Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Gaultheria shallon, Ericaceae (fundagiller) familyasına ait bir derimsi-yapraklı çalıdır. Kuzey Amerika’nın batısına özgü bir bitkidir. İngilizcede salal, shallon veya Büyük Britanya’da basitçe Gaultheria olarak bilinir.
| Gaultheria shallon | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||||
| Gaultheria shallon Pursh, Fl. Amer. Sept. 1: 283 (1813). | |||||||||||||||||
Tanımı
Gaultheria shallon 0.2 ila 5 metre arasında değişip büyüyebilen bir boya sahiptir. Her dem yeşil,kalın,sert,yumurta şekilli yaprakları parlaktır ve üst yüzeyleri koyu yeşildir, alt yüzeyleri ise sert ve daha açık yeşildir. Her ince ve keskin dişli yaprak 5–10 cm uzunluğundadır. Çiçeklenme bürgülü çiçek salkımları halindedir, tek yönlüdür ve dalların sonuna kadar 5-10 çiçek kadar bulunurlar. Her çiçek 5 kısımdan oluşur,glandular-saçlı kalikse ve kupa biçimli pembe-beyaz renklere, glandular-tüylü,5 loblu korollaya sahiptirler ve 7 ila 10 mm uzunluğundadırlar. Kırmızımsıdan maviye değişen renklerde,sert yüzeyli ve tüylü de olabilirler ve neredeyse yuvarlak olan meyvelerinin çapları 6 ila 10 mm arasında değişir.
Ekoloji
Gaultheria shallon her iki güneşli ve sisli hava şartlarına da tolere olmuştur. Yaygın bir alçak yapılı kozalaklı orman bitkisi türüdür ve geniş bölgelere kadar yayılabilirler. Kıyısal bölgelerde yoğun olarak bulunabilirler. Alaska’daki Baranof Adası kadar uzak kuzey bölgelerinde büyürler.
Yenilebilirlik
Koyu mavi meyveleri de genç yaprakları da yenilebilmektedir ve iştah artırma üzerinde etkilidirler. Gaultheria shallon meyveleri onları yiyen ve keklerin içerisine koymak için kurutan yerli insanlar için mükemmel bir besin kaynağıdır. Ayrıca tatlandırıcı olarak da kullanılırlar ve Haydalar meyveleri somon yumurtalarını kalınlaştırmak için kullanmaktadırlar. Bitkinin yaprakları bazen balık çorbalarına tat vermek için de kullanılmaktadır.
Son dönemlerde Gaultheria shallon meyveleri reçellerde,konservelerde ve turtalarda kullanılmaktadır. Sık sık Oregon üzümleri ile kombine edilirler çünkü Oregon üzümlerinin ekşiliği Gaultheria shallon meyvelerinin tatlılığı ile kısmen gizlenmeye çalışılır.
Avrupa'da kullanımı
Gaultheria shallon bitkiyi süs bitkisi olarak kullanılmak üzere tasarlayan David Douglas tarafından 1828’de Britanya’da tanımlanmıştır. Bitki Britanya’da genellikle shallon olarak, daha yaygın olarak ise basitçe Gaultheria olarak bilinir. Ayrıca sülünlerin de konakçısı olduğuna inanılmaktadır. Güney İngiltere’de fundalık ve asidik ormanlık habitatlarda kolaylıkla yayılabilirler. Sıklıkla çok uzun ve her dem yeşil olarak bulunurlar. Fundalıklarda yetişenler bir hayli saygınlık görseler bile, fundalıklara bakım yapılmadığı takdirde otlar sorun teşkil etmektedir ve büyükbaş hayvanlar tarafından özellikle kışın büyük rağbet görmektedir.
Etimoloji
Salal ve shallon terimlerinin ikisi de Yerli Amerikan kökenli olduğu düşünülmektedir ; birincisi Chinook Jargonu’ndan gelmektedir, ikincisi ise Lewis ve Clark’ın ortaya attığı “shelwel, shellwell” terimlerinden gelmektedir. Gaultheria cinsi Pehr Kalm tarafından botanist dostu ve rehberi Jean-François Gaultier için isimlendirilmiştir.
Tıbbî özellikleri
Gaultheria shallon bölgesel yerliler tarafından doğum ve neslin devamlılığının sağlanması üzerine tıbbi özellikleri için kullanılmıştır. Bu bitkinin tıbbi kullanımı aslında geniş ölçüde bilinememekte ve kullanılamamaktadır. Bununla beraber, yaprakların kanama durdurucu etkileri onu etkili bir antienflamatuvar ve kramp önleyici yapmaktadır. Yaprakları çay ve renklendirici olarak hazırlanarak mesane, mide veya bağırsak ülseri, mide ekşimesi, sindirim güçlüğü, sinüzit, ishal, ateş, boğaz ağrısı ve menstrual ağrılar için kullanılmaktadır. Lapa yapılan yapraklar ise böcek ısırıklarında kullanılabilirler.
Ekonomik kullanımı
Kuzeybatı Pasifik’te Gaultheria shallon hasatı geniş bir endüstrinin büyük bir parçasıdır. Çiçek düzenlemelerinde,bahçelerde kullanılmaktadır.
Dış bağlantılar
![image]()
Vikitür'de Gaultheria shallon ile ilgili ayrıntılı taksonomik bilgiler bulunur.![image]()
Wikimedia Commons'ta Gaultheria shallon ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Gaultheria shallon Ericaceae fundagiller familyasina ait bir derimsi yaprakli calidir Kuzey Amerika nin batisina ozgu bir bitkidir Ingilizcede salal shallon veya Buyuk Britanya da basitce Gaultheria olarak bilinir Gaultheria shallonBiyolojik siniflandirmaAlem PlantaeSube TracheophytaSinif MagnoliopsidaKlad EudicotsTakim EricalesFamilya EricaceaeCins GaultheriaTur G shallonIkili adlandirmaGaultheria shallonPursh Fl Amer Sept 1 283 1813 TanimiGaultheria shallon 0 2 ila 5 metre arasinda degisip buyuyebilen bir boya sahiptir Her dem yesil kalin sert yumurta sekilli yapraklari parlaktir ve ust yuzeyleri koyu yesildir alt yuzeyleri ise sert ve daha acik yesildir Her ince ve keskin disli yaprak 5 10 cm uzunlugundadir Ciceklenme burgulu cicek salkimlari halindedir tek yonludur ve dallarin sonuna kadar 5 10 cicek kadar bulunurlar Her cicek 5 kisimdan olusur glandular sacli kalikse ve kupa bicimli pembe beyaz renklere glandular tuylu 5 loblu korollaya sahiptirler ve 7 ila 10 mm uzunlugundadirlar Kirmizimsidan maviye degisen renklerde sert yuzeyli ve tuylu de olabilirler ve neredeyse yuvarlak olan meyvelerinin caplari 6 ila 10 mm arasinda degisir Koyu yesil renkli Gaultheria shallon yapraklariEkolojiGaultheria shallon her iki gunesli ve sisli hava sartlarina da tolere olmustur Yaygin bir alcak yapili kozalakli orman bitkisi turudur ve genis bolgelere kadar yayilabilirler Kiyisal bolgelerde yogun olarak bulunabilirler Alaska daki Baranof Adasi kadar uzak kuzey bolgelerinde buyurler Gaultheria shallon meyveleriYenilebilirlikKoyu mavi meyveleri de genc yapraklari da yenilebilmektedir ve istah artirma uzerinde etkilidirler Gaultheria shallon meyveleri onlari yiyen ve keklerin icerisine koymak icin kurutan yerli insanlar icin mukemmel bir besin kaynagidir Ayrica tatlandirici olarak da kullanilirlar ve Haydalar meyveleri somon yumurtalarini kalinlastirmak icin kullanmaktadirlar Bitkinin yapraklari bazen balik corbalarina tat vermek icin de kullanilmaktadir Son donemlerde Gaultheria shallon meyveleri recellerde konservelerde ve turtalarda kullanilmaktadir Sik sik Oregon uzumleri ile kombine edilirler cunku Oregon uzumlerinin eksiligi Gaultheria shallon meyvelerinin tatliligi ile kismen gizlenmeye calisilir Avrupa da kullanimiGaultheria shallon bitkiyi sus bitkisi olarak kullanilmak uzere tasarlayan David Douglas tarafindan 1828 de Britanya da tanimlanmistir Bitki Britanya da genellikle shallon olarak daha yaygin olarak ise basitce Gaultheria olarak bilinir Ayrica sulunlerin de konakcisi olduguna inanilmaktadir Guney Ingiltere de fundalik ve asidik ormanlik habitatlarda kolaylikla yayilabilirler Siklikla cok uzun ve her dem yesil olarak bulunurlar Fundaliklarda yetisenler bir hayli sayginlik gorseler bile fundaliklara bakim yapilmadigi takdirde otlar sorun teskil etmektedir ve buyukbas hayvanlar tarafindan ozellikle kisin buyuk ragbet gormektedir EtimolojiSalal ve shallon terimlerinin ikisi de Yerli Amerikan kokenli oldugu dusunulmektedir birincisi Chinook Jargonu ndan gelmektedir ikincisi ise Lewis ve Clark in ortaya attigi shelwel shellwell terimlerinden gelmektedir Gaultheria cinsi Pehr Kalm tarafindan botanist dostu ve rehberi Jean Francois Gaultier icin isimlendirilmistir Tibbi ozellikleriGaultheria shallon bolgesel yerliler tarafindan dogum ve neslin devamliliginin saglanmasi uzerine tibbi ozellikleri icin kullanilmistir Bu bitkinin tibbi kullanimi aslinda genis olcude bilinememekte ve kullanilamamaktadir Bununla beraber yapraklarin kanama durdurucu etkileri onu etkili bir antienflamatuvar ve kramp onleyici yapmaktadir Yapraklari cay ve renklendirici olarak hazirlanarak mesane mide veya bagirsak ulseri mide eksimesi sindirim guclugu sinuzit ishal ates bogaz agrisi ve menstrual agrilar icin kullanilmaktadir Lapa yapilan yapraklar ise bocek isiriklarinda kullanilabilirler Ekonomik kullanimiKuzeybati Pasifik te Gaultheria shallon hasati genis bir endustrinin buyuk bir parcasidir Cicek duzenlemelerinde bahcelerde kullanilmaktadir Dis baglantilarVikitur de Gaultheria shallon ile ilgili ayrintili taksonomik bilgiler bulunur Wikimedia Commons ta Gaultheria shallon ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunur