2 Amery Colin Curran Brian 2002 The Lost World of Pompeii Getty Publications s 31 ISBN 0711225036 Morano D 1882 Intorno alla dinamica delle acque della force ed al canale regolato di Sarno studii Italyanca Naples Internet Archive vasitasiyla Dis baglantilarKullerin Altindan Dogan Sehir Pompeii Gezi Guncesi 4 Eylul 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde Wikimedia Commons ta Pompeii ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Italya daki bir yerlesim yeri ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz