Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Taşlama, (Hicviye, yergi) Türk halk edebiyatına ait satirik şiir biçimi. Gazel, kaside, murabba, muhammes gibi nazım biçimleriyle yazılabilirler.
Bir tür olarak taşlama
Taşlamalar, toplumdaki aksayan yönleri, bireysel yanlışlıkları ve devlet yönetimindeki hataları eleştirel bir dille konu edinir ve halk edebiyatında yermek, hicvetmek sözcüklerinin karşılığı olarak kullanılır. Taşlamalar, semai ve koşma dizem (nazım) biçimleriyle yazılır. Bu nazım şekilleri dörtlüklerden ibarettir; bunun için Divan edebiyatında dörtlüklerle yazılan ve felsefi-eleştirel dizem biçimleri olan rübai ve kıtalarla benzer özellikler gösterir. Taşlamalar divan edebiyatında bir tür olarak hicviyye karşılığını bulur. Hicviyye veya hiciv türünün Divan edebiyatındaki en büyük temsilcisi ise Nefi'dir. Siham-ı Kaza Nef'i'nin hicviyelerinden oluşan ünlü eseridir. Son derece sanatlı ve zeka mahsulü hicviyeleri olduğu gibi galiz küfürler içerenleri de vardır ve bu nedenle eserler edebi bir bütünlük arzetmez. Taşlamanın en önemli temsilcileri ise Dertli, Ruhsati ve Seyrani gibi ozanlardır. Taşlama geleneği, çağdaş Türk edebiyatı dairesinde de kendini göstermiştir. Abdürrahim Karakoç gibi halk şiirine yakın şairler taşlamalar yazmıştır. Karakoç'un bir şiirini incelersek:
- Şu berbat dünyada delicesine
- Gülmemiz kötü şeydir emmeoğlu
- Kaç vicdan eğilmez para sesine
- Bilmemiz kötü şeydir emmeoğlu
Görüldüğü gibi şair bu dörtlüğünde; dünyanın madde ve paraya dayalı işleyişinden rahatsız olmuş, dünyadaki çıkara dayalı sistemi eleştirmiştir.
Taşlamalar bazen genel bir sitem üzerinden ilerlerken bazen de doğrudan eleştirilen hedefe açıkça saldırılmıştır. Hatta Neyzen Tevfik gibi bazı şairler, şiirlerinde sokak dili ve argo ifadeleri kullanmaktan çekinmemiştir. Tevfik'in Mecnun şiiri buna örnektir.
Şeyhülislam Yahyâ Efendi ile Nef'i arasındaki aşağıdaki atışma bu türün başyapıtlarından sayılır.
"Tâhir Efendi bize kelb demiş
İltifâtı bu sözde zâhirdir.
Mâlikî mezhebim benim zîrâ,
İtîkâdımca kelb tâhirdir."
"Şimdi hayli sühan-verûn içre
Nef’î mânendi var mı bir şair
Sözleri Seba-i Muallâka’dır
İmrülkays kendidir kâfir"
"Bize kâfir demiş mütfî efendi
Tutalım ben anca diyem Müselmân
Vardık da yarın Rûz-i Cezâya
İkimiz de çıkarız anda yalan"
Halk kültüründe eleştiri
Eleştiri, halk edebiyatında temel olarak iki yolla yapılmıştır. Bunlardan biri; temsil yoluyla, ikincisi ise türkü koşmak yoluyladır. Temsil yoluyla yapılan eleştiriler genellikle yapıcı eleştiri mahiyetindedir. Bu tür yergilerde görülen eksiklik, temsil yoluyla öyküleştirilir ve iletinin ulaşması istenen merciye üstü kapalı bir biçimde mesaj verilerek; istenilmeyen davranışın giderilmesi beklenir. İkinci tür olan türkü dizme ise büyük oranda taşlamaya karşılık gelir. Çünkü istisnalar haricinde halk edebiyatı ürünleri saz eşliğinde söylenir ve bu eserlere halk nazarında türkü olarak bakılır. Taşlamaların dili temsil getirmeye göre daha sivridir. Bu şiirlerde yer yer alaycı ifadelere de rastlanır. Türkü koşma yoluyla oluşturulan eleştirilere örnek vermek gerekirse:
- Rüfet Ağa at getirmiş
- Gurda guşa et getirmiş
- Çobanlara dert getirmiş
- Geberir kırat geberir
- (Anonim)
Görüldüğü gibi koşulan bu türküde eleştiri, sivri bir dille yapılmıştır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b c d Adem Balkaya. Türk Halk Kültüründe Taşlamaya Küçük Bir Örnek (PDF). Turkish Studies, cilt:1, sayı:5. 19 Ocak 2012 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 8 Ekim 2011., s.139
- ^ Akkuş, Metin (1998). Nef’i ve Siham-ı Kaza. Ankara: Akçağ Yayınları. s. 46.
- ^ Turan Karataş (2007). Ansiklopedik Edebiyat Terimleri Sözlüğü. Ankara: Akçağ Yayınları. s. 456.
- ^ . Antoloji.com. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2011.
- ^ Balkaya, s.142.
- ^ Balkaya, s.143
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Taslama Hicviye yergi Turk halk edebiyatina ait satirik siir bicimi Gazel kaside murabba muhammes gibi nazim bicimleriyle yazilabilirler Bir tur olarak taslamaTaslamalar toplumdaki aksayan yonleri bireysel yanlisliklari ve devlet yonetimindeki hatalari elestirel bir dille konu edinir ve halk edebiyatinda yermek hicvetmek sozcuklerinin karsiligi olarak kullanilir Taslamalar semai ve kosma dizem nazim bicimleriyle yazilir Bu nazim sekilleri dortluklerden ibarettir bunun icin Divan edebiyatinda dortluklerle yazilan ve felsefi elestirel dizem bicimleri olan rubai ve kitalarla benzer ozellikler gosterir Taslamalar divan edebiyatinda bir tur olarak hicviyye karsiligini bulur Hicviyye veya hiciv turunun Divan edebiyatindaki en buyuk temsilcisi ise Nefi dir Siham i Kaza Nef i nin hicviyelerinden olusan unlu eseridir Son derece sanatli ve zeka mahsulu hicviyeleri oldugu gibi galiz kufurler icerenleri de vardir ve bu nedenle eserler edebi bir butunluk arzetmez Taslamanin en onemli temsilcileri ise Dertli Ruhsati ve Seyrani gibi ozanlardir Taslama gelenegi cagdas Turk edebiyati dairesinde de kendini gostermistir Abdurrahim Karakoc gibi halk siirine yakin sairler taslamalar yazmistir Karakoc un bir siirini incelersek Su berbat dunyada delicesine Gulmemiz kotu seydir emmeoglu Kac vicdan egilmez para sesine Bilmemiz kotu seydir emmeoglu Goruldugu gibi sair bu dortlugunde dunyanin madde ve paraya dayali isleyisinden rahatsiz olmus dunyadaki cikara dayali sistemi elestirmistir Taslamalar bazen genel bir sitem uzerinden ilerlerken bazen de dogrudan elestirilen hedefe acikca saldirilmistir Hatta Neyzen Tevfik gibi bazi sairler siirlerinde sokak dili ve argo ifadeleri kullanmaktan cekinmemistir Tevfik in Mecnun siiri buna ornektir Seyhulislam Yahya Efendi ile Nef i arasindaki asagidaki atisma bu turun basyapitlarindan sayilir Tahir Efendi bize kelb demis Iltifati bu sozde zahirdir Maliki mezhebim benim zira Itikadimca kelb tahirdir Nef i Simdi hayli suhan verun icre Nef i manendi var mi bir sair Sozleri Seba i Muallaka dir Imrulkays kendidir kafir Seyhulislam Yahya Bize kafir demis mutfi efendi Tutalim ben anca diyem Muselman Vardik da yarin Ruz i Cezaya Ikimiz de cikariz anda yalan Nef iHalk kulturunde elestiriElestiri halk edebiyatinda temel olarak iki yolla yapilmistir Bunlardan biri temsil yoluyla ikincisi ise turku kosmak yoluyladir Temsil yoluyla yapilan elestiriler genellikle yapici elestiri mahiyetindedir Bu tur yergilerde gorulen eksiklik temsil yoluyla oykulestirilir ve iletinin ulasmasi istenen merciye ustu kapali bir bicimde mesaj verilerek istenilmeyen davranisin giderilmesi beklenir Ikinci tur olan turku dizme ise buyuk oranda taslamaya karsilik gelir Cunku istisnalar haricinde halk edebiyati urunleri saz esliginde soylenir ve bu eserlere halk nazarinda turku olarak bakilir Taslamalarin dili temsil getirmeye gore daha sivridir Bu siirlerde yer yer alayci ifadelere de rastlanir Turku kosma yoluyla olusturulan elestirilere ornek vermek gerekirse Rufet Aga at getirmis Gurda gusa et getirmis Cobanlara dert getirmis Geberir kirat geberir Anonim Goruldugu gibi kosulan bu turkude elestiri sivri bir dille yapilmistir Ayrica bakinizSatirik siir HicivKaynakca a b c d Adem Balkaya Turk Halk Kulturunde Taslamaya Kucuk Bir Ornek PDF Turkish Studies cilt 1 sayi 5 19 Ocak 2012 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 8 Ekim 2011 s 139 Akkus Metin 1998 Nef i ve Siham i Kaza Ankara Akcag Yayinlari s 46 Turan Karatas 2007 Ansiklopedik Edebiyat Terimleri Sozlugu Ankara Akcag Yayinlari s 456 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Antoloji com 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Ekim 2011 Balkaya s 142 Balkaya s 143