Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Cüzzam veya lepra, Hansen basili (Mycobacterium leprae) adı verilen bir mikroorganizmanın yol açtığı, çevresel sinir sistemi ve deri başta olmak üzere birçok sistem ve organı etkileyebilen, bulaşıcı bir hastalıktır. Ancak bulaşma ihtimali yok denecek kadar azdır, bu nedenle uzun yıllar bulaşıcı bir hastalık olarak kabul edilmemiş ancak halk arasında en az veba kadar bulaşmasından korkulan bir hastalık olmuştur. İnsandan insana bulaştığı düşüncesi temelde bir varsayımdır, zira henüz nasıl bulaştığı kanıtlanamamıştır. Hastalık eski dönemlerde miskin hastalığı olarak da adlandırılmıştır. Çağlar boyu çok korkulan bir hastalık olan cüzzam, birçok yazıya ve sinema yapıtına da konu olmuştur.
| Cüzzam | |
|---|---|
 | |
| 24 yaşındaki cüzzamlı bir hasta | |
| Uzmanlık | Enfeksiyon hastalıkları  |
| Nedenleri | Hansen basili (Mycobacterium leprae) |
| Tedavi | Antibiyotik |
Tanı
Hastalık nedeni olan basil 1873 yılında Gerhard Armauer Hansen tarafından tanımlanmıştır. Hansen basili bazı özellikleri bakımından verem hastalığının nedeni olan Koch basiline benzemektedir. Doğada sadece insan vücudunda bulunabilen Hansen basilinin yapay ortamlarda kültürlenebilmesi mümkün olmamıştır. Basil, insan dışında yalnızca Güney Amerika'da yaşayan Armadillo ve bazı fare türlerinde hastalığa yol açabilmektedir. Hastalık etkeni bakteri vücuda girdikten sonra belirtilerin ortaya çıkması, bağışıklık sisteminin direncine göre 2 ile 20 yıl arası zaman alabilmektedir.
Cüzzamın bulaşma kaynağı sadece insandır. Basil hasta vücudundan dışarıya çeşitli yara salgıları ve özellikle burun salgısı ile çıkar ve etrafa yayılır. İnsanlar arasındaki bulaşmanın nasıl olduğu kesin olarak bilinmemekle beraber bunun daha çok sıkı temasla olduğu ve bu temasın uzun süre devamının gerekli bulunduğu düşünülmektedir. Çocuklara anne sütü ile geçebilmektedir. Hastalığa duyarlılık 3-5 yaşlarında daha fazladır.
Hastalığın tanısı yalnızca mikroskobik incelemelere dayanır. Çünkü kültür besiyerlerinde üreyememektedir. Mikroskobik inceleme için burun mukozası kazınarak alınan madde yöntemi ile boyanarak incelenir. Küme ve demet halinde toplu kısmen serbest ya da hücre içinde olan basiller görülür. Ayrıca deri lezyonlarından biyopsi ile parça alınıp boyanarak incelenebilir. Alınan bu örneklerin bir kısmının üzerine; bir damla = () karıştırılır ve bakteriler Mycobacterium leprae ise siyahlaşma olur. Tanı için diğer bir işlem Histamin testidir. Sağlam ve hasta deriye iğne ile çizgi çizilerek histamin eriği damlatıldığı zaman sağlam deri reaksiyon verirken cüzzamlı deri tepki veremez.
Lepra (cüzzam) türleri
Lepra hastalığı, vücudun direncine bağlı olarak birbirinden ayrılan iki ana tip ve iki ara tip olarak sınıflandırılır. Ana tipler Lepramatöz ve Tüberküloid tip, ara tipler ise Borderline ve İndetermine tiplerdir.
Lepramatöz Lepra (LL)
Cüzzamın en kötü tipidir. Vücut direnci tamamen hasarlıdır. Hastalık etkeni basiller çok sayıda ve etkindirler. Küçük, çok sayıda ve gövdede simetrik olarak yayılmış, sınırları keskin olmayan, parlak bakır kırmızısı renginde lekeler söz konusudur. Bu lekelerin olduğu deri bölgeleri zamanla duyu kayıplarına uğrarlar. Yüz, ense, memebaşı ve üreme organlarında yerleşen, "leprom" adı verilen sert açık kahverengi lekeler belirir. Yüze yerleştiklerinde arslan yüzü denilen yüz görünümünü ortaya çıkarırlar. Lepromlar ayrıca semer burun denilen burun çöküntüsüne, damak delinmesine, göz kapaklarının düşmesine, ses kısıklığına, parmakların kendiliğinden kopmasına da yol açarlar. Lepromlar iyileşecek olurlarsa mutlaka yerlerinde iz bırakırlar.
Bu tip cüzzamda sinirler görece daha az etkilenirler. Fakat iç organlardaki rahatsızlıklar daha sık görülür. Karaciğer tahrip olabilir, testisler etkilenerek kısırlık ortaya çıkabilir, kemikler etkilenerek derin kemik yıkımı gelişebilir, göz etkilenerek körlük ortaya çıkabilir.
Tüberküloid Lepra (TL)
Bu tür cüzzam çoğunlukla çevresel sinir sistemini etkiler. Yüz felci meydana gelebilir. El kaslarına gelen bazı sinirlerin felci sonucu pençe el görünümü ortaya çıkar. Duyu sinirlerinin felci sonucu ısı temas ve ağrı hislerinin ortadan kalkması söz konusudur. Terbezleri de çalışamadığından deride kuruluk giderek artar ve deri dökülmeye başlar. Bu sinirlerle ilgili belirtilerden başka deride dağınık olarak birkaç tane küçük leke bulunabilir.
Borderline Lepra (TB)
Lepramatöz ve Tüberküloit tipler arasında bir tiptir. Gelişim olarak iki tipten birisine daha yakın olur. Hangi tipe doğru gidiyorsa o tipin özellikleri daha belirgin olmaktadır.
İndetermine Lepra
Genellikle bir tek leke şeklinde kendisini gösterir. His bozukluğu da gösteren bu leke etrafa doğru yayılabilir veya ortası iyileşebilir.
Ağız boşluğu lezyonları (Leprotik stomatit)
Lepralı hastanın hücresel bağışıklık düzeyine göre beliren farklı tipleri arasında ağız boşluğunda en etkin olanı Lepromatöz lepra (LL)'dır. Burun boşluğunda kolonileşen basillerin etkisiyle burun kıkırdağı yıkımı, üstçene kesici dişlerde pembeleşme ve zamanla bu dişlerin kaybı ile hastalığa özgü granülomları içeren "Leprotik stomatit" en önemli bulgulardır. Ağız mukozasına özgü lezyonların çoğu üstçene ön bölge dişetlerindedir. Burun mukozasındaki etken üstçene orta keisici dişlerin periodonsiyumu aracılığıyla, önce dişetine sonra da ağız boşluğuna ulaşır. Dişetinde oluşan tablo, kronik hiperplastik gingivitis niteliklerini taşır ve "leprotik gingivitis" olarak tanımlanır. Bu bölgedeki infiltrasyon ortadaki kesici dişlerin sallanmasına ve dökülmesine neden olur. Üstçene ön bölgeden başlayan dişeti infiltrasyonu sert damağa doğru yayılabilir. Sert damakta oluşan granülomlar engebeler oluşturur (leprom), yumuşak damağa ve küçük dile (uvula) dek genişleyebilir. Yanak ve dil lezyonları seyrektir. Bu alanlardan alınan bir doku örneğinin mikroskopik incelemesinde, sitoplazmaları basillerle dolu makrofaj kümeleri saptanır.
Korunma ve tedavi
Günümüzde cüzzam korkulacak bir hastalık olmaktan çıkmıştır. Tanı koyulduğunda tedavisi kesin olarak yapılabilmektedir. Birçok hastalıkta olduğu gibi erken tanı önemlidir. Erken tanı yapıldığı durumlarda hiçbir kalıcı sakatlık oluşmadan tedavi mümkündür.
Tedavi bakterinin duyarlı olduğu antibiyotikler ile yapılır. Dapsone (diaminodipheynlsulfone, DSS), , rifampisin ve gibi ilaçlar kullanılabilir.
Hastalık yetişkinlere bulaşmaz. Ancak hastalara yakın çevredeki çocukların hastalıktan korunması düşünülebilir. Bunun için BCG aşılamaları ve 2 yaşından küçüklere haftada 5 mg ve 2 yaştan büyüklere de haftada 10 mg Dapsone adlı ilaç verilebilir. Çocukların hastalık olan çevreden uzaklaştırılmaları en uygun tedbirdir.
Cüzzam, ihbarı zorunlu bir hastalık olup, tedavi devlet eliyle ve ücret alınmadan yapılmaktadır. Cüzzamın tıbbi tedavisi kadar cerrahi tedavisi, fizik ve psikiyatrik tedavisi de çok önemlidir.
Türkiye'de 2002 yılı rakamlarına göre 2500 lepralı hasta bulunmaktadır. Hastalığa Doğu ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi'nde daha sık rastlanmaktadır.
Dış bağlantılar
- Cüzzam hastalığı ile ilgili detaylı bigiler.2 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Cüzzam nedir,Cüzzama iyi gelen şifalı bitkiler23 Ağustos 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Kaynakça
- ^ a b c . 13 Mayıs 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Ekim 2006.
- ^ a b c d e . 5 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Nisan 2020.
- ^ a b Taheri JB, Mortazavi H, Moshfeghi M, et al. Oro-facial manifestations of 100 leprosy patients. Medicina oral, Patologia oral y Cirugia bucal, 17(5):e728-e732, 2012
- ^ a b Çöloğlu AS. Leprada ağız boşluğu lezyonları, Dişh.Fak.Derg. (Istanbul), 14: 303-312, 1980
- ^ a b Costa A, Nery J, Oliveira M, Cuzzi T, Silva M. Oral lesions in leprosy. Indian Journal of Dermatology, Venereology and Leprology, 69(6):381-385, 2003
- ^ a b Scheepers A, Lemmer J, Lownie JF. Oral manifestations of leprosy Leprosy Review, 64:37-43, 1993
- ^ Başhekimi Prof. Dr. Türkan Saylan - 2002 Dünya Cüzzam Günü Etkinlikleri / Van
Wikimedia Commons'ta Cüzzam ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur.
| Sınıflandırma | D |
|---|---|
| Dış kaynaklar |
|
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Cuzzam veya lepra Hansen basili Mycobacterium leprae adi verilen bir mikroorganizmanin yol actigi cevresel sinir sistemi ve deri basta olmak uzere bircok sistem ve organi etkileyebilen bulasici bir hastaliktir Ancak bulasma ihtimali yok denecek kadar azdir bu nedenle uzun yillar bulasici bir hastalik olarak kabul edilmemis ancak halk arasinda en az veba kadar bulasmasindan korkulan bir hastalik olmustur Insandan insana bulastigi dusuncesi temelde bir varsayimdir zira henuz nasil bulastigi kanitlanamamistir Hastalik eski donemlerde miskin hastaligi olarak da adlandirilmistir Caglar boyu cok korkulan bir hastalik olan cuzzam bircok yaziya ve sinema yapitina da konu olmustur Cuzzam24 yasindaki cuzzamli bir hastaUzmanlikEnfeksiyon hastaliklari NedenleriHansen basili Mycobacterium leprae TedaviAntibiyotikTaniHastalik nedeni olan basil 1873 yilinda Gerhard Armauer Hansen tarafindan tanimlanmistir Hansen basili bazi ozellikleri bakimindan verem hastaliginin nedeni olan Koch basiline benzemektedir Dogada sadece insan vucudunda bulunabilen Hansen basilinin yapay ortamlarda kulturlenebilmesi mumkun olmamistir Basil insan disinda yalnizca Guney Amerika da yasayan Armadillo ve bazi fare turlerinde hastaliga yol acabilmektedir Hastalik etkeni bakteri vucuda girdikten sonra belirtilerin ortaya cikmasi bagisiklik sisteminin direncine gore 2 ile 20 yil arasi zaman alabilmektedir Cuzzamin bulasma kaynagi sadece insandir Basil hasta vucudundan disariya cesitli yara salgilari ve ozellikle burun salgisi ile cikar ve etrafa yayilir Insanlar arasindaki bulasmanin nasil oldugu kesin olarak bilinmemekle beraber bunun daha cok siki temasla oldugu ve bu temasin uzun sure devaminin gerekli bulundugu dusunulmektedir Cocuklara anne sutu ile gecebilmektedir Hastaliga duyarlilik 3 5 yaslarinda daha fazladir Hastaligin tanisi yalnizca mikroskobik incelemelere dayanir Cunku kultur besiyerlerinde ureyememektedir Mikroskobik inceleme icin burun mukozasi kazinarak alinan madde yontemi ile boyanarak incelenir Kume ve demet halinde toplu kismen serbest ya da hucre icinde olan basiller gorulur Ayrica deri lezyonlarindan biyopsi ile parca alinip boyanarak incelenebilir Alinan bu orneklerin bir kisminin uzerine bir damla karistirilir ve bakteriler Mycobacterium leprae ise siyahlasma olur Tani icin diger bir islem Histamin testidir Saglam ve hasta deriye igne ile cizgi cizilerek histamin erigi damlatildigi zaman saglam deri reaksiyon verirken cuzzamli deri tepki veremez Lepra cuzzam turleriLepra hastaligi vucudun direncine bagli olarak birbirinden ayrilan iki ana tip ve iki ara tip olarak siniflandirilir Ana tipler Lepramatoz ve Tuberkuloid tip ara tipler ise Borderline ve Indetermine tiplerdir Lepramatoz Lepra LL Cuzzamin en kotu tipidir Vucut direnci tamamen hasarlidir Hastalik etkeni basiller cok sayida ve etkindirler Kucuk cok sayida ve govdede simetrik olarak yayilmis sinirlari keskin olmayan parlak bakir kirmizisi renginde lekeler soz konusudur Bu lekelerin oldugu deri bolgeleri zamanla duyu kayiplarina ugrarlar Yuz ense memebasi ve ureme organlarinda yerlesen leprom adi verilen sert acik kahverengi lekeler belirir Yuze yerlestiklerinde arslan yuzu denilen yuz gorunumunu ortaya cikarirlar Lepromlar ayrica semer burun denilen burun cokuntusune damak delinmesine goz kapaklarinin dusmesine ses kisikligina parmaklarin kendiliginden kopmasina da yol acarlar Lepromlar iyilesecek olurlarsa mutlaka yerlerinde iz birakirlar Bu tip cuzzamda sinirler gorece daha az etkilenirler Fakat ic organlardaki rahatsizliklar daha sik gorulur Karaciger tahrip olabilir testisler etkilenerek kisirlik ortaya cikabilir kemikler etkilenerek derin kemik yikimi gelisebilir goz etkilenerek korluk ortaya cikabilir Tuberkuloid Lepra TL Bu tur cuzzam cogunlukla cevresel sinir sistemini etkiler Yuz felci meydana gelebilir El kaslarina gelen bazi sinirlerin felci sonucu pence el gorunumu ortaya cikar Duyu sinirlerinin felci sonucu isi temas ve agri hislerinin ortadan kalkmasi soz konusudur Terbezleri de calisamadigindan deride kuruluk giderek artar ve deri dokulmeye baslar Bu sinirlerle ilgili belirtilerden baska deride daginik olarak birkac tane kucuk leke bulunabilir Borderline Lepra TB Lepramatoz ve Tuberkuloit tipler arasinda bir tiptir Gelisim olarak iki tipten birisine daha yakin olur Hangi tipe dogru gidiyorsa o tipin ozellikleri daha belirgin olmaktadir Indetermine Lepra Genellikle bir tek leke seklinde kendisini gosterir His bozuklugu da gosteren bu leke etrafa dogru yayilabilir veya ortasi iyilesebilir Agiz boslugu lezyonlari Leprotik stomatit Leprali hastanin hucresel bagisiklik duzeyine gore beliren farkli tipleri arasinda agiz boslugunda en etkin olani Lepromatoz lepra LL dir Burun boslugunda kolonilesen basillerin etkisiyle burun kikirdagi yikimi ustcene kesici dislerde pembelesme ve zamanla bu dislerin kaybi ile hastaliga ozgu granulomlari iceren Leprotik stomatit en onemli bulgulardir Agiz mukozasina ozgu lezyonlarin cogu ustcene on bolge disetlerindedir Burun mukozasindaki etken ustcene orta keisici dislerin periodonsiyumu araciligiyla once disetine sonra da agiz bosluguna ulasir Disetinde olusan tablo kronik hiperplastik gingivitis niteliklerini tasir ve leprotik gingivitis olarak tanimlanir Bu bolgedeki infiltrasyon ortadaki kesici dislerin sallanmasina ve dokulmesine neden olur Ustcene on bolgeden baslayan diseti infiltrasyonu sert damaga dogru yayilabilir Sert damakta olusan granulomlar engebeler olusturur leprom yumusak damaga ve kucuk dile uvula dek genisleyebilir Yanak ve dil lezyonlari seyrektir Bu alanlardan alinan bir doku orneginin mikroskopik incelemesinde sitoplazmalari basillerle dolu makrofaj kumeleri saptanir Korunma ve tedaviGunumuzde cuzzam korkulacak bir hastalik olmaktan cikmistir Tani koyuldugunda tedavisi kesin olarak yapilabilmektedir Bircok hastalikta oldugu gibi erken tani onemlidir Erken tani yapildigi durumlarda hicbir kalici sakatlik olusmadan tedavi mumkundur Tedavi bakterinin duyarli oldugu antibiyotikler ile yapilir Dapsone diaminodipheynlsulfone DSS rifampisin ve gibi ilaclar kullanilabilir Hastalik yetiskinlere bulasmaz Ancak hastalara yakin cevredeki cocuklarin hastaliktan korunmasi dusunulebilir Bunun icin BCG asilamalari ve 2 yasindan kucuklere haftada 5 mg ve 2 yastan buyuklere de haftada 10 mg Dapsone adli ilac verilebilir Cocuklarin hastalik olan cevreden uzaklastirilmalari en uygun tedbirdir Cuzzam ihbari zorunlu bir hastalik olup tedavi devlet eliyle ve ucret alinmadan yapilmaktadir Cuzzamin tibbi tedavisi kadar cerrahi tedavisi fizik ve psikiyatrik tedavisi de cok onemlidir Turkiye de 2002 yili rakamlarina gore 2500 leprali hasta bulunmaktadir Hastaliga Dogu ve Guneydogu Anadolu Bolgesi nde daha sik rastlanmaktadir Dis baglantilarCuzzam hastaligi ile ilgili detayli bigiler 2 Temmuz 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Cuzzam nedir Cuzzama iyi gelen sifali bitkiler23 Agustos 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Kaynakca a b c 13 Mayis 2006 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Ekim 2006 a b c d e 5 Haziran 2015 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Nisan 2020 a b Taheri JB Mortazavi H Moshfeghi M et al Oro facial manifestations of 100 leprosy patients Medicina oral Patologia oral y Cirugia bucal 17 5 e728 e732 2012 a b Cologlu AS Leprada agiz boslugu lezyonlari Dish Fak Derg Istanbul 14 303 312 1980 a b Costa A Nery J Oliveira M Cuzzi T Silva M Oral lesions in leprosy Indian Journal of Dermatology Venereology and Leprology 69 6 381 385 2003 a b Scheepers A Lemmer J Lownie JF Oral manifestations of leprosy Leprosy Review 64 37 43 1993 Bashekimi Prof Dr Turkan Saylan 2002 Dunya Cuzzam Gunu Etkinlikleri Van Wikimedia Commons ta Cuzzam ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur SiniflandirmaDICD 10 A 1 ICD 9 CM 030OMIM 246300MeSH D007918DiseasesDB 8478Dis kaynaklarMedlinePlus 001347eMedicine med 1281Patient UK Cuzzam