Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kumul Hanlığı (Uygurca: قۇمۇل خانلىقى; Çince: 哈密汗國), 17. ve 20. yüzyıllar arasında var olan bir Türk hanlığıydı. Hanlık, günümüz Kumul ilini kapsamakta olup Çing Hanedanı ve daha sonra Çin Cumhuriyeti'nin haraçgüzar devletiydi.
Kumul Hanlığı قۇمۇل خانلىقى | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1696-1930 | |||||||||
 Bayrak | |||||||||
 Kumul Hanlığı'nın konumu | |||||||||
| Yaygın diller | Uygurca, Çince | ||||||||
| Resmî din | Sünni İslam | ||||||||
| Hükûmet | Monarşi | ||||||||
| Han | |||||||||
| |||||||||
| Tarihçe | |||||||||
| |||||||||
| |||||||||
Tarihçe
Kuruluş
Ming Hanedanı, Ming-Turfan ihtilafında Mansur Han tarafından fethedildikten sonra 1513'te 'e son veren Turfan Hanlığı ile bir haraç ilişkisi kurdu. Hanlık, Ming'e haraç ödedi. Sultan yönetimindeki Turfan Hanlığı, Çing Hanedanı'na karşı 1646 Milayin İsyanı sırasında Çinli Müslüman Ming yanlılarını destekledi.
Kumul Prensi Turumtay'ın Çing kuvvetleri tarafından öldürüldüğü Ming sadıklarının yenilgisinden sonra 1647'de başlayan Kumul, Çing'e teslim oldu ve haraç gönderdi. Qing egemenliğine girdi ve Qing İmparatorluğunun bir parçası olarak hanlık olarak kaldı. "Yasak Tarkan" unvanı, Kumul hükümdarı Abdullah Bey'e, Cungar-Çing Savaşı sırasında Çing'e vasal olarak teslim olduktan sonra 1696'da verildi.
Yönetilmesi
Hanlık, Çing için Cungarlara karşı savaşmıştı. Kumul Hanlığı, Dungan İsyanı'ndan sonra 1884 yılında Sincan eyalet olarak ilan edildiğinde, vasal bir hanlık olarak devam etti. Hanlara ayrıca imparatorluk tarafından Qinwang (親王 qīn wáng) unvanı verildi ve ayrıca Kumul'da görevlendirilen Çinli bir yetkili tarafından izin verilmesi gereken yürütmenin yönetilmesi dışında muazzam bir yetkiye izin verildi. Hanlar resmi olarak imparatorunun vasallarıydı ve her altı yılda bir 40 günlük bir süre boyunca imparatora hizmet etmek için Pekin'i ziyaret etmeleri gerekiyordu. Hanlık aynı zamanda Kumul Beyliği olarak da biliniyordu ve Çinliler tarafından Hami adı verildi. Hanlar, Çin yönetimine ve otoritelerine dosttu.
Kumul hanları, Çağatay hanlarının doğrudan torunlarıydı.
Han Muhammed Şah ve oğlu ve halefi Han Maksut Şah, halka ağır vergiler koydu ve zorla çalıştırıldı, bu da 1907 ve 1912'de iktidarına karşı iki isyanla sonuçlandı.
Hana, sarayında bir başbakan yardım etmekteydi. Son han, Maksut Şah, başbakanı olarak Yulbars Han'ı görevlendirdi.
Lağvedilmesi
1912'de, Çing Hanedanı Xinhai Devrimi ile devrildi ve yeni kurulan Çin Cumhuriyeti hükûmeti yerine Yang Zengxin'i derhal Sincan'ın yeni valisi olarak atadı. Yang Zengxin bir monarşist olup hanlığa müsamaha gösterdi ve Maksud Şah'a karşı dostça davrandı.
1920'lerde Japon gizli ajanları Kumul bölgesini keşfetmeye başladı.
Yang Zengxin 1928'de suikast sonucu öldürüldükten sonra yerini dönemine istikrarsızlık, yolsuzluk ve etnik hoşgörüsüzlükle bilinen Jin Shuren aldı.
Hanlık, etnik köken ve dinlerinden birinin hüküm sürdüğü bir hükûmeti temsil ettiğinden, Uygurların isyan etmesini engelleyen hanlık olgusuydu. Maksud Şah'ın 1930 yılında ölümünün ardından vali Jin Shuren, Hanlığı üç eyalet idari bölgesi olan Kumul, Yihe ve Aratürk ile değiştirdi ve varisi Nasır'ın tahta geçmesine izin verilmedi. Ardından meydana gelen olaylar, Maksud'un saray görevlisi olarak görev yapan Yulbars Han'ın yardımıylaKumul İsyanı'nı başlattı.
Kumul hanları listesi
Kumul hanlarının listesi şu şekildedir:
| № | Adı | Hüküm süresi | Notlar |
|---|---|---|---|
| 1 | Abdullah Bey 額貝都拉 é-bèi-dōu-lā | 1697－1709 | Kangxi'nin saltanatının 36. yılında, birinci derece "Yasak Tarkan" unvanı verildi. Kangxi'nin saltanatının 48. yılında öldü. |
| 2 | Gafur Bey 郭帕 guō-pà | 1709－1711 | Abdullah Bey'in büyük oğlu. Kangxi'nin saltanatının 48. yılında, birinci derece "Yasak Tarkan" unvanı verildi. Kangxi'nin saltanatının 50. yılında öldü. |
| 3 | Emin 額敏 É-mǐn | 1711－1740 | Gafur Bey'in büyük oğlu. Kanxi'nin saltanatının 50. yılında birinci derece "Yasak Tarkan" unvanı verildi. Yongzheng'in saltanatının beşinci yılında Zhenguo Gong'a (鎮國公; Devleti Koruyan Dük) terfi etti. Yongzheng'in saltanatının yedinci yılında Gushan Beizi'ye (固山貝子) (Sancak Prensi) terfi etti. Qianlong'un saltanatının beşinci yılında öldü. |
| 4 | Yusuf 玉素甫 Yù-sù-fǔ veya 玉素卜yù sù bǔ | 1740－1767 | Emin'in büyük oğlu. Qianlong'nun saltanatının beşinci yılında Yasak Zhenguo Gong ünvanını aldı. Qianlong'un saltanatının 10. yılında Gushan Beizi'ye terfi etti. Qianlong'un saltanatının 23. yılında Beile pinji (貝勒 品級) unvanı aldı. Qianlong'un saltanatının 24. yılında Duoluo Beile (多羅貝勒), Junwanq Pinji (郡王 品級) unvanları aldı. Qianlong'un saltanatının 31. yılında öldü. |
| 5 | İshak 伊薩克 yī-sà-kè | 1767－1780 | Yusuf'un ikinci oğlu. Qianlong'un saltanatının 32. yılında Junwanq Pinji Yasak Duoluo Beil unvanı aldı. Qianlong'un saltanatının 45. yılında öldü. |
| 6 | 額爾德錫爾 é-Ěr-dé-xī-ěr | 1780－1813 | İshak'ın büyük oğlu. Qianlong'un saltanatının 45. yılında Junwanq Pinji Yasak Duoluo Beil unvanı aldı. Qianlong'un saltanatının 48. yılında imparatorun emri ile daimi varislik verildi (tüm varisleri doğrudan unvanını miras alacaktı). Jiaqing'in saltanatının 18. yılında öldü. |
| 7 | Beşir 博錫爾 bó-xī-ěr | 1813－1867 | é-Ěr-dé-xī-ěr'in oğlu. Jiaqing'in saltanatının 18. yılında babasının unvanlarını miras aldı. Daoguang'ın saltanatının 12. yılında Duoluo Junwanq (多羅郡王) unvanı aldı. Xianfeng'in saltanatının üçüncü yılında Qinwang (親王) rütbesi verildi. Tongzhi'nin saltanatının beşinci yılında Dungan İsyanı başladı, ancak imparatora sadık kaldı. Tongzhi'nin saltanatının altıncı yılında, ölümündən sonra Hezhuo Qinwang (和碩親王) unvanı verildi. |
| 8 | Muhammed Şah 賣哈莫特 mài-hǎ-mò-tè | 1867－1882 | Beşir'in oğlu. Tongzhi'nin saltanatının altıncı yılında Yasak Hesuo Qinwanq unvanını miras aldı. Guangxu'nun saltanatının yedinci yılında öldü ve unvanını alacak varisi kalmamıştı. |
| 9 | Maksut Şah 沙木胡索特 shā-mù-hú-suǒ-tè | 1882－1930 | Muhammed Şah'ın kardaşı oğlu. Guangxu'nun saltanatının sekizinci yılında saltanatı miras aldı. Çin Cumhuriyeti'nin dördüncü yılında Qinwang olarak maaşı iki kat artırıldı. Cumhuriyetin 19. yılında hastalıktan öldü. |
| 10 | Nasır 聶滋爾 niè-zī-ěr | 1930－1934 | Şah Maksut'un ikinci oğlu. Çin Cumhuriyeti'nin 19. yılında unvanları miras aldı. Cumhuriyetin 23. yılında öldü. |
| 11 | Beşir 伯錫爾 bó-xī-ěr | 1934－1949 | Nasır'ın büyük oğlu. Cumhuriyetin 23. yılında saltanatı miras aldı. Ancak Kumul İsyanı'na katıldığı gerekçesiyle tutuklandı ve hapishaneye gönderildi. 1951 yılında hapiste öldü. |
Kaynakça
- ^ Library of Congress. Orientalia Division; Arthur William Hummel (1943). Eminent Chinese of the Chʻing period (1644-1912) (reprint bas.). Chʻeng Wen Publishing. s. 263. 18 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Mayıs 2021.
- ^ James A. Millward (2007). Eurasian crossroads: a history of Xinjiang. Columbia University Press. s. 190. ISBN . 18 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Mayıs 2021.
- ^ Alexander Douglas Mitchell Carruthers; Jack Humphrey Miller (1914). Unknown Mongolia: a record of travel and exploration in north-west Mongolia and Dzungaria, Volume 2. Lippincott. s. 487. 18 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Mayıs 2021.
- ^ Alexander Douglas Mitchell Carruthers; Jack Humphrey Miller (1914). Unknown Mongolia: a record of travel and exploration in north-west Mongolia and Dzungaria, Volume 2. Lippincott. s. 489. 18 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Mayıs 2021.
- ^ Reginald Charles Francis Schomberg (1933). Peaks and plains of central Asia. M. Hopkinson ltd. s. 78. 18 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Mayıs 2021.
- ^ Royal Central Asian Society, Central Asian Society, London (1934). Journal of the Royal Central Asian Society, Volume 21. Royal Central Asian Society. s. 82. 18 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Mayıs 2021.
- ^ Kate James (2006). Women of the Gobi: Journeys on the Silk Road. Pluto Press Australia. s. 178. ISBN . 18 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Mayıs 2021.
- ^ a b James A. Millward (2007). Eurasian crossroads: a history of Xinjiang. Columbia University Press. s. 190-191. ISBN . 18 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Mayıs 2021.
- ^ Andrew D. W. Forbes (1986). Warlords and Muslims in Chinese Central Asia: a political history of Republican Sinkiang 1911-1949. Cambridge, İngiltere: CUP Archive. s. 44. ISBN . 18 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Mayıs 2021.
- ^ Kate James (2006). Women of the Gobi: Journeys on the Silk Road. Pluto Press Australia. s. 178. ISBN . 18 Mayıs 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Mayıs 2021.
- ^ 《清史稿》卷二百十一 表五十一／藩部世表三 (Çince)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kumul Hanligi Uygurca قۇمۇل خانلىقى Cince 哈密汗國 17 ve 20 yuzyillar arasinda var olan bir Turk hanligiydi Hanlik gunumuz Kumul ilini kapsamakta olup Cing Hanedani ve daha sonra Cin Cumhuriyeti nin haracguzar devletiydi Kumul Hanligiقۇمۇل خانلىقى1696 1930BayrakKumul Hanligi nin konumuYaygin dillerUygurca CinceResmi dinSunni IslamHukumetMonarsiHan 1697 1709Abdullah Bey 1908 1930Maksut SahTarihce Kurulus1696 Yikilis1930Onculler ArdillarDogu Cagatay Hanligi SincanTarihceKurulus Ming Hanedani Ming Turfan ihtilafinda Mansur Han tarafindan fethedildikten sonra 1513 te e son veren Turfan Hanligi ile bir harac iliskisi kurdu Hanlik Ming e harac odedi Sultan yonetimindeki Turfan Hanligi Cing Hanedani na karsi 1646 Milayin Isyani sirasinda Cinli Musluman Ming yanlilarini destekledi Kumul Prensi Turumtay in Cing kuvvetleri tarafindan olduruldugu Ming sadiklarinin yenilgisinden sonra 1647 de baslayan Kumul Cing e teslim oldu ve harac gonderdi Qing egemenligine girdi ve Qing Imparatorlugunun bir parcasi olarak hanlik olarak kaldi Yasak Tarkan unvani Kumul hukumdari Abdullah Bey e Cungar Cing Savasi sirasinda Cing e vasal olarak teslim olduktan sonra 1696 da verildi Yonetilmesi Hanlik Cing icin Cungarlara karsi savasmisti Kumul Hanligi Dungan Isyani ndan sonra 1884 yilinda Sincan eyalet olarak ilan edildiginde vasal bir hanlik olarak devam etti Hanlara ayrica imparatorluk tarafindan Qinwang 親王 qin wang unvani verildi ve ayrica Kumul da gorevlendirilen Cinli bir yetkili tarafindan izin verilmesi gereken yurutmenin yonetilmesi disinda muazzam bir yetkiye izin verildi Hanlar resmi olarak imparatorunun vasallariydi ve her alti yilda bir 40 gunluk bir sure boyunca imparatora hizmet etmek icin Pekin i ziyaret etmeleri gerekiyordu Hanlik ayni zamanda Kumul Beyligi olarak da biliniyordu ve Cinliler tarafindan Hami adi verildi Hanlar Cin yonetimine ve otoritelerine dosttu Kumul hanlari Cagatay hanlarinin dogrudan torunlariydi Han Muhammed Sah ve oglu ve halefi Han Maksut Sah halka agir vergiler koydu ve zorla calistirildi bu da 1907 ve 1912 de iktidarina karsi iki isyanla sonuclandi Hana sarayinda bir basbakan yardim etmekteydi Son han Maksut Sah basbakani olarak Yulbars Han i gorevlendirdi Lagvedilmesi 1912 de Cing Hanedani Xinhai Devrimi ile devrildi ve yeni kurulan Cin Cumhuriyeti hukumeti yerine Yang Zengxin i derhal Sincan in yeni valisi olarak atadi Yang Zengxin bir monarsist olup hanliga musamaha gosterdi ve Maksud Sah a karsi dostca davrandi 1920 lerde Japon gizli ajanlari Kumul bolgesini kesfetmeye basladi Yang Zengxin 1928 de suikast sonucu olduruldukten sonra yerini donemine istikrarsizlik yolsuzluk ve etnik hosgorusuzlukle bilinen Jin Shuren aldi Hanlik etnik koken ve dinlerinden birinin hukum surdugu bir hukumeti temsil ettiginden Uygurlarin isyan etmesini engelleyen hanlik olgusuydu Maksud Sah in 1930 yilinda olumunun ardindan vali Jin Shuren Hanligi uc eyalet idari bolgesi olan Kumul Yihe ve Araturk ile degistirdi ve varisi Nasir in tahta gecmesine izin verilmedi Ardindan meydana gelen olaylar Maksud un saray gorevlisi olarak gorev yapan Yulbars Han in yardimiylaKumul Isyani ni baslatti Kumul hanlari listesiKumul hanlarinin listesi su sekildedir Adi Hukum suresi Notlar1 Abdullah Bey 額貝都拉 e bei dōu la 1697 1709 Kangxi nin saltanatinin 36 yilinda birinci derece Yasak Tarkan unvani verildi Kangxi nin saltanatinin 48 yilinda oldu 2 Gafur Bey 郭帕 guō pa 1709 1711 Abdullah Bey in buyuk oglu Kangxi nin saltanatinin 48 yilinda birinci derece Yasak Tarkan unvani verildi Kangxi nin saltanatinin 50 yilinda oldu 3 Emin 額敏 E mǐn 1711 1740 Gafur Bey in buyuk oglu Kanxi nin saltanatinin 50 yilinda birinci derece Yasak Tarkan unvani verildi Yongzheng in saltanatinin besinci yilinda Zhenguo Gong a 鎮國公 Devleti Koruyan Duk terfi etti Yongzheng in saltanatinin yedinci yilinda Gushan Beizi ye 固山貝子 Sancak Prensi terfi etti Qianlong un saltanatinin besinci yilinda oldu 4 Yusuf 玉素甫 Yu su fǔ veya 玉素卜yu su bǔ 1740 1767 Emin in buyuk oglu Qianlong nun saltanatinin besinci yilinda Yasak Zhenguo Gong unvanini aldi Qianlong un saltanatinin 10 yilinda Gushan Beizi ye terfi etti Qianlong un saltanatinin 23 yilinda Beile pinji 貝勒 品級 unvani aldi Qianlong un saltanatinin 24 yilinda Duoluo Beile 多羅貝勒 Junwanq Pinji 郡王 品級 unvanlari aldi Qianlong un saltanatinin 31 yilinda oldu 5 Ishak 伊薩克 yi sa ke 1767 1780 Yusuf un ikinci oglu Qianlong un saltanatinin 32 yilinda Junwanq Pinji Yasak Duoluo Beil unvani aldi Qianlong un saltanatinin 45 yilinda oldu 6 額爾德錫爾 e Er de xi er 1780 1813 Ishak in buyuk oglu Qianlong un saltanatinin 45 yilinda Junwanq Pinji Yasak Duoluo Beil unvani aldi Qianlong un saltanatinin 48 yilinda imparatorun emri ile daimi varislik verildi tum varisleri dogrudan unvanini miras alacakti Jiaqing in saltanatinin 18 yilinda oldu 7 Besir 博錫爾 bo xi er 1813 1867 e Er de xi er in oglu Jiaqing in saltanatinin 18 yilinda babasinin unvanlarini miras aldi Daoguang in saltanatinin 12 yilinda Duoluo Junwanq 多羅郡王 unvani aldi Xianfeng in saltanatinin ucuncu yilinda Qinwang 親王 rutbesi verildi Tongzhi nin saltanatinin besinci yilinda Dungan Isyani basladi ancak imparatora sadik kaldi Tongzhi nin saltanatinin altinci yilinda olumunden sonra Hezhuo Qinwang 和碩親王 unvani verildi 8 Muhammed Sah 賣哈莫特 mai hǎ mo te 1867 1882 Besir in oglu Tongzhi nin saltanatinin altinci yilinda Yasak Hesuo Qinwanq unvanini miras aldi Guangxu nun saltanatinin yedinci yilinda oldu ve unvanini alacak varisi kalmamisti 9 Maksut Sah 沙木胡索特 sha mu hu suǒ te 1882 1930 Muhammed Sah in kardasi oglu Guangxu nun saltanatinin sekizinci yilinda saltanati miras aldi Cin Cumhuriyeti nin dorduncu yilinda Qinwang olarak maasi iki kat artirildi Cumhuriyetin 19 yilinda hastaliktan oldu 10 Nasir 聶滋爾 nie zi er 1930 1934 Sah Maksut un ikinci oglu Cin Cumhuriyeti nin 19 yilinda unvanlari miras aldi Cumhuriyetin 23 yilinda oldu 11 Besir 伯錫爾 bo xi er 1934 1949 Nasir in buyuk oglu Cumhuriyetin 23 yilinda saltanati miras aldi Ancak Kumul Isyani na katildigi gerekcesiyle tutuklandi ve hapishaneye gonderildi 1951 yilinda hapiste oldu Kaynakca Library of Congress Orientalia Division Arthur William Hummel 1943 Eminent Chinese of the Chʻing period 1644 1912 reprint bas Chʻeng Wen Publishing s 263 18 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Mayis 2021 James A Millward 2007 Eurasian crossroads a history of Xinjiang Columbia University Press s 190 ISBN 978 0 231 13924 3 18 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Mayis 2021 Alexander Douglas Mitchell Carruthers Jack Humphrey Miller 1914 Unknown Mongolia a record of travel and exploration in north west Mongolia and Dzungaria Volume 2 Lippincott s 487 18 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Mayis 2021 Alexander Douglas Mitchell Carruthers Jack Humphrey Miller 1914 Unknown Mongolia a record of travel and exploration in north west Mongolia and Dzungaria Volume 2 Lippincott s 489 18 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Mayis 2021 Reginald Charles Francis Schomberg 1933 Peaks and plains of central Asia M Hopkinson ltd s 78 18 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Mayis 2021 Royal Central Asian Society Central Asian Society London 1934 Journal of the Royal Central Asian Society Volume 21 Royal Central Asian Society s 82 18 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Mayis 2021 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link Kate James 2006 Women of the Gobi Journeys on the Silk Road Pluto Press Australia s 178 ISBN 1 86403 329 0 18 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Mayis 2021 a b James A Millward 2007 Eurasian crossroads a history of Xinjiang Columbia University Press s 190 191 ISBN 978 0 231 13924 3 18 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Mayis 2021 Andrew D W Forbes 1986 Warlords and Muslims in Chinese Central Asia a political history of Republican Sinkiang 1911 1949 Cambridge Ingiltere CUP Archive s 44 ISBN 0 521 25514 7 18 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Mayis 2021 Kate James 2006 Women of the Gobi Journeys on the Silk Road Pluto Press Australia s 178 ISBN 1 86403 329 0 18 Mayis 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Mayis 2021 清史稿 卷二百十一 表五十一 藩部世表三 Cince