Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde, Fransızca Vikipedi'de yer alan aynı konulu maddeden Türkçeye çeviri yapılarak genişletilebilir. Başlıca çeviri yönergeleri için [genişlet] düğmesine tıklayınız.
|
Sinir sistemlerinin evrimi, hayvanlarda (veya metazoanlarda) sinir sistemlerinin ilk gelişimine kadar uzanır. Nöronlar, hareketli tek hücreli ve kolonyal ökaryotlarda bulunan aksiyon potansiyellerinin mekanizmasını uyarlayarak çok hücreli hayvanlarda özel elektrik sinyal hücreleri olarak geliştirildi. Karmaşık protozoalarda bulunanlar gibi birçok ilkel sistem, hareketlilik ve hayatta kalmak için gerekli diğer yönler için elektriksel olmayan sinyalleme kullanır. Veriler, mesajlaşma için kimyasal bir gradyan kullanan bu sistemlerin bugün bilinen elektrik sinyal hücrelerine dönüştüğünü gösteriyor.
İlk olarak Cnidaria (denizanası) gibi hayvanlarda görülen basit sinir ağları, motor ve duyusal işlevlerde ikili bir amaca hizmet eden polimodal nöronlardan oluşuyordu. Cnidarianlar, her ikisi de denizanası olmasına rağmen çok farklı sinir sistemlerine sahip olan Ctenophores (tarak denizanası) ile karşılaştırılabilir. Cnidarians'tan farklı olarak, Ctenophores, elektrokimyasal sinyalleme kullanan nöronlara sahiptir. Bu şaşırtıcıydı çünkü Ctenophora şubesinin, sinir sistemi olmayan Porifera'dan (süngerler) daha eski olduğu düşünülüyordu.
Bu, erken sinir sisteminin nasıl ortaya çıktığını açıklayan iki teorinin ortaya çıkmasına yol açtı. Bir teori, sinir sisteminin tüm bu şubelerin temel bir atasında ortaya çıktığını, ancak Porifera'da kaybolduğunu belirtti. Diğer teori, sinir sisteminin bağımsız olarak iki kez (birlikte evrim), biri bazal Cnidarianlar ve bazal taraklılar için ortaya çıktığını belirtir.
İki taraflı hayvanlar - omurgasızlarda ventral sinir kordonları ve kordalılarda bir notokord tarafından desteklenen dorsal sinir kordonları - merkezi bir bölge etrafında bulunan bir merkezi sinir sistemi ile evrimleşmiştir, bu süreç sefalizasyon olarak bilinir.
Sinir öncüleri
Nöral aktivite için gerekli olan aksiyon potansiyelleri tek hücreli ökaryotlarda gelişmiştir. Bunlar sodyum aksiyon potansiyelleri yerine kalsiyum kullanır, ancak mekanizma muhtemelen çok hücreli hayvanlarda nöral elektrik sinyalleşmesine uyarlanmıştır. Obelia gibi bazı sömürge ökaryotlarında, elektrik sinyalleri yalnızca sinir ağları aracılığıyla değil, aynı zamanda koloninin ortak sindirim sistemindeki epitel hücreleri aracılığıyla da yayılır. Koanoflagellatlar, filasterea ve mesomycetozoea dahil olmak üzere birçok metazoan olmayan filumun, salgı SNARE'leri, Shank ve Homer dahil olmak üzere sinaptik protein homologlarına sahip olduğu bulunmuştur. Koanoflagellatlarda ve mesomycetozoea'da, bu proteinler kolonyal evrelerde yukarı doğru düzenlenir ve bu proto-sinaptik proteinlerin hücreden hücreye iletişim için önemini ortaya koyar. Evrimde nöronların ve ilk sinir sistemlerinin nasıl ortaya çıktığına dair fikirlerin tarihi, Michel Antcil tarafından 2015 yılında yayınlanan bir kitapta tartışıldı.
Süngerler
Süngerlerin birbirine sinaptik bağlantılarla bağlı hücreleri, yani nöronları ve dolayısıyla sinir sistemi yoktur. Bununla birlikte, sinaptik işlevde kilit rol oynayan birçok genin homologlarına sahiptirler. Son zamanlarda yapılan araştırmalar, sünger hücrelerinin, bir postsinaptik yoğunluğa (sinapsın sinyal alan kısmı) benzeyen bir yapı oluşturmak üzere bir araya toplanmış bir grup proteini ifade ettiğini göstermiştir. Ancak, bu yapının işlevi şu anda belirsizdir. Sünger hücreleri sinaptik iletim göstermese de, birbirleriyle kalsiyum dalgaları ve tüm vücudun kasılması gibi bazı basit eylemlere aracılık eden diğer uyarılar yoluyla iletişim kurarlar. Sünger hücrelerin komşu hücrelerle iletişim kurmasının diğer yolları, hücre zarlarının oldukça yoğun bölgeleri boyunca veziküller taşımadır. Bu veziküller iyonları ve diğer sinyal moleküllerini taşır, ancak gerçek bir sinaptik işlev içermez.
Sinir ağları
Denizanası, taraklılar ve ilgili hayvanlar, merkezi bir sinir sisteminden ziyade yaygın sinir ağlarına sahiptir. Çoğu denizanasında sinir ağı vücuda az çok eşit olarak yayılır; tarak jölelerinde ağzın yakınında konsantre edilir. Sinir ağları, kimyasal, dokunsal ve görsel sinyalleri alan duyusal nöronlardan, vücut duvarının kasılmalarını aktive edebilen motor nöronlardan ve duyusal nöronlardaki aktivite modellerini algılayan ve motor nöron gruplarına sinyaller gönderen ara nöronlardan oluşur. sonuç. Bazı durumlarda, ara nöron grupları ayrı gangliyonlar halinde kümelenir.
Işınsal simetrili canlılarda, sinir sisteminin gelişimi nispeten yapılandırılmamıştır. Bilaterilerin aksine, radiata sadece iki ilkel hücre katmanına sahiptir, endoderm ve ektoderm . Nöronlar, diğer tüm ektodermal hücre tipleri için öncü görevi gören özel bir ektodermal öncü hücreler grubundan üretilir.
Sinir kordonları
Mevcut hayvanların büyük çoğunluğu iki taraflıdır, yani birbirlerinin yaklaşık ayna görüntüsü olan sol ve sağ tarafları olan hayvanlar. Tüm bilaterilerin, 550-600 milyon yıl önce Ediakara döneminde ortaya çıkan solucan benzeri ortak bir atadan geldiği düşünülmektedir. Temel iki taraflı vücut formu, ağızdan anüse uzanan içi boş bir bağırsak boşluğuna sahip bir tüp ve ön tarafında özellikle büyük bir ganglion bulunan bir sinir kordonudur, buna "beyin" denir.
İnsanlar da dahil olmak üzere memeliler dahi, sinir sistemi düzeyinde parçalı çift taraflı vücut planını gösterir. Omurilik, her biri vücut yüzeyinin bir kısmını innerve eden motor ve duyusal sinirlere yol açan bir dizi segmental gangliyon içerir ve alttaki kaslar. Ekstremitelerde innervasyon paterninin düzeni karmaşıktır, ancak gövdede bir dizi dar banda yol açar. İlk üç bölüm beyne aittir ve ön beyin, orta beyin ve arka beyine yol açar.
Bilateriyenler, embriyonik gelişimin çok erken döneminde meydana gelen olaylara dayanarak, protostomlar ve deuterostomlar olarak adlandırılan iki gruba (üst şube) ayrılabilir. Deuterostomlar omurgalıların yanı sıra derisidikenlileri ve hemikordatları (esas olarak meşe palamudu solucanları) içerir. Daha çeşitli grup olan protostomlar, eklembacaklıları, yumuşakçaları ve sayısız solucan türünü içerir. Sinir sisteminin vücuttaki yerleşiminde iki grup arasında temel bir fark vardır: protostomlarda vücudun ventral (genellikle alt) tarafında bir sinir kordonu bulunurken, deuterostomlarda sinir kordonu dorsalde (genellikle üstte) bulunur.) yan. Aslında, dorsalden ventral gradyanlar gösteren birkaç genin ekspresyon paternleri de dahil olmak üzere, vücudun birçok yönü iki grup arasında ters çevrilmiştir. Bazı anatomistler şimdi, protostom ve deuterostom gövdelerinin birbirlerine göre "ters çevrildiğini" düşünüyorlar; bu, ilk olarak Geoffroy Saint-Hilaire tarafından böcekler için omurgalılara kıyasla önerilen bir hipotezdir. Bu nedenle, örneğin böcekler vücudun karın orta hattı boyunca uzanan sinir kordonlarına sahipken, tüm omurgalıların sırt orta hattı boyunca uzanan omurilikleri vardır.
Annelida
Solucanlar, vücudun uzunluğu boyunca uzanan ve kuyruk ve ağızda birleşen çift sinir kordonlarına sahiptir. Bu sinir kordonları, bir merdivenin basamakları gibi enine sinirlerle birbirine bağlanır. Bu enine sinirler, hayvanın iki tarafını koordine etmeye yardımcı olur. Baş ucundaki iki ganglion, basit bir beyne benzer şekilde çalışır. Hayvanın göz noktalarındaki fotoreseptörler, aydınlık ve karanlık hakkında duyusal bilgi sağlar.
Nematoda
Çok küçük bir solucanın sinir sistemi, yuvarlak solucan Caenorhabditis elegans, sinaptik seviyeye kadar haritalandırılmıştır. Her nöron ve onun hücresel soyu kaydedilmiştir ve hepsi olmasa da çoğu nöral bağlantı bilinmektedir. Bu türde sinir sistemi cinsel olarak dimorfiktir; iki cinsiyetin, erkeklerin ve hermafroditlerin sinir sistemleri, cinsiyete özgü işlevleri yerine getiren farklı sayıda nörona ve nöron gruplarına sahiptir. C. elegans'ta erkeklerin tam olarak 383 nöronu varken, hermafroditlerin tam olarak 302 nöronu vardır.
Eklembacaklılar
Eklembacaklılar gibi böcekler ve kabuklular, sinir sisteminin bir dizi yapılmış olması gangliyon ile bağlanmış, ventral sinir kablosunun uzunluğu boyunca uzanan iki paralel eklemlerin oluşan göbek . Tipik olarak, her vücut segmentinin her iki tarafında bir ganglion bulunur, ancak bazı ganglionlar beyni ve diğer büyük gangliyonları oluşturmak için kaynaşmıştır. Baş segmenti, supraözofageal ganglion olarak da bilinen beyni içerir. Böcek sinir sisteminde beyin anatomik olarak protoserebrum, deutoserebrum ve tritoserebrum'a bölünmüştür . Beynin hemen arkasında, üç çift kaynaşmış gangliyondan oluşan subözofageal ganglion bulunur. Ağız kısımlarını, tükürük bezlerini ve bazı kasları kontrol eder . Birçok eklembacaklı, görme için bileşik gözler ve koku alma ve feromon hissi için antenler dahil olmak üzere iyi gelişmiş duyu organlarına sahiptir. Bu organlardan gelen duyusal bilgiler beyin tarafından işlenir.
Böceklerde birçok nöron, beynin kenarında konumlanmış ve elektriksel olarak pasif olan hücre gövdelerine sahiptir - hücre gövdeleri yalnızca metabolik destek sağlamaya hizmet eder ve sinyalleşmeye katılmaz. Protoplazmik bir lif hücre gövdesinden çıkar ve bolca dallanır, bazı kısımları sinyalleri iletir ve diğer kısımları sinyalleri alır. Bu nedenle, böcek beyninin çoğu parçası, çevre çevresinde düzenlenmiş pasif hücre gövdelerine sahipken, nöral sinyal işleme, iç kısımda, nöropil adı verilen bir protoplazmik lifler yumağı içinde gerçekleşir.
Merkezi sinir sistemlerinin evrimi
İnsan beyninin evrimi
Modern insanın ataları, insanın evrim zaman çizelgesi boyunca (bkz. İnsanın evrimi) ilerledikçe, Homo habilis'te yaklaşık 600 cm³'ten Homo neanderthalensis'te 1736 cm³'e kadar, beyin hacminde kademeli bir artış olmuştur. Bu nedenle, genel olarak beyin hacmi ile zeka arasında bir ilişki vardır. Bununla birlikte, modern Homo sapiens, neandertallerden daha küçük bir beyin hacmine (beyin boyutu 1250 cm³) sahiptir; kadınların beyin hacmi erkeklerden biraz daha küçüktür ve "hobbit" lakaplı Flores hominidlerinin (Homo floresiensis) kafatası kapasitesi yaklaşık 380 cm³, yani Homo erectus ortalamasının yaklaşık üçte biri kadardı ve bir şempanze için küçük kabul ediliyordu. Bir insular cücelik vakası olarak H. erectus'tan evrimleştikleri ileri sürülmektedir. Üç kat daha küçük beyinlerine rağmen, H. floresiensis'in ateş kullandığına ve önerilen ataları H. erectus kadar sofistike taş aletler yaptığına dair kanıtlar var. Iain Davidson, insan beyni boyutundaki zıt evrimsel kısıtlamaları "İhtiyacınız olduğu kadar büyük ve olabildiğince küçük" olarak özetler. İnsan beyni, türün varlığı boyunca uğraştığı metabolik, çevresel ve sosyal ihtiyaçlar etrafında gelişmiştir. İnsansı türler artan beyin boyutu ve işlem gücü ile evrimleştikçe, genel metabolik ihtiyaç arttı. Şempanzelerle karşılaştırıldığında, insanlar hayvanlardan bitkilerden daha fazla kalori tüketir. Kesin olmamakla birlikte, araştırmalar, diyetteki bu değişimin, hayvansal ürünlerde daha kolay bulunan yağ asitlerine artan ihtiyaçtan kaynaklandığını göstermiştir. Bu yağ asitleri beyin bakımı ve gelişimi için gereklidir. Göz önünde bulundurulması gereken diğer faktörler, sosyal etkileşim ihtiyacı ve hominidlerin zaman içinde çevreleriyle nasıl etkileşime girdiğidir.
Beyin evrimi, paleonöroloji adı verilen bir nöroloji ve paleontoloji dalı olan endokastlar kullanılarak incelenebilir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ . Encyclopedia Britannica (İngilizce). 13 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2021.
- ^ "Evolution of nervous systems". Neurobiology: molecules, cells, and systems. Wiley-Blackwell. 2001. s. 21. ISBN .
- ^ Burkhardt (1 Eylül 2017). "Evolutionary origin of synapses and neurons - Bridging the gap". BioEssays. 39 (10): 1700024. doi:10.1002/bies.201700024. ISSN 0265-9247. (PMID) 28863228.
- ^ Dawn of the Neuron: The Early Struggles to Trace the Origin of Nervous Systems. Montreal & Kingston, London, Chicago: McGill-Queen's University Press. 2015. ISBN .
- ^ Leys (15 Şubat 2015). "Elements of a 'nervous system' in sponges". Journal of Experimental Biology (İngilizce). 218 (4): 581-591. doi:10.1242/jeb.110817. ISSN 0022-0949. (PMID) 25696821. 20 Kasım 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Haziran 2021.
- ^ Ruppert, Edward E.; Fox, Richard S.; Barnes, Robert D. (2004). Invertebrate zoology : a functional evolutionary approach. Internet Archive. Belmont, CA : Thomson-Brooks/Cole. ISBN .
- ^ Development of the nervous system. Academic Press. 2006. ss. 3-4. ISBN .
- ^ Ghysen A (2003). "The origin and evolution of the nervous system". Int. J. Dev. Biol. 47 (7–8): 555-62. (PMID) 14756331. 19 Haziran 2019 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Haziran 2021.
- ^ ADEY WR (February 1951). "The nervous system of the earthworm Megascolex". J. Comp. Neurol. 94 (1): 57-103. doi:10.1002/cne.900940104. (PMID) 14814220.
- ^ "Ch. 20: Nervous system". The insects: structure and function. Cambridge University Press. 1998. ss. 533-568. ISBN .
- ^ Chapman, p. 546
- ^ Ko (2016). "Origins of human intelligence: The chain of tool-making and brain evolution" (PDF). Anthropological Notebooks. 22 (1): 5-22. 17 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 26 Haziran 2021.
- ^ "A new small-bodied hominin from the Late Pleistocene of Flores, Indonesia". Nature. 431 (7012): 1055-61. 2004. doi:10.1038/nature02999. (PMID) 15514638.
- ^ Davidson. "As large as you need and as small as you can'--implications of the brain size of Homo floresiensis, (Iain Davidson)". Une-au.academia.edu. 25 Nisan 2012 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Ekim 2011.
- ^ "4.04 - Energetics, Life History, and Human Brain Evolution", Evolution of Nervous Systems (Second Edition) (İngilizce), Oxford: Academic Press, 1 Ocak 2017, ss. 51-62, ISBN , 26 Haziran 2021 tarihinde kaynağından , erişim tarihi: 7 Nisan 2021 Birden fazla editör-name-list parameters kullanıldı (); r
|ad1=eksik|soyadı1=()
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde Fransizca Vikipedi de yer alan ayni konulu maddeden Turkceye ceviri yapilarak genisletilebilir Baslica ceviri yonergeleri icin genislet dugmesine tiklayiniz Fransizca maddenin makine ceviri surumunu goruntuleyin Google Ceviri gibi makine cevirileri yapacaginiz ceviriler icin iyi bir baslangic noktasidir ancak cevirmenler sadece makine tarafindan cevrilen metni kopyala yapistir yapmak yerine hatalari gerektigi gibi gozden gecirmeli ve cevirinin tutarli oldugunu onaylamalidir Guvenilmeyen ya da dusuk kaliteli gorunen icerikleri eklemeyiniz Mumkunse yabanci dil maddesinde verilen referanslar ile cevireceginiz metni dogrulayin Cevirinize eslik edecek bir sekilde dillerarasi baglanti ekleyerek degisiklik ozetinizde bir telif hakki atfi saglamalisiniz Degisiklik ozeti icin ornek bir atif Bu degisiklikteki icerik Fransizca Vikipedi de yer alan fr Evolution du systeme nerveux sayfasindan cevrilmistir atif icin sayfanin tarihine bakiniz Ayrica tartisma sayfasina Cevrilmis sayfa fr Evolution du systeme nerveux sablonunu eklemelisiniz Daha fazla bilgi icin bkz Vikipedi Ceviri Sinir sistemlerinin evrimi hayvanlarda veya metazoanlarda sinir sistemlerinin ilk gelisimine kadar uzanir Noronlar hareketli tek hucreli ve kolonyal okaryotlarda bulunan aksiyon potansiyellerinin mekanizmasini uyarlayarak cok hucreli hayvanlarda ozel elektrik sinyal hucreleri olarak gelistirildi Karmasik protozoalarda bulunanlar gibi bircok ilkel sistem hareketlilik ve hayatta kalmak icin gerekli diger yonler icin elektriksel olmayan sinyalleme kullanir Veriler mesajlasma icin kimyasal bir gradyan kullanan bu sistemlerin bugun bilinen elektrik sinyal hucrelerine donustugunu gosteriyor Ilk olarak Cnidaria denizanasi gibi hayvanlarda gorulen basit sinir aglari motor ve duyusal islevlerde ikili bir amaca hizmet eden polimodal noronlardan olusuyordu Cnidarianlar her ikisi de denizanasi olmasina ragmen cok farkli sinir sistemlerine sahip olan Ctenophores tarak denizanasi ile karsilastirilabilir Cnidarians tan farkli olarak Ctenophores elektrokimyasal sinyalleme kullanan noronlara sahiptir Bu sasirticiydi cunku Ctenophora subesinin sinir sistemi olmayan Porifera dan sungerler daha eski oldugu dusunuluyordu Bu erken sinir sisteminin nasil ortaya ciktigini aciklayan iki teorinin ortaya cikmasina yol acti Bir teori sinir sisteminin tum bu subelerin temel bir atasinda ortaya ciktigini ancak Porifera da kayboldugunu belirtti Diger teori sinir sisteminin bagimsiz olarak iki kez birlikte evrim biri bazal Cnidarianlar ve bazal taraklilar icin ortaya ciktigini belirtir Iki tarafli hayvanlar omurgasizlarda ventral sinir kordonlari ve kordalilarda bir notokord tarafindan desteklenen dorsal sinir kordonlari merkezi bir bolge etrafinda bulunan bir merkezi sinir sistemi ile evrimlesmistir bu surec sefalizasyon olarak bilinir Sinir onculeriNoral aktivite icin gerekli olan aksiyon potansiyelleri tek hucreli okaryotlarda gelismistir Bunlar sodyum aksiyon potansiyelleri yerine kalsiyum kullanir ancak mekanizma muhtemelen cok hucreli hayvanlarda noral elektrik sinyallesmesine uyarlanmistir Obelia gibi bazi somurge okaryotlarinda elektrik sinyalleri yalnizca sinir aglari araciligiyla degil ayni zamanda koloninin ortak sindirim sistemindeki epitel hucreleri araciligiyla da yayilir Koanoflagellatlar filasterea ve mesomycetozoea dahil olmak uzere bircok metazoan olmayan filumun salgi SNARE leri Shank ve Homer dahil olmak uzere sinaptik protein homologlarina sahip oldugu bulunmustur Koanoflagellatlarda ve mesomycetozoea da bu proteinler kolonyal evrelerde yukari dogru duzenlenir ve bu proto sinaptik proteinlerin hucreden hucreye iletisim icin onemini ortaya koyar Evrimde noronlarin ve ilk sinir sistemlerinin nasil ortaya ciktigina dair fikirlerin tarihi Michel Antcil tarafindan 2015 yilinda yayinlanan bir kitapta tartisildi SungerlerSungerlerin birbirine sinaptik baglantilarla bagli hucreleri yani noronlari ve dolayisiyla sinir sistemi yoktur Bununla birlikte sinaptik islevde kilit rol oynayan bircok genin homologlarina sahiptirler Son zamanlarda yapilan arastirmalar sunger hucrelerinin bir postsinaptik yogunluga sinapsin sinyal alan kismi benzeyen bir yapi olusturmak uzere bir araya toplanmis bir grup proteini ifade ettigini gostermistir Ancak bu yapinin islevi su anda belirsizdir Sunger hucreleri sinaptik iletim gostermese de birbirleriyle kalsiyum dalgalari ve tum vucudun kasilmasi gibi bazi basit eylemlere aracilik eden diger uyarilar yoluyla iletisim kurarlar Sunger hucrelerin komsu hucrelerle iletisim kurmasinin diger yollari hucre zarlarinin oldukca yogun bolgeleri boyunca vezikuller tasimadir Bu vezikuller iyonlari ve diger sinyal molekullerini tasir ancak gercek bir sinaptik islev icermez Sinir aglariYetiskin bir kedinin serebral korteksi Denizanasi taraklilar ve ilgili hayvanlar merkezi bir sinir sisteminden ziyade yaygin sinir aglarina sahiptir Cogu denizanasinda sinir agi vucuda az cok esit olarak yayilir tarak jolelerinde agzin yakininda konsantre edilir Sinir aglari kimyasal dokunsal ve gorsel sinyalleri alan duyusal noronlardan vucut duvarinin kasilmalarini aktive edebilen motor noronlardan ve duyusal noronlardaki aktivite modellerini algilayan ve motor noron gruplarina sinyaller gonderen ara noronlardan olusur sonuc Bazi durumlarda ara noron gruplari ayri gangliyonlar halinde kumelenir Isinsal simetrili canlilarda sinir sisteminin gelisimi nispeten yapilandirilmamistir Bilaterilerin aksine radiata sadece iki ilkel hucre katmanina sahiptir endoderm ve ektoderm Noronlar diger tum ektodermal hucre tipleri icin oncu gorevi goren ozel bir ektodermal oncu hucreler grubundan uretilir Sinir kordonlariOnde bir beyin bulunan bir sinir kordonu seklinde iki tarafli bir hayvanin sinir sistemi Mevcut hayvanlarin buyuk cogunlugu iki taraflidir yani birbirlerinin yaklasik ayna goruntusu olan sol ve sag taraflari olan hayvanlar Tum bilaterilerin 550 600 milyon yil once Ediakara doneminde ortaya cikan solucan benzeri ortak bir atadan geldigi dusunulmektedir Temel iki tarafli vucut formu agizdan anuse uzanan ici bos bir bagirsak bosluguna sahip bir tup ve on tarafinda ozellikle buyuk bir ganglion bulunan bir sinir kordonudur buna beyin denir Her bir spinal sinir tarafindan innerve edilen insan vucudu yuzeyinin alani Insanlar da dahil olmak uzere memeliler dahi sinir sistemi duzeyinde parcali cift tarafli vucut planini gosterir Omurilik her biri vucut yuzeyinin bir kismini innerve eden motor ve duyusal sinirlere yol acan bir dizi segmental gangliyon icerir ve alttaki kaslar Ekstremitelerde innervasyon paterninin duzeni karmasiktir ancak govdede bir dizi dar banda yol acar Ilk uc bolum beyne aittir ve on beyin orta beyin ve arka beyine yol acar Bilateriyenler embriyonik gelisimin cok erken doneminde meydana gelen olaylara dayanarak protostomlar ve deuterostomlar olarak adlandirilan iki gruba ust sube ayrilabilir Deuterostomlar omurgalilarin yani sira derisidikenlileri ve hemikordatlari esas olarak mese palamudu solucanlari icerir Daha cesitli grup olan protostomlar eklembacaklilari yumusakcalari ve sayisiz solucan turunu icerir Sinir sisteminin vucuttaki yerlesiminde iki grup arasinda temel bir fark vardir protostomlarda vucudun ventral genellikle alt tarafinda bir sinir kordonu bulunurken deuterostomlarda sinir kordonu dorsalde genellikle ustte bulunur yan Aslinda dorsalden ventral gradyanlar gosteren birkac genin ekspresyon paternleri de dahil olmak uzere vucudun bircok yonu iki grup arasinda ters cevrilmistir Bazi anatomistler simdi protostom ve deuterostom govdelerinin birbirlerine gore ters cevrildigini dusunuyorlar bu ilk olarak Geoffroy Saint Hilaire tarafindan bocekler icin omurgalilara kiyasla onerilen bir hipotezdir Bu nedenle ornegin bocekler vucudun karin orta hatti boyunca uzanan sinir kordonlarina sahipken tum omurgalilarin sirt orta hatti boyunca uzanan omurilikleri vardir Annelida Solucanlar vucudun uzunlugu boyunca uzanan ve kuyruk ve agizda birlesen cift sinir kordonlarina sahiptir Bu sinir kordonlari bir merdivenin basamaklari gibi enine sinirlerle birbirine baglanir Bu enine sinirler hayvanin iki tarafini koordine etmeye yardimci olur Bas ucundaki iki ganglion basit bir beyne benzer sekilde calisir Hayvanin goz noktalarindaki fotoreseptorler aydinlik ve karanlik hakkinda duyusal bilgi saglar Nematoda Cok kucuk bir solucanin sinir sistemi yuvarlak solucan Caenorhabditis elegans sinaptik seviyeye kadar haritalandirilmistir Her noron ve onun hucresel soyu kaydedilmistir ve hepsi olmasa da cogu noral baglanti bilinmektedir Bu turde sinir sistemi cinsel olarak dimorfiktir iki cinsiyetin erkeklerin ve hermafroditlerin sinir sistemleri cinsiyete ozgu islevleri yerine getiren farkli sayida norona ve noron gruplarina sahiptir C elegans ta erkeklerin tam olarak 383 noronu varken hermafroditlerin tam olarak 302 noronu vardir Eklembacaklilar Sinir sistemini maviyle gosteren bir orumcegin ic anatomisi Eklembacaklilar gibi bocekler ve kabuklular sinir sisteminin bir dizi yapilmis olmasi gangliyon ile baglanmis ventral sinir kablosunun uzunlugu boyunca uzanan iki paralel eklemlerin olusan gobek Tipik olarak her vucut segmentinin her iki tarafinda bir ganglion bulunur ancak bazi ganglionlar beyni ve diger buyuk gangliyonlari olusturmak icin kaynasmistir Bas segmenti supraozofageal ganglion olarak da bilinen beyni icerir Bocek sinir sisteminde beyin anatomik olarak protoserebrum deutoserebrum ve tritoserebrum a bolunmustur Beynin hemen arkasinda uc cift kaynasmis gangliyondan olusan subozofageal ganglion bulunur Agiz kisimlarini tukuruk bezlerini ve bazi kaslari kontrol eder Bircok eklembacakli gorme icin bilesik gozler ve koku alma ve feromon hissi icin antenler dahil olmak uzere iyi gelismis duyu organlarina sahiptir Bu organlardan gelen duyusal bilgiler beyin tarafindan islenir Boceklerde bircok noron beynin kenarinda konumlanmis ve elektriksel olarak pasif olan hucre govdelerine sahiptir hucre govdeleri yalnizca metabolik destek saglamaya hizmet eder ve sinyallesmeye katilmaz Protoplazmik bir lif hucre govdesinden cikar ve bolca dallanir bazi kisimlari sinyalleri iletir ve diger kisimlari sinyalleri alir Bu nedenle bocek beyninin cogu parcasi cevre cevresinde duzenlenmis pasif hucre govdelerine sahipken noral sinyal isleme ic kisimda noropil adi verilen bir protoplazmik lifler yumagi icinde gerceklesir Merkezi sinir sistemlerinin evrimiInsan beyninin evrimi Modern insanin atalari insanin evrim zaman cizelgesi boyunca bkz Insanin evrimi ilerledikce Homo habilis te yaklasik 600 cm ten Homo neanderthalensis te 1736 cm e kadar beyin hacminde kademeli bir artis olmustur Bu nedenle genel olarak beyin hacmi ile zeka arasinda bir iliski vardir Bununla birlikte modern Homo sapiens neandertallerden daha kucuk bir beyin hacmine beyin boyutu 1250 cm sahiptir kadinlarin beyin hacmi erkeklerden biraz daha kucuktur ve hobbit lakapli Flores hominidlerinin Homo floresiensis kafatasi kapasitesi yaklasik 380 cm yani Homo erectus ortalamasinin yaklasik ucte biri kadardi ve bir sempanze icin kucuk kabul ediliyordu Bir insular cucelik vakasi olarak H erectus tan evrimlestikleri ileri surulmektedir Uc kat daha kucuk beyinlerine ragmen H floresiensis in ates kullandigina ve onerilen atalari H erectus kadar sofistike tas aletler yaptigina dair kanitlar var Iain Davidson insan beyni boyutundaki zit evrimsel kisitlamalari Ihtiyaciniz oldugu kadar buyuk ve olabildigince kucuk olarak ozetler Insan beyni turun varligi boyunca ugrastigi metabolik cevresel ve sosyal ihtiyaclar etrafinda gelismistir Insansi turler artan beyin boyutu ve islem gucu ile evrimlestikce genel metabolik ihtiyac artti Sempanzelerle karsilastirildiginda insanlar hayvanlardan bitkilerden daha fazla kalori tuketir Kesin olmamakla birlikte arastirmalar diyetteki bu degisimin hayvansal urunlerde daha kolay bulunan yag asitlerine artan ihtiyactan kaynaklandigini gostermistir Bu yag asitleri beyin bakimi ve gelisimi icin gereklidir Goz onunde bulundurulmasi gereken diger faktorler sosyal etkilesim ihtiyaci ve hominidlerin zaman icinde cevreleriyle nasil etkilesime girdigidir Beyin evrimi paleonoroloji adi verilen bir noroloji ve paleontoloji dali olan endokastlar kullanilarak incelenebilir Ayrica bakinizEvrimsel gelisim biyolojisi Evrimsel sinirbilim NoogenezKaynakca Encyclopedia Britannica Ingilizce 13 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 7 Nisan 2021 Evolution of nervous systems Neurobiology molecules cells and systems Wiley Blackwell 2001 s 21 ISBN 978 0 632 04496 2 Burkhardt 1 Eylul 2017 Evolutionary origin of synapses and neurons Bridging the gap BioEssays 39 10 1700024 doi 10 1002 bies 201700024 ISSN 0265 9247 PMID 28863228 Dawn of the Neuron The Early Struggles to Trace the Origin of Nervous Systems Montreal amp Kingston London Chicago McGill Queen s University Press 2015 ISBN 978 0 7735 4571 7 Leys 15 Subat 2015 Elements of a nervous system in sponges Journal of Experimental Biology Ingilizce 218 4 581 591 doi 10 1242 jeb 110817 ISSN 0022 0949 PMID 25696821 20 Kasim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Haziran 2021 Ruppert Edward E Fox Richard S Barnes Robert D 2004 Invertebrate zoology a functional evolutionary approach Internet Archive Belmont CA Thomson Brooks Cole ISBN 978 0 03 025982 1 Development of the nervous system Academic Press 2006 ss 3 4 ISBN 978 0 12 618621 5 Ghysen A 2003 The origin and evolution of the nervous system Int J Dev Biol 47 7 8 555 62 PMID 14756331 19 Haziran 2019 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Haziran 2021 ADEY WR February 1951 The nervous system of the earthworm Megascolex J Comp Neurol 94 1 57 103 doi 10 1002 cne 900940104 PMID 14814220 Ch 20 Nervous system The insects structure and function Cambridge University Press 1998 ss 533 568 ISBN 978 0 521 57890 5 Chapman p 546 Ko 2016 Origins of human intelligence The chain of tool making and brain evolution PDF Anthropological Notebooks 22 1 5 22 17 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 26 Haziran 2021 A new small bodied hominin from the Late Pleistocene of Flores Indonesia Nature 431 7012 1055 61 2004 doi 10 1038 nature02999 PMID 15514638 Davidson As large as you need and as small as you can implications of the brain size of Homo floresiensis Iain Davidson Une au academia edu 25 Nisan 2012 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Ekim 2011 4 04 Energetics Life History and Human Brain Evolution Evolution of Nervous Systems Second Edition Ingilizce Oxford Academic Press 1 Ocak 2017 ss 51 62 ISBN 978 0 12 804096 6 26 Haziran 2021 tarihinde kaynagindan erisim tarihi 7 Nisan 2021 Birden fazla editor name list parameters kullanildi yardim r ad1 eksik soyadi1 yardim