Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mâtürîdî ya da tam adıyla Ebû Mansûr Muhammed bin Muhammed bin Mahmûd el-Mâtürîdî es-Semerkandî, (Arapça: الماتريدي; d. 863, , Semerkand - ö. 944, Semerkand), İslam dininin iki itikadi mezhebinden birisi olan Mâtürîdîlik mezhebinin kurucusu ve Hanefîlik mezhebine bağlı olanların itikad imamı sayılan İslâm alimi.
Ebu Mansur Muhammed bin Muhammed bin Mahmud el-Maturidi es-Semerkandi | |
|---|---|
 Mâtürîdî türbesi, Semerkand | |
| Doğum | Ebû Mansûr Muhammed bin Muhammed bin Mahmûd el-Mâtürîdî es-Semerkandî 863 Maturid, Semerkand, Abbasi Devleti |
| Ölüm | 944 Semerkand, Sâmânîler |
| Defin yeri | Çâkerdîze Mezarlığı, Semerkand, Özbekistan |
| Etnik köken | Türk |
| Tanınma nedeni | Matûrîdîlik mezhebinin kurucusu |
| Memleket | Semerkand |
| Kariyeri | |
| Dalı | Akâid |
| Etkilendikleri | Ebu Hanife |
- Bu madde bir kişi hakkındadır. Kişinin ismini alan mezhep için lütfen Mâtürîdîlik maddesine bakınız.
Hayatı
Bugünkü Özbekistan'ın Semerkand şehri yakınındaki Matürid köyünde doğmuştur. Matüridî'nin tam adı Ebû Mansur Muhammed bin Muhammed bin Mahmud el-Matürîdî es-Semerkandî’dir.
Hayatı hakkında fazla bilgiye rastlanmayan Matürîdî’nin kesin olarak bilinmemekle birlikte doğum tarihi konusunda çeşitli görüşler ileri sürülmektedir. Bu görüşlerden birine göre 862 yılı civarında vefat eden ’ye talebelik yapması dolayısıyla, ona talebelik edebileceği asgari yaş sınırının on civarında düşünülerek 852 civarında doğmuş olabileceğidir. Vefat tarihi olan 944’ten hareketle, yüz yıl civarında yaşadığı düşünülerek 844’te doğmuş olabileceği de ileri sürülmektedir. de ise 863 yılında doğduğunun tahmin edildiğini iddia etmektedir . İmam Matüridî’nin Te’vilat’ını inceleyen İbrahim ve Seyyid Avazayn kardeşler, araştırmaya yazdıkları önsözde, İmam Matüridî’nin, Abbasi halifesi Câfer el-Mûtevekkil zamanında, yani hicri 232 – 247 tarihleri arasında doğduğunu iddia etmişlerdir.
Maturi'nin yaşadığı yerde Türkler'in çoğunlukta olması nedeniyle Türk kökenli olabileceği, soyunun Ebû Eyyûb el-Ensârî'ye uzandığından yola çıkarak Arap kökenli olabileceği ve bazı rivayetlerde günlük hayatta Farsça kullanması nedeniyle de Fars kökenli olabileceği şeklinde görüşler bulunmaktadır.
İmam Matürîdî, Abbasî hilafetinin iktidarının zayıflayarak müstakil beylikler dönemi denilebilecek bir çağda, Samanoğulları’nın Maveraünnehir’de hakim oldukları devirde yaşamıştır. Kaynaklar İmam Matürîdî’nin nasıl bir eğitim aldığı konusunda yeterli bilgi sunmasa da tespit edebildiğimiz kadarıyla (III. Asrın ortaları), (ö. IV. Asrın başları), (v. 862), (ö. 881), hocaları arasındadır . Yine kaynaklardan elde edilen bilgiye göre öğrencileri olarak (ö. 951), (ö. 956), (ö. ?), (ö. 1000) görülmektedir.
Matüridî, Ebu Hanife'nin yolunu izlemiş, cenazesi Semerkand'ın Cakerdize mahallesindeki bilginlerin gömüldükleri mezarlığa defnedilmiştir. 2005 yılında kabri üzerine türbe yaptırılmıştır.
Eş'arî ile ilgili
İki yaygın İtikadi mezheb'in diğeri Eş'arilik'dir. Arapların, Arap asıllı olmayan Müslümanları küçük görme anlayışlarından kaynaklanan tutumlarının etkisiyle Hasan el-Eş'arî'yi (ö. H 324/M 935) öne çıkarıp Matüridî'yi gölgelemeye çalıştıkları görülmüştür. profesörlerinden Fethullah Huleyf, 'de yazdığı önsözünde, Mâtürîdî'nin asırdaşı Hasan el-Eş'arî'nin Matüridî'den daha büyük bir bilgin olup olmadığına dair şu cümleleri sarf etmiştir: "... Bununla beraber Mâtüridî, Ehl-i Sünnet ve'l Cemaate yardımcı olma hususunda Eş'arî'ye karşı bir üstünlüğe sahiptir."
Mâtürîdî 'nin farklı lâkapları
- İmâmü'l-hüda yani "Hidayet önderi".
- Alemü'l-hüda yani "Hidayet meş'alesi".
- İmâmü'l-mütekellimîn yani "Kelâmcıların lideri".
Mâtürîdî 'nin Düşüncesi
Akaid (İnanç ilkeleri) ile ilgili metodu
Mâtürîdî 'nin inanç ilkeleri (akaid) ile ilgili en kapsamlı eseri Kitab üt-Tevhid'dir. Bu esere göre dinin öğrenilmesinde başvurulacak "vasıtalar iki olup, biri nakil, diğeri akıl" dır. 'den maksat Kur'an ve Sünnet yani (Hadis)'lerdir. En başta 'Kur'an' gelir ve Kur'an'ın anlaşılması konusunda Matüridî'nin Selefiyye, Mutezile mezheplerinden ve filozoflardan ayrılan metodu vardır. Selefiyye, nakli akıldan önce tutar ve Kur'an'ın ancak hadis ışığında açıklanmasına izin verir, felsefi ve te'vile dayalı yoruma izin vermez. Mutezile, nakil ve akıl birbiriyle çelişirse aklı esas alır. Filozoflara göre gerçek yalnız akıl ile bilinir ve bulunur, Kur'an genellikle aklî verilere göre yorumlanır. Daha önce de belirtildiği gibi Matüridî'ye göre dinin kaynağı olarak nakil (Kur'an) ve akıla aynı oranda itimat etmek gerekir. Matüridî, İslâmın evrenselliğine zarar vermeyecek biçimde, itici olmaktan çok kucaklayıcı bir yaklaşımla dini anlatır. Bu sebeple Matüridî, dinin "özünü" ilgilendirmeyen görüş farklılıklarını hoş görür, onların sahiplerini dinden çıkmış saymaz. Kendisiyle aynı görüşte olmayanları zorlamaz. "Akıl" ile "nakli" dengeli bir şekilde kullanır. Akıl, bilgi kaynaklarından biri, insana verilmiş ilâhi bir emanettir. İnsanlar akılları sayesinde güzellik ve çirkinlikleri tanır, kendi üstünlüklerini onun sayesinde anlarlar. Kulun kusur işlemesi aklını kullanmayışı yüzündendir. "Allah'ın emirleri akıllı olana hitabendir". Allah'ın emirlerini anlayacak akıl seviyesine sahip olmayanlar, ilâhi emirlerin dışında kalır, sorumlu olmazlar.
Mâtürîdî 'ye göre insan "Fizyolojik yapıyla beraber aynı zamanda akla da sahip kılınarak yaratılmış; yaratılmışları (mahlûkat) yönetmek yeteneği ile sivrilmiş, her türlü zorluğa katlanarak, onların üstesinden gelmek için aklı devreye sokmakla mümtaz kılınmıştır. Zira akıl, temyiz kabiliyetinin en güçlü silâhıdır"
Netice olarak Mâtürîdî dine; akıl, ilim, hoşgörü ve taassuptan uzak bir tavırla yaklaşır. İnancın ana ilkelerini ilgilendirmeyen (esasa müteallik olmayan) eylem ve ibadet farklılıklarını hoşgörü ile karşılar, kelime-i şehadet getiren, Kıble'ye yönelen herkesi mü'min olarak değerlendirir. Ancak Allah-u Teâla Kur'an'da, sadece Allah'a ulaşmak isteyenlerin 'Hak Mümin' olduğunu, sadece bu insanların tevhid'i oluşturan takva sahipleri olduğunu ve sadece Allah'a ulaşmak isteyenlerin cennete gireceğini açık bir dille anlatmıştır. Açık bir yalanlamada (inkâr) bulunmadıkları sürece insanların ibadet ve işlerine karışılmaması gerekliliğini savunur. Bu, eylemin amele dahil edilmemesi anlamını taşır. Yani, Matüridî insanları, Mutezile ve Hariciler gibi kendi prensip ve görüşlerine uymaya zorlamaz. "Dinde zorlama yoktur" yaklaşımını esas alır.
Fıkıhla ilgili metodu
Matüridî, "Irak fıkıh mezhebinin pîri" kabul edilen Ebu Hanife (Öl.767) nin yolu ve metodunu benimsemiştir. Ebu Hanife'ye göre fıkıh "Ma'rifet ün-Nefsi ma lehâ ve ma aleyhâ" dır. Anlamı, fıkıh ilmi içine insanın lehinde ve aleyhinde olan her şey girer, demektir. İnsanın inanç meseleleri de, eylemleri de fıkhın konusunu oluşturur. Bu sebeple ebu Hanife kelâm (ilâhiyat) kitabına el-Fıkıh ül-Ekber adını vermiştir. Ebu Hanife'nin öğrencisi sayılan Matüridî de hem inanç (iman) ve Tanrı bilimi, hem de insan eylemleri (ameli) yönlerini fıkhın içinde mütalaa eder. Bu sebeple "Matüridî"; fıkıhta akıla, kıyas'a önem veren ve fıkıh tarihinde Ehl-i Re'y diye anılan gruba dahildir. Daha sonraları dinin füruuna (ikinci derecede önemli olan) ameli hayata (dünyada yapılan eylemlere) ait bilgi ve kararları kapsayan bilim dalının adı olmuştur.
Matüridî, fıkıh alanında bağımsız hareket eden bir müctehid değil, Hanefi mezhebinin âlimidir ve görüşlerini hep bu çerçeveye sokmuştur. Ebu Hanife'de olduğu gibi, o'na göre de bilgi edinme yolları; nakil, duyular ve akıl'dir. Fıkhın kaynakları da; Kitap (yani Kur'an), Sünnet,Hadis İcmâ, kıyas, istihsân (güzel bulma, beğenme), geçmiş şeriat, "sahabe sözleri"dir.
Müfessirliği
Matüridî'nin tefsirle ilgili mufassal bir eseri vardır. Bu eserin adını Kâtip Çelebi, "Te'vîlât ül-Matüridiyyeti fî Beyâni Usûli Ehli's-Sünneti ve Usûl it-Tevhîd" adıyla verir. Eserini, Te'vilâtü Ehl is-Sünneh adıyla ananlar da vardır. Biz kısaca "Te'vilat" adını kullanacak, belli başlı özellikleri üzerinde duracağız.
Matüridî'ye göre dinin öğrenilmesinde "başvurulacak vasıtalar iki olup, biri , diğeri de akıl'dır." 'Nakil'in başında Kur'an gelmektedir. Kur'an'dan dinin bilinmesi konusunda Matüridî'nin Selefiyye'den, Mutezile'den ve filozoflardandan ayrılan bir metodu vardır, demiştik. Filozoflar için gerçek akıl ile bilinir ve bulunur. Matüridî, Kur'an'ın tefsiri ile ilgili olarak bizlere bıraktığı Te'vilat ül-Kur'an adlı tefsir kitabında ilk defa nu kullanmıştır. Ancak Matüridî bu Kur'an tefsirinde tefsir kelimesini değil, te'vil kelimesini kullanmıştır. O'na göre tefsir Allah'ın kelâmından murad edilen şey hakkında kesinlikle hüküm vermektir. Fakat te'vil, kelimenin (lafzın) ihtimallerinden birini tercih etmektir. Burada Allah'ı şahit gösterme ve kendi görüşlerini Allah'ın muradı gibi sanmaya yer yoktur. Temelde mutlaklık değil, (görecelik) söz konusudur.
Matüridî'nin tefsirinde izlediği yolu M.Ragıp İmamoğlu ve Yrd. Doç. Dr. Muhammed Eroğlu'nun çalışmalarından özetle sunarsak:
- Matüridî ayetleri ayetle tefsir etmiş ve bu metodu yaygın biçimde kullanmıştır. Ayeti ayetle tefsir ederken, ayetler arasında ilişki kurmuş, asılsız haberlerden, rivayetlerden kaçınmıştır.
- Kıraat ve mushaf farklarıyla tefsir yapmıştır.
- Ayetleri hadislerden yararlanarak tefsir etmiştir. Ancak, hadislerin sıhhati üzerinde titizlikle durmuştur.
- Ayetlerin lügat anlamlarına başvurulmuştur. Şiirlere az yer verilmişitir.
- Arapça olmayıp da Araplaşmış (muarreb) kelimeleri de tefsir eder. Belâgat (düzgün anlatım san'atı, retorik) bilimine hakimiyeti görülmektedir.
- Ayetlerin nüzul (iniş) sebeplerine yer verilmiş ve onlardan yararlanılmıştır. Nüzul sebepleri ile, hükümle sebep arasında ilişki kurmuştur.
- Gramer tahlilleri çok azdır.
- Hanefî mezhebine bağlı olduğu için ahkâm ayetlerinin tevilinde Hanefîliğin esaslarını ön plânda tutmuştur.
İmâm Mâtürîdî Türbesi ve Kabri
-
![image]()
İmâm Mâtürîdî'nin kabri -
![image]()
İmâm Mâtürîdî'nin türbesi
Ayrıca bakınız
Bibliyografya
- Ahmet Vehbi Ecer, "Büyük Türk Alimi Matüridî"
- Amiran Kutkan, "Türk Milletinin Manevi Kaynakları"
- Sönmez Kutlu, "İmam Matüridi ve Matüridilik"
- Abdullah Manaz, "Dünyada ve Türkiye'de Siyasi İslâmcılık"
- Hanifi Özcan, "Matüridi'de Bilgi Problemi"
- Hilmi Ziya Ülken, "Millet ve Tarih Şuuru"
- M. Sait Yazıcıoğlu, "Matüridî ve Nesefî'ye göre 'İnsan Hürriyeti' Kavramı"
- Ali Duman, "İmam Matürîdî, Hayatı, Eserleri ve İslam Düşüncesindeki Yeri", Hikmet Yurdu Düşünce-Yorum Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi (www.hikmetyurdu.com), Yıl:2, S.4, 109-126.
Kaynakça
- ^ a b Muhammed Ebû Zehra, İslâm’da Siyâsî ve İ’tikadî Mezhepler Tarihi, s. 236, Ethem Ruhi Fığlalı ve Osman Eskicioğlu Tercümesi, Yağmur Yayınları, İstanbul, 1970.
- ^ . TDV İslam Ansiklopedisi. 3 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Mart 2021.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Maturidi ya da tam adiyla Ebu Mansur Muhammed bin Muhammed bin Mahmud el Maturidi es Semerkandi Arapca الماتريدي d 863 Semerkand o 944 Semerkand Islam dininin iki itikadi mezhebinden birisi olan Maturidilik mezhebinin kurucusu ve Hanefilik mezhebine bagli olanlarin itikad imami sayilan Islam alimi Ebu Mansur Muhammed bin Muhammed bin Mahmud el Maturidi es SemerkandiMaturidi turbesi SemerkandDogumEbu Mansur Muhammed bin Muhammed bin Mahmud el Maturidi es Semerkandi 863 Maturid Semerkand Abbasi DevletiOlum944 Semerkand SamanilerDefin yeriCakerdize Mezarligi Semerkand OzbekistanEtnik kokenTurkTaninma nedeniMaturidilik mezhebinin kurucusuMemleketSemerkandKariyeriDaliAkaidEtkilendikleriEbu HanifeBu madde bir kisi hakkindadir Kisinin ismini alan mezhep icin lutfen Maturidilik maddesine bakiniz HayatiBugunku Ozbekistan in Semerkand sehri yakinindaki Maturid koyunde dogmustur Maturidi nin tam adi Ebu Mansur Muhammed bin Muhammed bin Mahmud el Maturidi es Semerkandi dir Hayati hakkinda fazla bilgiye rastlanmayan Maturidi nin kesin olarak bilinmemekle birlikte dogum tarihi konusunda cesitli gorusler ileri surulmektedir Bu goruslerden birine gore 862 yili civarinda vefat eden ye talebelik yapmasi dolayisiyla ona talebelik edebilecegi asgari yas sinirinin on civarinda dusunulerek 852 civarinda dogmus olabilecegidir Vefat tarihi olan 944 ten hareketle yuz yil civarinda yasadigi dusunulerek 844 te dogmus olabilecegi de ileri surulmektedir de ise 863 yilinda dogdugunun tahmin edildigini iddia etmektedir Imam Maturidi nin Te vilat ini inceleyen Ibrahim ve Seyyid Avazayn kardesler arastirmaya yazdiklari onsozde Imam Maturidi nin Abbasi halifesi Cafer el Mutevekkil zamaninda yani hicri 232 247 tarihleri arasinda dogdugunu iddia etmislerdir Maturi nin yasadigi yerde Turkler in cogunlukta olmasi nedeniyle Turk kokenli olabilecegi soyunun Ebu Eyyub el Ensari ye uzandigindan yola cikarak Arap kokenli olabilecegi ve bazi rivayetlerde gunluk hayatta Farsca kullanmasi nedeniyle de Fars kokenli olabilecegi seklinde gorusler bulunmaktadir Imam Maturidi Abbasi hilafetinin iktidarinin zayiflayarak mustakil beylikler donemi denilebilecek bir cagda Samanogullari nin Maveraunnehir de hakim olduklari devirde yasamistir Kaynaklar Imam Maturidi nin nasil bir egitim aldigi konusunda yeterli bilgi sunmasa da tespit edebildigimiz kadariyla III Asrin ortalari o IV Asrin baslari v 862 o 881 hocalari arasindadir Yine kaynaklardan elde edilen bilgiye gore ogrencileri olarak o 951 o 956 o o 1000 gorulmektedir Maturidi Ebu Hanife nin yolunu izlemis cenazesi Semerkand in Cakerdize mahallesindeki bilginlerin gomuldukleri mezarliga defnedilmistir 2005 yilinda kabri uzerine turbe yaptirilmistir Es ari ile ilgiliIki yaygin Itikadi mezheb in digeri Es arilik dir Araplarin Arap asilli olmayan Muslumanlari kucuk gorme anlayislarindan kaynaklanan tutumlarinin etkisiyle Hasan el Es ari yi o H 324 M 935 one cikarip Maturidi yi golgelemeye calistiklari gorulmustur profesorlerinden Fethullah Huleyf de yazdigi onsozunde Maturidi nin asirdasi Hasan el Es ari nin Maturidi den daha buyuk bir bilgin olup olmadigina dair su cumleleri sarf etmistir Bununla beraber Maturidi Ehl i Sunnet ve l Cemaate yardimci olma hususunda Es ari ye karsi bir ustunluge sahiptir Maturidi nin farkli lakaplariImamu l huda yani Hidayet onderi Alemu l huda yani Hidayet mes alesi Imamu l mutekellimin yani Kelamcilarin lideri Maturidi nin DusuncesiAkaid Inanc ilkeleri ile ilgili metodu Maturidi nin inanc ilkeleri akaid ile ilgili en kapsamli eseri Kitab ut Tevhid dir Bu esere gore dinin ogrenilmesinde basvurulacak vasitalar iki olup biri nakil digeri akil dir den maksat Kur an ve Sunnet yani Hadis lerdir En basta Kur an gelir ve Kur an in anlasilmasi konusunda Maturidi nin Selefiyye Mutezile mezheplerinden ve filozoflardan ayrilan metodu vardir Selefiyye nakli akildan once tutar ve Kur an in ancak hadis isiginda aciklanmasina izin verir felsefi ve te vile dayali yoruma izin vermez Mutezile nakil ve akil birbiriyle celisirse akli esas alir Filozoflara gore gercek yalniz akil ile bilinir ve bulunur Kur an genellikle akli verilere gore yorumlanir Daha once de belirtildigi gibi Maturidi ye gore dinin kaynagi olarak nakil Kur an ve akila ayni oranda itimat etmek gerekir Maturidi Islamin evrenselligine zarar vermeyecek bicimde itici olmaktan cok kucaklayici bir yaklasimla dini anlatir Bu sebeple Maturidi dinin ozunu ilgilendirmeyen gorus farkliliklarini hos gorur onlarin sahiplerini dinden cikmis saymaz Kendisiyle ayni goruste olmayanlari zorlamaz Akil ile nakli dengeli bir sekilde kullanir Akil bilgi kaynaklarindan biri insana verilmis ilahi bir emanettir Insanlar akillari sayesinde guzellik ve cirkinlikleri tanir kendi ustunluklerini onun sayesinde anlarlar Kulun kusur islemesi aklini kullanmayisi yuzundendir Allah in emirleri akilli olana hitabendir Allah in emirlerini anlayacak akil seviyesine sahip olmayanlar ilahi emirlerin disinda kalir sorumlu olmazlar Maturidi ye gore insan Fizyolojik yapiyla beraber ayni zamanda akla da sahip kilinarak yaratilmis yaratilmislari mahlukat yonetmek yetenegi ile sivrilmis her turlu zorluga katlanarak onlarin ustesinden gelmek icin akli devreye sokmakla mumtaz kilinmistir Zira akil temyiz kabiliyetinin en guclu silahidir Netice olarak Maturidi dine akil ilim hosgoru ve taassuptan uzak bir tavirla yaklasir Inancin ana ilkelerini ilgilendirmeyen esasa muteallik olmayan eylem ve ibadet farkliliklarini hosgoru ile karsilar kelime i sehadet getiren Kible ye yonelen herkesi mu min olarak degerlendirir Ancak Allah u Teala Kur an da sadece Allah a ulasmak isteyenlerin Hak Mumin oldugunu sadece bu insanlarin tevhid i olusturan takva sahipleri oldugunu ve sadece Allah a ulasmak isteyenlerin cennete girecegini acik bir dille anlatmistir Acik bir yalanlamada inkar bulunmadiklari surece insanlarin ibadet ve islerine karisilmamasi gerekliligini savunur Bu eylemin amele dahil edilmemesi anlamini tasir Yani Maturidi insanlari Mutezile ve Hariciler gibi kendi prensip ve goruslerine uymaya zorlamaz Dinde zorlama yoktur yaklasimini esas alir Fikihla ilgili metodu Maturidi Irak fikih mezhebinin piri kabul edilen Ebu Hanife Ol 767 nin yolu ve metodunu benimsemistir Ebu Hanife ye gore fikih Ma rifet un Nefsi ma leha ve ma aleyha dir Anlami fikih ilmi icine insanin lehinde ve aleyhinde olan her sey girer demektir Insanin inanc meseleleri de eylemleri de fikhin konusunu olusturur Bu sebeple ebu Hanife kelam ilahiyat kitabina el Fikih ul Ekber adini vermistir Ebu Hanife nin ogrencisi sayilan Maturidi de hem inanc iman ve Tanri bilimi hem de insan eylemleri ameli yonlerini fikhin icinde mutalaa eder Bu sebeple Maturidi fikihta akila kiyas a onem veren ve fikih tarihinde Ehl i Re y diye anilan gruba dahildir Daha sonralari dinin furuuna ikinci derecede onemli olan ameli hayata dunyada yapilan eylemlere ait bilgi ve kararlari kapsayan bilim dalinin adi olmustur Maturidi fikih alaninda bagimsiz hareket eden bir muctehid degil Hanefi mezhebinin alimidir ve goruslerini hep bu cerceveye sokmustur Ebu Hanife de oldugu gibi o na gore de bilgi edinme yollari nakil duyular ve akil dir Fikhin kaynaklari da Kitap yani Kur an Sunnet Hadis Icma kiyas istihsan guzel bulma begenme gecmis seriat sahabe sozleri dir Mufessirligi Maturidi nin tefsirle ilgili mufassal bir eseri vardir Bu eserin adini Katip Celebi Te vilat ul Maturidiyyeti fi Beyani Usuli Ehli s Sunneti ve Usul it Tevhid adiyla verir Eserini Te vilatu Ehl is Sunneh adiyla ananlar da vardir Biz kisaca Te vilat adini kullanacak belli basli ozellikleri uzerinde duracagiz Maturidi ye gore dinin ogrenilmesinde basvurulacak vasitalar iki olup biri digeri de akil dir Nakil in basinda Kur an gelmektedir Kur an dan dinin bilinmesi konusunda Maturidi nin Selefiyye den Mutezile den ve filozoflardandan ayrilan bir metodu vardir demistik Filozoflar icin gercek akil ile bilinir ve bulunur Maturidi Kur an in tefsiri ile ilgili olarak bizlere biraktigi Te vilat ul Kur an adli tefsir kitabinda ilk defa nu kullanmistir Ancak Maturidi bu Kur an tefsirinde tefsir kelimesini degil te vil kelimesini kullanmistir O na gore tefsir Allah in kelamindan murad edilen sey hakkinda kesinlikle hukum vermektir Fakat te vil kelimenin lafzin ihtimallerinden birini tercih etmektir Burada Allah i sahit gosterme ve kendi goruslerini Allah in muradi gibi sanmaya yer yoktur Temelde mutlaklik degil gorecelik soz konusudur Maturidi nin tefsirinde izledigi yolu M Ragip Imamoglu ve Yrd Doc Dr Muhammed Eroglu nun calismalarindan ozetle sunarsak Maturidi ayetleri ayetle tefsir etmis ve bu metodu yaygin bicimde kullanmistir Ayeti ayetle tefsir ederken ayetler arasinda iliski kurmus asilsiz haberlerden rivayetlerden kacinmistir Kiraat ve mushaf farklariyla tefsir yapmistir Ayetleri hadislerden yararlanarak tefsir etmistir Ancak hadislerin sihhati uzerinde titizlikle durmustur Ayetlerin lugat anlamlarina basvurulmustur Siirlere az yer verilmisitir Arapca olmayip da Araplasmis muarreb kelimeleri de tefsir eder Belagat duzgun anlatim san ati retorik bilimine hakimiyeti gorulmektedir Ayetlerin nuzul inis sebeplerine yer verilmis ve onlardan yararlanilmistir Nuzul sebepleri ile hukumle sebep arasinda iliski kurmustur Gramer tahlilleri cok azdir Hanefi mezhebine bagli oldugu icin ahkam ayetlerinin tevilinde Hanefiligin esaslarini on planda tutmustur Imam Maturidi Turbesi ve KabriImam Maturidi nin kabri Imam Maturidi nin turbesiAyrica bakinizKelam Islam felsefesi Itikadi MezheplerBibliyografyaAhmet Vehbi Ecer Buyuk Turk Alimi Maturidi Amiran Kutkan Turk Milletinin Manevi Kaynaklari Sonmez Kutlu Imam Maturidi ve Maturidilik Abdullah Manaz Dunyada ve Turkiye de Siyasi Islamcilik Hanifi Ozcan Maturidi de Bilgi Problemi Hilmi Ziya Ulken Millet ve Tarih Suuru M Sait Yazicioglu Maturidi ve Nesefi ye gore Insan Hurriyeti Kavrami Ali Duman Imam Maturidi Hayati Eserleri ve Islam Dusuncesindeki Yeri Hikmet Yurdu Dusunce Yorum Sosyal Bilimler Arastirma Dergisi www hikmetyurdu com Yil 2 S 4 109 126 Kaynakca a b Muhammed Ebu Zehra Islam da Siyasi ve I tikadi Mezhepler Tarihi s 236 Ethem Ruhi Figlali ve Osman Eskicioglu Tercumesi Yagmur Yayinlari Istanbul 1970 TDV Islam Ansiklopedisi 3 Agustos 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 6 Mart 2021