Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu maddenin konusunda kuşkular bulunmaktadır. (Temmuz 2009) () |
Hâricîlik, Hâriciyye ya da Havâric (Arapça: الخرج; çoğ. الخوارج), İslam dininde bir siyasi mezhep olarak Hicri ilk yüzyılda ortaya çıkmış ve asırlardır kendini değişik şekillerde sergileyen bir hareket. İslâm dünyası içerisinde %2'lik bir kısmı oluşturmaktadır. Tarihte Hâricîler'in en aşırı fırkalarından olan Ezarika'nın ana görüşleri itibarıyla İslâm'dan çıktığını kabul ettikleri ve kendilerinden olmayan diğer Müslümanları tekfîr ile ithâm ederek öldürdükleri bilinmektedir. Günümüzde ise Hâricîler içerisinde en ılımlı kol olarak bilinen İbâdiyye'nin sadece çoğunlukta oldukları bölge olan Umman Sultanlığı (tahmini %70) ile nüfusun azınlığını teşkîl ettikleri Cezayir, Tunus'un Cerbe adası, Zanzibar ve Tanzanya'nın bazı muhitlerinde yaşamakta oldukları bilinmektedir. Öte taraftan "Umman İbâdîleri" kendilerinin Hâricîler'in bir dalı oldukları savını kabul etmemektedirler.
Ortaya çıkışı
Kaynaklar Haricîliğin çıkışının İslam Peygamberi Muhammed döneminde olduğunu belirtir. Muhammed'e arkadaşlık etmiş olan 'nın sonradan Haricîlerin liderliğini yapmış olan aynı kişi olması muhtemeldir.Sahih olduğuna inanılan rivayetlere göre Abdullah b. Zu'l Huveysıra et-Temimi "Adil ol! Zira bu paylaştırma Allah'ın rızasının gözetildiği bir paylaştırma değildir" demiş, bunun üzerine Muhammed üzüntüsünü de belli ederek "Ben adil olmayayım da kim adil olsun!" cevabını vermiştir. Bu davranışı üzerine Muhammed'den kendisini öldürmek için izin isteyenlere yine Muhammed engel olmuştur.
Görüşleri
Haricîlerin büyük bir kısmının sünnet ve hadisle sabit birçok hükme itiraz ettikleri bilinmektedir. Kaynaklar, az veya çok, korunmuş veya korunmamış olduğuna bakılmaksızın hırsızın elinin kesileceğini iddia ettiklerini, recmi ve mest üzerine meshetmeyi Kur'an'da olmadığı gerekçesiyle reddettiklerini söyler.
Ayrıca Haricî ekollerinden ve takipçileri "sabah bir rekât ve akşam bir rekâtın dışında namaz yükümlülüğü yoktur" görüşüne sahiptirler.
Haricî gruplar
Siyasi, itikadi veya tarihi bazı ihtilaflar nedeniyle Hariciler kendi içlerinde de çeşitli gruplara ayrılmışlardır. Bu grupların bazıları İslam dininin temel akide kaidelerini takip ederken, bazıları İslam dininin itikadi prensiplerinden ayrılarak İslam dairesi dışı ilan edilmiş ve İslam dinin dışında incelenmiştir. Fakat bu grupların da temelleri Haricîlere ve İslam dinine dayanır.
Haricî grupların başlıcaları
- Ezarika - 'ın tâkipçileri
- Beyhesiyye - Ebû Beyhes el-Hâysam ibn Câbir'in tâkipçileri
- Necedat - Necdât ibn-i Amîr el-Hanefî'nin tâkipçileri
- Sufr’îyye - , ve gibi bir dizi önder tarafından kurulmuş, ama kendi isimleri Sufilerden üretilmiş olan Haricî kolun tâkipçileri
- - Banû İrfan'dan 'nın tâkipçileri
- Nukkarîyye - Ebû Yezîd Makhlâd Keydâd en-Nukkarî'in tâkipçileri
- - Banû İrfan'dan 'nın tâkipçileri
- Acarîde - 'ın tâkipçileri
- Meymuniye - 'ın tâkipçileri
- - 'nın tâkipçileri
- İbâd’îyye - 'ın tâkipçileri
İslâm dini dairesi içinde sayılmayan Haricîler
İtikadi sebepler yüzünden bu gruplar çoğunlukla İslam dini dairesi dışında ele alınır.[]
- Meymuniye - ('ın taraftarlarının oluşturduğu öz kardeşlerinin kızlarıyla evlenmeyi caiz gören fırka)
- Yezîd’îyye - (Yezîd bin Ebî Ûneyse’nin taraftarlarının oluşturduğu fırka)
Günümüz Haricîleri
Günümüzde Hariciyye mezhebinin, İbâd’îyye kolu hariç, diğer kollarının kitlesel varlıkları yok olmuştur. İbadiyye Hariciyye mezhebi kitlesel özellikle bugün Umman'da varlığını sürdürmektedir. Bu kolun kuzey Afrika ve doğu Afrika'ya yayılan mensupları Cezayir'de M’zab'ta, Tunus'ta Cerbe adasında, Tanzanya ve Zengibar'da yaşamaktadırlar. Libya'da "Cebel Nafusa" bölgesinde Ömer Muhtar'ın da mensubu olduğu Sennusi Kabilesi de İbadiyye mezhebine bağlıdır.
Kimilerine göre, Ehl-i sünnet'in köktendincilik kolundan olduğu varsayılan Vahhâbîler de Haricî kollardan biri olarak gösterilebilir. Nitekim tarihte 18. yüzyıl'da İbn-i Âb’ı-Dîn ismindeki Hanefî bir âlim, Vehhâbîliğin kurucusu olarak bilinen İbn-i Abd’ûl-Vahhâb'ı, Yeni Haricî olarak tanımlamıştı. . Günümüzdeki Selefi, Vehhâbî toplumların fikirleri ve davranışları Haricilerle mutabıktır. Vahabi ve Selefiler diğer tarikat ehli müslümanları, küfür, şirk ve bidat ile itham etmektedirler.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "CIA - The World Factbook". CIA. 5 Haziran 2013. 24 Aralık 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Aralık 2014.
- ^ Valerie Jon Hoffman, The Essentials of Ibadi Islam, sayfa. 3. Syracuse: Syracuse University Yayınları, 2012.
- ^ İbn Abdilberr, Camiu Beyani'l-ilm, 2/195
- ^ Buhari, Menakıb 25, Mürteddin 7; Müslim, Zekat 142,148; İbn Mace, Mukaddime 12
- ^ el-Bağdadi, el-Fark, s.19
- ^ İbn Hazm, el-Fasl, 4/189
- ^ . Encyclopaedia of Islam. 12 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mayıs 2016.
- ^ İbn-i Haldun, Kitab El İbar.
- ^ a b İbn-i Haldun, Berberî Tarihi, Banû İrfan faslı.
- ^ "History of North Africa: Tunisia, Algeria, Morocco: From the Arab Conquest to 1830. Charles André Julien Publié par Praeger, 1970. Page 24". 19 Nisan 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Mayıs 2016.
- ^ İbâd’îyye inançları hakkında yazılar[](İngilizce)]
- ^ Ahmad, Ahmad Atif (2009). Islam, Modernity, Violence, and Everyday Life. Palgrave Macmillan. s. 164. 21 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Ocak 2016.
- ^ Khaled Abou El Fadl, "9/11 and the Muslim Transformation." Taken from September 11 in History: A Watershed Moment? 25 Kasım 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., pg. 87. Ed. Mary L. Dudziak. Durham: Duke Üniversitesi Yayınları, 2003.
- ^ 1783–1836'de yaşamış Şam'lı Hanefi fıkıh alimi "İmam İbni Abidin es-Șami" Vahhabileri ifrat köktendincilikle itham edip Harici olarak görmektedir. El Fadl, Khaled Abou. (2001) "Islam and the Theology of Power." Middle East Report. C.221 : S.28-33 (İngilizce)
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu maddenin tarafsizligi konusunda kuskular bulunmaktadir Konuya dair fikir alisverisi tartisma sayfasinda bulunabilir Sablonu kaldirmadan once lutfen gerekli sartlarin olustugundan emin olun Temmuz 2009 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Haricilik Hariciyye ya da Havaric Arapca الخرج cog الخوارج Islam dininde bir siyasi mezhep olarak Hicri ilk yuzyilda ortaya cikmis ve asirlardir kendini degisik sekillerde sergileyen bir hareket Islam dunyasi icerisinde 2 lik bir kismi olusturmaktadir Tarihte Hariciler in en asiri firkalarindan olan Ezarika nin ana gorusleri itibariyla Islam dan ciktigini kabul ettikleri ve kendilerinden olmayan diger Muslumanlari tekfir ile itham ederek oldurdukleri bilinmektedir Gunumuzde ise Hariciler icerisinde en ilimli kol olarak bilinen Ibadiyye nin sadece cogunlukta olduklari bolge olan Umman Sultanligi tahmini 70 ile nufusun azinligini teskil ettikleri Cezayir Tunus un Cerbe adasi Zanzibar ve Tanzanya nin bazi muhitlerinde yasamakta olduklari bilinmektedir Ote taraftan Umman Ibadileri kendilerinin Hariciler in bir dali olduklari savini kabul etmemektedirler Ortaya cikisiKaynaklar Hariciligin cikisinin Islam Peygamberi Muhammed doneminde oldugunu belirtir Muhammed e arkadaslik etmis olan nin sonradan Haricilerin liderligini yapmis olan ayni kisi olmasi muhtemeldir Sahih olduguna inanilan rivayetlere gore Abdullah b Zu l Huveysira et Temimi Adil ol Zira bu paylastirma Allah in rizasinin gozetildigi bir paylastirma degildir demis bunun uzerine Muhammed uzuntusunu de belli ederek Ben adil olmayayim da kim adil olsun cevabini vermistir Bu davranisi uzerine Muhammed den kendisini oldurmek icin izin isteyenlere yine Muhammed engel olmustur GorusleriHaricilerin buyuk bir kisminin sunnet ve hadisle sabit bircok hukme itiraz ettikleri bilinmektedir Kaynaklar az veya cok korunmus veya korunmamis olduguna bakilmaksizin hirsizin elinin kesilecegini iddia ettiklerini recmi ve mest uzerine meshetmeyi Kur an da olmadigi gerekcesiyle reddettiklerini soyler Ayrica Harici ekollerinden ve takipcileri sabah bir rekat ve aksam bir rekatin disinda namaz yukumlulugu yoktur gorusune sahiptirler Harici gruplarSiyasi itikadi veya tarihi bazi ihtilaflar nedeniyle Hariciler kendi iclerinde de cesitli gruplara ayrilmislardir Bu gruplarin bazilari Islam dininin temel akide kaidelerini takip ederken bazilari Islam dininin itikadi prensiplerinden ayrilarak Islam dairesi disi ilan edilmis ve Islam dinin disinda incelenmistir Fakat bu gruplarin da temelleri Haricilere ve Islam dinine dayanir Harici gruplarin baslicalari Ezarika in takipcileri Beyhesiyye Ebu Beyhes el Haysam ibn Cabir in takipcileri Necedat Necdat ibn i Amir el Hanefi nin takipcileri Sufr iyye ve gibi bir dizi onder tarafindan kurulmus ama kendi isimleri Sufilerden uretilmis olan Harici kolun takipcileri Banu Irfan dan nin takipcileriNukkariyye Ebu Yezid Makhlad Keydad en Nukkari in takipcileri Acaride in takipcileri Meymuniye in takipcileri nin takipcileri Ibad iyye in takipcileriIslam dini dairesi icinde sayilmayan Hariciler Itikadi sebepler yuzunden bu gruplar cogunlukla Islam dini dairesi disinda ele alinir kaynak belirtilmeli Meymuniye in taraftarlarinin olusturdugu oz kardeslerinin kizlariyla evlenmeyi caiz goren firka Yezid iyye Yezid bin Ebi Uneyse nin taraftarlarinin olusturdugu firka Gunumuz HaricileriGunumuzde Hariciyye mezhebinin Ibad iyye kolu haric diger kollarinin kitlesel varliklari yok olmustur Ibadiyye Hariciyye mezhebi kitlesel ozellikle bugun Umman da varligini surdurmektedir Bu kolun kuzey Afrika ve dogu Afrika ya yayilan mensuplari Cezayir de M zab ta Tunus ta Cerbe adasinda Tanzanya ve Zengibar da yasamaktadirlar Libya da Cebel Nafusa bolgesinde Omer Muhtar in da mensubu oldugu Sennusi Kabilesi de Ibadiyye mezhebine baglidir Kimilerine gore Ehl i sunnet in koktendincilik kolundan oldugu varsayilan Vahhabiler de Harici kollardan biri olarak gosterilebilir Nitekim tarihte 18 yuzyil da Ibn i Ab i Din ismindeki Hanefi bir alim Vehhabiligin kurucusu olarak bilinen Ibn i Abd ul Vahhab i Yeni Harici olarak tanimlamisti Gunumuzdeki Selefi Vehhabi toplumlarin fikirleri ve davranislari Haricilerle mutabiktir Vahabi ve Selefiler diger tarikat ehli muslumanlari kufur sirk ve bidat ile itham etmektedirler Ayrica bakinizSiffin Savasi Nehrevan Savasi MuhakkimeKaynakca CIA The World Factbook CIA 5 Haziran 2013 24 Aralik 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Aralik 2014 Valerie Jon Hoffman The Essentials of Ibadi Islam sayfa 3 Syracuse Syracuse University Yayinlari 2012 ISBN 9780815650843 Ibn Abdilberr Camiu Beyani l ilm 2 195 Buhari Menakib 25 Murteddin 7 Muslim Zekat 142 148 Ibn Mace Mukaddime 12 el Bagdadi el Fark s 19 Ibn Hazm el Fasl 4 189 Encyclopaedia of Islam 12 Mayis 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Mayis 2016 Ibn i Haldun Kitab El Ibar a b Ibn i Haldun Berberi Tarihi Banu Irfan fasli History of North Africa Tunisia Algeria Morocco From the Arab Conquest to 1830 Charles Andre Julien Publie par Praeger 1970 Page 24 19 Nisan 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Mayis 2016 Ibad iyye inanclari hakkinda yazilar olu kirik baglanti Ingilizce Ahmad Ahmad Atif 2009 Islam Modernity Violence and Everyday Life Palgrave Macmillan s 164 21 Mayis 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Ocak 2016 Khaled Abou El Fadl 9 11 and the Muslim Transformation Taken from September 11 in History A Watershed Moment 25 Kasim 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde pg 87 Ed Mary L Dudziak Durham Duke Universitesi Yayinlari 2003 ISBN 9780822332428 1783 1836 de yasamis Sam li Hanefi fikih alimi Imam Ibni Abidin es Șami Vahhabileri ifrat koktendincilikle itham edip Harici olarak gormektedir El Fadl Khaled Abou 2001 Islam and the Theology of Power Middle East Report C 221 S 28 33 Ingilizce