Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kam, Türk, Altay ve Moğol halk kültüründe büyücü din büyüğü, Şaman. "Gam" veya "Ham" olarak da söylenir. Topluluklarda doğaüstü güçlerle iletişime geçtiğine inanılan din büyüğü.
Etimoloji
(Kam/Gam) kökünden türemiştir. Göz alıcılığı, anlamını içerir. "Kamaşmak" kelimesiyle bağı vardır. Kamamak fiili, bir şeyi kapatmak, kilitlemek demektir ki ruhların ele geçirilmesiyle alakalı olabilir. Kamanmak ise bunalmak demektir. Moğolca hamah toplanmak demektir ki, şaman ayini çoğu zaman insanların toplanmasını, bir araya gelmesini sağlar. Yine Moğolca, Türkçe ve Tunguzca'da Kam/Kama kökü topluluk, toplanmak, bir araya gelmek, bir arada olma anlamı taşıyan kelimelerin türediği bir köktür. Eski Tunguzcada Kum ruh manası taşır. Moğolcada Keme/Heme kehanette bulunmayı ifade eder. Eski Altayca'da ise yürümek manasını içerir. Gumilev, kam ve kamlık kelimelerinin MS 7.yüzyıldan önce tespit edilemediğini, Altay Türkleri arasında 7-12. yüzyıllar arasında ortaya çıktığını dolayısıyla şamanizim Türk kültürüne sonradan adapte olduğunu ileri sürerken Özhan Öztürk kelimenin Japonca kami "tanrı" kelimesiyle ilişkili olduğunu iddia etmiştir
Kamların toplumsal konumu
Ruhlarla irtibat kurabilir. Dualarıyla hastaları sağaltabilir ve törenlerle kötü ruhları kovabilir. Aynı zamanda büyücü ve hekimdir. Değişik ritüelleri yerine getirir. Tanrı ilk şamanı yarattığında onun evinin önüne sekiz dallı bir ağaç dikmiştir. Bu nedenle her şaman kendisini temsil eden bir ağaç diker. Bu ağaca “Turuğ” adı verilir. İlerleyen zamanlarda Ayığ Han üç şaman göndermiş ve bunların çadırlarının önüne de yine birer tane ağaç dikmiştir. Rivayete göre Tanrı Ülgen ilk şamana “Senin adın bundan böyle Kam olacak” diyerek adını vermiştir.Gök Tanrı tarafından bu göreve getirildiğine ve üstün güçlerle donatıldığına ve ruhlaralemi ile insanlar arasında aracı olduğuna, bazı gizli bilgiler taşıdığına inanılır. Şaman kendi özel yöntemiyle ulaştığı coşa (vecd) yani kendinden geçme halinde, ruhunun göklere yükselmek, yeraltına inmek ve oralarda dolaşmak gibi yetenekleri bulunur. Coşku halinde ruhlarla iletişim kurar. Bu coşkuya ulaşabilmek için müzik ve ritim büyük öneme sahiptir. Dans ederek kendinden geçer. Maddi dünya ile olan bağlar zihnen kopar. Bu aslında bir çeşit delilik halidir. Bütün kamların çok derin sezgileri, geniş düş güçleri vardır. Derin bir coşkunluğa kapılarak kendinden geçer. Gökleri ve uzayı, yeraltı dünyasını gezdiğine, ruhları gördüğüne, bütün gizli alemleri dolaştığına inanılır. Şaman ruhları egemenliği altına alarak, ölüler, doğa ruhları ve şeytanlarla ilişki kurar. Şaman, gerektiğinde yardımcı ruhları dünyanın her yanına dağılmış olsalar bile çağırabilir. Bu çağrıyı davul veya tefini çalarak yapar. Şamanizm'de tanrı-doğa-insan arasında sürüp giden ve hiç kopmayan bir bağlantının bulunduğu öngörülür. Şamanlar için sıfat olarak "Toyun" (Toyon=“Efendi, Sahip”) tabiri kullanılır. Bazı Macar kavimlerinde Gam sözcüğü falcı, kahin anlamında kullanılır. Şamanların koruyucu ruhlarına Kamortan denmesi de burada değinilmesi gereken bir konudur. Moğollara göre Ergil Buga (veya diğer adıyla Holongoto) şamanlığın dokuz derecesine ait gelenekleri kurmuş ve emrine 99 erkek, 99 kadın şaman alarak Sayan dağlarına çekilmiştir. Kamlamak veya Kammak fiili şamanlık yapmak ve/veya şaman ayini yapmak demektir. Şamanın davul ve def çalarak coşkuya kapılması ve kendinden geçmesi sonucu farklı alemlere yolculuklar yaptığına inanılır. Şaman ayinlerinin hemen her kabilede farklı kuralları vardır. Ruhlar alemi ile iletişim, gelecekten haber verme, insan ömrünün çok ötesindeki geçmişi anlatma bu ayinde tanık olunabilecek durumlardır. Örneğin “Kamıyak” fal demektir ve kamlama ile alakalı olarak ortaya çıkmıştır. Bazen Türk kültüründe din adamları iki isimle (iki sınıf halinde anılır): "Nom" ve "Kam". Bazı kaynaklarda Nomların Kamları bilgileriyle mağlup ettiklerinden bahsedilir. İki tür "Kam" vardır:
- "Akkam" (Aktoyun): İyi Ruhlarla iletişime geçtiğine inanılan şaman.
- "Karakam" (Karatoyun): Kötü Ruhlarla iletişime geçtiğine inanılan şaman.
"Otagan" veya "Otağan" (Moğollar'da "Utagan" veya "Udagan"), Türk-Moğol kültüründe daha çok kadın şamanlara verilen addır. Ota (ilaç), otamak (ilaçla tedavi etmek) gibi kelimelerle aynı kökten gelir. Utağan, Yatağan kelimeleri Dölyatağı demektir. Od/Ot (ateş), Utmak (kazanmak) sözcükleri ile ilgili olma ihtimali vardır. Otamak (Ota: Bitkisel İlaç) sözünden geldiği kadar Od yani ateş sözüyle de bağlantılıdır ki, ateş ile tedavi etmek demektir. Bazı Türk boylarında "Kam" anlamında kullanılan Camanbay (Caman-Bay) (Yaman-bay/Jaman-bay) sözcüğünün Şaman kelimesi ile benzerliği de ayrıca dikkate değerdir.
Erek Han, Türk ve Altay mitolojisinde söylencesel şamandır. Ülgen’in kızlarından biriyle evlenmiştir. Son derece güçlü ve sıra dışı yeteneklerinin varlığına inanılır.
Türklerin eski dinî inancı
Alâ’ed-Dîn Cüveynî’nin ifadesine göre eski Türkler kendi dinî reislerine “Tuyuk”, dinlerine ise Arapçada kullanılan “Namus” ve “En-Nevâmis-i İlâhiye” kelimesinin ilk kökü olan “Nom” ismini vermişlerdi. Yunancaya “Numus – Havus” şeklinde geçen bu kelime “ezelî irâde ve mukaddesât” manâsında, Sanskrit dilinde ise “Tanrı” kelimesinin karşılığı olarak kullanılıyordu. Türkler kendi ruhânîlerine “Tüyun/Tuyon,” kâhin ve sihirbazlarına ise “Kam” adını veriyorlardı. Ayrıca Türkler, dinî kitaplarına da “Nom”, Tüyunlara da “Nomiler” derlerdi. İslâmiyet’ten sonra ise Oğuzlar kendi Kamlarına “Ozan” adını verdiler. “Şâmân” kelimesi ise bunun Avrupalılar tarafından bozulmuş haliydi. Şâmânlar, toplumda “doktorluk,” “sihirbazlık” ve “kâhinlik” olmak üzere üç ayrı mesleği birlikte icrâ etmekteydiler. Türkçü yazar Ziya Gökalp, Avrupalılar tarafından yanlış olarak “Şâmânîlik” olarak adlandırılan Türkler’in eski dinlerinin asıl doğru isminin “Tuyonizm” olması gerektiğini iddia etmiştir. Yine Türkçü Ziya Gökalp’in savunduğu fikirlere göre, Türkler’in dinî bidâyette her ne kadar “Naturizm” olarak algılanmaktaysa da gerçekte bu bazı rumuzlardan ibaret olan ve birtakım timsallere tapınılan “Sembolizm” anlamına gelir. Farklı şartlar altında yaşayan toplumlar arasına yayılmış olan bu i'tikad sisteminde din ile sihrî birbirinden ayıracak olursak, bir tarafta bir nev’i Animizm’den ibaret bir Şâmânîlik, öte tarafta da mâbudlar ve kâinat sistemine mâlik olan bir “Tuyonizm” görülür.
Kamhan
Kamhan, Türk ve Altay mitolojisinde söylencesel hakandır. "Kamgan" veya "Gamhan" da denir. Bayındır Han’ın atasıdır. Aynı zamanda güçlü bir kamdır. Türklerde eski dönemlerde hanlar aynı zamanda toplumun başındaki kam olarak da yer alırlar. Kam sözcüğü Türkçede şaman demektir.
Porhan
Porhan, Türk ve Altay mitolojisinde şaman anlamına gelir. Şamanların en güçlü olanlarıdır. "Porkan" da denir. Ruhlar alemiyle iletişime geçebilen kişi. İlkel din büyüğü. Kara Çor, Sarı Çor, Ak Çor gibi değişik türlerdeki cinlerle iletişime geçebilirler. Hatta onların hanlarıyla konuşurlar. Sözcük Farsça Peri kelimesinden türeyen Perihan ile bağlantılı gösterilse de, aslında Bur Han, Bura Han gibi Türkçe kökenli sözcüklerden gelmektedir. bura/burçin (geyik), burcu (parfüm) sözleriyle aynı kökten gelir. Tunguz ve Mançu dillerinde Borkan renklilik ifade eder ki, şamanların rengarenk giysilerini çağrıştırmaktadır. Abdülkadir İnan'a göre Porhan sözcüğü "Burhan" (şaman ruhu) sözcüğünün farklı bir söyleyiş biçimidir ve Fars kültürünün etkisiyle Perihan şekline dönüşmüştür.
Coşa
Coşa, Şamanın kendinden geçmesidir. Vecd, trans hali. Şamanların, evliyaların yaşayabileceği bir deneyimdir. Maddi dünya ile olan bağlar kopar. Deliliğin geçici bir türü olarak dahi görülebilir. Müzik ve ritim ile sağlanır. Bazen de düşünme ve odaklanma sonucu bu kendinden geçme meydana gelir. Tanrısal ve metafizik bir sarhoşluk olarak da düşünülür. Bu nedenle tasavvufta esri (sarhoşluk) kavramı mecazi bir anlama sahiptir. Coşku halinde olanların anlattıkları veya anlatmak istedikleri şeyler mecazlarla ve simgelerle doludur. Derin anlamları vardır. Coşkuya gelme kavramı Şamanist inançlarda olduğu kadar tasavvufla bağlantılı pek çok anlayışta da mevcuttur. Sözcük, coşmak fiilinin çekimli halidir. Coşku sözcüğü ile aynı kökten gelir.
Turuğ
Turuğ, Türk ve Moğol şamanizminde Şaman Ağacı. Moğollar Toruğ derler. Tanrı ilk şamanı yarattığında onun evinin önüne sekiz dallı bir ağaç dikmiştir. Bu nedenle her şaman kendisini temsil eden bir ağaç diker. Bu ağaca “Turuğ” adı verilir. Turuğ, kelime anlamı olarak dayanıklı, yerinde duran, ölümsüz demektir. Tör/Törü/Türe/Törö/Turo/Turu sözcükleri Moğolcada da emir, düzen ve bunun yanında evlilik ve doğum anlamlarını bünyesinde barındırır.
Emegey
Emegey, Altay şamanizminde ve halk inancında şaman ruhudur. "Emeget" veya "Emeket" de denir. Şamanın varlığında kök salar. Kel ve parmak kadardır. Bu ruh olmadan şaman olunamaz. Şamana yol gösterir. Şaman öldüğünde kuş görüntüsünde dışarı çıkar. Şamanın mezarının yanında veya üstünde büyüyen ağacının üzerinde mezarın saygınlığını ve temizliğini korur. Emege/Emegen büyükanne ve yaşlı kadın demektir. Tunguzlarda koruyucu ruhlara verilen Amaka adıyla da bağlantılıdır. Teleğüt Türkleri ise bu ruha Emegen adı verirler.
Keltegey
Keltegey, Altay şamanizminde Kam’ın (şamanın) koruyucu ruhudur. Keleni olarak da söylenir. Şaman kaçan ruhları geri getirmesi için Keleni’yi gönderir. Ama o her zaman şamanı dinlemez. Bir söylentiye göre göklerden yere inen bulutlar ile insanoğlunun birleşmesinden türemişlerdir. Sembolü hilaldir. Görünüşleri gülünç ve peltek dillidirler. Kekemelik yaparlar. Çok kıskançtırlar. Her iki ayağı da topaldır. Sözcük, dayanıklılık, büyüme gibi anlamlar ifade eder. Moğolca Helhe/Kelkiye sözcüğü iletişim kurmak demektir.
Dış bağlantılar
- Türk Mitoloji Sözlüğü, Pınar Karaca 8 Mayıs 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Emeket)
- Türk Mitoloji Sözlüğü, Pınar Karaca 18 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde . (Porhan)
Kaynakça
- ^ "Altaic Etymology, Starling ("kàma")". 3 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 1 Nisan 2022.
- ^ Gumilev, 1999: 129
- ^ Özhan Öztürk. Folklor ve Mitoloji Sözlüğü 2 Ocak 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. Phoenix yayınları. İstanbul, 2009 Kam Maddesi.s. 395
- ^ Türk Söylence Sözlüğü, Syf.165, Deniz Karakurt, Türkiye, 2011, (OTRS: CC BY-SA 3.0) 24 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- ^ Türk – Moğol Tarihi, Cilt 2, Sayfa 49, Dökini tercüme.
- ^ Havz’ûl-Hayât. [Hindistan’da “Fakir” adı verilen meslek üyelerinin yaptığı ibâdetlerde bu kelime özel bir şekilde telâffuz edilmektedir.]
- ^ Alâ’ed-Dîn Cüveynî, Cihân-Kûşâ.
- ^ Gök Alp, Ziya, Türk Medeniyeti Tarihi, Sayfa 25.
- ^ Gök Alp, Ziya, Eski Türkler’de din, Dar’ül-Fünun Edebiyat Fakültesi mecmuaları, Sayı 5, Rûmi 1332.
- ^ Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, Yurt Yayınevi (Sayfa-290)
- ^ "Müslüman Türklerde Şamanizm Kalıntıları, Abdülkadir İnan" (PDF). 27 Şubat 2012 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 13 Ocak 2012.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Kam Turk Altay ve Mogol halk kulturunde buyucu din buyugu Saman Gam veya Ham olarak da soylenir Topluluklarda dogaustu guclerle iletisime gectigine inanilan din buyugu Etimoloji Kam Gam kokunden turemistir Goz aliciligi anlamini icerir Kamasmak kelimesiyle bagi vardir Kamamak fiili bir seyi kapatmak kilitlemek demektir ki ruhlarin ele gecirilmesiyle alakali olabilir Kamanmak ise bunalmak demektir Mogolca hamah toplanmak demektir ki saman ayini cogu zaman insanlarin toplanmasini bir araya gelmesini saglar Yine Mogolca Turkce ve Tunguzca da Kam Kama koku topluluk toplanmak bir araya gelmek bir arada olma anlami tasiyan kelimelerin turedigi bir koktur Eski Tunguzcada Kum ruh manasi tasir Mogolcada Keme Heme kehanette bulunmayi ifade eder Eski Altayca da ise yurumek manasini icerir Gumilev kam ve kamlik kelimelerinin MS 7 yuzyildan once tespit edilemedigini Altay Turkleri arasinda 7 12 yuzyillar arasinda ortaya ciktigini dolayisiyla samanizim Turk kulturune sonradan adapte oldugunu ileri surerken Ozhan Ozturk kelimenin Japonca kami tanri kelimesiyle iliskili oldugunu iddia etmistirKamlarin toplumsal konumuRuhlarla irtibat kurabilir Dualariyla hastalari sagaltabilir ve torenlerle kotu ruhlari kovabilir Ayni zamanda buyucu ve hekimdir Degisik rituelleri yerine getirir Tanri ilk samani yarattiginda onun evinin onune sekiz dalli bir agac dikmistir Bu nedenle her saman kendisini temsil eden bir agac diker Bu agaca Turug adi verilir Ilerleyen zamanlarda Ayig Han uc saman gondermis ve bunlarin cadirlarinin onune de yine birer tane agac dikmistir Rivayete gore Tanri Ulgen ilk samana Senin adin bundan boyle Kam olacak diyerek adini vermistir Gok Tanri tarafindan bu goreve getirildigine ve ustun guclerle donatildigina ve ruhlaralemi ile insanlar arasinda araci olduguna bazi gizli bilgiler tasidigina inanilir Saman kendi ozel yontemiyle ulastigi cosa vecd yani kendinden gecme halinde ruhunun goklere yukselmek yeraltina inmek ve oralarda dolasmak gibi yetenekleri bulunur Cosku halinde ruhlarla iletisim kurar Bu coskuya ulasabilmek icin muzik ve ritim buyuk oneme sahiptir Dans ederek kendinden gecer Maddi dunya ile olan baglar zihnen kopar Bu aslinda bir cesit delilik halidir Butun kamlarin cok derin sezgileri genis dus gucleri vardir Derin bir coskunluga kapilarak kendinden gecer Gokleri ve uzayi yeralti dunyasini gezdigine ruhlari gordugune butun gizli alemleri dolastigina inanilir Saman ruhlari egemenligi altina alarak oluler doga ruhlari ve seytanlarla iliski kurar Saman gerektiginde yardimci ruhlari dunyanin her yanina dagilmis olsalar bile cagirabilir Bu cagriyi davul veya tefini calarak yapar Samanizm de tanri doga insan arasinda surup giden ve hic kopmayan bir baglantinin bulundugu ongorulur Samanlar icin sifat olarak Toyun Toyon Efendi Sahip tabiri kullanilir Bazi Macar kavimlerinde Gam sozcugu falci kahin anlaminda kullanilir Samanlarin koruyucu ruhlarina Kamortan denmesi de burada deginilmesi gereken bir konudur Mogollara gore Ergil Buga veya diger adiyla Holongoto samanligin dokuz derecesine ait gelenekleri kurmus ve emrine 99 erkek 99 kadin saman alarak Sayan daglarina cekilmistir Kamlamak veya Kammak fiili samanlik yapmak ve veya saman ayini yapmak demektir Samanin davul ve def calarak coskuya kapilmasi ve kendinden gecmesi sonucu farkli alemlere yolculuklar yaptigina inanilir Saman ayinlerinin hemen her kabilede farkli kurallari vardir Ruhlar alemi ile iletisim gelecekten haber verme insan omrunun cok otesindeki gecmisi anlatma bu ayinde tanik olunabilecek durumlardir Ornegin Kamiyak fal demektir ve kamlama ile alakali olarak ortaya cikmistir Bazen Turk kulturunde din adamlari iki isimle iki sinif halinde anilir Nom ve Kam Bazi kaynaklarda Nomlarin Kamlari bilgileriyle maglup ettiklerinden bahsedilir Iki tur Kam vardir Akkam Aktoyun Iyi Ruhlarla iletisime gectigine inanilan saman Karakam Karatoyun Kotu Ruhlarla iletisime gectigine inanilan saman Otagan veya Otagan Mogollar da Utagan veya Udagan Turk Mogol kulturunde daha cok kadin samanlara verilen addir Ota ilac otamak ilacla tedavi etmek gibi kelimelerle ayni kokten gelir Utagan Yatagan kelimeleri Dolyatagi demektir Od Ot ates Utmak kazanmak sozcukleri ile ilgili olma ihtimali vardir Otamak Ota Bitkisel Ilac sozunden geldigi kadar Od yani ates sozuyle de baglantilidir ki ates ile tedavi etmek demektir Bazi Turk boylarinda Kam anlaminda kullanilan Camanbay Caman Bay Yaman bay Jaman bay sozcugunun Saman kelimesi ile benzerligi de ayrica dikkate degerdir Erek Han Turk ve Altay mitolojisinde soylencesel samandir Ulgen in kizlarindan biriyle evlenmistir Son derece guclu ve sira disi yeteneklerinin varligina inanilir Turklerin eski dini inanciAla ed Din Cuveyni nin ifadesine gore eski Turkler kendi dini reislerine Tuyuk dinlerine ise Arapcada kullanilan Namus ve En Nevamis i Ilahiye kelimesinin ilk koku olan Nom ismini vermislerdi Yunancaya Numus Havus seklinde gecen bu kelime ezeli irade ve mukaddesat manasinda Sanskrit dilinde ise Tanri kelimesinin karsiligi olarak kullaniliyordu Turkler kendi ruhanilerine Tuyun Tuyon kahin ve sihirbazlarina ise Kam adini veriyorlardi Ayrica Turkler dini kitaplarina da Nom Tuyunlara da Nomiler derlerdi Islamiyet ten sonra ise Oguzlar kendi Kamlarina Ozan adini verdiler Saman kelimesi ise bunun Avrupalilar tarafindan bozulmus haliydi Samanlar toplumda doktorluk sihirbazlik ve kahinlik olmak uzere uc ayri meslegi birlikte icra etmekteydiler Turkcu yazar Ziya Gokalp Avrupalilar tarafindan yanlis olarak Samanilik olarak adlandirilan Turkler in eski dinlerinin asil dogru isminin Tuyonizm olmasi gerektigini iddia etmistir Yine Turkcu Ziya Gokalp in savundugu fikirlere gore Turkler in dini bidayette her ne kadar Naturizm olarak algilanmaktaysa da gercekte bu bazi rumuzlardan ibaret olan ve birtakim timsallere tapinilan Sembolizm anlamina gelir Farkli sartlar altinda yasayan toplumlar arasina yayilmis olan bu i tikad sisteminde din ile sihri birbirinden ayiracak olursak bir tarafta bir nev i Animizm den ibaret bir Samanilik ote tarafta da mabudlar ve kainat sistemine malik olan bir Tuyonizm gorulur Kamhan Kamhan Turk ve Altay mitolojisinde soylencesel hakandir Kamgan veya Gamhan da denir Bayindir Han in atasidir Ayni zamanda guclu bir kamdir Turklerde eski donemlerde hanlar ayni zamanda toplumun basindaki kam olarak da yer alirlar Kam sozcugu Turkcede saman demektir Porhan Porhan Turk ve Altay mitolojisinde saman anlamina gelir Samanlarin en guclu olanlaridir Porkan da denir Ruhlar alemiyle iletisime gecebilen kisi Ilkel din buyugu Kara Cor Sari Cor Ak Cor gibi degisik turlerdeki cinlerle iletisime gecebilirler Hatta onlarin hanlariyla konusurlar Sozcuk Farsca Peri kelimesinden tureyen Perihan ile baglantili gosterilse de aslinda Bur Han Bura Han gibi Turkce kokenli sozcuklerden gelmektedir bura burcin geyik burcu parfum sozleriyle ayni kokten gelir Tunguz ve Mancu dillerinde Borkan renklilik ifade eder ki samanlarin rengarenk giysilerini cagristirmaktadir Abdulkadir Inan a gore Porhan sozcugu Burhan saman ruhu sozcugunun farkli bir soyleyis bicimidir ve Fars kulturunun etkisiyle Perihan sekline donusmustur Cosa Cosa Samanin kendinden gecmesidir Vecd trans hali Samanlarin evliyalarin yasayabilecegi bir deneyimdir Maddi dunya ile olan baglar kopar Deliligin gecici bir turu olarak dahi gorulebilir Muzik ve ritim ile saglanir Bazen de dusunme ve odaklanma sonucu bu kendinden gecme meydana gelir Tanrisal ve metafizik bir sarhosluk olarak da dusunulur Bu nedenle tasavvufta esri sarhosluk kavrami mecazi bir anlama sahiptir Cosku halinde olanlarin anlattiklari veya anlatmak istedikleri seyler mecazlarla ve simgelerle doludur Derin anlamlari vardir Coskuya gelme kavrami Samanist inanclarda oldugu kadar tasavvufla baglantili pek cok anlayista da mevcuttur Sozcuk cosmak fiilinin cekimli halidir Cosku sozcugu ile ayni kokten gelir Turug Turug Turk ve Mogol samanizminde Saman Agaci Mogollar Torug derler Tanri ilk samani yarattiginda onun evinin onune sekiz dalli bir agac dikmistir Bu nedenle her saman kendisini temsil eden bir agac diker Bu agaca Turug adi verilir Turug kelime anlami olarak dayanikli yerinde duran olumsuz demektir Tor Toru Ture Toro Turo Turu sozcukleri Mogolcada da emir duzen ve bunun yaninda evlilik ve dogum anlamlarini bunyesinde barindirir Emegey Emegey Altay samanizminde ve halk inancinda saman ruhudur Emeget veya Emeket de denir Samanin varliginda kok salar Kel ve parmak kadardir Bu ruh olmadan saman olunamaz Samana yol gosterir Saman oldugunde kus goruntusunde disari cikar Samanin mezarinin yaninda veya ustunde buyuyen agacinin uzerinde mezarin sayginligini ve temizligini korur Emege Emegen buyukanne ve yasli kadin demektir Tunguzlarda koruyucu ruhlara verilen Amaka adiyla da baglantilidir Telegut Turkleri ise bu ruha Emegen adi verirler Keltegey Keltegey Altay samanizminde Kam in samanin koruyucu ruhudur Keleni olarak da soylenir Saman kacan ruhlari geri getirmesi icin Keleni yi gonderir Ama o her zaman samani dinlemez Bir soylentiye gore goklerden yere inen bulutlar ile insanoglunun birlesmesinden turemislerdir Sembolu hilaldir Gorunusleri gulunc ve peltek dillidirler Kekemelik yaparlar Cok kiskanctirlar Her iki ayagi da topaldir Sozcuk dayaniklilik buyume gibi anlamlar ifade eder Mogolca Helhe Kelkiye sozcugu iletisim kurmak demektir Dis baglantilarTurk Mitoloji Sozlugu Pinar Karaca 8 Mayis 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Emeket Turk Mitoloji Sozlugu Pinar Karaca 18 Ocak 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde Porhan Kaynakca Altaic Etymology Starling kama 3 Mayis 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 1 Nisan 2022 Gumilev 1999 129 Ozhan Ozturk Folklor ve Mitoloji Sozlugu 2 Ocak 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde Phoenix yayinlari Istanbul 2009 ISBN 9786955738266 Kam Maddesi s 395 Turk Soylence Sozlugu Syf 165 Deniz Karakurt Turkiye 2011 OTRS CC BY SA 3 0 24 Aralik 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Turk Mogol Tarihi Cilt 2 Sayfa 49 Dokini tercume Havz ul Hayat Hindistan da Fakir adi verilen meslek uyelerinin yaptigi ibadetlerde bu kelime ozel bir sekilde telaffuz edilmektedir Ala ed Din Cuveyni Cihan Kusa Gok Alp Ziya Turk Medeniyeti Tarihi Sayfa 25 Gok Alp Ziya Eski Turkler de din Dar ul Funun Edebiyat Fakultesi mecmualari Sayi 5 Rumi 1332 Turk Mitolojisi Ansiklopedik Sozluk Celal Beydili Yurt Yayinevi Sayfa 290 Musluman Turklerde Samanizm Kalintilari Abdulkadir Inan PDF 27 Subat 2012 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 13 Ocak 2012