Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, uygun değildir. (Aralık 2016) |
Evaporit, sulu bir çözeltinin buharlaşmasıyla kristalleşme ve yoğunlaşma sürecinde sonuçlanır. Evaporit suda çözünen mineral sedimentin (mineralin) ismidir. İki çeşit tuz taşı birikintisi vardır:
- Okyanus birikintisi olarak da bilinen marine ve göller gibi suyun ana bloklarında bulunmaktadır.
- Evaporit tuz taşları çökelti kayaları olarak bulunur.
Tuz taşlarının oluşumu
Yüzeydeki tüm ana su blokları ve suyu taşıyan katmanda çözülmemiş tuzlar bulunmasında rağmen, su çökelmek için mineraller atmosferde buharlaşmak zorundadır. Bu olay olduğu için, su ana blokları su girdisinin mevcut olduğu kısımda tuz taşının net oranının altında kalmak için kısıtlı bir çevreye girmek zorundadır. Buharlaşma olduğunda kalan su, tuzları çoğaltır.
Tuz taşlarının çökelme evreleri
1. Denizdeki tuz taşları Denizde bulunan tuz taşları daha kalın tabaka oluşturmaya meyillidirler ve genellikle daha geniş araştırmanın kapsamıdır. Onlar aynı zamanda buharlaşmanın sistemini oluşturmaktadır. Bilim adamları bir laboratuvar da okyanus suyunu buharlaştırdıklarında 1884 yılında Usiglio tarafından ilk defa gösterilen belirli bir sırada birikmiştir. Deneyin ilk aşamasında orijinal suyun yaklaşık %50 sinin derinde kaldığı zaman başlar.Bu noktada küçük karbonatlar oluşmaya başlar. Sıradaki aşama deneyin orijinal seviyenin yaklaşık %20 ile bırakıldığında gelir. Bu noktada mineraller jipsler oluşturmaya başlar ki buharlaşmaya meyilli olmayan karbonat mineraller dışında %10 u Halit tarafından izlenir. En yaygın mineraller deniz tuz taşlarının en temsilcileri olarak düşünülür. Kalsit, jips, anhidrit, halit, potasyum klorür, magnezyum, lengbeinit, polihalit, kainit, magnezyum sülfat içerir. Aynı zamanda 80 farklı mineral vardır ki bunlar tüm içeriğinde %4'ten daha az tuz taşı çökeltilerin de bulunduğu tespit edilmiştir.
2. Denizde olmayan tuz taşları Denizde olmayan tuz taşları deniz çevresinde genellikle yaygın olmayan minerallerden oluşur çünkü genelde denizde olmayan tuz taşları çökeltileri deniz çevresinde bulunan farklı kimyasal elementlerin oranıdır. Bu oranlarda bulunan genel mineraller; blödite (hidratlanmış, sodyum, magnezyum sülfat mineraldir), borax (önemli bir bor bileşikleri, mineral ve borik asidin bir tuzudur.), EPSOMİTE (hidritli magnezyum sülfat mineraldir.), Gaylussite (bir karbonat mineraldir), Globerit (bir sodyum kalsiyum sülfat mineralidir), Mirabilite (Glauber tuzu olarak da bilinen Mirabilite, bir sulu sodyum sülfat mineralidir), Tenardit (susuz sodyum sülfat mineral), Trona (trisodyum hydrogendicarbonate dihidrat bir evaporit mineraldir) içerir.Denizde olmayan mineraller okyanus çökeltilerinden gelmemesine rağmen Halit, jips, anhidrit içerebilir ve bu mineraller baskın duruma gelebilir. Denizde olmayan tuz taşları herhangi bir azalma ya da iklim değişikliği yapmaz.Bu çökeltiler aynı zamanda bugünün ekonomisine yardım eden önemli mineraller içerebilir. Buharlaşma oranı gelen su oranının arttırdığı ve yeterli su kaynaklarının olduğu yerde suda olmayan biriken kalın çökeltiler oluşmaya meyillidir. Diğer su ana blokunda bulunan kısıtlı giden su ya da gelen su aynı zamanda kapalı havzalarda oluşmak zorundadır. Bunun ilk örnekleri tuz gölü çökeltileri olarak bilinir. Tuz gölleri uzun ömürlü gölleri tercih ederler. Bunlar arada yıl boyunca olan mevsimlik göllerdir ki bu göller sadece yılın belirli bir mevsiminde oluşur ya da herhangi bir dönemde mevsimlik ya da aralıklarla su kütlesi üzerinde tutan belirli yerler belirtmek için kullanılır. Denizde olmayan tuz taşlarının modern örneklerini Utah’taki büyük tuz gölünü ve Ürdün ve İsrail arasında yatan Ölü Deniz'i içerir. Yukarıdaki şartlara uyabilmesi için kaya tuzlarının çökelmiş olması gerekir: Graben alanları ve yarı graben alanları içerdikleri çatlaklarla birlikte nehirsel drenajlarla beslenirler genelde subtropikal ya da tropikal çevrededirler. Okyanussal çatlak içinde bulunan grabenler okyanussal besinlerden beslenirler ve bunlar ayrışmaya ve buharlaşmaya neden olur. Örneğin İsrail ve Ürdün'de bulunan Kırmızı ve Ölü Deniz. Yarı kuraklık ya da tam kuraklık içinde bulunan tortul havza drenajları tropikal çevreyi ısıtır ve geçici drenajlardan beslenir. Örneğin Simpson Çölü Batı Avustralya ve Utah'taki büyük tuz gölü tortul olmayan havza alanları ve artezyen sulardan beslenir. Örnek ortamlar Avustralya büyük artezyen havzası tarafından beslenen Victoria Çölü'nün sızıntı höyüklerine oluşturur. Son derece kurak ortamları besleyen drenaj havzaları Sahra çölü ve Namib. En önemli bilinen evaporit depolamaları Akdeniz havzasında Messinyen.
Tuz taşlarının ekonomik önemi
Tuz taşları yüzey altındaki davranışları bulundukları ortamdaki fiziksel özellikleri ve mineralojileri nedeniyle ekonomik olarak önemlidirler.
Tuz taşı mineralleri özellikle nitrat mineralleri Peru ve Şili’de ekonomik olarak önemlidirler. Nitrat mineralleri genellikle gübre ve patlayıcı üretiminde kullanılmak için çıkarılır. Kalın Halit yataklarının, jeolojik dengesi tahmin edilebilen fiziksel ve mühendislik davranışlar ve yer altı sularına geçirmemesi nedeniyle nükleer atıkların imhasında önemli bir işlem kazanması umulmaktadır. Halit oluşumları petrol yataklarının oluşmasına uygun ortam oluşturan kubbe oluşturma yetenekleriyle ünlüdürler.
Tuz taşı minerallerinin ana grupları
Bu tabloda deniz tuz kayalarının oluşan minerallerini gösterir, genellikle en yaygın mineraller bu tabloda gösterilmiştir. Mineral sınıfıMineral adıKimyasal bileşimi KloridlerHalit Silvit Karnalit Langbeinite Polyhalite KainitNaCl KCl KMgCl3 * 6H2O K2Mg2(SO4)3 K2Ca2Mg(SO4)6 * H2O KMg(SO4)Cl * 3H2O
SülfatlarAnyhidrit Gypsum KieseriteCaSO4 CaSO4 * 2H2O MgSO4 * H2O
Karbonatlardolomit kalsit manyezit CaMg(CO3)2 CaCO3 MgCO3
Kalsit Hanksit, Na22K (SO4) 9 (CO3) 2Cl, Karbonat ve sülfat.
Kaynakça
1.^ Jackson, Julia A., 1997, Glossary of Geology 4th edition, American Geologic Institute, Alexandria Virginia 2.^ Jump up to:a b c d e f g Boggs, S., 2006, Principles of Sedimentology and Stratigraphy (4th ed.), Pearson Prentice Hall, Upper Saddle River, NJ, 662 p. 3.^ Jump up to:a b c Melvin, J. L.(ed) 1991, Evaporites, petroleum and mineral resources; Elsevier, Amsterdam 4.Jump up^ C.Michael Hogan. 2011. Sulfur. Encyclopedia of Earth, eds. A.Jorgensen and C.J.Cleveland, National Council for Science and the environment, Washington DC •California State University evaporites page •Gore, Rick. "The Mediterranean: Sea of Man's Fate." National Geographic. Dec. 1982: 694-737. •Gueguen and Palciauskas (1984). Introduction to the Physics of Rocks.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Vikipedi bicem el kitabina uygun degildir Maddeyi Vikipedi standartlarina uygun bicimde duzenleyerek Vikipedi ye katkida bulunabilirsiniz Gerekli duzenleme yapilmadan bu sablon kaldirilmamalidir Aralik 2016 Evaporit sulu bir cozeltinin buharlasmasiyla kristallesme ve yogunlasma surecinde sonuclanir Evaporit suda cozunen mineral sedimentin mineralin ismidir Iki cesit tuz tasi birikintisi vardir Okyanus birikintisi olarak da bilinen marine ve goller gibi suyun ana bloklarinda bulunmaktadir Evaporit tuz taslari cokelti kayalari olarak bulunur Lut Golu nde bulunan halit turu evaporitTuz taslarinin olusumuYuzeydeki tum ana su bloklari ve suyu tasiyan katmanda cozulmemis tuzlar bulunmasinda ragmen su cokelmek icin mineraller atmosferde buharlasmak zorundadir Bu olay oldugu icin su ana bloklari su girdisinin mevcut oldugu kisimda tuz tasinin net oraninin altinda kalmak icin kisitli bir cevreye girmek zorundadir Buharlasma oldugunda kalan su tuzlari cogaltir Tuz taslarinin cokelme evreleri1 Denizdeki tuz taslari Denizde bulunan tuz taslari daha kalin tabaka olusturmaya meyillidirler ve genellikle daha genis arastirmanin kapsamidir Onlar ayni zamanda buharlasmanin sistemini olusturmaktadir Bilim adamlari bir laboratuvar da okyanus suyunu buharlastirdiklarinda 1884 yilinda Usiglio tarafindan ilk defa gosterilen belirli bir sirada birikmistir Deneyin ilk asamasinda orijinal suyun yaklasik 50 sinin derinde kaldigi zaman baslar Bu noktada kucuk karbonatlar olusmaya baslar Siradaki asama deneyin orijinal seviyenin yaklasik 20 ile birakildiginda gelir Bu noktada mineraller jipsler olusturmaya baslar ki buharlasmaya meyilli olmayan karbonat mineraller disinda 10 u Halit tarafindan izlenir En yaygin mineraller deniz tuz taslarinin en temsilcileri olarak dusunulur Kalsit jips anhidrit halit potasyum klorur magnezyum lengbeinit polihalit kainit magnezyum sulfat icerir Ayni zamanda 80 farkli mineral vardir ki bunlar tum iceriginde 4 ten daha az tuz tasi cokeltilerin de bulundugu tespit edilmistir Anhidrit 2 Denizde olmayan tuz taslari Denizde olmayan tuz taslari deniz cevresinde genellikle yaygin olmayan minerallerden olusur cunku genelde denizde olmayan tuz taslari cokeltileri deniz cevresinde bulunan farkli kimyasal elementlerin oranidir Bu oranlarda bulunan genel mineraller blodite hidratlanmis sodyum magnezyum sulfat mineraldir borax onemli bir bor bilesikleri mineral ve borik asidin bir tuzudur EPSOMITE hidritli magnezyum sulfat mineraldir Gaylussite bir karbonat mineraldir Globerit bir sodyum kalsiyum sulfat mineralidir Mirabilite Glauber tuzu olarak da bilinen Mirabilite bir sulu sodyum sulfat mineralidir Tenardit susuz sodyum sulfat mineral Trona trisodyum hydrogendicarbonate dihidrat bir evaporit mineraldir icerir Denizde olmayan mineraller okyanus cokeltilerinden gelmemesine ragmen Halit jips anhidrit icerebilir ve bu mineraller baskin duruma gelebilir Denizde olmayan tuz taslari herhangi bir azalma ya da iklim degisikligi yapmaz Bu cokeltiler ayni zamanda bugunun ekonomisine yardim eden onemli mineraller icerebilir Buharlasma orani gelen su oraninin arttirdigi ve yeterli su kaynaklarinin oldugu yerde suda olmayan biriken kalin cokeltiler olusmaya meyillidir Diger su ana blokunda bulunan kisitli giden su ya da gelen su ayni zamanda kapali havzalarda olusmak zorundadir Bunun ilk ornekleri tuz golu cokeltileri olarak bilinir Tuz golleri uzun omurlu golleri tercih ederler Bunlar arada yil boyunca olan mevsimlik gollerdir ki bu goller sadece yilin belirli bir mevsiminde olusur ya da herhangi bir donemde mevsimlik ya da araliklarla su kutlesi uzerinde tutan belirli yerler belirtmek icin kullanilir Denizde olmayan tuz taslarinin modern orneklerini Utah taki buyuk tuz golunu ve Urdun ve Israil arasinda yatan Olu Deniz i icerir Yukaridaki sartlara uyabilmesi icin kaya tuzlarinin cokelmis olmasi gerekir Graben alanlari ve yari graben alanlari icerdikleri catlaklarla birlikte nehirsel drenajlarla beslenirler genelde subtropikal ya da tropikal cevrededirler Okyanussal catlak icinde bulunan grabenler okyanussal besinlerden beslenirler ve bunlar ayrismaya ve buharlasmaya neden olur Ornegin Israil ve Urdun de bulunan Kirmizi ve Olu Deniz Yari kuraklik ya da tam kuraklik icinde bulunan tortul havza drenajlari tropikal cevreyi isitir ve gecici drenajlardan beslenir Ornegin Simpson Colu Bati Avustralya ve Utah taki buyuk tuz golu tortul olmayan havza alanlari ve artezyen sulardan beslenir Ornek ortamlar Avustralya buyuk artezyen havzasi tarafindan beslenen Victoria Colu nun sizinti hoyuklerine olusturur Son derece kurak ortamlari besleyen drenaj havzalari Sahra colu ve Namib En onemli bilinen evaporit depolamalari Akdeniz havzasinda Messinyen Jurassic kaya halit Hopper kristal dokme Carmel Formasyonu guneybati Utah Tuz taslarinin ekonomik onemiTuz taslari yuzey altindaki davranislari bulunduklari ortamdaki fiziksel ozellikleri ve mineralojileri nedeniyle ekonomik olarak onemlidirler Tuz tasi mineralleri ozellikle nitrat mineralleri Peru ve Sili de ekonomik olarak onemlidirler Nitrat mineralleri genellikle gubre ve patlayici uretiminde kullanilmak icin cikarilir Kalin Halit yataklarinin jeolojik dengesi tahmin edilebilen fiziksel ve muhendislik davranislar ve yer alti sularina gecirmemesi nedeniyle nukleer atiklarin imhasinda onemli bir islem kazanmasi umulmaktadir Halit olusumlari petrol yataklarinin olusmasina uygun ortam olusturan kubbe olusturma yetenekleriyle unludurler Tuz tasi minerallerinin ana gruplariBu tabloda deniz tuz kayalarinin olusan minerallerini gosterir genellikle en yaygin mineraller bu tabloda gosterilmistir Mineral sinifiMineral adiKimyasal bilesimi KloridlerHalit Silvit Karnalit Langbeinite Polyhalite KainitNaCl KCl KMgCl3 6H2O K2Mg2 SO4 3 K2Ca2Mg SO4 6 H2O KMg SO4 Cl 3H2O SulfatlarAnyhidrit Gypsum KieseriteCaSO4 CaSO4 2H2O MgSO4 H2O Karbonatlardolomit kalsit manyezit CaMg CO3 2 CaCO3 MgCO3 Kalsit Hanksit Na22K SO4 9 CO3 2Cl Karbonat ve sulfat Kaynakca1 Jackson Julia A 1997 Glossary of Geology 4th edition American Geologic Institute Alexandria Virginia 2 Jump up to a b c d e f g Boggs S 2006 Principles of Sedimentology and Stratigraphy 4th ed Pearson Prentice Hall Upper Saddle River NJ 662 p 3 Jump up to a b c Melvin J L ed 1991 Evaporites petroleum and mineral resources Elsevier Amsterdam 4 Jump up C Michael Hogan 2011 Sulfur Encyclopedia of Earth eds A Jorgensen and C J Cleveland National Council for Science and the environment Washington DC California State University evaporites page Gore Rick The Mediterranean Sea of Man s Fate National Geographic Dec 1982 694 737 Gueguen and Palciauskas 1984 Introduction to the Physics of Rocks