Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
'Hawaii veya Hawaii Büyük Adası (İngilizce: The Big Island, Hawai‘i; Hawaii dili: mokupuni o Hawai‘i Büyük Okyanus kuzeyinde bulunan volkanik Hawaii Takımadaları'nın en büyüğü ve en güneydoğuda bulunanıdır.
| Hawaii Adası mokupuni o Hawai‘i | |
|---|---|
 | |
 | |
| Coğrafya | |
| Koordinatlar | 19°34′K 155°30′B |
| Takımadası | Hawaii Takımadaları |
| Denizi | Büyük Okyanus |
| İklim | Tropikal iklim |
| Yüzölçümü | 10,432,5 km2 |
| Siyasi | |
| Adadaki ülke(ler) | |
| Demografi | |
| Nüfus | 185,079 (2.010) |
| Nüfus yoğunluğu | 119.14 kişi/km2 |
Coğrafya
Hawaii Adası Hawaii Takımadaları'nın en güneydoğuda olanıdır. Adanın güneyinde merkezi Büyük Okyanus'de bulunan 11 atol ve çok düşük rakımlı mercan resiflerinden oluşan Line Adaları vardır. Adanın kuzeyinde Alanuihah Boğazı ile ayrılmış olan Maui Adası yer almaktadır. Bu adada bulunan Hawaii Adası'ndan görülebilmektedir.
Hawaii Büyük Adası 10,430 km² yüzölçümü ile diğer Hawaii Takımadaları'nın tümünün alanından daha büyüktür ve ABD'nin en büyük adasıdır. Hawaii Büyük Adası tüm Hawaii Takımadalarının yüzölçümün yaklaşık %62'sini kapsamaktadır. Adanın en büyük genişliği 150 km'dir. Ada ve eyalet aynı ismi taşıdığı için anlam ayrımı sağlamak için adaya "Büyük Ada" (Big Island) adı verilmektedir.
Jeoloji
Hawaii Adası jeolojik olarak 7 değişik "kalkan tipi" yanardağdan oluşmuştur. Bunlar değişik zamanlarda faaliyet göstermişlerdir. Bunlar en yaşlısından en gencine göre, şöyle sıralanabilir:
- Kohala — Ada'nın Kuzeybatısında. Faal olmayıp sönmüş durumdadır.
- Mauna Kea Dağı — 4205 m rakımı ile Hawaii'nin en yüksek zirvesi. Tropiklerde olmasına rağmen kışın zirvesi karla kaplıdır. Faaliyeti geçici durmuş ve "uykuda" olduğu kabul edilmektedir.
- Hualalai — Batıda. Kailua-Kona bölgesinde bulunmaktadır. Aktif ama günümüzden faaliyet göstermemektedir. (uykuda olup olmadığı bilinmemekte)
- Mauna Loa Dağı — Adanın güneyini kapsar. Aktif Hawaii Yanardağlar Ulusal Parkı içinde yer alır.
- Kilauea Dağı— Mauna Lua Dağı'nın kuzeyinde. Aktif. 1983'ten beri devamlı püskürme göstermekte. 1903-2002 döneminde püskürttüğü lavlarla adanın alanını 2,2 km² daha genişlemiştir. "Hawaii Yanardağlar Ulusal Parkı" içindedir.
Mauna Loa Dağı üzerinde yapılan jeolojik araştırmalara göre bu dağın güney ve batı yamaçları altında daha genç olan Mauna Loa Dağı püskürtüleri tarafından üzerleri lavla kaplanmış olan iki çok eski yanardağ da bulunmaktadır ve bunlara "Ninole" ve "Kulanı" adı verilmiştir. Günümüzde jeologlar bunları Mauna Loa Dağı'nın diğer bacaları olarak görmektedirler. Diğer taraftan adanın yakınlarında denizaltında daha su yüzeyine çıkmayan "Mahukona" adı verilen bir diğer yanardağı da bulunmaktadır.
Adanın 29 km güneydoğusundan "Lö'ihi" adı verilen bir denizaltı yanardağı bulunmaktadır. Günümüzde bu yanardağı deniz yüzeyinden 975 m altındadır. Fakat volkanolojistlere göre bu yanardağ uzun gelecekte deniz yüzeyine çıkacak ve Kilauaea Yanardağı yanında daha yüksek bir yanardağ olacaktır.
Yerel idare
Ada Amerika Birleşik Devletleri'nin bir eyaleti olan Hawai eyaletinde bulunmaktadır. 2010 Nüfus Sayımı itibarıyla Hawaii Adası'nın nüfusu 185,079 kişidir ve nüfus yoğunluğu 119.14 kişi/km² olur. Adanın tümü (county) ilindedir. Hawaii Kontluğu ABD'de eyalet ismi ile kontluk isminin aynı olduğu 7 kontluktan biridir. Hawai Kontluk merkez şehri adanın en büyük şehri olan 'dur. Hawaii Kontluğu içinde hiçbir ayrı şehir olma belgeli olan şehir bulunmamaktadır. Hawaii Kontluğu yerel idaresi tek bir "belediye reisi-konsey" şekilli yerel idare tarafından yöneltilmektedir.
Ekonomi
Hawaii Adası'nın ana ekonomik geçinmesi beyaz Avrupalıların adaya gelmesinden itibaren bir yüzyıldan daha uzun bir zaman şeker kamışı tarımına; bundan ham şeker üretimine ve bunun ihraç edilmesine bağlı olmuştur. Fakat 20. yüzyılın ortasında bu ekonomik faaliyet gittikçe gerilemiş ve 1996'da son şeker kamışı ekimi yapılmıştır.
Günümüzde Hawaii Adası'ndaki ana ekonomi faaliyet turizmdir. Turizm adanın Kuzey Kona ve Güney Kohaal sahillerinde çok gelişmiştir. Adada bulunan Hawaii Yanardağlar Ulusal Parkı çok sayıda ziyaretçi çekmektedir. Bunda 1983'ten itibaren devamlı faaliyette bulunan lava akıntıları denize varan Kilauea Dağı çok önemli rol oynamaktaydı.
Adanın tarımı daha yaygın tarımsal bitki türü yetiştirmeye dayanmaya başlamıştır. Yeni makademya fıstığı, papaya, çiçekçilik ve kahve plantasyonları kurulmuştur. Adada çiçekçilik, özellikle tropik egzotik çiçekçilik, çok önemli bir tarım sektörü olmuştur. Adada yetiştirilen orkide çiçekleri ABD ana karasında çok tutulmaktadır. Hawaii Adası, adada bulunan orkide bahçeleri nedeniyle "Orkide Adası" olarak anılmaya başlanmıştır.
Büyük çiftliklerde yapılan büyükbaş hayvancılık da bu adadaki ekonomik faaliyete önemli katkı yapmaktadır.
Görülecek yerler
- Akaka Şelalasi: Adada bulunan yüksek şelalelerden biri.
- Amy B. H. Greenwell Etnobotanik Bahçesi: Adaya endemik olan nadir ve hatta nesli tükenme tehdidi altında olan bitkilerin yetiştirilip sergilenmesi.
- Doğu Hawaiʻi Kültür Merkezi
- Hawaiʻi Tropik Botanik Bahçesi
- Hawaii Yanardağlar Ulusal Parkı aktif yanardağlar olan Kilauea Dağı ve Mauna Loa Dağı
- Huliheʻe Sarayı: Eski Hawaii Krallığı'nın Kailua-Kona'da bulunan kraliyet sarayı
- Hilo'da bulunan "Imiloa Hawaii Astronomi Merkezi"
- Ka Lae Burnu: ABD'nin en güney noktası
- Laupahoehoe Tren Müzesi: Şeker üretimi için kurulmuş olan dar hatlı demiryolu müzesi
- Lyman House Anılar Müzesi: Hilo'da
- Manuka Devlet Yol Kenarı Parkı
- Mauna Kea Dağı'nda yüksek irtifada Astronomik Gözlemevleri
- Nani Mau Bahçeleri
- Onizuka uluslararası Astronomi Merkezi
- Onizuka Feza Merkezi: Kona'da Keahole Hava Alanından bulunan Challenger uydusu astronotu Ellison Onizuka anısında müze
- Pasifik Tsunami Müzesi Hilo Körfezi üzerinde
- Pana'ewa Yağmur Ormanı Hayvanat Bahçesi Hilo'da
- Pua Mau Place Arbetaeum Ağaç Bahçesi ve Botanik Bahçesi
- Puʻuhonua o Hōnaunau Ulusal Tarih Parkı
- Rainbow Falls Şelalesi Eyalet Parkı
- Sadie Seymour Botanik Bahçesi
- Umauma Şelalesi
- Hilo'da Hawaii Üniversitesi Botanik Parkı
- World (Dünya) Botanik Bahçeleri
- Waipiʻo Vadisi
Haritalar
-
![image]()
Ulusal Parklar, dağlar ve şehirler -
![image]()
Hawaii Adası Topoğrafik haritası
Resimler
-
![image]()
Puʻuhonua o Hōnaunau (Sığınma Şehri) -
![image]()
Sonnenüntergang ın Kona -
![image]()
Waipiʻo Vadisi'nde Hi'ilawe Şelalesi -
![image]()
Kap'au'da Hawaii Kralı "I. Kamehameha" anıtı -
![image]()
Kona'da yetişen kahve
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Diğerleri Arkansas County, Idaho County, Iowa County, New York County, Oklahoma County ve Utah County
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Hawaii (ada) ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Wikivoyage "Big Island (Hawaii)" maddesi 27 Ağustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)
- MacDonald, G. A. ve A. T. Abbott. (1970). Volcanoes in the Sea. Honolulu:Univ. of Hawaii Press (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hawaii veya Hawaii Buyuk Adasi Ingilizce The Big Island Hawai i Hawaii dili mokupuni o Hawai i Buyuk Okyanus kuzeyinde bulunan volkanik Hawaii Takimadalari nin en buyugu ve en guneydoguda bulunanidir Hawaii Adasi mokupuni o Hawai iCografyaKoordinatlar19 34 K 155 30 BTakimadasiHawaii TakimadalariDeniziBuyuk OkyanusIklimTropikal iklimYuzolcumu amp Ifade hatasi Taninmayan noktalama karakteri Ifade hatasi Taninmayan noktalama karakteri Ifade hatasi Taninmayan noktalama karakteri Ifade hatasi Taninmayan noktalama karakteri Ifade hatasi Taninmayan noktalama karakteri Ifade hatasi Taninmayan noktalama karakteri Ifade hatasi Taninmayan noktalama karakteri Ifade hatasi Taninmayan noktalama karakteri Ifade hatasi Taninmayan noktalama karakteri Ifade hatasi Taninmayan noktalama karakteri Ifade hatasi Taninmayan noktalama karakteri Ifade hatasi Taninmayan noktalama karakteri Ifade hatasi Taninmayan noktalama karakteri Ifade hatasi Taninmayan noktalama karakteri Ifade hatasi Taninmayan noktalama karakteri Ifade hatasi Taninmayan noktalama karakteri Ifade hatasi Taninmayan noktalama karakteri 10 432 5 km2SiyasiAdadaki ulke ler ABDDemografiNufus amp Ifade hatasi Taninmayan noktalama karakteri Ifade hatasi Taninmayan noktalama karakteri Ifade hatasi Taninmayan noktalama karakteri Ifade hatasi Taninmayan noktalama karakteri Ifade hatasi Taninmayan noktalama karakteri Ifade hatasi Taninmayan noktalama karakteri Ifade hatasi Taninmayan noktalama karakteri Ifade hatasi Taninmayan noktalama karakteri Ifade hatasi Taninmayan noktalama karakteri Ifade hatasi Taninmayan noktalama karakteri Ifade hatasi Taninmayan noktalama karakteri Ifade hatasi Taninmayan noktalama karakteri Ifade hatasi Taninmayan noktalama karakteri Ifade hatasi Taninmayan noktalama karakteri Ifade hatasi Taninmayan noktalama karakteri Ifade hatasi Taninmayan noktalama karakteri Ifade hatasi Taninmayan noktalama karakteri 185 079 2 010 Nufus yogunlugu119 14 kisi km2Hawaii Adasi konumuCografyaHawaii Adasi Hawaii Takimadalari nin en guneydoguda olanidir Adanin guneyinde merkezi Buyuk Okyanus de bulunan 11 atol ve cok dusuk rakimli mercan resiflerinden olusan Line Adalari vardir Adanin kuzeyinde Alanuihah Bogazi ile ayrilmis olan Maui Adasi yer almaktadir Bu adada bulunan Hawaii Adasi ndan gorulebilmektedir Hawaii Buyuk Adasi 10 430 km yuzolcumu ile diger Hawaii Takimadalari nin tumunun alanindan daha buyuktur ve ABD nin en buyuk adasidir Hawaii Buyuk Adasi tum Hawaii Takimadalarinin yuzolcumun yaklasik 62 sini kapsamaktadir Adanin en buyuk genisligi 150 km dir Ada ve eyalet ayni ismi tasidigi icin anlam ayrimi saglamak icin adaya Buyuk Ada Big Island adi verilmektedir JeolojiHawaii Adasi ndaki 5 kalkan tipi yanardag Hawaii Adasi jeolojik olarak 7 degisik kalkan tipi yanardagdan olusmustur Bunlar degisik zamanlarda faaliyet gostermislerdir Bunlar en yaslisindan en gencine gore soyle siralanabilir Kohala Ada nin Kuzeybatisinda Faal olmayip sonmus durumdadir Mauna Kea Dagi 4205 m rakimi ile Hawaii nin en yuksek zirvesi Tropiklerde olmasina ragmen kisin zirvesi karla kaplidir Faaliyeti gecici durmus ve uykuda oldugu kabul edilmektedir Hualalai Batida Kailua Kona bolgesinde bulunmaktadir Aktif ama gunumuzden faaliyet gostermemektedir uykuda olup olmadigi bilinmemekte Mauna Loa Dagi Adanin guneyini kapsar Aktif Hawaii Yanardaglar Ulusal Parki icinde yer alir Kilauea Dagi Mauna Lua Dagi nin kuzeyinde Aktif 1983 ten beri devamli puskurme gostermekte 1903 2002 doneminde puskurttugu lavlarla adanin alanini 2 2 km daha genislemistir Hawaii Yanardaglar Ulusal Parki icindedir Mauna Loa Dagi uzerinde yapilan jeolojik arastirmalara gore bu dagin guney ve bati yamaclari altinda daha genc olan Mauna Loa Dagi puskurtuleri tarafindan uzerleri lavla kaplanmis olan iki cok eski yanardag da bulunmaktadir ve bunlara Ninole ve Kulani adi verilmistir Gunumuzde jeologlar bunlari Mauna Loa Dagi nin diger bacalari olarak gormektedirler Diger taraftan adanin yakinlarinda denizaltinda daha su yuzeyine cikmayan Mahukona adi verilen bir diger yanardagi da bulunmaktadir Adanin 29 km guneydogusundan Lo ihi adi verilen bir denizalti yanardagi bulunmaktadir Gunumuzde bu yanardagi deniz yuzeyinden 975 m altindadir Fakat volkanolojistlere gore bu yanardag uzun gelecekte deniz yuzeyine cikacak ve Kilauaea Yanardagi yaninda daha yuksek bir yanardag olacaktir Yerel idareAda Amerika Birlesik Devletleri nin bir eyaleti olan Hawai eyaletinde bulunmaktadir 2010 Nufus Sayimi itibariyla Hawaii Adasi nin nufusu 185 079 kisidir ve nufus yogunlugu 119 14 kisi km olur Adanin tumu county ilindedir Hawaii Kontlugu ABD de eyalet ismi ile kontluk isminin ayni oldugu 7 kontluktan biridir Hawai Kontluk merkez sehri adanin en buyuk sehri olan dur Hawaii Kontlugu icinde hicbir ayri sehir olma belgeli olan sehir bulunmamaktadir Hawaii Kontlugu yerel idaresi tek bir belediye reisi konsey sekilli yerel idare tarafindan yoneltilmektedir EkonomiHawaii Adasi nin ana ekonomik gecinmesi beyaz Avrupalilarin adaya gelmesinden itibaren bir yuzyildan daha uzun bir zaman seker kamisi tarimina bundan ham seker uretimine ve bunun ihrac edilmesine bagli olmustur Fakat 20 yuzyilin ortasinda bu ekonomik faaliyet gittikce gerilemis ve 1996 da son seker kamisi ekimi yapilmistir Gunumuzde Hawaii Adasi ndaki ana ekonomi faaliyet turizmdir Turizm adanin Kuzey Kona ve Guney Kohaal sahillerinde cok gelismistir Adada bulunan Hawaii Yanardaglar Ulusal Parki cok sayida ziyaretci cekmektedir Bunda 1983 ten itibaren devamli faaliyette bulunan lava akintilari denize varan Kilauea Dagi cok onemli rol oynamaktaydi Adanin tarimi daha yaygin tarimsal bitki turu yetistirmeye dayanmaya baslamistir Yeni makademya fistigi papaya cicekcilik ve kahve plantasyonlari kurulmustur Adada cicekcilik ozellikle tropik egzotik cicekcilik cok onemli bir tarim sektoru olmustur Adada yetistirilen orkide cicekleri ABD ana karasinda cok tutulmaktadir Hawaii Adasi adada bulunan orkide bahceleri nedeniyle Orkide Adasi olarak anilmaya baslanmistir Buyuk ciftliklerde yapilan buyukbas hayvancilik da bu adadaki ekonomik faaliyete onemli katki yapmaktadir Gorulecek yerlerAkaka Selalasi Adada bulunan yuksek selalelerden biri Amy B H Greenwell Etnobotanik Bahcesi Adaya endemik olan nadir ve hatta nesli tukenme tehdidi altinda olan bitkilerin yetistirilip sergilenmesi Dogu Hawaiʻi Kultur Merkezi Hawaiʻi Tropik Botanik Bahcesi Hawaii Yanardaglar Ulusal Parki aktif yanardaglar olan Kilauea Dagi ve Mauna Loa Dagi Huliheʻe Sarayi Eski Hawaii Kralligi nin Kailua Kona da bulunan kraliyet sarayi Hilo da bulunan Imiloa Hawaii Astronomi Merkezi Ka Lae Burnu ABD nin en guney noktasi Laupahoehoe Tren Muzesi Seker uretimi icin kurulmus olan dar hatli demiryolu muzesi Lyman House Anilar Muzesi Hilo da Manuka Devlet Yol Kenari Parki Mauna Kea Dagi nda yuksek irtifada Astronomik Gozlemevleri Nani Mau Bahceleri Onizuka uluslararasi Astronomi Merkezi Onizuka Feza Merkezi Kona da Keahole Hava Alanindan bulunan Challenger uydusu astronotu Ellison Onizuka anisinda muze Pasifik Tsunami Muzesi Hilo Korfezi uzerinde Pana ewa Yagmur Ormani Hayvanat Bahcesi Hilo da Pua Mau Place Arbetaeum Agac Bahcesi ve Botanik Bahcesi Puʻuhonua o Hōnaunau Ulusal Tarih Parki Rainbow Falls Selalesi Eyalet Parki Sadie Seymour Botanik Bahcesi Umauma Selalesi Hilo da Hawaii Universitesi Botanik Parki World Dunya Botanik Bahceleri Waipiʻo VadisiHaritalarUlusal Parklar daglar ve sehirler Hawaii Adasi Topografik haritasiResimlerKilauea Yanardagi Puskurmesi Puʻuhonua o Hōnaunau Siginma Sehri Sonnenuntergang in Kona Waipiʻo Vadisi nde Hi ilawe Selalesi Kap au da Hawaii Krali I Kamehameha aniti Kona da yetisen kahveAyrica bakinizHawaii Hawaii Yanardaglar Ulusal ParkiKaynakca Digerleri Arkansas County Idaho County Iowa County New York County Oklahoma County ve Utah CountyDis baglantilarWikimedia Commons ta Hawaii ada ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Wikivoyage Big Island Hawaii maddesi 27 Agustos 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Ingilizce MacDonald G A ve A T Abbott 1970 Volcanoes in the Sea Honolulu Univ of Hawaii Press Ingilizce