Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
İngiliz Muhipleri Cemiyeti (İngiliz Dostları Derneği), Sait Molla gibi üyeleri bünyesinde bulundurmuş ve hararetli bir şekilde İngiliz Mandasını savunan mandacı cemiyet. 20 Mayıs 1919'da kuruldu. İngilizlerden para yardımı alan bu cemiyet, Anadolu'da karışıklıklar çıkarmayı ve Kurtuluş Savaşı'nı engellemeyi amaçladı. Kurtuluş Savaşı'na karşı yapılan tüm yıkıcı eylemlerin ve örgütlenmelerin destekleyicisi oldu.İngiliz casusluğu görevini de yürüten Muhipler Cemiyeti üyeleri, İngiliz ajanı Frew’un talimatıyla, İstanbul’un en yoksul semtlerindeki Türk ailelerine her gün çok miktarda et dağıtarak işe başladı.Hürriyet ve İtilaf Fırkası ile iş birliği yapmıştır.
İstanbul'un işgalinden sonra özellikle kentin zenginleri[] ve ileri gelenleri, mevcut durumlarını muhafaza etmek ve işgalden menfaat sağlamak maksadıyla bu derneğe üye olmuşlardır.
İngiliz ekonomik sermayesiyle güçlenen teşkilat, desteklediği diğer yan kuruluşlarla Anadolu’da oluşan Kuvâ-yı Milliye’yi yok etmeye yönelik hareketini hızlandırdı.Marmara ve Ege bölgelerinde çıkan isyanlar dahil, Konya-Bozkır ayaklanmaları ile Konya Delibaş Mehmet İsyanı hareketinde de büyük rolleri olan cemiyetin yayın organı “İstanbul” gazetesiydi.
Türk millî kuvvetlerin Anadolu’ya hakim olmalarıyla siyaset sahnesinden silindiler.
Atatürk, Nutkunda bu dernek ile ilgili şunları söylemiştir:
Vikikaynak'ta Nutuk/1. bölüm/İngiliz Muhipleri Cemiyeti ile ilgili metin bulabilirsiniz. |
İstanbul'da çeşitli maksatlarla gizli ve açık olmak üzere kurulmuş, parti veya dernek adı altında birtakım kuruluşlar da vardı.
İstanbul'da önemli sayılabilecek kuruluşlardan biri İngiliz Muhipleri Cemiyeti (12) idi. Bu addan, İngilizlere dost olanların kurduğu bir dernek anlaşılmasın. Bence, bu derneği kuranlar kendi şahıslarını ve kendi çıkarlarını gözetenler ile, kendi çıkarlarının korunma çaresini Lloyd George (Loyt Corc) hükûmeti aracılığı ile İngiliz himâyesini sağlamakta arayanlardır. Bu zavallıların, İngiliz Devleti'nin Osmanlı Devleti'ni bir bütün olarak korumak ve himaye etmek isteğinde olup olamayacağını bir defa olsun dikkate alıp almadıkları, üzerinde düşünülmeye değer.
Bu derneğe girenlerin başında Osmanlı Padişahı ve Halîfe-i Rûy-i Zemîn unvanını taşıyan Vahdettin, Damat Ferit Paşa, Dahiliye Nâzırı olan Ali Kemal, Âdil ve Mehmet Ali Beyler ile Sait Molla bulunuyordu. Dernekte Rahip Frew (Fru) gibi İngiliz milletinden bazı macera heveslileri de vardı. Yapılan işlemlerden ve gösterilen faaliyetlerden anlaşıldığına göre, derneğin başkanı Rahip Frew idi:
Bu derneğin iki yönü ve iki ayrı niteliği vardı. Biri açık yönü ve usulüne uygun teşebbüslerle İngiliz himâyesini sağlama amacına yönelmiş olan niteliği idi. Öteki de gizli yönüydü. Asıl faaliyet bu gizli yöndeydi. Memleket içinde örgütlenerek isyan ve ihtilâl çıkarmak, millî şuuru felce uğratmak, yabancı müdahalesini kolaylaştırmak gibi haince teşebbüsler, derneğin bu gizli kolu tarafından idare edilmekte idi. Sait Molla 'nın derneğin açıktan yaptığı çalışmalarında olduğu gibi gizli çalışmalarında da ondan daha çok rol oynadığı görülecektir. Bu dernek hakkında söylediklerim, sırası geldikçe yapacağım açıklamalar ve gereğinde göstereceğim belgelerle daha kolay anlaşılacaktır.
Üyeleri
- İngiliz rahip, ajan ve misyoner Robert Frew
- Kâmil Paşazade Şevket Bey
- Abdullah Cevdet
- Sait Molla
- Dahiliye Nazırı, gazeteci Ali Kemal
- Filozof, şair Rıza Tevfik
Kaynakça
- ^ a b [1][] Türkiye Cumhuriyet - Kültür ve Turizm Bakanlığı
- ^ a b [2][] Rize İl Kültür ve turizm Müdürlüğü
- ^ a b c d e f [3] 18 Aralık 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Selçuk Üniversitesi
- ^ [4] 31 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Atatürk Kronolojisi - 1919 Yılı
- ^ a b [5] 13 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Atatürk Araştırma Merkezi
Dış bağlantılar
- İngiliz Muhibler Cemiyeti Hakkında Bazı Notlar ve Belgeler (Doç. Dr. Mehmet Demiryürek) 17 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ingiliz Muhipleri Cemiyeti Ingiliz Dostlari Dernegi Sait Molla gibi uyeleri bunyesinde bulundurmus ve hararetli bir sekilde Ingiliz Mandasini savunan mandaci cemiyet 20 Mayis 1919 da kuruldu Ingilizlerden para yardimi alan bu cemiyet Anadolu da karisikliklar cikarmayi ve Kurtulus Savasi ni engellemeyi amacladi Kurtulus Savasi na karsi yapilan tum yikici eylemlerin ve orgutlenmelerin destekleyicisi oldu Ingiliz casuslugu gorevini de yuruten Muhipler Cemiyeti uyeleri Ingiliz ajani Frew un talimatiyla Istanbul un en yoksul semtlerindeki Turk ailelerine her gun cok miktarda et dagitarak ise basladi Hurriyet ve Itilaf Firkasi ile is birligi yapmistir Ingiliz Muhipleri Cemiyeti kimlik karti Istanbul un isgalinden sonra ozellikle kentin zenginleri kaynak belirtilmeli ve ileri gelenleri mevcut durumlarini muhafaza etmek ve isgalden menfaat saglamak maksadiyla bu dernege uye olmuslardir Ingiliz ekonomik sermayesiyle guclenen teskilat destekledigi diger yan kuruluslarla Anadolu da olusan Kuva yi Milliye yi yok etmeye yonelik hareketini hizlandirdi Marmara ve Ege bolgelerinde cikan isyanlar dahil Konya Bozkir ayaklanmalari ile Konya Delibas Mehmet Isyani hareketinde de buyuk rolleri olan cemiyetin yayin organi Istanbul gazetesiydi Turk milli kuvvetlerin Anadolu ya hakim olmalariyla siyaset sahnesinden silindiler Ataturk Nutkunda bu dernek ile ilgili sunlari soylemistir Vikikaynak ta Nutuk 1 bolum Ingiliz Muhipleri Cemiyeti ile ilgili metin bulabilirsiniz Istanbul da cesitli maksatlarla gizli ve acik olmak uzere kurulmus parti veya dernek adi altinda birtakim kuruluslar da vardi Istanbul da onemli sayilabilecek kuruluslardan biri Ingiliz Muhipleri Cemiyeti 12 idi Bu addan Ingilizlere dost olanlarin kurdugu bir dernek anlasilmasin Bence bu dernegi kuranlar kendi sahislarini ve kendi cikarlarini gozetenler ile kendi cikarlarinin korunma caresini Lloyd George Loyt Corc hukumeti araciligi ile Ingiliz himayesini saglamakta arayanlardir Bu zavallilarin Ingiliz Devleti nin Osmanli Devleti ni bir butun olarak korumak ve himaye etmek isteginde olup olamayacagini bir defa olsun dikkate alip almadiklari uzerinde dusunulmeye deger Bu dernege girenlerin basinda Osmanli Padisahi ve Halife i Ruy i Zemin unvanini tasiyan Vahdettin Damat Ferit Pasa Dahiliye Naziri olan Ali Kemal Adil ve Mehmet Ali Beyler ile Sait Molla bulunuyordu Dernekte Rahip Frew Fru gibi Ingiliz milletinden bazi macera heveslileri de vardi Yapilan islemlerden ve gosterilen faaliyetlerden anlasildigina gore dernegin baskani Rahip Frew idi Bu dernegin iki yonu ve iki ayri niteligi vardi Biri acik yonu ve usulune uygun tesebbuslerle Ingiliz himayesini saglama amacina yonelmis olan niteligi idi Oteki de gizli yonuydu Asil faaliyet bu gizli yondeydi Memleket icinde orgutlenerek isyan ve ihtilal cikarmak milli suuru felce ugratmak yabanci mudahalesini kolaylastirmak gibi haince tesebbusler dernegin bu gizli kolu tarafindan idare edilmekte idi Sait Molla nin dernegin aciktan yaptigi calismalarinda oldugu gibi gizli calismalarinda da ondan daha cok rol oynadigi gorulecektir Bu dernek hakkinda soylediklerim sirasi geldikce yapacagim aciklamalar ve gereginde gosterecegim belgelerle daha kolay anlasilacaktir Uyeleri Ingiltere Himayesi Sait Molla nin 20 Mayis 1919 tarihli Turkce Istanbul gazetesindeki manda taraftari yazisi sag kosede Ingiliz rahip ajan ve misyoner Robert Frew Kamil Pasazade Sevket Bey Abdullah Cevdet Sait Molla Dahiliye Naziri gazeteci Ali Kemal Filozof sair Riza TevfikKaynakca a b 1 olu kirik baglanti Turkiye Cumhuriyet Kultur ve Turizm Bakanligi a b 2 olu kirik baglanti Rize Il Kultur ve turizm Mudurlugu a b c d e f 3 18 Aralik 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde Selcuk Universitesi 4 31 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ataturk Kronolojisi 1919 Yili a b 5 13 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ataturk Arastirma MerkeziDis baglantilarIngiliz Muhibler Cemiyeti Hakkinda Bazi Notlar ve Belgeler Doc Dr Mehmet Demiryurek 17 Mart 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde