Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Medine Müdafaası, Şerif Hüseyin'in 1916'da İngiliz desteğiyle isyan ederek Medine'yi hedef alması üzerine başlayıp, 2 yıl 7 ay sürdü ve Mondros Mütarekesi'nin imzalanması üzerine Padişah VI. Mehmet'in, müdafaada ısrar eden garnizon komutanı Fahrettin Paşa'yı iknasıyla sona erdi. Medine'deki Osmanlı garnizonu, mütarekeye göre silah bırakan son Osmanlı birliği oldu ve Medine'de kısa süreli Haşimi iktidarı başladı. Çatışmalardan ötürü Medine halkının ciddi bir kısmı göç etmek zorunda kaldı. Kuşatma sonunda, garnizon komutanı Fahrettin Paşa İngilizler tarafından tutuklanarak Malta'ya sürgün edildi.
| Medine Müdafaası | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| I. Dünya Savaşı Osmanlı Cephesi | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Osmanlı Devleti |  Hicaz Birleşik Krallık | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Fahrettin Paşa | Şerif Hüseyin Faysal bin Hüseyin Emir Abdullah Edmund Allenby T. E. Lawrence | ||||||
| Güçler | |||||||
| | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| | | ||||||
Kuşatma öncesi durum ve Şerif Hüseyin İsyanı
Yönetim merkezinden oldukça uzak konumda bulunan Medine'deki Osmanlı garnizonu, bağlantı ve lojistik ihtiyaçlarını Hicaz Demiryolu üzerinden görüyordu. Haziran 1916'daki Şerif Hüseyin isyanı'na kadar bu ikmal hattı güvenli durumdaydı.
Sultan II. Abdülhamid döneminde İstanbul'da tutulan Şerif Hüseyin, II. Meşrutiyet'in ilanıyla İttihat ve Terakki yönetimi tarafından Mekke Şerifi olarak Hicaz'a gönderildi. Haziran 1916'da bağımsızlık için Arap Ayaklanması'nı başlattı.
İsyanda, İngiltere'nin irtibat subayı olarak uzun yıllar Arap Yarımadası'nda casusluk faaliyetleri yürüten Thomas Edward Lawrence'ın gayretleri büyük yer tutmaktadır. Petrol potansiyeli sebebiyle Arap Yarımadası'nın büyük önem taşıması ve olası bir isyanın Osmanlı Ordusu'nun gücünün bölünmesi anlamına gelmesi, isyan tertibi için İngiltere'nin en önemli sebepleriydi.
Kuşatmadan kısa süre önce, isyancıların Medine'ye de saldıracağını öngören Fahrettin Paşa, şehirdeki bütün kutsal emanetleri gizlice İstanbul'a gönderdi.
Kuşatma
İngilizler'in her konuda destek verip takviye ettiği ve çoğu düzensiz Bedevi milislerden oluşan Haşimi Ordusu, sırasıyla Cidde, Mekke, Taif, Yanbu ve Akabe şehirlerini ele geçirerek Medine'nin merkezle olan bağlantısını kesti ve şehri kuşatma altına aldı. Ardından Medine'ye saldıran isyancı birlikleri Osmanlı Ordusu'nca geri püskürtüldü.
Bu yenilgiden sonra isyancılar, bir daha cephe savaşına girişmediler. Ayrıca Medine'de askeri bir kuşatma da kuramadılar. Ancak Medine'nin merkezle olan bağlantısının tamamen kopması ve isyancıların sabotaj faaliyetleri ve vurkaç tipi gerilla saldırıları sebebiyle Medine'deki Osmanlı garnizonu yerinden kıpırdayamadı, fiili bir kuşatma ile yüz yüze kaldı.
İsyan boyunca özellikle şehirli Arap halkı isyana pek rağbet etmedi. Bu yüzden isyancı güçler kuşatma süresince Osmanlı garnizonuna yeniden topluca saldırmaya cesaret edecek askerî güce ulaşamadı. İngilizler de sembolik sebeplerden ötürü Hicaz bölgesine asker sokmak istemiyordu. Diğer taraftan, I. Dünya Savaşı Osmanlı aleyhine gelişmekte olduğundan, Osmanlı'nın Hicaz'a askeri bir harekât düzenlemesi de mümkün olmadı. Bu şartlar altında kuşatma her iki taraf için de tam bir çıkmaza dönmüş oldu.
Ancak şehri savunan Osmanlı garnizonu için tablo daha da karamsardı. Zira Filistin Cephesi'nden kötü haberler gelmeye başladı. 7 Kasım 1917'de Gazze, 26 Aralık 1917'de Kudüs düştü. Ardından 21 Eylül 1918'deki Nablus Muharebesi'nde Sina ve Filistin Cephesi'ni oluşturan 4., 7. ve 8. Ordular dağıldı. Böylece Filistin Cephesi tamamen çöktü ve Medine garnizonunun Osmanlı Ordularıyla tekrar temas kurma umudu tamamen bitti.
Sivil kayıpların önüne geçmek ve direnişi kolaylaştırmak üzere kuşatmadan önce Medine halkının önemli bir kısmı şehirden ayrılmıştı. Kuşatmadan önce garnizonun ihtiyaçlarını karşılamak üzere yardım istenmişse de, imkansızlıklar bahane gösterilerek bu talepler reddedildi. Kuşatmanın ilk aylarından itibaren Osmanlı askerleri her açıdan ciddi sıkıntılar yaşadı. Özellikle gıda ve sağlık imkanları kısa sürede tükenme noktasına geldi. Öyle ki garnizon teslim olduğunda Haşimi Ordusu'na geçen gıda malzemeleri yalnızca hurma ve kurutulmuş çekirgeden ibaretti. Ancak garnizon komutanı Fahrettin Paşa bütün olumsuzluklara rağmen Müslümanların kutsal kabul ettiği Medine şehriyle de örtüşen moral-manevi değerlerden ötürü teslim olmaya yanaşmadı.
Eylül 1918'de Mısır'daki İngiliz Kraliyet Komiseri Edmund Allenby, Fahrettin Paşa'yı teslime ikna etmek için yazdığı bir mektupta şu ifadelere yer verdi:
| “ | Medine'yi uzun süre müdafaa etmekle siz, bir asker ve Türk vatanperveri olarak hükümdarınız, memleketiniz ve şahsi şerefiniz için elinizden geleni yapmış bulunuyorsunuz. Yukarıdaki hususları ve ümitsiz askeri durumunuzu göz önünde bulundurarak, birçok canların kurban edilmesine sebep olacak faydasız mukavemetin uzatılmasının doğru olup olmayacağını ciddi bir surette düşünmenizi rica ederim. | „ |
Fahrettin Paşa, İngilizlerin çeşitli zamanlarda yinelediği bu gibi teslim olma taleplerini reddetti. Ancak şartların zorluğu ve durumun umutsuz bir hal alması garnizondan toplu firarları arttırdı. Ayrıca subaylar arasında da giderek ciddi bir hoşnutsuzluk baş gösterdi.
İlerleyen aylarda diğer cephelerde art arda mağlubiyetler alan Osmanlı Devleti I. Dünya Savaşı'nı kaybetti; Mondros Ateşkes Antlaşması imzalandı ve antlaşma hükümlerine göre Osmanlı Orduları terhis edilmeye başlandı. Antlaşma haberi Medine'ye de gönderildi ve Fahrettin Paşa'ya ordusuyla birlikte en yakın İngiliz birliğine teslim olması emredildi. Ancak Fahrettin Paşa emri yerine getirmedi ve direnmeye devam etme kararı aldı. Yinelenen emirlere rağmen garnizon antlaşmadan sonraki 3 ay boyunca direndi.
Babıali Medine'yi teslime ikna edemediğinden İngiltere, kabine değişikliği istedi ve hükûmeti düşürerek Ahmet Tevfik Paşa kabinesini kurdurdu. Ancak yeni kabinenin de Medine'nin teslimi konusundaki baskıları sonuçsuz kalınca İngiltere Osmanlı Devleti'ne nota verdi ve savaşa yeniden başlayacağını bildirdi.
Bunun üzerine Padişah VI. Mehmet'in bizzat ricası ve kendi subaylarının iknası sonucu Fahrettin Paşa 10 Ocak 1919'da Medine'yi teslim etti. Böylece Medine'deki Osmanlı garnizonu, silah bırakan son ittifak devletleri muharip birliği oldu ve I. Dünya Savaşı fiilen sona erdi.
Sonrası
Kuşatma sonrasında Fahrettin Paşa İngilizlerce tutuklanarak Malta'ya sürüldü. Medine'deki direnişinden ötürü yerel halk nezdinde de büyük itibar gördü. Bu yüzden Lawrence onun için "Çöl Kaplanı" tabirini kullanmıştır. Yıllar sonra Malta'dan kaçan Fahrettin Paşa Anadolu'ya gelerek Milli Mücadele'ye katıldı.
Esir alınan Osmanlı askerleri Mısır'daki esir kamplarına gönderildi. Yalnızca Hilal-i Ahmer görevlilerinin, yolculuğa çıkamayacak durumdaki yaralı Osmanlı askerlerinin tedavisi için bir süre daha Medine'de kalmasına izin verildi. Direniş boyunca Medine'de bulunan Hilal-i Ahmer gönüllüsü Feridun Kandemir, Osmanlı askerlerinin Medine'den ayrılışını hatıralarında şöyle anlatır:
| “ | Kimi kolsuz, kimi bacaksız kalmış askerlerin, birbirlerine sokulup yardım ederek halsiz, mecalsiz bir durumda, son defa Haremüşşerif'i ziyaretle Ravza'ya yüzlerini sürerek dualar ede ede yaptıkları veda, görülecek şeydi. İngiliz altınları ile beslenerek Türk'e diş biler hale getirilmiş bazı sözde Araplar bile bu manzara karşısında göz yaşlarını tutamamışlardı. Bizimle beraber Medine'de kalıp aylarca süren muhasaranın her türlü sıkıntısını çekerek açlığına bile katlanan yerli Araplarsa tam bir matem havası içinde hüngür hüngür ağlıyorlardı. | „ |
Osmanlı birliklerinin elindeki tüm silah, cephane ve yaşam malzemeleri Haşimiler'e geçti. Direnişin bitmesinden sonra Medine Şerif Hüseyin'in eline geçmişse de kısa bir süre sonra Suudilerin Haşimi Hanedanlığı'na karşı giriştiği isyan neticesinde Medine Suudiler'e geçmiş ve Şerif Hüseyin yenilerek Hicaz'ı terk etmek zorunda kalmıştır.
Kaynakça
- ^ Polly a. Mohs, Military Intelligence and the Arab Revolt: The first modern intelligence war, Routledge, , sayfa 40
- ^ a b c Süleyman Beyoğlu, Türk Arap İlişkilerinin Son Kırılma Noktası: Medine’nin Tahliyesi 6 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Atatürk Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi (Sayı 78, Cilt: XXVI, Kasım 2010) (Türkçe)
- ^ Spencer C. Tucker, Arab Revolt (1916-1918) 16 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., The Encyclopedia of World War I, ABC-CLIO, 2005, , sayfa 117.
- ^ Mehmet Bahadir Dördüncü, Mecca-Medina: the Yıldız albums of Sultan Abdülhamid II, Tughra Books, 2006, , sayfa 29
- ^ Medine Müdafaası, Feridun Kandemir, Nehir Yayınları, s. 530, İstanbul, 1991
- ^ a.g.e., Feridun Kandemir, s. 235
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Medine Mudafaasi Serif Huseyin in 1916 da Ingiliz destegiyle isyan ederek Medine yi hedef almasi uzerine baslayip 2 yil 7 ay surdu ve Mondros Mutarekesi nin imzalanmasi uzerine Padisah VI Mehmet in mudafaada israr eden garnizon komutani Fahrettin Pasa yi iknasiyla sona erdi Medine deki Osmanli garnizonu mutarekeye gore silah birakan son Osmanli birligi oldu ve Medine de kisa sureli Hasimi iktidari basladi Catismalardan oturu Medine halkinin ciddi bir kismi goc etmek zorunda kaldi Kusatma sonunda garnizon komutani Fahrettin Pasa Ingilizler tarafindan tutuklanarak Malta ya surgun edildi Medine MudafaasiI Dunya Savasi Osmanli CephesiTarihHaziran 1916 10 Ocak 1919BolgeHicazSonucOsmanli garnizonu teslim olduTaraflarOsmanli DevletiHicaz Birlesik KrallikKomutanlar ve liderlerFahrettin PasaSerif Huseyin Faysal bin Huseyin Emir Abdullah Edmund Allenby T E LawrenceGucler3 000 1916 50 000 1918 de gonulluler 30 000 1916 50 000 1918 Ingiliz Kraliyet Hava Kuvvetleri nin destegiKayiplarGarnizonun 8 000 i Misir a nakledildi bir kismi hastaliklardan oldu ve bir kismi da cesitli bolgelere dagildi Butun muhimmat ve cephane isyancilara birakildi Bilinmiyor ama agirKusatma oncesi durum ve Serif Huseyin IsyaniYonetim merkezinden oldukca uzak konumda bulunan Medine deki Osmanli garnizonu baglanti ve lojistik ihtiyaclarini Hicaz Demiryolu uzerinden goruyordu Haziran 1916 daki Serif Huseyin isyani na kadar bu ikmal hatti guvenli durumdaydi Sultan II Abdulhamid doneminde Istanbul da tutulan Serif Huseyin II Mesrutiyet in ilaniyla Ittihat ve Terakki yonetimi tarafindan Mekke Serifi olarak Hicaz a gonderildi Haziran 1916 da bagimsizlik icin Arap Ayaklanmasi ni baslatti Isyanda Ingiltere nin irtibat subayi olarak uzun yillar Arap Yarimadasi nda casusluk faaliyetleri yuruten Thomas Edward Lawrence in gayretleri buyuk yer tutmaktadir Petrol potansiyeli sebebiyle Arap Yarimadasi nin buyuk onem tasimasi ve olasi bir isyanin Osmanli Ordusu nun gucunun bolunmesi anlamina gelmesi isyan tertibi icin Ingiltere nin en onemli sebepleriydi Kusatmadan kisa sure once isyancilarin Medine ye de saldiracagini ongoren Fahrettin Pasa sehirdeki butun kutsal emanetleri gizlice Istanbul a gonderdi KusatmaFahrettin Pasa Ingilizler in her konuda destek verip takviye ettigi ve cogu duzensiz Bedevi milislerden olusan Hasimi Ordusu sirasiyla Cidde Mekke Taif Yanbu ve Akabe sehirlerini ele gecirerek Medine nin merkezle olan baglantisini kesti ve sehri kusatma altina aldi Ardindan Medine ye saldiran isyanci birlikleri Osmanli Ordusu nca geri puskurtuldu Bu yenilgiden sonra isyancilar bir daha cephe savasina girismediler Ayrica Medine de askeri bir kusatma da kuramadilar Ancak Medine nin merkezle olan baglantisinin tamamen kopmasi ve isyancilarin sabotaj faaliyetleri ve vurkac tipi gerilla saldirilari sebebiyle Medine deki Osmanli garnizonu yerinden kipirdayamadi fiili bir kusatma ile yuz yuze kaldi Isyan boyunca ozellikle sehirli Arap halki isyana pek ragbet etmedi Bu yuzden isyanci gucler kusatma suresince Osmanli garnizonuna yeniden topluca saldirmaya cesaret edecek askeri guce ulasamadi Ingilizler de sembolik sebeplerden oturu Hicaz bolgesine asker sokmak istemiyordu Diger taraftan I Dunya Savasi Osmanli aleyhine gelismekte oldugundan Osmanli nin Hicaz a askeri bir harekat duzenlemesi de mumkun olmadi Bu sartlar altinda kusatma her iki taraf icin de tam bir cikmaza donmus oldu Ancak sehri savunan Osmanli garnizonu icin tablo daha da karamsardi Zira Filistin Cephesi nden kotu haberler gelmeye basladi 7 Kasim 1917 de Gazze 26 Aralik 1917 de Kudus dustu Ardindan 21 Eylul 1918 deki Nablus Muharebesi nde Sina ve Filistin Cephesi ni olusturan 4 7 ve 8 Ordular dagildi Boylece Filistin Cephesi tamamen coktu ve Medine garnizonunun Osmanli Ordulariyla tekrar temas kurma umudu tamamen bitti Sivil kayiplarin onune gecmek ve direnisi kolaylastirmak uzere kusatmadan once Medine halkinin onemli bir kismi sehirden ayrilmisti Kusatmadan once garnizonun ihtiyaclarini karsilamak uzere yardim istenmisse de imkansizliklar bahane gosterilerek bu talepler reddedildi Kusatmanin ilk aylarindan itibaren Osmanli askerleri her acidan ciddi sikintilar yasadi Ozellikle gida ve saglik imkanlari kisa surede tukenme noktasina geldi Oyle ki garnizon teslim oldugunda Hasimi Ordusu na gecen gida malzemeleri yalnizca hurma ve kurutulmus cekirgeden ibaretti Ancak garnizon komutani Fahrettin Pasa butun olumsuzluklara ragmen Muslumanlarin kutsal kabul ettigi Medine sehriyle de ortusen moral manevi degerlerden oturu teslim olmaya yanasmadi Eylul 1918 de Misir daki Ingiliz Kraliyet Komiseri Edmund Allenby Fahrettin Pasa yi teslime ikna etmek icin yazdigi bir mektupta su ifadelere yer verdi Medine yi uzun sure mudafaa etmekle siz bir asker ve Turk vatanperveri olarak hukumdariniz memleketiniz ve sahsi serefiniz icin elinizden geleni yapmis bulunuyorsunuz Yukaridaki hususlari ve umitsiz askeri durumunuzu goz onunde bulundurarak bircok canlarin kurban edilmesine sebep olacak faydasiz mukavemetin uzatilmasinin dogru olup olmayacagini ciddi bir surette dusunmenizi rica ederim Fahrettin Pasa Ingilizlerin cesitli zamanlarda yineledigi bu gibi teslim olma taleplerini reddetti Ancak sartlarin zorlugu ve durumun umutsuz bir hal almasi garnizondan toplu firarlari arttirdi Ayrica subaylar arasinda da giderek ciddi bir hosnutsuzluk bas gosterdi Ilerleyen aylarda diger cephelerde art arda maglubiyetler alan Osmanli Devleti I Dunya Savasi ni kaybetti Mondros Ateskes Antlasmasi imzalandi ve antlasma hukumlerine gore Osmanli Ordulari terhis edilmeye baslandi Antlasma haberi Medine ye de gonderildi ve Fahrettin Pasa ya ordusuyla birlikte en yakin Ingiliz birligine teslim olmasi emredildi Ancak Fahrettin Pasa emri yerine getirmedi ve direnmeye devam etme karari aldi Yinelenen emirlere ragmen garnizon antlasmadan sonraki 3 ay boyunca direndi Babiali Medine yi teslime ikna edemediginden Ingiltere kabine degisikligi istedi ve hukumeti dusurerek Ahmet Tevfik Pasa kabinesini kurdurdu Ancak yeni kabinenin de Medine nin teslimi konusundaki baskilari sonucsuz kalinca Ingiltere Osmanli Devleti ne nota verdi ve savasa yeniden baslayacagini bildirdi Bunun uzerine Padisah VI Mehmet in bizzat ricasi ve kendi subaylarinin iknasi sonucu Fahrettin Pasa 10 Ocak 1919 da Medine yi teslim etti Boylece Medine deki Osmanli garnizonu silah birakan son ittifak devletleri muharip birligi oldu ve I Dunya Savasi fiilen sona erdi SonrasiKusatma sonrasinda Fahrettin Pasa Ingilizlerce tutuklanarak Malta ya suruldu Medine deki direnisinden oturu yerel halk nezdinde de buyuk itibar gordu Bu yuzden Lawrence onun icin Col Kaplani tabirini kullanmistir Yillar sonra Malta dan kacan Fahrettin Pasa Anadolu ya gelerek Milli Mucadele ye katildi Esir alinan Osmanli askerleri Misir daki esir kamplarina gonderildi Yalnizca Hilal i Ahmer gorevlilerinin yolculuga cikamayacak durumdaki yarali Osmanli askerlerinin tedavisi icin bir sure daha Medine de kalmasina izin verildi Direnis boyunca Medine de bulunan Hilal i Ahmer gonullusu Feridun Kandemir Osmanli askerlerinin Medine den ayrilisini hatiralarinda soyle anlatir Kimi kolsuz kimi bacaksiz kalmis askerlerin birbirlerine sokulup yardim ederek halsiz mecalsiz bir durumda son defa Haremusserif i ziyaretle Ravza ya yuzlerini surerek dualar ede ede yaptiklari veda gorulecek seydi Ingiliz altinlari ile beslenerek Turk e dis biler hale getirilmis bazi sozde Araplar bile bu manzara karsisinda goz yaslarini tutamamislardi Bizimle beraber Medine de kalip aylarca suren muhasaranin her turlu sikintisini cekerek acligina bile katlanan yerli Araplarsa tam bir matem havasi icinde hungur hungur agliyorlardi Osmanli birliklerinin elindeki tum silah cephane ve yasam malzemeleri Hasimiler e gecti Direnisin bitmesinden sonra Medine Serif Huseyin in eline gecmisse de kisa bir sure sonra Suudilerin Hasimi Hanedanligi na karsi giristigi isyan neticesinde Medine Suudiler e gecmis ve Serif Huseyin yenilerek Hicaz i terk etmek zorunda kalmistir Kaynakca Polly a Mohs Military Intelligence and the Arab Revolt The first modern intelligence war Routledge ISBN 1134192541 sayfa 40 a b c Suleyman Beyoglu Turk Arap Iliskilerinin Son Kirilma Noktasi Medine nin Tahliyesi 6 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Ataturk Ataturk Arastirma Merkezi Dergisi Sayi 78 Cilt XXVI Kasim 2010 Turkce Spencer C Tucker Arab Revolt 1916 1918 16 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde The Encyclopedia of World War I ABC CLIO 2005 ISBN 1851094202 sayfa 117 Mehmet Bahadir Dorduncu Mecca Medina the Yildiz albums of Sultan Abdulhamid II Tughra Books 2006 ISBN 1597840548 sayfa 29 Medine Mudafaasi Feridun Kandemir Nehir Yayinlari s 530 Istanbul 1991 a g e Feridun Kandemir s 235