Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Pirinç, Buğdaygiller familyasından Oryza sativa (Asya pirinci) veya daha az yaygın olarak Oryza glaberrima (Afrika pirinci) türüne ait bitki ve bu bitkinin tohumlarıdır. Yabani pirinç adı genellikle terim her ne kadar yabani ve evcilleştirilmiş olsa da ve cinslerinin türleri için kullanılır ayrıca ilkel veya ekilmemiş Oryza çeşitleri için de kullanılabilir.
| Çeltik | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
| Oryza barthii |
Bir tahıl olarak ıslah edilmiş pirinç, dünyadaki insan nüfusunun yarısından fazlası için, özellikle Asya ve Afrika'da en yaygın tüketilen .Şeker kamışı ve mısırdan sonra dünya çapında en yüksek üçüncü üretime sahip tarım ürünüdür. Şeker kamışı ve mısır mahsullerinin büyük bölümleri insan tüketimi dışındaki amaçlar için kullanıldığından, pirinç dünya çapında insanlar tarafından tüketilen kalorinin beşte birinden fazlasını sağlayan, insan beslenmesi ve kalori alımı açısından en önemli gıda ürünüdür. Birçok pirinç çeşidi vardır ve mutfak tercihleri bölgesel olarak değişir.
Pirinç yetiştirmek için geleneksel yöntem, genç fideleri yerleştirirken veya sonrasında tarlaları sular altında bırakmaktır. Bu basit yöntem iyi bir sulama planlaması gerektirir ancak su altında büyüme durumu olmayan daha az dayanıklı yabani ot ve haşere bitkilerinin büyümesini azaltır ve haşereyi caydırır. Pirinç ekimi için su basması zorunlu olmasa da, diğer tüm sulama yöntemleri büyüme dönemlerinde ve için daha fazla çaba ve toprağı gübrelemek için farklı yaklaşım gerektirir.
Tek çenekli olan pirinç normalde olarak yetiştirilir, ancak tropikal alanlarda çok yıllık olarak da yaşayabilir ve 30 yıla kadar vasıtasıyla mahsul üretebilir. Pirinç ekimi, düşük işgücü maliyetleri ve yüksek yağmur düşüşü olan ülke ve bölgeler için çok uygundur. Ancak pirinç, su kontrollü teras sistemlerinin kullanılmasıyla dik bir tepede veya dağ alanda bile neredeyse her yerde yetiştirilebilir. Ana türü Asya'ya ve Afrika'nın belirli bölgelerine özgü olsa da, yüzyıllarca süren ticaret ve ihracat, onu dünya çapında birçok kültürde yaygınlaştırdı. Pirinç üretimi ve tüketiminin 2010 yılında küresel sera gazı emisyonlarının %4'ünden sorumlu olduğu tahmin edilir.
Özellikler
Pirinç bitkisi 1-18 m (3-59 ft) uzunluğa kadar büyüyebilir, bu bazen çeşitliliğe ve toprak verimliliğine bağlı olarak daha çok olabilir. Uzun, ince yaprakları 50-100 cm (20-40 in) uzunluğunda ve 2-25 cm (3⁄4-9+7⁄8 in) genişliğindedir. Küçük rüzgarla tozlaşan çiçekler sarkık 30-50 cm (12-20 in) uzunluğa kadar dallı bir yay şeklinde üretilir. Yenilebilir tohum tanesi () 5-12 mm (3⁄16-15⁄32 in) uzunluğunda ve 2-3 mm (3⁄32-1⁄8 in) kalınlığındadır.
Pirincin işlenmesi ve yan ürünleri
- Kırık taneler: Bir tam tanenin dörtte üçünden küçük olan pirinç taneleri. Pirinç unu yapımında ve evcil hayvan mamalarında kullanılır.
- Pirinç kabuğu: Pirinç tanesini içine alan dış kaplama veya kabuk tabakası. Kabuk yenmez.
- Pirinç kepeği: Pirincin üst tabakası. Tahıllarda, karışımlarda ve vitamin konsantrelerinde bir bileşendir ve pirinç kepeğinin gıda kalitesinde olmayan cinsleri hayvan yemlerinde kullanılır.
- Pirinç kepeği yağı: Pirinç kepeğinden çıkartılan yüksek kaliteli bir yemeklik yağdır.
- Pirinç unu: Öğütülmüş kabuksuz veya esmer pirinçtir. Alerjenik değildir ve bu da onu, glütene ve buğday unu ürünlerine karşı alerjisi bulunanlar için bir buğday alternatifi olarak çok değerli hâle getirir. Pirinç hamuru, cips ve başka aperitif yiyecekler ve kahvaltı amaçlı tahıl ürünleri üretilmek üzere tabaka hâline getirilebilir.
Pirinç tipleri
- Aromatik pirinç: Kavrulmuş fındık veya patlamış mısıra benzer bir doğal aroması ve tadı vardır. En yaygın yerli aromatik pirinçler basmati, jasmine ve della 'dır.
- Kısa taneli pirinç: Kısa, tombul, hemen hemen yuvarlak olan tanelerdir.
- Orta taneli pirinç: Uzunluğu eninin iki veya üç katı olan, uzun taneli pirinçten daha kısa ve geniş taneler. Pişirilmiş taneler daha nemli ve yumuşak olur ve uzun taneli pirince göre birbirine yapışma eğilimi daha fazladır.
- Tatlı pirinç: Kısa, tombul, opak taneli pirinç. Pişirildiğinde pirinç şeklini kaybeder ve çok yapışkan ve glutenli olur.
- Uzun taneli pirinç: Uzunluğu eninin dört veya beş katı olan uzun ve ince taneler. Pişirildiğinde tane tane, hafif ve yumuşak olur.
Dünya pirinç üretimi
Çeltik daha ziyade tropikal ve suptropikal iklim şartlarında, güney ve güneydoğu Asya ile Afrika'da yaygın olarak yetiştirilir. En çok 'nda yetişir.
Türkiye pirinç üretimi
Çeltik (Kabuğu çıkarılmamış pirinç) Türkiye’nin bütün bölgelerinde yetiştirilmektedir, fakat en fazla ekiliş alanı ve üretim miktarına sırasıyla Marmara ve Karadeniz Bölgeleri sahiptir. Buna karşılık Ege ve Doğu Anadolu Bölgelerinde ekiliş çok azdır.
En fazla çeltik %70,2 oranıyla Marmara Bölgesinde üretilir. Edirne %41,2 oranıyla Türkiye’de en çok pirinç üretimi yapan ildir.
Yerel ürünlerde ayrıcalık oluşturulmasında ve bu ürünlerin kırsal ekonomiye katkısının yükselmesinde önemli yer tutan 'coğrafi işaretler' pirinçte de ürünün değerini artırıyor.
Türk Patent ve Marka Kurumundan İpsala pirinci, Karacadağ pirinci, Tosya Pirinci, Bolu Kıbrıscık pirinci ve Konuralp pirinci için coğrafi işaret tescili alındı. Ayrıca İpsala pirinci için AB coğrafi işaret başvurusu yapıldı. Terme pirinci, Gönen pirinci, Biga inci pirinci ve Yusufeli pirinci için coğrafi işaret tescili başvurusu bulunuyor.
| Dünya Çeltik Üretimi - 2005 (milyon metrik ton) | |
|---|---|
 Çin | 185 |
 Hindistan | 129 |
 Endonezya | 54 |
 Bangladeş | 40 |
 Vietnam | 36 |
 Tayland | 27 |
 Myanmar | 25 |
 Pakistan | 18 |
 Filipinler | 15 |
 Brezilya | 13 |
 Japonya | 11 |
| Dünya Toplamı | 700 |
| Kaynak: Gıda ve Tarım Örgütü (FAO)[1]19 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde . | |
Mineraller ve vitaminler
100 g pişirilmemiş haşlanmış pirinçte mineral ve vitaminler:
| İsim | İsim 2 | Miktar mg |
|---|---|---|
| B1 vitamini | tiyamin | 0,07 |
| B2 vitamini | biboflavin | 0,049 |
| Demir | 0,8 | |
| E vitamini | 0,11 | |
| Fosfor | 115 | |
| Kalsiyum | 28 | |
| Magnezyum | 25 | |
| Potasyum | 115 | |
| Sodyum | 5 |
Notlar
- ^ Abstract, "Rice feeds more than half the world's population."
Kaynakça
- ^ "Crops/Regions/World list/Production Quantity (pick lists), Rice (paddy), 2018". UN Food and Agriculture Organization, Corporate Statistical Database (FAOSTAT). 2020. 11 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 11 Ekim 2019.
- ^ Smith, Bruce D. (1998) The Emergence of Agriculture. Scientific American Library, A Division of HPHLP, New York, .
- ^ . International Rice Research Institute. 6 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ . www.tarimorman.gov.tr. 22 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Mayıs 2023.
- ^ . 3 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2011.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Pirinc Bugdaygiller familyasindan Oryza sativa Asya pirinci veya daha az yaygin olarak Oryza glaberrima Afrika pirinci turune ait bitki ve bu bitkinin tohumlaridir Yabani pirinc adi genellikle terim her ne kadar yabani ve evcillestirilmis olsa da ve cinslerinin turleri icin kullanilir ayrica ilkel veya ekilmemis Oryza cesitleri icin de kullanilabilir CeltikBiyolojik siniflandirmaAlem PlantaeBolum Magnoliophyta Kapali tohumlular Sinif Liliopsida Bir cenekliler Takim Poales Bugdaylar Familya Poaceae Bugdaygiller Alt familya Oymak Pirincgiller Cins Oryza L TurlerOryza barthii Oryza glaberrima Oryza latifolia Oryza longistaminata Oryza punctata Oryza rufipagon Oryza sativaKahverengi beyaz ve kirmizi karisimi ayrica yabani pirinc Zizania turleri Bir tahil olarak islah edilmis pirinc dunyadaki insan nufusunun yarisindan fazlasi icin ozellikle Asya ve Afrika da en yaygin tuketilen Seker kamisi ve misirdan sonra dunya capinda en yuksek ucuncu uretime sahip tarim urunudur Seker kamisi ve misir mahsullerinin buyuk bolumleri insan tuketimi disindaki amaclar icin kullanildigindan pirinc dunya capinda insanlar tarafindan tuketilen kalorinin beste birinden fazlasini saglayan insan beslenmesi ve kalori alimi acisindan en onemli gida urunudur Bircok pirinc cesidi vardir ve mutfak tercihleri bolgesel olarak degisir Kucuk ruzgarla tozlasan ciceklerle Oryza sativa Pirinc yetistirmek icin geleneksel yontem genc fideleri yerlestirirken veya sonrasinda tarlalari sular altinda birakmaktir Bu basit yontem iyi bir sulama planlamasi gerektirir ancak su altinda buyume durumu olmayan daha az dayanikli yabani ot ve hasere bitkilerinin buyumesini azaltir ve hasereyi caydirir Pirinc ekimi icin su basmasi zorunlu olmasa da diger tum sulama yontemleri buyume donemlerinde ve icin daha fazla caba ve topragi gubrelemek icin farkli yaklasim gerektirir Bhutan dan pismis kahverengi pirinc Tek cenekli olan pirinc normalde olarak yetistirilir ancak tropikal alanlarda cok yillik olarak da yasayabilir ve 30 yila kadar vasitasiyla mahsul uretebilir Pirinc ekimi dusuk isgucu maliyetleri ve yuksek yagmur dususu olan ulke ve bolgeler icin cok uygundur Ancak pirinc su kontrollu teras sistemlerinin kullanilmasiyla dik bir tepede veya dag alanda bile neredeyse her yerde yetistirilebilir Ana turu Asya ya ve Afrika nin belirli bolgelerine ozgu olsa da yuzyillarca suren ticaret ve ihracat onu dunya capinda bircok kulturde yayginlastirdi Pirinc uretimi ve tuketiminin 2010 yilinda kuresel sera gazi emisyonlarinin 4 unden sorumlu oldugu tahmin edilir OzelliklerPirinc bitkisi 1 18 m 3 59 ft uzunluga kadar buyuyebilir bu bazen cesitlilige ve toprak verimliligine bagli olarak daha cok olabilir Uzun ince yapraklari 50 100 cm 20 40 in uzunlugunda ve 2 25 cm 3 4 9 7 8 in genisligindedir Kucuk ruzgarla tozlasan cicekler sarkik 30 50 cm 12 20 in uzunluga kadar dalli bir yay seklinde uretilir Yenilebilir tohum tanesi 5 12 mm 3 16 15 32 in uzunlugunda ve 2 3 mm 3 32 1 8 in kalinligindadir Pirincin islenmesi ve yan urunleriKirik taneler Bir tam tanenin dortte ucunden kucuk olan pirinc taneleri Pirinc unu yapiminda ve evcil hayvan mamalarinda kullanilir Pirinc kabugu Pirinc tanesini icine alan dis kaplama veya kabuk tabakasi Kabuk yenmez Pirinc kepegi Pirincin ust tabakasi Tahillarda karisimlarda ve vitamin konsantrelerinde bir bilesendir ve pirinc kepeginin gida kalitesinde olmayan cinsleri hayvan yemlerinde kullanilir Pirinc kepegi yagi Pirinc kepeginden cikartilan yuksek kaliteli bir yemeklik yagdir Pirinc unu Ogutulmus kabuksuz veya esmer pirinctir Alerjenik degildir ve bu da onu glutene ve bugday unu urunlerine karsi alerjisi bulunanlar icin bir bugday alternatifi olarak cok degerli hale getirir Pirinc hamuru cips ve baska aperitif yiyecekler ve kahvalti amacli tahil urunleri uretilmek uzere tabaka haline getirilebilir Celtik TarlalariPirinc tipleriAromatik pirinc Kavrulmus findik veya patlamis misira benzer bir dogal aromasi ve tadi vardir En yaygin yerli aromatik pirincler basmati jasmine ve della dir Kisa taneli pirinc Kisa tombul hemen hemen yuvarlak olan tanelerdir Orta taneli pirinc Uzunlugu eninin iki veya uc kati olan uzun taneli pirincten daha kisa ve genis taneler Pisirilmis taneler daha nemli ve yumusak olur ve uzun taneli pirince gore birbirine yapisma egilimi daha fazladir Tatli pirinc Kisa tombul opak taneli pirinc Pisirildiginde pirinc seklini kaybeder ve cok yapiskan ve glutenli olur Uzun taneli pirinc Uzunlugu eninin dort veya bes kati olan uzun ve ince taneler Pisirildiginde tane tane hafif ve yumusak olur Dunya pirinc uretimiCeltik daha ziyade tropikal ve suptropikal iklim sartlarinda guney ve guneydogu Asya ile Afrika da yaygin olarak yetistirilir En cok nda yetisir Turkiye pirinc uretimi Celtik Kabugu cikarilmamis pirinc Turkiye nin butun bolgelerinde yetistirilmektedir fakat en fazla ekilis alani ve uretim miktarina sirasiyla Marmara ve Karadeniz Bolgeleri sahiptir Buna karsilik Ege ve Dogu Anadolu Bolgelerinde ekilis cok azdir En fazla celtik 70 2 oraniyla Marmara Bolgesinde uretilir Edirne 41 2 oraniyla Turkiye de en cok pirinc uretimi yapan ildir Yerel urunlerde ayricalik olusturulmasinda ve bu urunlerin kirsal ekonomiye katkisinin yukselmesinde onemli yer tutan cografi isaretler pirincte de urunun degerini artiriyor Turk Patent ve Marka Kurumundan Ipsala pirinci Karacadag pirinci Tosya Pirinci Bolu Kibriscik pirinci ve Konuralp pirinci icin cografi isaret tescili alindi Ayrica Ipsala pirinci icin AB cografi isaret basvurusu yapildi Terme pirinci Gonen pirinci Biga inci pirinci ve Yusufeli pirinci icin cografi isaret tescili basvurusu bulunuyor Dunya Celtik Uretimi 2005 milyon metrik ton Cin 185 Hindistan 129 Endonezya 54 Banglades 40 Vietnam 36 Tayland 27 Myanmar 25 Pakistan 18 Filipinler 15 Brezilya 13 Japonya 11Dunya Toplami 700Kaynak Gida ve Tarim Orgutu FAO 1 19 Haziran 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde Jumli Marshi kahverengi pirinc NepalPirinc bircok sekil renk ve boyutta olabilir El yapimi mikroskop altinda tek pirinc tanesiOryza sativa yaygin olarak Asya pirinci olarak bilinirMineraller ve vitaminler100 g pisirilmemis haslanmis pirincte mineral ve vitaminler Isim Isim 2 Miktar mgB1 vitamini tiyamin 0 07B2 vitamini biboflavin 0 049Demir 0 8E vitamini 0 11Fosfor 115Kalsiyum 28Magnezyum 25Potasyum 115Sodyum 5Notlar Abstract Rice feeds more than half the world s population Kaynakca Crops Regions World list Production Quantity pick lists Rice paddy 2018 UN Food and Agriculture Organization Corporate Statistical Database FAOSTAT 2020 11 Mayis 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 11 Ekim 2019 Smith Bruce D 1998 The Emergence of Agriculture Scientific American Library A Division of HPHLP New York 0 7167 6030 4 International Rice Research Institute 6 Ocak 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi www tarimorman gov tr 22 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 3 Mayis 2023 3 Mart 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 5 Nisan 2011