Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Haydalar ya da Hayda Kızılderilileri (Haydaca X̲aat, X̲aadas, X̲aayda; Tlingitçe Deikeenaa; İngilizce Haida; Rusça хайда), Kanada'nın Britanya Kolombiyası eyaletinin adasında (eski adı: Queen Charlotte Adası) ve Amerika Birleşik Devletlerine bağlı Alaska eyaletinin yaşayan şamanist ve Hristiyan Alaska ve Kanada Kızılderilileridir. Pasifik Kuzeybatısı Kızılderilileri kültür grubuna dahildirler. Sanatları hem Alaska yerli sanatı hem de içinde değerlendirilir. Dilleri Haydaca eskiden Na-Dene dillerinde sınıflandırılırken şimdi daha çok izole dillerden kabul edilmektedir. Alaska Yerli Dil Merkezine göre Alaska'daki 650 kişilik nüfustan 10 kadarı, Kanada'daki 1.100 kişilik nüfustan ise ancak 30 tanesi anadillerini konuşabiliyor. 1774 yılında Avrupalılarca ilk karşılaşmada nüfusları 15.000 olan Haydalar yeni getirilen salgın hastalıklardan kırılmıştır. Bugün daha çok , ve köylerinde yaşamaktadırlar. Kanada Haydaları adıyla, Alaska Haydaları ise Tlingitlerle birlikte adıyla idari birlik oluştururlar.
 Hayda bayrağı | |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
|---|---|
 | 650 |
 | 1.100 |
| Diller | |
| Din | |
Şirketleşme
Rus Amerikası döneminde ABD'nin Ruslarla birlikte idare ettiği Alaska'yı 1867 yılında Rus İmparatorluğundan satın almasından bu yana 100 yıldır çözülemeyen yerlilerinin (Alaska Eskimoları ve Alaska Kızılderililerinin) toprak taleplerini çözmek üzere ABD Kongresinde 18 Aralık 1971 tarihinde başkan Richard Nixon tarafından imzalanarak yürülüğe giren ve ABD tarihinin en büyük toprak talebini karşılayan yasa olan Alaska Yerli Talepleri Çözümleme Yasası (ANCSA) gereği kurulan Alaska Yerli Bölge Şirketlerinden hükûmetinin ortak işletmesindeki Sealaska Corporation yerli bölge şirketi Haydalara ve Tlingitlere ait olup buna bağlı 13 köy şirketinden 2 tanesi (Haida Corporation ile Kavilco Inc.) Haydalarındır. Köy şirketleri topraklarının yüzey hakkına sahiptir, fakat bölge şirketleri hem köy şirketlerinin hakkına hem de toprakların yeraltı hakkına sahiptir.
Dil
Eskiden Na-Dene dilleri (Hayda-Tlingit-Eyak-Atabask) ailesi içinde sınıflandırılan Haydaca bugün artık bu aileden çıkarılmış tek başına izole dil olarak kabul edilmektedir. Dene-Yenisey dilleri ailesinin kurucusu olan Edward Vajda'ya göre Haydaca ile Na-Dene (Tlingit-Eyak-Atabask) dilleri arasında genetik bağ yoktur. Haydaca hariç Na-Dene dilleri ile Sibirya'daki Yenisey dilleri arasında benzerliğe dayanarak 2006-2010 yılları arasında Dene-Yenisey hipotezini geliştirmiştir. Bugün bu hipotez Alaska Yerli Dil Merkezi tarafından da desteklenmektedir.
Kaynakça
- ^ a b . 9 Kasım 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Kasım 2012. Kaynak hatası: Geçersiz
<ref>etiketi: "refAnlcpop" adı farklı içerikte birden fazla tanımlanmış (Bkz: ) - ^ Edward Vajda (2008), The Siberian origins of Na-Dene languages, Dene-Yeniseic Symposium, University of Alaska, Anchorage, Feb. 29, 2008
- ^ Edward Vajda (2008), A Siberian link with Na-Dene languages 2 Aralık 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Dene-Yeniseic Symposium, Fairbanks
Bibliyografya
- Blackman, Margaret B. (1982; rev. ed., 1992) During My Time: Florence Edenshaw Davidson, a Haida Woman. Seattle: University of Washington Press.
- Boelscher, Marianne (1988) The Curtain Within: Haida Social and Mythical Discourse. Vancouver: University of British Columbia Press.
- Bringhurst, Robert (2000) A Story as Sharp as a Knife: The Classical Haida Mythtellers and Their World. Douglas & McIntyre.
- Donald, Leland (1997) Aboriginal Slavery on the Northwest Coast of North America. University of California Press.
- Andersen, Doris (1974) Slave of the Haida. Macmillan Co. of Canada.
- Kushner, Howard (1975) Conflict on the Northwest Coast: American-Russian Rivalry in the Pacific Northwest. Greenwood Press.
- Nora Marks Dauenhauer, Richard Dauenhauer, Lydia T. Black (2008) "Anooshi Lingit Aani Ka/Russians in Tlingit America: The Battles of Sitka, 1802 And 1804." University of Washington Press.
- Fisher, Robin (1992) "Contact and Conflict: Indian-European Relations in British Columbia, 1774-1890." UBC Press.
- Geduhn, Thomas (1993) "Eigene und fremde Verhaltensmuster in der Territorialgeschichte der Haida." (Mundus Reihe Ethnologie, Band 71.) Bonn: Holos Verlag.
- Harris, Christie (1966) Raven's Cry. New York: Atheneum.
- Harrison, Charles (1925) Ancient Warriors of the North Pacific - The Haidas, Their Laws, Customs and Legends. H.F. & G. Witherby.
- Huteson, Pamela (2007) "Transformation Masks" Surrey, B.C. Canada: Hancock House Publishers LTD. ISBN 13 978-0-88839-635-8 and ISBN 10 0-88839-635-X
- Kan, Sergei (1993) SYMBOLIC IMMORTALITY; The Tlingit Potlatch of the Nineteenth Century Smithsonian.
- Snyder, Gary (1979) He Who Hunted Birds in His Father's Village. San Francisco: Grey Fox Press.
- Stearns, Mary Lee (1981) Haida Culture in Custody: The Masset Band. Seattle: University of Washington Press.
- , Rev. Charles Harrison, publ. Church Missionary Society/Seeley, Jackson & Halliday, London, England, 1884.
- Yahgulanaas, Michael Nicoll (2008) "Flight of the Hummingbird" Vancouver; Greystone Books.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Haydalar ya da Hayda Kizilderilileri Haydaca X aat X aadas X aayda Tlingitce Deikeenaa Ingilizce Haida Rusca hajda Kanada nin Britanya Kolombiyasi eyaletinin adasinda eski adi Queen Charlotte Adasi ve Amerika Birlesik Devletlerine bagli Alaska eyaletinin yasayan samanist ve Hristiyan Alaska ve Kanada Kizilderilileridir Pasifik Kuzeybatisi Kizilderilileri kultur grubuna dahildirler Sanatlari hem Alaska yerli sanati hem de icinde degerlendirilir Dilleri Haydaca eskiden Na Dene dillerinde siniflandirilirken simdi daha cok izole dillerden kabul edilmektedir Alaska Yerli Dil Merkezine gore Alaska daki 650 kisilik nufustan 10 kadari Kanada daki 1 100 kisilik nufustan ise ancak 30 tanesi anadillerini konusabiliyor 1774 yilinda Avrupalilarca ilk karsilasmada nufuslari 15 000 olan Haydalar yeni getirilen salgin hastaliklardan kirilmistir Bugun daha cok ve koylerinde yasamaktadirlar Kanada Haydalari adiyla Alaska Haydalari ise Tlingitlerle birlikte adiyla idari birlik olustururlar Haydalar X aat X aadas X aayda Hayda bayragiOnemli nufusa sahip bolgeler6501 100DillerHaydaca IngilizceDinHristiyanlik Samanizm a b 9 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Kasim 2012 Hayda Miras Merkezi Kaay Llnagaay Sirketlesme Rus Amerikasi doneminde ABD nin Ruslarla birlikte idare ettigi Alaska yi 1867 yilinda Rus Imparatorlugundan satin almasindan bu yana 100 yildir cozulemeyen yerlilerinin Alaska Eskimolari ve Alaska Kizilderililerinin toprak taleplerini cozmek uzere ABD Kongresinde 18 Aralik 1971 tarihinde baskan Richard Nixon tarafindan imzalanarak yuruluge giren ve ABD tarihinin en buyuk toprak talebini karsilayan yasa olan Alaska Yerli Talepleri Cozumleme Yasasi ANCSA geregi kurulan Alaska Yerli Bolge Sirketlerinden hukumetinin ortak isletmesindeki Sealaska Corporation yerli bolge sirketi Haydalara ve Tlingitlere ait olup buna bagli 13 koy sirketinden 2 tanesi Haida Corporation ile Kavilco Inc Haydalarindir Koy sirketleri topraklarinin yuzey hakkina sahiptir fakat bolge sirketleri hem koy sirketlerinin hakkina hem de topraklarin yeralti hakkina sahiptir DilEskiden Na Dene dilleri Hayda Tlingit Eyak Atabask ailesi icinde siniflandirilan Haydaca bugun artik bu aileden cikarilmis tek basina izole dil olarak kabul edilmektedir Dene Yenisey dilleri ailesinin kurucusu olan Edward Vajda ya gore Haydaca ile Na Dene Tlingit Eyak Atabask dilleri arasinda genetik bag yoktur Haydaca haric Na Dene dilleri ile Sibirya daki Yenisey dilleri arasinda benzerlige dayanarak 2006 2010 yillari arasinda Dene Yenisey hipotezini gelistirmistir Bugun bu hipotez Alaska Yerli Dil Merkezi tarafindan da desteklenmektedir Kaynakca a b 9 Kasim 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Kasim 2012 Kaynak hatasi Gecersiz lt ref gt etiketi refAnlcpop adi farkli icerikte birden fazla tanimlanmis Bkz Kaynak gosterme Edward Vajda 2008 The Siberian origins of Na Dene languages Dene Yeniseic Symposium University of Alaska Anchorage Feb 29 2008 Edward Vajda 2008 A Siberian link with Na Dene languages 2 Aralik 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Dene Yeniseic Symposium FairbanksBibliyografyaBlackman Margaret B 1982 rev ed 1992 During My Time Florence Edenshaw Davidson a Haida Woman Seattle University of Washington Press Boelscher Marianne 1988 The Curtain Within Haida Social and Mythical Discourse Vancouver University of British Columbia Press Bringhurst Robert 2000 A Story as Sharp as a Knife The Classical Haida Mythtellers and Their World Douglas amp McIntyre Donald Leland 1997 Aboriginal Slavery on the Northwest Coast of North America University of California Press Andersen Doris 1974 Slave of the Haida Macmillan Co of Canada Kushner Howard 1975 Conflict on the Northwest Coast American Russian Rivalry in the Pacific Northwest Greenwood Press Nora Marks Dauenhauer Richard Dauenhauer Lydia T Black 2008 Anooshi Lingit Aani Ka Russians in Tlingit America The Battles of Sitka 1802 And 1804 University of Washington Press Fisher Robin 1992 Contact and Conflict Indian European Relations in British Columbia 1774 1890 UBC Press Geduhn Thomas 1993 Eigene und fremde Verhaltensmuster in der Territorialgeschichte der Haida Mundus Reihe Ethnologie Band 71 Bonn Holos Verlag Harris Christie 1966 Raven s Cry New York Atheneum Harrison Charles 1925 Ancient Warriors of the North Pacific The Haidas Their Laws Customs and Legends H F amp G Witherby Huteson Pamela 2007 Transformation Masks Surrey B C Canada Hancock House Publishers LTD ISBN 13 978 0 88839 635 8 and ISBN 10 0 88839 635 X Kan Sergei 1993 SYMBOLIC IMMORTALITY The Tlingit Potlatch of the Nineteenth Century Smithsonian Snyder Gary 1979 He Who Hunted Birds in His Father s Village San Francisco Grey Fox Press Stearns Mary Lee 1981 Haida Culture in Custody The Masset Band Seattle University of Washington Press Rev Charles Harrison publ Church Missionary Society Seeley Jackson amp Halliday London England 1884 Yahgulanaas Michael Nicoll 2008 Flight of the Hummingbird Vancouver Greystone Books