Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Takrir-i Sükûn Kanunu (Osmanlıcası: تقرير سكون قانوني; Günümüz Türkçesi: Huzurun Sağlanması Yasası), 4 Mart 1925'te Türkiye Büyük Millet Meclisinde kabul edilen bir yasadır.
| Takrir-i Sükûn Kanunu | |
|---|---|
| Bölgesel kapsam |  Türkiye |
| Kanun numarası | 578 |
| Kabul tarihi | 8 Şaban 1343 ve 4 Mart 1341 |
| Yürürlük tarihi | 4 Mart 1925 |
| İlga tarihi | 4 Mart 1929 |
| Durum: Bilinmiyor | |
Hükûmete olağanüstü yetkiler veren Takrir-i Sükûn yasası ile Kasım 1924 ortalarında dinsel başkaldırılar tehlikesine karşı Başbakan İsmet İnönü, sıkıyönetim ilân edilmesini istedi. Ancak Mecliste bu isteğini kabul ettiremeyince istifa etti ve yerine ılımlı kişiliğiyle tanınan Fethi Okyar başbakanlığa getirildi. 1925 Şubat ortalarında Şeyh Said İsyanı patlak verince, Doğu Anadolu Bölgesi'nde hemen sıkıyönetim ilân edildi. Fethi Bey düşürüldü ve İsmet Paşa 3 Mart'ta yeni hükûmeti kurdu. Yeni hükûmet ilk iş olarak Takrir-i Sükûn yasası'nı Meclisten geçirdi ve biri isyan bölgesinde, öteki Ankara adını taşımakla birlikte yurdun geri kalan bölgelerinde çalışmak üzere iki de İstiklal Mahkemesi kurulmasını kararlaştırdı. Diğer taraftan ordu birlikleri harekete geçirildi. Yapılan planlı askerî harekât ile, isyancılar dağıtılıp, elebaşıları yakalandı. Suçlu oldukları hükûmet tarafından iddia edilenler İstiklâl Mahkemeleri'nde yargılandılar. Suçlu görülenler çeşitli cezalara (idam dahil) çarptırıldılar. Yapılan soruşturmada isyancıların bir kısmının Terakkiperver Cumhuriyet Fırkası'na mensup oldukları anlaşıldı. Bunun üzerine memleketteki tek muhalefet partisi de 3 Haziran 1925'te hükûmet kararı ile kapatıldı.[]
3 maddeden oluşan 4 Mart 1341 (1925) tarihli Takrir-i Sükûn yasası'nın 1. maddesi şöyleydi:
| “ | İrticaa (gericilik) ve isyana ve memleketin nizam-ı ictimaisini (toplumsal düzen) ve huzur ve sükûnunu ve emniyet ve asayişini (güvenlik) ihlale bâis (bozmaya yönelik) bilumum (bütün) teşkilât ve tahrikat ve teşvikat ve teşebbüsat ve neşriyatı (örgütlenmeleri, kışkırtmaları, özendirmeleri, girişimleri ve yayınları), Hükûmet, Reisicumhurun tasdikiyle (onayıyla) ve re'sen ve idareten men'e mezundur (kendi başına yasaklamaya yetkilidir). İş bu ef'al erbabını (bu eylemleri işleyenleri) Hükûmet, İstiklâl Mahkemesi'ne tevdi edebilir (bırakabilir). | „ |
Bu yasa, yaklaşık iki sene sonra, 2 Mart 1927 tarihinde yeniden uzatılmıştır. 979 sayılı Takrir-i Sükûn yasasının ikinci maddesinin muaddil yasasının birinci maddesi aşağıdaki gibidir:
| “ | 8 Şaban 1343 ve 4 Mart 1341 tarih ve 578 numaralı takriri sükûn kanununun ikinci maddesi aşağıda yazıldığı gibi tadil edilmiştir (değiştirilmiştir): İşbu kanun 4 Mart 1927 tarihinden 4 Mart 1929 tarihine kadar mer'iyülicradır (yürütülecektir). | „ |
Yasa tasarısının Meclisteki müzakereleri sırasında sadece Başvekil İsmet Paşa söz almıştır. Bu konuşmasında İsmet Paşa, en önemli tehlikenin aslında Şeyh Sait İsyanı ile ortaya çıkan eylemsel hareket olmadığını, asıl tehlikenin "memleketin umumî hayatında hâsıl olan (ortaya çıkan) teşevvüş (karışıklık) ve tezebzüb (kararsızlık)" olduğunu söylemiştir. İsmet Paşa'ya göre Takrir-i Sükûn yasası "bu müşevveş (karışık) hakayık-ı eşyayı (şeylerin hakikatleri) görmek için memleketin üzerine gerdiği kalın dumanı izale (ortadan kaldırmak) eylemiştir." Böylece iyi ve kötü birbirinden ayırt edilebilmiştir. İsmet Paşa bu noktada İstiklal Mahkemelerinin mücadelesinden takdirle söz etmektedir. Bununla birlikte İstiklal Mahkemelerinin 7 Mart'ta yeniden oluşturulmasını teklif etmeyeceklerinin de altını çizer. Şiddetli ve sürekli alkışlar eşliğinde konuşmasını bitirdikten sonra oylamaya sunulan yasa tasarısı kabul edilmiş ve Takrir-i Sükûn yasası iki yıl daha uzatılmıştır.[]
Dipnotlar
- ^ TBMM Zabıt Ceridesi, Cilt: 30, 19. İçtima, 2 Mart 1927 Çarşamba.
Kaynakça
- Mete Tunçay, Türkiye Cumhuriyeti'nde Tek Parti Yönetiminin Kurulması, Cem Yayınevi, İstanbul, 1982, ikinci baskı.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Takrir i Sukun Kanunu Osmanlicasi تقرير سكون قانوني Gunumuz Turkcesi Huzurun Saglanmasi Yasasi 4 Mart 1925 te Turkiye Buyuk Millet Meclisinde kabul edilen bir yasadir Takrir i Sukun KanunuBolgesel kapsam TurkiyeKanun numarasi578Kabul tarihi8 Saban 1343 ve 4 Mart 1341Yururluk tarihi4 Mart 1925Ilga tarihi4 Mart 1929Durum Bilinmiyor Hukumete olaganustu yetkiler veren Takrir i Sukun yasasi ile Kasim 1924 ortalarinda dinsel baskaldirilar tehlikesine karsi Basbakan Ismet Inonu sikiyonetim ilan edilmesini istedi Ancak Mecliste bu istegini kabul ettiremeyince istifa etti ve yerine ilimli kisiligiyle taninan Fethi Okyar basbakanliga getirildi 1925 Subat ortalarinda Seyh Said Isyani patlak verince Dogu Anadolu Bolgesi nde hemen sikiyonetim ilan edildi Fethi Bey dusuruldu ve Ismet Pasa 3 Mart ta yeni hukumeti kurdu Yeni hukumet ilk is olarak Takrir i Sukun yasasi ni Meclisten gecirdi ve biri isyan bolgesinde oteki Ankara adini tasimakla birlikte yurdun geri kalan bolgelerinde calismak uzere iki de Istiklal Mahkemesi kurulmasini kararlastirdi Diger taraftan ordu birlikleri harekete gecirildi Yapilan planli askeri harekat ile isyancilar dagitilip elebasilari yakalandi Suclu olduklari hukumet tarafindan iddia edilenler Istiklal Mahkemeleri nde yargilandilar Suclu gorulenler cesitli cezalara idam dahil carptirildilar Yapilan sorusturmada isyancilarin bir kisminin Terakkiperver Cumhuriyet Firkasi na mensup olduklari anlasildi Bunun uzerine memleketteki tek muhalefet partisi de 3 Haziran 1925 te hukumet karari ile kapatildi kaynak belirtilmeli 3 maddeden olusan 4 Mart 1341 1925 tarihli Takrir i Sukun yasasi nin 1 maddesi soyleydi Irticaa gericilik ve isyana ve memleketin nizam i ictimaisini toplumsal duzen ve huzur ve sukununu ve emniyet ve asayisini guvenlik ihlale bais bozmaya yonelik bilumum butun teskilat ve tahrikat ve tesvikat ve tesebbusat ve nesriyati orgutlenmeleri kiskirtmalari ozendirmeleri girisimleri ve yayinlari Hukumet Reisicumhurun tasdikiyle onayiyla ve re sen ve idareten men e mezundur kendi basina yasaklamaya yetkilidir Is bu ef al erbabini bu eylemleri isleyenleri Hukumet Istiklal Mahkemesi ne tevdi edebilir birakabilir Bu yasa yaklasik iki sene sonra 2 Mart 1927 tarihinde yeniden uzatilmistir 979 sayili Takrir i Sukun yasasinin ikinci maddesinin muaddil yasasinin birinci maddesi asagidaki gibidir 8 Saban 1343 ve 4 Mart 1341 tarih ve 578 numarali takriri sukun kanununun ikinci maddesi asagida yazildigi gibi tadil edilmistir degistirilmistir Isbu kanun 4 Mart 1927 tarihinden 4 Mart 1929 tarihine kadar mer iyulicradir yurutulecektir Yasa tasarisinin Meclisteki muzakereleri sirasinda sadece Basvekil Ismet Pasa soz almistir Bu konusmasinda Ismet Pasa en onemli tehlikenin aslinda Seyh Sait Isyani ile ortaya cikan eylemsel hareket olmadigini asil tehlikenin memleketin umumi hayatinda hasil olan ortaya cikan tesevvus karisiklik ve tezebzub kararsizlik oldugunu soylemistir Ismet Pasa ya gore Takrir i Sukun yasasi bu musevves karisik hakayik i esyayi seylerin hakikatleri gormek icin memleketin uzerine gerdigi kalin dumani izale ortadan kaldirmak eylemistir Boylece iyi ve kotu birbirinden ayirt edilebilmistir Ismet Pasa bu noktada Istiklal Mahkemelerinin mucadelesinden takdirle soz etmektedir Bununla birlikte Istiklal Mahkemelerinin 7 Mart ta yeniden olusturulmasini teklif etmeyeceklerinin de altini cizer Siddetli ve surekli alkislar esliginde konusmasini bitirdikten sonra oylamaya sunulan yasa tasarisi kabul edilmis ve Takrir i Sukun yasasi iki yil daha uzatilmistir kaynak belirtilmeli Dipnotlar TBMM Zabit Ceridesi Cilt 30 19 Ictima 2 Mart 1927 Carsamba KaynakcaMete Tuncay Turkiye Cumhuriyeti nde Tek Parti Yonetiminin Kurulmasi Cem Yayinevi Istanbul 1982 ikinci baski