Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Thomas Aquinas veya diğer adıyla Aquinolu Thomas (İtalyanca: Tommaso d'Aquino; d. 1225 - ö. 7 Mart 1274), bilgi felsefesi, metafizik, siyaset ve ruhun ölümsüzlüğü konularındaki yorumlarıyla skolastik düşünceye önemli katkılar sağlamış Dominikan rahip. 1322'de Aziz ilân edilmiştir.
| Thomas Aquinas | |
|---|---|
 | |
| Kilise Doktoru | |
| Doğum | 28 Ocak 1225 Roccasecca, Sicilya Krallığı |
| Ölüm | 7 Mart 1274 |
| Kutsayanlar | Katolik Kilisesi, Anglikanizm, Lütercilik |
| Aziz ilanı | 18 Temmuz 1323 |
| Yortu | 28 Ocak, 7 Mart (1969 öncesi takvim) |
| Simge | Summa Theologica, kilise maketi, göğsünde güneş olan bir Dominiken rahibi |
Hristiyanlık teolojisine yaptığı katkılar ve verdiği eserler ile ölümünden yaklaşık 300 yıl sonra 1567'de Papa V. Pius tarafından Katolik Kilisesi'nin uluları (Kilise Doktoru) arasına yükseltilir. 1879'da Papa XIII. Leo, Thomas'ın öğretilerini teolojinin temeli olarak kabul eder. Böylece Thomas'ın görüşleri Katolik Kilisesi'nin resmi görüşü durumuna gelmiş olur. 1914'te onun görüşlerini tartışmak, günaha girmekle eş anlamlı kabul edilmiştir. 1917'de ise Katolik Kilisesi yasası, Thomas Aquinas'ın görüşlerini Kilise'nin resm̟î görüşü ilan etmiştir.
Hayatı
Sicilya Krallığı'nın Aquino kasabasında, Lord bir baba ve soylu bir annenin çocuğu olarak 1225 yılında doğdu. Beş yaşına geldiğinde, Benediktin Tarikatına bağlı eğitim hayatına başladı. 1239 yılında ailesinin yanına dönüp, daha sonra Napoli Üniversitesi'nde 6 yıl fen, tarih ve felsefe eğitimi gördü ve eğitimi sırasında Dominikenler'e katıldı.
Annesi Theodora, Thomas Aquinas'ın Dominikenlere katılmasını hoş görmedi. O, 19 yaşında iken annesinin baskısından kurtulmak için Dominiklerin yardımıyla önce Roma'ya, sonra da Paris'e gitmeyi kararlaştırdı. Bu planla yola çıkan Aquinas, henüz Roma'ya varamadan erkek kardeşleri tarafından yakalanıp Frosinone'deki bir kaleye götürüldü. Burada 1 yıl boyunca tutuldu.
Paris ve Köln Üniversitelerinde de eğitim gören Thomas, Paris'te kendi düşün yaşamında çığır açacak olan Aristotelesçi görüşlere sahip Albertus Magnus'tan dersler aldı. Aristotelesçi görüşler ile birlikte hocalık yaşamına adım atan Thomas, 1256 yılında master unvanı aldı ve Paris Üniversitesi'nde açılmış olan Dominikenlere ait 2 kürsüden birinin başına geçti.
Düşünceleri
Aquinas’ın Tanrı Görüşü
Thomas Aquinas'a göre Tanrı tektir. Bu Tanrı salt ruhtur ve yetkindir. Tanrı her şeyin yaratıcısı ve varlıkta tutanıdır. O evrendeki varlık kümesinin bir üyesi değildir. O ve yaratılmış olanların doğası birbirinden farklıdır ve yaratılanlar ile Tanrı’nın tabiat olarak herhangi bir kesişim kümesi bulunmamaktadır. Yarattıklarından bağımsız ve farklı doğaya sahip olan Tanrı ile yarattıkları bu farklı tabiatlara rağmen düalist bir ikili oluşturmazlar. Bu düalizmin varlığından söz etmenin mümkün olmamasının nedeni, düalizmin Tanrı ve yarattıklarının birbiri ile rekabet içerisinde ve birbiriyle karşılıklı olarak var olduklarının ön kabulünü getirmesinden kaynaklıdır. Tanrı bağımsız olarak var olduğundan düalist bir bütünün parçası olarak var olması mümkün değildir. Kısacası Tanrı evreni aşkın bir varlıktır.
Fakat Tanrı aynı zamanda aktif bir güçtür. Çünkü o her şeyin ilk sebebidir. Aquinas’a has bir tanımına göre Tanrı: ‘Hareketsiz Hareket Ettirici’dir.
Tanrı'dan sonra melekler vardır, meleklerin de bedensel varlıkları yoktur, onlar da bedensiz ruhlardır. Varlıklar hiyerarşisinde meleklerden sonra insanlar gelir.
Tanrı insanın anlama kapasitesinin ötesindedir. İnsan, Tanrı’nın ve O'nun doğasının ne olduğu hakkında hiçbir fikre sahip değildir. Tanrı hakkında bildiğimiz tek şey O'nun var olduğu ve tüm var olanın varlık sebebi olduğudur.
Tanrı kötülüğü yaratmamıştır çünkü kötülük bir varlık olmaktan ziyade bir yokluğu, var olma eyleminin başarısızlığa uğramasını ya da var olana yönelik bir yoksunluğu ifade etmektedir.
Aquinas'ın, Tanrı'nın var oluşunu Summa Theologica adlı kitabında kanıtlamaya çalıştığı beş argümanına Quinque viæ (tr. Beş Yol) denir. Bunlar Tanrı'nın varlığına ilişkin beş mantıksal argümandır. Tanrı'nın varlığını doğa yoluyla kanıtlamayı başardığı savunulur.
Aquinas’ın Üçlü-Birliği Görüşü
Aquinas’ın Üçlü-Birlik teolojisnin oldukça spekülatif olduğu söylenebilir ancak bu konudaki teolojisini Augustinus’un Üçlü-birlik teolojisine borçludur.
Aquinas Üçlü-birlik üzerine düşünürken Tanrı’nın varlığına, O’nun Mesihteki aktivitesinden daha çok odaklanır. Aquinas Üçlü-birlik üzerine konuşurken Tanrı’nın ne yaptığından çok kim olduğu ile ilgilenir.
Aquinas Üçlü-birlik üzerine konuşurken Psikolojik analojiden yararlanmıştır. Augustine insan ruhundaki melekeleri sunarken (hafıza, irade ve idrak) bunları Üçlü-birliğin bir yansıması olarak kullanırken Aquinas, üç şahıs arasındaki ilişkinin dinamiği olarak Üçlü-birliği anlamayı tercih etmiştir. Aquinas için Üçlü-birliğin özü ‘ilişki’dir. Tanrı’nın şahısları hakkında yapabileceğimiz tek sağlıklı konuşma Tanrı’nın içideki illişki hakkında yapabileceğimiz konuşmadır, şahıs kelimesi aldatıcıdır, bu kelime üçlü-birlik içindeki ‘başka’ bir varlığa atıf değil ancak birbirine bağlı bu şahısların arasındaki mevcut ilişki için kullanılmalıdır. Aquinas Tanrı’da üç şahıs olmasının kazara değil, zaruri olduğunu düşünmektedir.
Aquinas’ın Yaratılış Görüşü
Aquinas nasıl sonlu bir varlığın (dünya), varlığın kendisi olan varlık (Tanrı) ile ilişkiye girebileceğine odaklanır.
Dünya gayesi olan sınırlı bir varlıktır ve hareket halindedir ve varlık (Tanrı) sürekli ve yakından bir biçimde içinde mevcuttur (Summa Theologica 1 q. 8; q. 104). Tanrı dünyaya dışarıdan bir etkide bulunmaz, aksine evrensel neden ve sonuç ilişkisi içinde dahil olur.
Aquinas’ın Can Görüşü
Ruh Aquinas’a göre şeylerin içinde olan hayat prensibidir. Dolayısıyla ağaçlarda, kedilerde insanlar gibi bir ruha sahiptirler ancak hayvanların ve bitkilerin ruhları insanlarınki gibi spiritüel yaratıklar değillerdir. Ruh ya da hayat prensibi, tüm hayati aktivitelerin içinde bulunan şeydir.
İnsan ruhunu özgün yapan şeyi, bu ruhun rasyonel olmasıdır. İnsanlar için hayat prensibi, entelektüel ya da idraka dayalı (dolayısıyla spiritüel) bir prensiptir. Aquinas’ın terminolojisindeki insan ruhu ya da entelektüel prensip yaratıştan gelen özdür ya da vücudun formudur ve bir şekilde doğa tarafından tanımlanan insan vücudu ile karıştırılmamalıdır. Ayrıca ruh, bedenden ayrı düşünülmemelidir de (Aquinas’ın düşüncesinde ruh ve beden dualitesi yoktur), nasıl ki el vücudun ayrılmaz bir parçası ise, Ruh da aynı şekilde bedenin bir parçasıdır. Ruh’un insan türünü tamamlayan ve dolduran bir rolü vardır. Elektrik lamba için ne ise, ruh da beden için odur. Lamba varolmak için elektriğe ihtiyaç duymaz ancak elektirk olmadan lamba tamamlanmamış bir biçimde var olur. Ve ruh maddi olmayan bir şey olduğu içinde ölümsüzdür.
Aquinas’ın İnsanlık Hakkındaki Görüşü
Aquinas, insanın iki farklı özden oluştuğunu varsayan geleneksel Yunan düalizmini reddetmiştir. Bu düalizmin ön kabulü insanın beden ve ruh olmak üzere iki farklı öz’e sahip olduğu yönündeydi. Ruh, bedenin hareket ettirici gücü olarak görülmekteydi. (Summa theologiae Soru 75,1). Ruh içkin olarak bulunan insanı temsil ediyordu. (Summa theologiae Soru 75.4). Ruh ve zihinsel (entelektüel) ilke birbiri ile aynı referansa sahip yani özdeştiler. (Summa theologiae Soru 75.6).
Aquinas’a göre insanlar otonom varlıklardı. Tanrı insanların yaşamlarına müdahalede bulunmazdı. Buna rağmen insanların aktüel varlıkları ve şahsi davranışları Tanrı’nın etkinliği sayesinde olmaktaydı.
Bireyler maddi varlıkları dolayısıyla bilme eyleminde sınırlı bir kabiliyete sahipti. İnsanların bilgiye ulaşmalarının tek yolu duyuları ve hayal güçleri ya da soyutlama yetileri aracılığıyla mümkündü. Ancak, Aquinas’ın inancına göre insanlar, bireysel ilahi bir vahiy olmaksızın, akıl yürütme (uslanlama) aracılığıyla birçok şeyi öğrenme konusunda doğal bir kapasiteye sahiptiler. Elbette bahsedilen türde bir vahiy zaman zaman, özellikle iman ile ilgili durumlarda gerçekleşebilmekteydi ancak bu olmaksızın da akıl yürütme aracılığıyla sınırlı da olsa insan doğal bir bilme kapasitesine sahipti.
Aquinas’ın Ahlak Görüşü
İnsan, bazı iyi şeylerin diğerlerine oranla daha çok ehemmiyete sahip olduğunu idrak edecek düzeyde bir kapasiteye sahip rasyonel bir hayvandır. Mutluluk insanın daha iyi olanın peşindeki arayışı ile ilişkilidir.
Aquinas 2 tür erdem tanımlamıştır:
- Doğal olanlar. Bu ana ahlaki erdemler insanın eğitim aracılığı ile edindiği eğilimleridir. Bu erdemler şu şekilde sıralanabilir; sağduyu sahibi olmak (adil bir muhakeme yetisi), ölçülü olmak, adil olmak ve cesaret sahibi olmak.
- Doğaüstü erdemler. Bu erdemler; iman (alçakgönüllülükle Tanrı’ya duyulan inanç), ümit (Tanrı’nın devletinin geleceğine yönelik bir ümit) ve hayır işleri (sadaka, yaratılanları sevmek ve merhametten doğan eylemler) olarak sıralanabilir.
Aquinas ayrıca erdemleri kusurlu (eksik) ve kusursuz (noksansız, mükemmel) erdemler olarak ayırmaktaydı. Kusursuz bir erdem hayır ile yapılan herhangi bir erdeme denmekteydi. Örneğin, Hristiyan olmayan bir kişi cesaret erdemini taşıyıp gösterebilirdi. Ancak, bir Hristiyan cesaret erdemini hayır erdemi ile birlikte gösterebilirdi.
Aquinas’ın Siyaset Düşüncesi
İnsanların her birinin kendi iyiliklerine yöneldikleri bir toplumda, toplumun iyiliğini gözetecek ve toplumu en doğru yoldan amacına ulaştıracak bir yöneticinin olması gereklidir. Yönetici erkini, toplumu amacına, iyiliğe ve mutluluğa ulaştırmak yolunda çalışması koşuluyla, Tanrı'dan almıştır. Ancak toplumun amacı, ötedünya mutluluğuna yönelik bir amaçtır. Toplumu bu amaca ulaştırmak ise, yöneticilerin değil din adamlarının görevidir. Yöneticiler, din adamlarının toplumu bu amaca ulaştırma yönündeki çabaları için düzeni ve barışı sağlamalıdır. Yönetici iktidarını Tanrı'dan almıştır ve bu yasa, tüm insanlar için geçerli doğal bir yasadır. Yönetici iktidarını Tanrı'dan almış olmakla birlikte, iktidarı sınırsız olmayıp, Tanrısal kaynaklı yasalarla sınırlıdır. Aquinas, yönetici, tiranlığa kaydığında kilisenin onu indirebileceğini söylemiştir. Aquinas, toplumu yasalara göre değil, kendi çıkarlarına göre keyfen ve zorbalıkla yönetenleri tiran olarak kabul eder.
Eserleri
Aquinas oldukça üretken bir yazardı. Yazdıkları arasında belli fikir ve metinlerin sentezleri, tartışma yazıları ve belli konular hakkındaki tez yazılarının yanı sıra mektuplar da bulunmaktaydı.
Teolojik Sentezler
- Scripta super libros Sentenatiarum. Pietrus Lombardus tarafından 1256 senesinde yazılmış bir ilahiyat kitabı olan Sentences’in () içeriğinin sistematik bir biçimde açıklanmasını konu edinmiştir.
- Summa Contra Gentiles ("İnançsızlara Karşı Tümyapıt" diye çevrilebilir). Özellikle iman savunmasını temel alan ve İspanya’daki Dominikan misyonerlerin kullanması amacıyla 1264 senesinde tamamlanmış, Katolik hakikati alanını tamamen kapsayan bir sentezdir.
- Summa theologiae ("Tanrıbilim Tümyapıtı" diye çevrilebilir). 1265 senesinde yazımına başlanılmış ve tamamlanmadan 1273 senesinde yazımına son verilmiş olan Aquinas’ın temel eseridir. Teoloji öğrencileri için zamanın geleneksel teolojik sentezlerinin yerini alması amacıyla kaleme alınmıştır.
Akademik Tartışmalar (Tartışmalı-Sorular) ve tezler
Bu yazınlar daha çok edebi bir üslup ile yazılmış kompozisyonlardan oluşmaktadır. Bu kompozisyonlar; hakikat, ruh, kötülük, erdemler, hayırseverlik ve Hristiyan kusursuzluğu gibi birçok farklı konuyu ele almıştır.
Kutsal Kitap Tefsirleri
Eyüp Kitabı, Mezmurlar, Süleyman’ın Ezgiler Ezgisi kitabı, Yeşaya Peygamberin ve Yeremya Peygamberin Kitapları, Matta ve Yuhanna İncilleri ve Pavlus’un Mektupları’nın detaylıca açıklanmalarını içeren yazılardır.
Aristoteles hakkındaki yorumlarını içeren yazı dizini
Birçoğu yarım bırakılmış toplamda 11 adet olan inceleme yazılarından oluşmaktadır. Aquinas; Felsefi, tıbbi ve bilimsel metinleri Yunancadan Latinceye çevirme konusunda üretkenliği ile tanınan bir orta çağ çevirmeni olan Guillaume de Moerbeke’in eserleri sayesinde Aristoteles’in felsefesini Latince okuma fırsatı bulmuştur.
- In libros de caelo et mundo expositio ("Aristoteles’in Gökyüzü ile yeryüzü Üzerine’sine Yorum" diye çevrilebilir). Bu inceleme Aristoteles hakkındaki yorumlarını içeren 11 yazı arasındaki en iyi eseri olarak görülmektedir.
Polemik yazıları
Özellikle Latin kökenli İbn Rüşdcüler’e (Brabantlı Siger gibi Aristoteles felsefesini İbn Rüşd’ün çevirileri ve bakış açısından okumuş olan Orta Çağ alimleri) ve Paris’teki Guillaume de Saint Amour ve Gérard de Abbeville gibi, Dominikan ve Fransisken yaşamını eleştiren teologlara karşı yazılmış çalışmaları içermektedir. Ayrıca bahsedilen eleştirileri yönelten teologlara, meşhur Fransisken teolog Bonaventura tarafından da bir cevap yazılmıştır.
- De unitate intellectus, contre Averoistas ("İbn Rüşdcülere Karşı, Usun Birliği Üstüne" diye çevrilebilir) İbn Rüşdcü us anlayışının eleştirel bir biçimde incelenmesini konu edinmiş bir makaledir.
- Expositio in Dionysium de divinis nominibus. 1268 senesinde yazılmış, Platoncu fikirleri konu edinen çalışmalara yönelik eleştirel bir açıklama metnidir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Olson, Roger E. (2020). Hristiyan İlahiyatının Hikayesi – Gelenek ve Reformın Yirmi Yüzyılı. Haberci Basın Yayın Dağıtım Turizm Sa. Ve Tic. Ltd. Şti. ss. 345-362. ISBN .
- ^ a b c d e f g Hıristiyanlık tarihi. Robert G. Clouse. Sibel Sel, Levent Kınran. İstanbul: Yeni Yaşam. 2004. s. 294. ISBN . OCLC 1030076477.
- ^ Ağaoğulları, Mehmet Ali (1996). İmparatorluktan Tanrı Devletine (2 bas.). Ankara: İmge Kitabevi. ss. 195-198. ISBN .
- ^ Hampden, Renn Dickson (1848). The Life of Thomas Aquinas. s. 23. 6 Ekim 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Ekim 2016.
- ^ Felsefe Sözlüğü. Sarp erk Ulaş. Bilim ve Sanat Yayınları. 2002. ss. 83-86 .
- ^ A new dictionary of Christian Theology. Alan Richardson and John Bowden (İngilizce). SCM Press LTD. 1983. ss. 568-571.
- ^ . web.archive.org. 20 Ekim 2012. 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2022.
- ^ a b Encyclopedia of theology : the concise Sacramentum mundi (İngilizce). Paulus Engelhardt. New York: Crossroad. 1982. ss. 1706-1707. ISBN . OCLC 8452124.
- ^ a b Kretzmann, Norman (1993). The Cambridge companion to Aquinas. 1st ed (İngilizce). Eleonore Stump. Cambridge. ss. 129-133. ISBN . OCLC 26591547. 9 Mayıs 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Kasım 2022.
- ^ Şenel, Alaeddin (2004). Siyasal Düşünceler Tarihi (11 bas.). Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları. ss. 257-259. ISBN .
- ^ New Catholic Encyclopedia - Second Edition (İngilizce). Thomson and Gale. 2003. ss. 24-29 Cilt 14 .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Thomas Aquinas veya diger adiyla Aquinolu Thomas Italyanca Tommaso d Aquino d 1225 o 7 Mart 1274 bilgi felsefesi metafizik siyaset ve ruhun olumsuzlugu konularindaki yorumlariyla skolastik dusunceye onemli katkilar saglamis Dominikan rahip 1322 de Aziz ilan edilmistir Thomas AquinasKilise DoktoruDogum28 Ocak 1225 Roccasecca Sicilya KralligiOlum7 Mart 1274KutsayanlarKatolik Kilisesi Anglikanizm LutercilikAziz ilani18 Temmuz 1323Yortu28 Ocak 7 Mart 1969 oncesi takvim SimgeSumma Theologica kilise maketi gogsunde gunes olan bir Dominiken rahibi Hristiyanlik teolojisine yaptigi katkilar ve verdigi eserler ile olumunden yaklasik 300 yil sonra 1567 de Papa V Pius tarafindan Katolik Kilisesi nin ululari Kilise Doktoru arasina yukseltilir 1879 da Papa XIII Leo Thomas in ogretilerini teolojinin temeli olarak kabul eder Boylece Thomas in gorusleri Katolik Kilisesi nin resmi gorusu durumuna gelmis olur 1914 te onun goruslerini tartismak gunaha girmekle es anlamli kabul edilmistir 1917 de ise Katolik Kilisesi yasasi Thomas Aquinas in goruslerini Kilise nin resm i gorusu ilan etmistir HayatiSicilya Kralligi nin Aquino kasabasinda Lord bir baba ve soylu bir annenin cocugu olarak 1225 yilinda dogdu Bes yasina geldiginde Benediktin Tarikatina bagli egitim hayatina basladi 1239 yilinda ailesinin yanina donup daha sonra Napoli Universitesi nde 6 yil fen tarih ve felsefe egitimi gordu ve egitimi sirasinda Dominikenler e katildi Annesi Theodora Thomas Aquinas in Dominikenlere katilmasini hos gormedi O 19 yasinda iken annesinin baskisindan kurtulmak icin Dominiklerin yardimiyla once Roma ya sonra da Paris e gitmeyi kararlastirdi Bu planla yola cikan Aquinas henuz Roma ya varamadan erkek kardesleri tarafindan yakalanip Frosinone deki bir kaleye goturuldu Burada 1 yil boyunca tutuldu Paris ve Koln Universitelerinde de egitim goren Thomas Paris te kendi dusun yasaminda cigir acacak olan Aristotelesci goruslere sahip Albertus Magnus tan dersler aldi Aristotelesci gorusler ile birlikte hocalik yasamina adim atan Thomas 1256 yilinda master unvani aldi ve Paris Universitesi nde acilmis olan Dominikenlere ait 2 kursuden birinin basina gecti Fra Angelico tarafindan yapilan Akinolu Thomas tasviriDusunceleriAquinas in Tanri Gorusu Thomas Aquinas a gore Tanri tektir Bu Tanri salt ruhtur ve yetkindir Tanri her seyin yaraticisi ve varlikta tutanidir O evrendeki varlik kumesinin bir uyesi degildir O ve yaratilmis olanlarin dogasi birbirinden farklidir ve yaratilanlar ile Tanri nin tabiat olarak herhangi bir kesisim kumesi bulunmamaktadir Yarattiklarindan bagimsiz ve farkli dogaya sahip olan Tanri ile yarattiklari bu farkli tabiatlara ragmen dualist bir ikili olusturmazlar Bu dualizmin varligindan soz etmenin mumkun olmamasinin nedeni dualizmin Tanri ve yarattiklarinin birbiri ile rekabet icerisinde ve birbiriyle karsilikli olarak var olduklarinin on kabulunu getirmesinden kaynaklidir Tanri bagimsiz olarak var oldugundan dualist bir butunun parcasi olarak var olmasi mumkun degildir Kisacasi Tanri evreni askin bir varliktir Fakat Tanri ayni zamanda aktif bir guctur Cunku o her seyin ilk sebebidir Aquinas a has bir tanimina gore Tanri Hareketsiz Hareket Ettirici dir Tanri dan sonra melekler vardir meleklerin de bedensel varliklari yoktur onlar da bedensiz ruhlardir Varliklar hiyerarsisinde meleklerden sonra insanlar gelir Tanri insanin anlama kapasitesinin otesindedir Insan Tanri nin ve O nun dogasinin ne oldugu hakkinda hicbir fikre sahip degildir Tanri hakkinda bildigimiz tek sey O nun var oldugu ve tum var olanin varlik sebebi oldugudur Tanri kotulugu yaratmamistir cunku kotuluk bir varlik olmaktan ziyade bir yoklugu var olma eyleminin basarisizliga ugramasini ya da var olana yonelik bir yoksunlugu ifade etmektedir Aquinas in Tanri nin var olusunu Summa Theologica adli kitabinda kanitlamaya calistigi bes argumanina Quinque viae tr Bes Yol denir Bunlar Tanri nin varligina iliskin bes mantiksal argumandir Tanri nin varligini doga yoluyla kanitlamayi basardigi savunulur Aquinas in Uclu Birligi Gorusu Aquinas in Uclu Birlik teolojisnin oldukca spekulatif oldugu soylenebilir ancak bu konudaki teolojisini Augustinus un Uclu birlik teolojisine borcludur Aquinas Uclu birlik uzerine dusunurken Tanri nin varligina O nun Mesihteki aktivitesinden daha cok odaklanir Aquinas Uclu birlik uzerine konusurken Tanri nin ne yaptigindan cok kim oldugu ile ilgilenir Aquinas Uclu birlik uzerine konusurken Psikolojik analojiden yararlanmistir Augustine insan ruhundaki melekeleri sunarken hafiza irade ve idrak bunlari Uclu birligin bir yansimasi olarak kullanirken Aquinas uc sahis arasindaki iliskinin dinamigi olarak Uclu birligi anlamayi tercih etmistir Aquinas icin Uclu birligin ozu iliski dir Tanri nin sahislari hakkinda yapabilecegimiz tek saglikli konusma Tanri nin icideki illiski hakkinda yapabilecegimiz konusmadir sahis kelimesi aldaticidir bu kelime uclu birlik icindeki baska bir varliga atif degil ancak birbirine bagli bu sahislarin arasindaki mevcut iliski icin kullanilmalidir Aquinas Tanri da uc sahis olmasinin kazara degil zaruri oldugunu dusunmektedir Aquinas in Yaratilis Gorusu Aquinas nasil sonlu bir varligin dunya varligin kendisi olan varlik Tanri ile iliskiye girebilecegine odaklanir Dunya gayesi olan sinirli bir varliktir ve hareket halindedir ve varlik Tanri surekli ve yakindan bir bicimde icinde mevcuttur Summa Theologica 1 q 8 q 104 Tanri dunyaya disaridan bir etkide bulunmaz aksine evrensel neden ve sonuc iliskisi icinde dahil olur Aquinas in Can Gorusu Ruh Aquinas a gore seylerin icinde olan hayat prensibidir Dolayisiyla agaclarda kedilerde insanlar gibi bir ruha sahiptirler ancak hayvanlarin ve bitkilerin ruhlari insanlarinki gibi spirituel yaratiklar degillerdir Ruh ya da hayat prensibi tum hayati aktivitelerin icinde bulunan seydir Insan ruhunu ozgun yapan seyi bu ruhun rasyonel olmasidir Insanlar icin hayat prensibi entelektuel ya da idraka dayali dolayisiyla spirituel bir prensiptir Aquinas in terminolojisindeki insan ruhu ya da entelektuel prensip yaratistan gelen ozdur ya da vucudun formudur ve bir sekilde doga tarafindan tanimlanan insan vucudu ile karistirilmamalidir Ayrica ruh bedenden ayri dusunulmemelidir de Aquinas in dusuncesinde ruh ve beden dualitesi yoktur nasil ki el vucudun ayrilmaz bir parcasi ise Ruh da ayni sekilde bedenin bir parcasidir Ruh un insan turunu tamamlayan ve dolduran bir rolu vardir Elektrik lamba icin ne ise ruh da beden icin odur Lamba varolmak icin elektrige ihtiyac duymaz ancak elektirk olmadan lamba tamamlanmamis bir bicimde var olur Ve ruh maddi olmayan bir sey oldugu icinde olumsuzdur Aquinas in Insanlik Hakkindaki Gorusu Aquinas insanin iki farkli ozden olustugunu varsayan geleneksel Yunan dualizmini reddetmistir Bu dualizmin on kabulu insanin beden ve ruh olmak uzere iki farkli oz e sahip oldugu yonundeydi Ruh bedenin hareket ettirici gucu olarak gorulmekteydi Summa theologiae Soru 75 1 Ruh ickin olarak bulunan insani temsil ediyordu Summa theologiae Soru 75 4 Ruh ve zihinsel entelektuel ilke birbiri ile ayni referansa sahip yani ozdestiler Summa theologiae Soru 75 6 Aquinas a gore insanlar otonom varliklardi Tanri insanlarin yasamlarina mudahalede bulunmazdi Buna ragmen insanlarin aktuel varliklari ve sahsi davranislari Tanri nin etkinligi sayesinde olmaktaydi Bireyler maddi varliklari dolayisiyla bilme eyleminde sinirli bir kabiliyete sahipti Insanlarin bilgiye ulasmalarinin tek yolu duyulari ve hayal gucleri ya da soyutlama yetileri araciligiyla mumkundu Ancak Aquinas in inancina gore insanlar bireysel ilahi bir vahiy olmaksizin akil yurutme uslanlama araciligiyla bircok seyi ogrenme konusunda dogal bir kapasiteye sahiptiler Elbette bahsedilen turde bir vahiy zaman zaman ozellikle iman ile ilgili durumlarda gerceklesebilmekteydi ancak bu olmaksizin da akil yurutme araciligiyla sinirli da olsa insan dogal bir bilme kapasitesine sahipti Aquinas in Ahlak Gorusu Insan bazi iyi seylerin digerlerine oranla daha cok ehemmiyete sahip oldugunu idrak edecek duzeyde bir kapasiteye sahip rasyonel bir hayvandir Mutluluk insanin daha iyi olanin pesindeki arayisi ile iliskilidir Aquinas 2 tur erdem tanimlamistir Dogal olanlar Bu ana ahlaki erdemler insanin egitim araciligi ile edindigi egilimleridir Bu erdemler su sekilde siralanabilir sagduyu sahibi olmak adil bir muhakeme yetisi olculu olmak adil olmak ve cesaret sahibi olmak Dogaustu erdemler Bu erdemler iman alcakgonullulukle Tanri ya duyulan inanc umit Tanri nin devletinin gelecegine yonelik bir umit ve hayir isleri sadaka yaratilanlari sevmek ve merhametten dogan eylemler olarak siralanabilir Aquinas ayrica erdemleri kusurlu eksik ve kusursuz noksansiz mukemmel erdemler olarak ayirmaktaydi Kusursuz bir erdem hayir ile yapilan herhangi bir erdeme denmekteydi Ornegin Hristiyan olmayan bir kisi cesaret erdemini tasiyip gosterebilirdi Ancak bir Hristiyan cesaret erdemini hayir erdemi ile birlikte gosterebilirdi Aquinas in Siyaset Dusuncesi Insanlarin her birinin kendi iyiliklerine yoneldikleri bir toplumda toplumun iyiligini gozetecek ve toplumu en dogru yoldan amacina ulastiracak bir yoneticinin olmasi gereklidir Yonetici erkini toplumu amacina iyilige ve mutluluga ulastirmak yolunda calismasi kosuluyla Tanri dan almistir Ancak toplumun amaci otedunya mutluluguna yonelik bir amactir Toplumu bu amaca ulastirmak ise yoneticilerin degil din adamlarinin gorevidir Yoneticiler din adamlarinin toplumu bu amaca ulastirma yonundeki cabalari icin duzeni ve barisi saglamalidir Yonetici iktidarini Tanri dan almistir ve bu yasa tum insanlar icin gecerli dogal bir yasadir Yonetici iktidarini Tanri dan almis olmakla birlikte iktidari sinirsiz olmayip Tanrisal kaynakli yasalarla sinirlidir Aquinas yonetici tiranliga kaydiginda kilisenin onu indirebilecegini soylemistir Aquinas toplumu yasalara gore degil kendi cikarlarina gore keyfen ve zorbalikla yonetenleri tiran olarak kabul eder EserleriAquinas oldukca uretken bir yazardi Yazdiklari arasinda belli fikir ve metinlerin sentezleri tartisma yazilari ve belli konular hakkindaki tez yazilarinin yani sira mektuplar da bulunmaktaydi Teolojik Sentezler Scripta super libros Sentenatiarum Pietrus Lombardus tarafindan 1256 senesinde yazilmis bir ilahiyat kitabi olan Sentences in iceriginin sistematik bir bicimde aciklanmasini konu edinmistir Summa Contra Gentiles Inancsizlara Karsi Tumyapit diye cevrilebilir Ozellikle iman savunmasini temel alan ve Ispanya daki Dominikan misyonerlerin kullanmasi amaciyla 1264 senesinde tamamlanmis Katolik hakikati alanini tamamen kapsayan bir sentezdir Summa Teologiae 1767 SurumuSumma theologiae Tanribilim Tumyapiti diye cevrilebilir 1265 senesinde yazimina baslanilmis ve tamamlanmadan 1273 senesinde yazimina son verilmis olan Aquinas in temel eseridir Teoloji ogrencileri icin zamanin geleneksel teolojik sentezlerinin yerini almasi amaciyla kaleme alinmistir Akademik Tartismalar Tartismali Sorular ve tezler Bu yazinlar daha cok edebi bir uslup ile yazilmis kompozisyonlardan olusmaktadir Bu kompozisyonlar hakikat ruh kotuluk erdemler hayirseverlik ve Hristiyan kusursuzlugu gibi bircok farkli konuyu ele almistir Kutsal Kitap Tefsirleri Eyup Kitabi Mezmurlar Suleyman in Ezgiler Ezgisi kitabi Yesaya Peygamberin ve Yeremya Peygamberin Kitaplari Matta ve Yuhanna Incilleri ve Pavlus un Mektuplari nin detaylica aciklanmalarini iceren yazilardir Aristoteles hakkindaki yorumlarini iceren yazi dizini Bircogu yarim birakilmis toplamda 11 adet olan inceleme yazilarindan olusmaktadir Aquinas Felsefi tibbi ve bilimsel metinleri Yunancadan Latinceye cevirme konusunda uretkenligi ile taninan bir orta cag cevirmeni olan Guillaume de Moerbeke in eserleri sayesinde Aristoteles in felsefesini Latince okuma firsati bulmustur In libros de caelo et mundo expositio Aristoteles in Gokyuzu ile yeryuzu Uzerine sine Yorum diye cevrilebilir Bu inceleme Aristoteles hakkindaki yorumlarini iceren 11 yazi arasindaki en iyi eseri olarak gorulmektedir Polemik yazilari Ozellikle Latin kokenli Ibn Rusdculer e Brabantli Siger gibi Aristoteles felsefesini Ibn Rusd un cevirileri ve bakis acisindan okumus olan Orta Cag alimleri ve Paris teki Guillaume de Saint Amour ve Gerard de Abbeville gibi Dominikan ve Fransisken yasamini elestiren teologlara karsi yazilmis calismalari icermektedir Ayrica bahsedilen elestirileri yonelten teologlara meshur Fransisken teolog Bonaventura tarafindan da bir cevap yazilmistir De unitate intellectus contre Averoistas Ibn Rusdculere Karsi Usun Birligi Ustune diye cevrilebilir Ibn Rusdcu us anlayisinin elestirel bir bicimde incelenmesini konu edinmis bir makaledir Expositio in Dionysium de divinis nominibus 1268 senesinde yazilmis Platoncu fikirleri konu edinen calismalara yonelik elestirel bir aciklama metnidir Ayrica bakinizKaynakca Olson Roger E 2020 Hristiyan Ilahiyatinin Hikayesi Gelenek ve Reformin Yirmi Yuzyili Haberci Basin Yayin Dagitim Turizm Sa Ve Tic Ltd Sti ss 345 362 ISBN 978 605 4707 62 1 a b c d e f g Hiristiyanlik tarihi Robert G Clouse Sibel Sel Levent Kinran Istanbul Yeni Yasam 2004 s 294 ISBN 975 8318 86 1 OCLC 1030076477 Agaogullari Mehmet Ali 1996 Imparatorluktan Tanri Devletine 2 bas Ankara Imge Kitabevi ss 195 198 ISBN 978 975 53 3018 1 Hampden Renn Dickson 1848 The Life of Thomas Aquinas s 23 6 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Ekim 2016 Felsefe Sozlugu Sarp erk Ulas Bilim ve Sanat Yayinlari 2002 ss 83 86 ISBN 975 7298 45 X A new dictionary of Christian Theology Alan Richardson and John Bowden Ingilizce SCM Press LTD 1983 ss 568 571 web archive org 20 Ekim 2012 15 Nisan 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Nisan 2022 a b Encyclopedia of theology the concise Sacramentum mundi Ingilizce Paulus Engelhardt New York Crossroad 1982 ss 1706 1707 ISBN 0 8245 0303 1 OCLC 8452124 a b Kretzmann Norman 1993 The Cambridge companion to Aquinas 1st ed Ingilizce Eleonore Stump Cambridge ss 129 133 ISBN 0 521 43769 5 OCLC 26591547 9 Mayis 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Kasim 2022 Senel Alaeddin 2004 Siyasal Dusunceler Tarihi 11 bas Ankara Bilim ve Sanat Yayinlari ss 257 259 ISBN 9757298026 New Catholic Encyclopedia Second Edition Ingilizce Thomson and Gale 2003 ss 24 29 Cilt 14 ISBN 0 7876 4018 2