Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Anız yakma, hasat edildikten sonra ekinlerin toprakta kalan kök ve saplarının kasıtlı olarak yakılmasına verilen isimdir. Mısır (%43), pirinç (%24), buğday (%23) ve şeker kamışı (%5) artıkları dünyada kütle açısından başlıca yakılan anızı oluşturmaktadır.
Nedenleri
Anızın yakılmasının başlıca nedenleri arasında; bitkilerin kök ve saplarının Karbon/Azot oranı diğer organik maddelere göre yüksek olması, bunun sonucunda da doğada daha geç ayrışması ve kültür bitkilerine zararı dokunacak zararlı canlılara durak ve besin kaynağı görevi görmesidir. Anız yakımından sonra tarlanın hemen yeni ürün ekimi için hazır olması, çiftçilerin anız yakımına karşı alet ve alternatiflere erişiminin bulunmaması ve çevrenin sahip olduğu kültür, gelenekler ve diğer sosyopsikolojk faktörler anız yakımı için diğer nedenleri oluşturmaktadır.
Nedenler bölgeden bölgeye değişkenlik göstermektedir. Örneğin Rusya'da 1990'lardan itibaren anız yakmanın artış göstermesi, ülkenin hayvancılık endüstrisinin çökmesi sonucunda hayvan yemi olarak da kullanılabilen anızın ekonomik değerini kaybetmesi sonucunda meydana gelmiştir.
Çiftçilerin anız yakmaya karar vermesi, çiftçinin anız yakarak elde edebileceği kısa süreli verimlilik artışını tercih etmesine ve anız yakmanın çevre ve insan sağlığında yol açtığı olumsuz etkilerin bilinmemesi veya görmezden gelinmesine bağlanmaktadır.
Etkileri
Anız yakma pek çok ülkede orman yangınlarının önemli bir sebebidir. İşlem ayrıca Hindistan'daki hava kirliliğinin önemli bir sebebi olarak tanımlanmıştır. Anız yakımı sonucunda karbondioksit, karbonmonoksit, azot oksitler (NOx), (SOx) ve metan gibi gazların yanı sıra insan sağlığına zararlı olarak tanımlanan (PM10) ve (PM2.5) sınıflarına ait partikül madde salınımı gerçekleşir.
Anız yakımının başlıca zirai zararları ise; yakım sırasında sıcaklığı aşırı derecede artan topraktaki fotosentez, ayrışım vb. olayları gerçekleştiren yararlı canlıların ölmesi ve bu nedenle toprak veriminin düşmesidir. Anız yakmanın verimlilik açısından yarar-zarar dengesi bölgeye göre değişkenlik göstermektedir. Ayrıca anız yakımında oluşan yoğun dumanlar bölgede hayatı etkileyebilmekte ve kazalara yol açabilmektedir.
Coğrafi dağılım
Çin, Hindistan, Amerika Birleşik Devletleri, Brezilya, Endonezya ve Rusya tüm alan açısından en çok anız yakan ülkeleri oluşturur. Buna karşın hasat edilen hektar başına bakıldığında Sahraaltı Afrika işlemin en yoğun meydana geldiği bölge konumuna gelmektedir. Bu bölge aynı zamanda anız yakmanın en hızlı popülerlik kazandığı yeri oluşturur. Tüm alana bakıldığında en çok anız yakan 20 ülke içerisinde hektar başına en çok yakımı Meksika ve Tanzanya yapmaktadır. Brezilya, Endonezya, Tayland ve Çin'de işlemin son yıllarda hızlı bir şekilde arttığı rapor edilmiştir.
Yasal durum
Birleşik Krallık anız yakımını yasaklamıştır. Çin ve Hindistan'da da yasak olmasına rağmen yaygın bir işlemdir.Avustralya teşvik etmemekle birlikte anız yakımına yasak getirmemekte olup, çeşitli durumlar için belli koşullar altında yakmaya izin vermekte ve işlemi önermektedir. Ülke çiftçilere anız yakarken tarlayı sırtlara ayırmalarını ve yakılacak alan etrafına ateşin sıçramaması için 3 metrelik bir boşluk oluşturmalarını önermektedir. Türkiye'de anız yakma 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanunu ve 31/8/1956 tarihli ve 6831 sayılı Orman Kanunu ile yasaklanmıştır, ancak yasaklara rağmen devam etmektedir. 2020'de anız yaktığı tespit edilen çiftçilere toplamda 1,3 milyon Türk lirasını aşkın ceza (dekar başına 73 lira 68 kuruş) uygulanmıştır.
Dini yaklaşımlar
Diyanet İşleri Başkanlığı, anız yakmanın hayvanlara ve doğaya zarar verdiği gerekçesiyle "kesinlikle haram" olduğunu belirtmiştir.
Önleme ve alternatifler
Anızın tutuşturulmadan toprağa karıştırılması, biyoyakıt üretiminde biyokütle olarak kullanılması, enerji santrallerinde yakılması veya kereste ve kağıt endüstrilerine dahil edilmesi yakmaya karşı önerilen alternatiflerdir. da anız yakmaya karşı önerilen bir metodu oluşturmaktadır. Anız yakmayan çiftçilere vergi yardımı ve çiftçilerin bilinçlendirilmesi anız yakmanın önlenmesi için öne sürülmüş eylemlerdir.
Kaynakça
- ^ a b c d e f g (PDF). World Bank Group. 12 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
- ^ a b (PDF). Süleyman Demirel Üniversitesi. 18 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ağustos 2016.
- ^ "Stubble burning: Why it continues to smother north India". BBC News (İngilizce). 30 Kasım 2020. 9 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Ağustos 2021.
- ^ a b "Stubble burning: Effects on health & environment, regulations and management practices". Environmental Advances (İngilizce). 2: 100011. 1 Aralık 2020. doi:10.1016/j.envadv.2020.100011. ISSN 2666-7657. 9 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 9 Ağustos 2021.
- ^ Habertürk. "Anız dumanı facia getirdi!". Habertürk. 11 Eylül 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 10 Eylül 2023.
- ^ Jenner, Lynn (24 Ekim 2018). . NASA. 24 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2021.
- ^ "Farmers burn wheat stubble despite ban". Peoples Daily. 15 Haziran 2013. 22 Haziran 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Ağustos 2013.
- ^ Slater, Joanna (15 Ekim 2018). . Washington Post (İngilizce). 16 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2018.
- ^ Ellison, Amelia (24 Ağustos 2013). "Stubble burns cause headache for firebrigades". The Wimmera Mail Times. 13 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Ağustos 2013.
- ^ . T.C. Resmî Gazete. 12 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2021.
- ^ . Anadolu Ajansı. 1 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ağustos 2021.
- ^ . ilkha.com. 25 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2023.
- ^ Haber7. . Haber7. 25 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2023.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Aniz yakma hasat edildikten sonra ekinlerin toprakta kalan kok ve saplarinin kasitli olarak yakilmasina verilen isimdir Misir 43 pirinc 24 bugday 23 ve seker kamisi 5 artiklari dunyada kutle acisindan baslica yakilan anizi olusturmaktadir Hindistan in Pencap eyaletinde pirinc anizi yakan ciftcilerNedenleriAvustralya nin Victoria eyaletinde aniz yakimi Anizin yakilmasinin baslica nedenleri arasinda bitkilerin kok ve saplarinin Karbon Azot orani diger organik maddelere gore yuksek olmasi bunun sonucunda da dogada daha gec ayrismasi ve kultur bitkilerine zarari dokunacak zararli canlilara durak ve besin kaynagi gorevi gormesidir Aniz yakimindan sonra tarlanin hemen yeni urun ekimi icin hazir olmasi ciftcilerin aniz yakimina karsi alet ve alternatiflere erisiminin bulunmamasi ve cevrenin sahip oldugu kultur gelenekler ve diger sosyopsikolojk faktorler aniz yakimi icin diger nedenleri olusturmaktadir Nedenler bolgeden bolgeye degiskenlik gostermektedir Ornegin Rusya da 1990 lardan itibaren aniz yakmanin artis gostermesi ulkenin hayvancilik endustrisinin cokmesi sonucunda hayvan yemi olarak da kullanilabilen anizin ekonomik degerini kaybetmesi sonucunda meydana gelmistir Ciftcilerin aniz yakmaya karar vermesi ciftcinin aniz yakarak elde edebilecegi kisa sureli verimlilik artisini tercih etmesine ve aniz yakmanin cevre ve insan sagliginda yol actigi olumsuz etkilerin bilinmemesi veya gormezden gelinmesine baglanmaktadir EtkileriDelhi de gunluk hava kirliligi miktari ve aniz yakmanin iliskisini gosteren grafik Aniz yakma pek cok ulkede orman yanginlarinin onemli bir sebebidir Islem ayrica Hindistan daki hava kirliliginin onemli bir sebebi olarak tanimlanmistir Aniz yakimi sonucunda karbondioksit karbonmonoksit azot oksitler NOx SOx ve metan gibi gazlarin yani sira insan sagligina zararli olarak tanimlanan PM10 ve PM2 5 siniflarina ait partikul madde salinimi gerceklesir Aniz yakiminin baslica zirai zararlari ise yakim sirasinda sicakligi asiri derecede artan topraktaki fotosentez ayrisim vb olaylari gerceklestiren yararli canlilarin olmesi ve bu nedenle toprak veriminin dusmesidir Aniz yakmanin verimlilik acisindan yarar zarar dengesi bolgeye gore degiskenlik gostermektedir Ayrica aniz yakiminda olusan yogun dumanlar bolgede hayati etkileyebilmekte ve kazalara yol acabilmektedir Cografi dagilimCin Hindistan Amerika Birlesik Devletleri Brezilya Endonezya ve Rusya tum alan acisindan en cok aniz yakan ulkeleri olusturur Buna karsin hasat edilen hektar basina bakildiginda Sahraalti Afrika islemin en yogun meydana geldigi bolge konumuna gelmektedir Bu bolge ayni zamanda aniz yakmanin en hizli populerlik kazandigi yeri olusturur Tum alana bakildiginda en cok aniz yakan 20 ulke icerisinde hektar basina en cok yakimi Meksika ve Tanzanya yapmaktadir Brezilya Endonezya Tayland ve Cin de islemin son yillarda hizli bir sekilde arttigi rapor edilmistir Yasal durumKuzey Hindistan da aniz yakimini ve yol actigi duman ve hava kirliliginin yayilmasini gosteren uydu resmi Birlesik Krallik aniz yakimini yasaklamistir Cin ve Hindistan da da yasak olmasina ragmen yaygin bir islemdir Avustralya tesvik etmemekle birlikte aniz yakimina yasak getirmemekte olup cesitli durumlar icin belli kosullar altinda yakmaya izin vermekte ve islemi onermektedir Ulke ciftcilere aniz yakarken tarlayi sirtlara ayirmalarini ve yakilacak alan etrafina atesin sicramamasi icin 3 metrelik bir bosluk olusturmalarini onermektedir Turkiye de aniz yakma 9 8 1983 tarihli ve 2872 sayili Cevre Kanunu ve 31 8 1956 tarihli ve 6831 sayili Orman Kanunu ile yasaklanmistir ancak yasaklara ragmen devam etmektedir 2020 de aniz yaktigi tespit edilen ciftcilere toplamda 1 3 milyon Turk lirasini askin ceza dekar basina 73 lira 68 kurus uygulanmistir Dini yaklasimlarDiyanet Isleri Baskanligi aniz yakmanin hayvanlara ve dogaya zarar verdigi gerekcesiyle kesinlikle haram oldugunu belirtmistir Onleme ve alternatiflerAnizin tutusturulmadan topraga karistirilmasi biyoyakit uretiminde biyokutle olarak kullanilmasi enerji santrallerinde yakilmasi veya kereste ve kagit endustrilerine dahil edilmesi yakmaya karsi onerilen alternatiflerdir da aniz yakmaya karsi onerilen bir metodu olusturmaktadir Aniz yakmayan ciftcilere vergi yardimi ve ciftcilerin bilinclendirilmesi aniz yakmanin onlenmesi icin one surulmus eylemlerdir Kaynakca a b c d e f g PDF World Bank Group 12 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi a b PDF Suleyman Demirel Universitesi 18 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 13 Agustos 2016 Stubble burning Why it continues to smother north India BBC News Ingilizce 30 Kasim 2020 9 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Agustos 2021 a b Stubble burning Effects on health amp environment regulations and management practices Environmental Advances Ingilizce 2 100011 1 Aralik 2020 doi 10 1016 j envadv 2020 100011 ISSN 2666 7657 9 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 9 Agustos 2021 Haberturk Aniz dumani facia getirdi Haberturk 11 Eylul 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 10 Eylul 2023 Jenner Lynn 24 Ekim 2018 NASA 24 Ekim 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Agustos 2021 Farmers burn wheat stubble despite ban Peoples Daily 15 Haziran 2013 22 Haziran 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Agustos 2013 Slater Joanna 15 Ekim 2018 Washington Post Ingilizce 16 Ekim 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 17 Ekim 2018 Ellison Amelia 24 Agustos 2013 Stubble burns cause headache for firebrigades The Wimmera Mail Times 13 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Agustos 2013 T C Resmi Gazete 12 Ekim 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Agustos 2021 Anadolu Ajansi 1 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Agustos 2021 ilkha com 25 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Mayis 2023 Haber7 Haber7 25 Mayis 2023 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 25 Mayis 2023