Musa bin Meymūn (İbranice: משֶׁה בֶּן מַימוֹן) 30 Mart 1135 – 13 Aralık 1204) Sefaradi Yahudisifilozof,hahambaşı, Talmud bilgini ve çoğaltıcısı.Orta Çağ'ın tartışmasız en önemli Yahudi düşünürüdür.Yahudi bilginler arasında İkinci Musa lakâbıyla veya adının baş harflerinden oluşan RaMBaM (Rạbbī Mōšệ ben Mạymôn) adıyla bilinir.
Musa bin Meymun | |
---|---|
İbn Meymūn'u resmetmekte sıkça kullanılan portresi temsili. | |
Tam adı | Musa bin Meymun |
Doğumu | 30 Mart 1135 Córdoba, Muvahhidler |
Ölümü | 13 Aralık 1204 El–Fustat, Eyyubiler |
Çağı | Orta Çağ |
Bölgesi | Batı felsefesi |
Okulu | Aristoculuk |
İmzası |
Mişna Tora ve önemli bir Orta Çağ felsefe metni olan Şaşkınlar Rehberi (Delāletü 'l-Ḥāʾirīn/Mōrè Nəḇūḵīm) olan muhtelif eserler vermiştir. Belki Raşi (Haham Trekaeli Šəlōmôh ben Yiṣḥāq) hariç hiçbir diğer Talmud sonrası hahamı, Yahudiliğin terakkisinde onun kadar belirleyici olmamıştır. Bu tesir, şu halk deyişinde hâlâ işitilebilir: "Musa'dan [peygamber] Musa'ya [ibn Meymun], başka Musa zuhur etmemiş" (bknz. Tesniye, XXXIV, 10). Felsefe tarihine etkisi de eş derecede önemlidir. Spinoza dahil halefi birçok Musevi düşünür ve Akinolu Thomas gibi Hristiyan düşünürler felsefesinden yararlanmıştır.
Hayatı
Hamursuz Bayramı arifesinde, İbn Rüşd'ün de doğum yeri olan Kurtuba'da Sefaradi Yahudisi bir ailenin oğlu olarak doğdu. O dönemler, Batı dünyasının en önemli entelektüel merkezlerinden biri olan bu şehirde ilk eğitimini matematik, gökbilimci, Talmud şarihi, Efsārü 'l-Ḫamse ve merasim kaideleri alimi olan babası Haham Meymun bin Yusuf'tan aldı. İbn Meymun, sağlam bir hahamlık eğitiminin yanında, zamanında İslam Altın Çağı Endülüs ve Mağrib'inde rahatça erişilen Yunan ve Arap bilimlerinin zenginliğinden de istifade etti. Córdoba'nın 1148'de Fas'tan gelen ateşli Muvahhidûn'un eline düşmesinin neticesinde Musevilik ve Hristiyanlık yasaklanınca, İber yarımadasında 12 sene kadar dolaştıktan sonra Meymun ailesi Fas şehrine yerleşti. Fakat Endülüs'te olduğu gibi Fas'ta da infaz devam ettiği için, aile ancak dostları şair ve İslam ilahiyatçısı Ebū 'l-ʿArab ibn Me'īşe'nin iyi niyetli yardımlarıyla kaçabildi. 18 Nisan 1165'te Filistin'e gitmek üzere Fas'tan ayrıldılar. Akka'ya varıp Kudüs ve El-Halil'e hacca gittiler, yalnız Museviliğin Kutsal Topraklarda aldığı şekilden hayal kırıklığına uğrayıp Mısır'da, Kahire'nin "iki sebt günü" güneyindeki Fustat şehrine yerleştiler. Baba Meymun ibn Yosef, 1166 yılında bu şehirde öldü. Musa'nın sarraflık yaparak aileyi destekleyen erkek kardeşi Davud da Doğu Hint Adaları'na yaptığı bir seyahat esnasında boğularak öldü. Böylece ailenin mali kaynaklarıyla Davud'a teslim edilmiş olan ticari meval beraber zayi oldu. Bir süre bu facianın tesirinden kurtulamayan Musa, ardından tıp alanındaki çalışmalarına geri dönerek Salahaddin Eyyubî'in veziri olan El-Ḳaḍī el-Fāẓıl'ın şahsi tabipliğine kadar yükseldi. 'nin aktardığında göre, "'da Frenklerin Kralı" Arslan Yürekli Rişard'ın teklif ettiği benzer bir makamı geri çevirdi. Meymun ailesini Fas'ta kurtardıktan yaklaşık 20 sene sonra, Ebū 'l-ʿArab ibn Me'īşe, Mısır'da hür bir Musevi olarak hayatını devam ettiren Musa'yla tekrar karşılaşınca onu İslam'dan sapmakla suçlayıp yetkili makamlara şikayet etti. Bundan da Meymun ailesinin Mısır'da Müslümanmış gibi yaşamak zorunda kaldıklarını anlıyoruz. Fakat suçlamaları merciler tarafından geri çevrildi ve İbn Meymun'a Mısır'daki bütün Musevi cemaatlerinin önderliği anlamına gelen makamı bahşedildi. İbn Meymun, son rahatsızlanmasına kadar hem tabip, hem de Nāgîd sıfatıyla faaldi. Vefatıyla Fustat'ta gerek Musevi gerek Müslümanların iştirakiyle üç gün umumi yas tutuldu; Kudüs'te cenaze merasimi ve umumi oruç tutuldu; büyük hahamın naaşı Celile'nin Taberiyye sinde defnedildi.
Felsefesi
Yahudiliği, Aristoteles felsefesiyle uyumlu hale getirmeye çalışmış olan İbn Meymun, metafiziğin en yüksek insani faaliyet türü olduğunu, fakat bunun herkese açık olmadığını söylemiştir. Tanrı'nın ve dünyanın tabiatına dair sağlam ve hakiki bir kavrayışa, yalnızca felsefenin erişebileceğini öne süren İbn Meymun, Tanrı'nın varoluşunu bütünüyle Aristoteles'in koyduğu ilkelere dayanarak ispat etmiştir. Tanrı hakkındaki görüşlerini on üç maddede sıralamıştır.
- Tanrı tektir.
- Tanrı ruhtur ve asla temsil edilemez.
- Tanrı ölümsüzdür.
- Dua sadece Tanrı'ya edilir.
- İsrail peygamberlerinin bütün sözleri doğrudur.
- Tanrı, dünyanın yaratıcısı ve koruyucusudur.
- Musa, peygamberlerin en büyüğüdür.
- Yasa ve töre Tanrıca Musa'ya verilendir, bunun dışında hiçbir yasa ve töre yoktur.
- Bu yasa ve töre asla değiştirilemez.
- Tanrı, insanların bütün düşüncelerini ve eylemlerini bilir.
- Tanrı, buyruklarını yerine getirenlere armağan verir ve getirmeyenleri cezalandırır.
- Tanrı, peygamberlerin bildirdiği Mesih'i gönderecektir.
- Tanrı, ölüleri diriltecektir.
Eserleri
- Delaletu'l-Hairin (Şaşkınlar İçin Rehber)
- Kitab Tedbir el-Sıhhat (Sağlığın Korunması Kitabı)
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ . 9 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Maimonides Islamic Influences". Plato. Stanford. 9 Aralık 2014 tarihinde kaynağından .
- ^ "Maimonides, Moses (1138-1204)". 9 Eylül 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 16 Aralık 2008.
- ^ . 28 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2008.
- ^ S. R. Simon (1999). "Moses Maimonides: medieval physician and scholar". Arch Intern Med. 159 (16): 1841-5. doi:10.1001/archinte.159.16.1841. (PMID) 10493314.
- ^ Athar Yawar Email Address (2008). "Maimonides's medicine". The Lancet. 371 (9615): 804. doi:10.1016/S0140-6736(08)60365-7.
- ^ . 24 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Haziran 2020.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 2 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Aralık 2008.
- ^ Orhan Hançerlioğlu, Düşünce Tarihi, s.28
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Musa bin Meymun Ibranice מש ה ב ן מ ימו ן 30 Mart 1135 13 Aralik 1204 Sefaradi Yahudisifilozof hahambasi Talmud bilgini ve cogalticisi Orta Cag in tartismasiz en onemli Yahudi dusunurudur Yahudi bilginler arasinda Ikinci Musa lakabiyla veya adinin bas harflerinden olusan RaMBaM Rạbbi Mōsệ ben Mạymon adiyla bilinir Musa bin MeymunIbn Meymun u resmetmekte sikca kullanilan portresi temsili Tam adiMusa bin MeymunDogumu30 Mart 1135 Cordoba MuvahhidlerOlumu13 Aralik 1204 El Fustat EyyubilerCagiOrta CagBolgesiBati felsefesiOkuluAristoculukEtkilendikleri Aristoteles Talmud Ibn Sina Farabi Ibn Bacce Ibn Rusd GazaliEtkiledikleri Spinoza Aquinas Bodin Leibniz Newton StraussImzasi Misna Tora ve onemli bir Orta Cag felsefe metni olan Saskinlar Rehberi Delaletu l Ḥaʾirin Mōre Neḇuḵim olan muhtelif eserler vermistir Belki Rasi Haham Trekaeli Selōmoh ben Yiṣḥaq haric hicbir diger Talmud sonrasi hahami Yahudiligin terakkisinde onun kadar belirleyici olmamistir Bu tesir su halk deyisinde hala isitilebilir Musa dan peygamber Musa ya ibn Meymun baska Musa zuhur etmemis bknz Tesniye XXXIV 10 Felsefe tarihine etkisi de es derecede onemlidir Spinoza dahil halefi bircok Musevi dusunur ve Akinolu Thomas gibi Hristiyan dusunurler felsefesinden yararlanmistir HayatiHamursuz Bayrami arifesinde Ibn Rusd un de dogum yeri olan Kurtuba da Sefaradi Yahudisi bir ailenin oglu olarak dogdu O donemler Bati dunyasinin en onemli entelektuel merkezlerinden biri olan bu sehirde ilk egitimini matematik gokbilimci Talmud sarihi Efsaru l Ḫamse ve merasim kaideleri alimi olan babasi Haham Meymun bin Yusuf tan aldi Ibn Meymun saglam bir hahamlik egitiminin yaninda zamaninda Islam Altin Cagi Endulus ve Magrib inde rahatca erisilen Yunan ve Arap bilimlerinin zenginliginden de istifade etti Cordoba nin 1148 de Fas tan gelen atesli Muvahhidun un eline dusmesinin neticesinde Musevilik ve Hristiyanlik yasaklaninca Iber yarimadasinda 12 sene kadar dolastiktan sonra Meymun ailesi Fas sehrine yerlesti Fakat Endulus te oldugu gibi Fas ta da infaz devam ettigi icin aile ancak dostlari sair ve Islam ilahiyatcisi Ebu l ʿArab ibn Me ise nin iyi niyetli yardimlariyla kacabildi 18 Nisan 1165 te Filistin e gitmek uzere Fas tan ayrildilar Akka ya varip Kudus ve El Halil e hacca gittiler yalniz Museviligin Kutsal Topraklarda aldigi sekilden hayal kirikligina ugrayip Misir da Kahire nin iki sebt gunu guneyindeki Fustat sehrine yerlestiler Baba Meymun ibn Yosef 1166 yilinda bu sehirde oldu Musa nin sarraflik yaparak aileyi destekleyen erkek kardesi Davud da Dogu Hint Adalari na yaptigi bir seyahat esnasinda bogularak oldu Boylece ailenin mali kaynaklariyla Davud a teslim edilmis olan ticari meval beraber zayi oldu Bir sure bu facianin tesirinden kurtulamayan Musa ardindan tip alanindaki calismalarina geri donerek Salahaddin Eyyubi in veziri olan El Ḳaḍi el Faẓil in sahsi tabipligine kadar yukseldi nin aktardiginda gore da Frenklerin Krali Arslan Yurekli Risard in teklif ettigi benzer bir makami geri cevirdi Meymun ailesini Fas ta kurtardiktan yaklasik 20 sene sonra Ebu l ʿArab ibn Me ise Misir da hur bir Musevi olarak hayatini devam ettiren Musa yla tekrar karsilasinca onu Islam dan sapmakla suclayip yetkili makamlara sikayet etti Bundan da Meymun ailesinin Misir da Muslumanmis gibi yasamak zorunda kaldiklarini anliyoruz Fakat suclamalari merciler tarafindan geri cevrildi ve Ibn Meymun a Misir daki butun Musevi cemaatlerinin onderligi anlamina gelen makami bahsedildi Ibn Meymun son rahatsizlanmasina kadar hem tabip hem de Nagid sifatiyla faaldi Vefatiyla Fustat ta gerek Musevi gerek Muslumanlarin istirakiyle uc gun umumi yas tutuldu Kudus te cenaze merasimi ve umumi oruc tutuldu buyuk hahamin naasi Celile nin Taberiyye sinde defnedildi FelsefesiYahudiligi Aristoteles felsefesiyle uyumlu hale getirmeye calismis olan Ibn Meymun metafizigin en yuksek insani faaliyet turu oldugunu fakat bunun herkese acik olmadigini soylemistir Tanri nin ve dunyanin tabiatina dair saglam ve hakiki bir kavrayisa yalnizca felsefenin erisebilecegini one suren Ibn Meymun Tanri nin varolusunu butunuyle Aristoteles in koydugu ilkelere dayanarak ispat etmistir Tanri hakkindaki goruslerini on uc maddede siralamistir Tanri tektir Tanri ruhtur ve asla temsil edilemez Tanri olumsuzdur Dua sadece Tanri ya edilir Israil peygamberlerinin butun sozleri dogrudur Tanri dunyanin yaraticisi ve koruyucusudur Musa peygamberlerin en buyugudur Yasa ve tore Tanrica Musa ya verilendir bunun disinda hicbir yasa ve tore yoktur Bu yasa ve tore asla degistirilemez Tanri insanlarin butun dusuncelerini ve eylemlerini bilir Tanri buyruklarini yerine getirenlere armagan verir ve getirmeyenleri cezalandirir Tanri peygamberlerin bildirdigi Mesih i gonderecektir Tanri oluleri diriltecektir EserleriDelaletu l Hairin Saskinlar Icin Rehber Kitab Tedbir el Sihhat Sagligin Korunmasi Kitabi Ayrica bakinizAristoteles Akinolu Thomas Ibn Rusd Misna Tora Musevilik Ramban Yemen mektubuKaynakca 9 Ekim 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Maimonides Islamic Influences Plato Stanford 9 Aralik 2014 tarihinde kaynagindan Maimonides Moses 1138 1204 9 Eylul 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 16 Aralik 2008 28 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Aralik 2008 S R Simon 1999 Moses Maimonides medieval physician and scholar Arch Intern Med 159 16 1841 5 doi 10 1001 archinte 159 16 1841 PMID 10493314 Athar Yawar Email Address 2008 Maimonides s medicine The Lancet 371 9615 804 doi 10 1016 S0140 6736 08 60365 7 24 Mayis 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Haziran 2020 Arsivlenmis kopya 2 Subat 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Aralik 2008 Orhan Hancerlioglu Dusunce Tarihi s 28