Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Seyit Abdülkadir Efendi (Kürtçe: Seyîd Ebdulqadir, d. 1851, Hakkâri, Şemdinan - ö. 27 Mayıs 1925, Bitlis), Şeyh Said İsyanı'ndan (Genç Hâdisesi) sonra idam edilmiş Kürt siyasetçi. Nakşibendi şeyhi olup Şeyh Ubeydullah Nehri'nin oğludur.
Seyyid Abdülkadir | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 1851 Hakkari, Osmanlı İmparatorluğu |
| Ölüm | 27 Mayıs 1925 Bitlis, Türkiye |
| Ebeveyn(ler) | Şeyh Ubeydullah Nehri |
Hayatı
1879 yılındaki çıkan Şeyh Ubeydullah Nehri isyanını idare etti. Ayaklanma bastırılınca babası Ubeydullah ile birlikte Mekke'ye sürüldü. Meşrutiyetin ilanı ile 1908 kurulan Kürt Teavün ve Terakki Cemiyeti'nin kuruculuğunu yaptı ve bu derneğin ömür boyu başkanı seçildi. Hürriyet ve İtilaf Fırkasının kuruluşuna katıldı. 1910 yılında Osmanlı Ayan Meclisi'ne atandı. 1918 yılında Kürt Teali Cemiyeti'nin kurucuları arasındaydı ve derneğin başkanlığını yaptı. 4 Mart 1919 tarihinde I. Damat Ferit Paşa Hükûmetinde Şura-yı Devlet Reisliğine getirildi. Doğu vilayetlerinin Ermeniler ve Kürtler arasında bölüşülmesi konusunda 19 Aralık 1919 tarihinde Kürt asıllı Şerif Paşa ile Ermeni asıllı arasında Paris'te Barış Konferansı esnasında yapılan anlaşmayı Fransız Journal D'Orient gazetesine verdiği demeçte desteklemiştir.
İngilizler ile görüşmeler
İstanbul'u işgal altında tutan İngiliz devlet görevlileri ile değişik tarihlerde görüşmelerde bulundu.
Kürt Teali Cemiyeti başkanı sıfatıyla, özerk Kürt devleti ve benzeri talepler ile işgal altındaki İstanbulda, İngiliz temsilcileri ile görüşmeler yaptı. Bunun duyulması üzerine 10 Temmuz 1919 tarihinde cemiyetin diğer ileri gelenleri ile birlikte Bab-ı Âliye çağrılarak kendi başlarına İngilizler ile görüşme yapmamaları konusunda uyarıldı.
Thomas Hohler görüşmesi
8 Aralık 1919 tarihinde İstanbul'daki Müsteşarı ile görüşmesinde Kürtler ile Ermeniler'in hem İstanbul'da hem de Paris'te anlaştıklarını anlatır. Damat Ferit Paşa'nın Ali Rıza Paşa Hükûmetinin devrilmesi hususunda kendisinden yardım istediğini, bunun karşılığında Damat Ferit Paşa'nın kendilerine özerklik de dahil pek çok vaadlerde bulunduğunu açıklar. Mustafa Kemal'in, Enver ve Halil (Kut) Paşa tarafından kışkırtılan Azebaycanlılarla birlik olarak ne yapacaklarını kestiremediklerini ve Mustafa Kemal'in gitgide daha fazla tehlikeli olmaya başladığını anlatır. Hohler Abdülkadir'e muhalefetteki Hürriyet ve İtilaf fırkasının Mustafa Kemal'e karşı güç kullanmayı planlayıp planlamadığını sorması üzerine Abdülkadir bunun düşünüldüğünü söyler. Tom Hohler Şeyh Abdülkadir'in Türklerden ayrı bir bağımsız Kürdistan konusundaki kararlılığından çok etkilenir.
Şeyh Said İsyanı ve idamı
1925 yılında Şeyh Said İsyanı'na karıştı, İstiklal Mahkemesinde suçlu bulunarak idama mahkûm oldu ve cezası infaz edildi.
Dipnotlar
- ^ a b c Bilal Şimşir (2007). Kürtçülük, 1787-1923. Bilgi. .
- ^ Makedonya'dan Orta Asya'ya, c. III Şevket Süreyya Aydemir.
Not:Enver Paşa I. Dünya Savaşındaki mağlubiyetten sonra kaçtıkları Kafkaslarda bir Turan Ordusu terkip edip ülkeye dönmeyi ve hatta tüm Orta Asyadaki hakları kurtarmayı hedeflemektedir. Kendisinden yaşça küçük amcası Halil (Kut) Paşa ile de irtibat halindedir. - ^ British Foreing Office 406/41 s.425-426 No.194/1
- ^ Bilal Şimşir (2005). İngiliz Belgelerinde Atatürk c.1 s273-275. Türk Tarih Kurumu. .
İlgili kitaplar
- Uğur Mumcu, , Tekin Yayınları, İstanbul, 1991, , s. 11-17.
- Mehmet Kemal Işık (Torî), 'Seyyit Abdülkadir Efendi', Ünlü Kürt Bilgin ve Birinci Kuşak Aydınlar, Sorun Yayınları, İstanbul, Kasım 2000, , S. 149-150.
- Bilal Şimşir, Kürtçülük, Bilgi Yayınları, , İstanbul, 2007
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Seyit Abdulkadir Efendi Kurtce Seyid Ebdulqadir d 1851 Hakkari Semdinan o 27 Mayis 1925 Bitlis Seyh Said Isyani ndan Genc Hadisesi sonra idam edilmis Kurt siyasetci Naksibendi seyhi olup Seyh Ubeydullah Nehri nin ogludur Seyyid AbdulkadirDogum1851 Hakkari Osmanli ImparatorluguOlum27 Mayis 1925 Bitlis TurkiyeEbeveyn ler Seyh Ubeydullah NehriHayati1879 yilindaki cikan Seyh Ubeydullah Nehri isyanini idare etti Ayaklanma bastirilinca babasi Ubeydullah ile birlikte Mekke ye suruldu Mesrutiyetin ilani ile 1908 kurulan Kurt Teavun ve Terakki Cemiyeti nin kuruculugunu yapti ve bu dernegin omur boyu baskani secildi Hurriyet ve Itilaf Firkasinin kurulusuna katildi 1910 yilinda Osmanli Ayan Meclisi ne atandi 1918 yilinda Kurt Teali Cemiyeti nin kuruculari arasindaydi ve dernegin baskanligini yapti 4 Mart 1919 tarihinde I Damat Ferit Pasa Hukumetinde Sura yi Devlet Reisligine getirildi Dogu vilayetlerinin Ermeniler ve Kurtler arasinda bolusulmesi konusunda 19 Aralik 1919 tarihinde Kurt asilli Serif Pasa ile Ermeni asilli arasinda Paris te Baris Konferansi esnasinda yapilan anlasmayi Fransiz Journal D Orient gazetesine verdigi demecte desteklemistir Ingilizler ile gorusmeler Istanbul u isgal altinda tutan Ingiliz devlet gorevlileri ile degisik tarihlerde gorusmelerde bulundu Kurt Teali Cemiyeti baskani sifatiyla ozerk Kurt devleti ve benzeri talepler ile isgal altindaki Istanbulda Ingiliz temsilcileri ile gorusmeler yapti Bunun duyulmasi uzerine 10 Temmuz 1919 tarihinde cemiyetin diger ileri gelenleri ile birlikte Bab i Aliye cagrilarak kendi baslarina Ingilizler ile gorusme yapmamalari konusunda uyarildi Thomas Hohler gorusmesi 8 Aralik 1919 tarihinde Istanbul daki Mustesari ile gorusmesinde Kurtler ile Ermeniler in hem Istanbul da hem de Paris te anlastiklarini anlatir Damat Ferit Pasa nin Ali Riza Pasa Hukumetinin devrilmesi hususunda kendisinden yardim istedigini bunun karsiliginda Damat Ferit Pasa nin kendilerine ozerklik de dahil pek cok vaadlerde bulundugunu aciklar Mustafa Kemal in Enver ve Halil Kut Pasa tarafindan kiskirtilan Azebaycanlilarla birlik olarak ne yapacaklarini kestiremediklerini ve Mustafa Kemal in gitgide daha fazla tehlikeli olmaya basladigini anlatir Hohler Abdulkadir e muhalefetteki Hurriyet ve Itilaf firkasinin Mustafa Kemal e karsi guc kullanmayi planlayip planlamadigini sormasi uzerine Abdulkadir bunun dusunuldugunu soyler Tom Hohler Seyh Abdulkadir in Turklerden ayri bir bagimsiz Kurdistan konusundaki kararliligindan cok etkilenir Seyh Said Isyani ve idami 1925 yilinda Seyh Said Isyani na karisti Istiklal Mahkemesinde suclu bulunarak idama mahkum oldu ve cezasi infaz edildi Dipnotlar a b c Bilal Simsir 2007 Kurtculuk 1787 1923 Bilgi ISBN 978 975 22 0215 3 Makedonya dan Orta Asya ya c III Sevket Sureyya Aydemir Not Enver Pasa I Dunya Savasindaki maglubiyetten sonra kactiklari Kafkaslarda bir Turan Ordusu terkip edip ulkeye donmeyi ve hatta tum Orta Asyadaki haklari kurtarmayi hedeflemektedir Kendisinden yasca kucuk amcasi Halil Kut Pasa ile de irtibat halindedir British Foreing Office 406 41 s 425 426 No 194 1 Bilal Simsir 2005 Ingiliz Belgelerinde Ataturk c 1 s273 275 Turk Tarih Kurumu ISBN 975 16 1667 0 Ilgili kitaplarUgur Mumcu Tekin Yayinlari Istanbul 1991 ISBN 975 478 088 9 s 11 17 Mehmet Kemal Isik Tori Seyyit Abdulkadir Efendi Unlu Kurt Bilgin ve Birinci Kusak Aydinlar Sorun Yayinlari Istanbul Kasim 2000 ISBN 975 431 111 0 S 149 150 Bilal Simsir Kurtculuk Bilgi Yayinlari ISBN 978 975 22 0215 3 Istanbul 2007