Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde konu hakkında evrensel bir bakış açısı yansıtmamaktadır. (Ağustos 2020) |
Çam fıstığı (Güner içi), fıstık çamının (Pinus pinea) kozalaklarından çıkarılan sert kabukların kırılması sonucu elde edilen ve besin değeri oldukça yüksek bir besin maddesidir. Bütün Akdeniz ülkelerinden yetişen bu ağaç şemsiye görünümünde 20 m'ye boylanabilen geniş tepeli bir çam türüdür. Kozalak üretimi 20 yaşından sonra başlar.
Yenilebilir ve yüksek ticari değeri olan bir tohumdur. Türkiye'de Aydın, Muğla ile İzmir illerinde üretimi yaygın olarak yapılmaktadır. Aydın iline bağlı Koçarlı ilçesinde Türkiye'deki ortalama çam fıstığı üretiminin %50'si yapmaktadır. Koçarlı ilçesinde geleneksel olarak her yıl çam fıstığı festivalleri düzenlenmektedir. Ayrıca Aydın'da ilçe ve kırsal köylerinde birden fazla çam fıstığı işleme tesisleri bulunmaktadır. İzmir ilinin Bergama ilçesinde de çam fıstığı üretimi yapılmaktadır. Fakat son zamanlarda çam ağaçlarında oluşan hastalık ve iklim değişikliğinden dolayı üretim ve verim düşmüştür.
Türk mutfağında pilav, dolma ve helvanın bir malzemesi olarak kullanılır.
Üretimi
Fıstık çamının kozalakları olgunlaşınca ağaçtan bir sopa yardımıyla düşürülür ve güneş alan bir yerde serilir. Kozalaklar sıcağın yardımıyla açılarak içindeki tohumlar dışarı çıkarılır. Tohumlar suda yumuşatılarak içindeki fıstığın ayrılması sağlanır. Tohumu kaplayan ince zar temizlenir ve son olarak fıstık kurutulur. Kurutulan fıstıktan çıkan fıstıklar çuvallanıp satışa hazır hale getirilir.
Çeşitler
Türkiye'de çam fıstığı Türk Standartları Enstitüsü tarafından 3 tipe ayrılmıştır.
- Kozak tipi, yumuşak, iri ve dolgun gövdeli
- Aydın tipi, iri-ufak ve az dolgun gövdeli
- Maraş tipi, uzun ince ve gevrek
Diğer türler ve coğrafi dağılımları
Fıstık çamı dışında dünyada bazı Pinus cinsi üyelerinden de çam fıstığı elde edilmektedir. Asya'da iki çam türünden geniş ölçüde fıstık çamı hasat edilir, Kuzeydoğu Asya'da (Pinus koraiensis) ve Batı Himalaya'daki (Pinus gerardiana). Diğer dört tür ise az miktarda üretilir bunlar: Sibirya çamı (Pinus sibirica), (Pinus pumila), (Pinus armandii) ve (Pinus bungeana).
Kuzey Amerika'da üç ana tür; (Pinus edulis), (Pinus monophylla) ve (Pinus cembroides) sıklıkla çam fıstığı üretimi için yetiştirilir. diğer bilinen türler (Pinus sabineana) (Pinus torreyana) ve (Pinus lambertiana).
Kaynakça
- ^ "Aydın Koçarlı, Çam Fıstığıyla Yüz Güldürüyor". Haberler.com. 18 Mayıs 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ağustos 2020.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde konu hakkinda evrensel bir bakis acisi yansitmamaktadir Maddeyi gelistirerek ve sorunu tartisma sayfasinda tartisarak maddenin evrensellesmesini saglayabilirsiniz Agustos 2020 Cam fistigi Guner ici fistik caminin Pinus pinea kozalaklarindan cikarilan sert kabuklarin kirilmasi sonucu elde edilen ve besin degeri oldukca yuksek bir besin maddesidir Butun Akdeniz ulkelerinden yetisen bu agac semsiye gorunumunde 20 m ye boylanabilen genis tepeli bir cam turudur Kozalak uretimi 20 yasindan sonra baslar Fistik cami kozalagi Yenilebilir ve yuksek ticari degeri olan bir tohumdur Turkiye de Aydin Mugla ile Izmir illerinde uretimi yaygin olarak yapilmaktadir Aydin iline bagli Kocarli ilcesinde Turkiye deki ortalama cam fistigi uretiminin 50 si yapmaktadir Kocarli ilcesinde geleneksel olarak her yil cam fistigi festivalleri duzenlenmektedir Ayrica Aydin da ilce ve kirsal koylerinde birden fazla cam fistigi isleme tesisleri bulunmaktadir Izmir ilinin Bergama ilcesinde de cam fistigi uretimi yapilmaktadir Fakat son zamanlarda cam agaclarinda olusan hastalik ve iklim degisikliginden dolayi uretim ve verim dusmustur Turk mutfaginda pilav dolma ve helvanin bir malzemesi olarak kullanilir UretimiFistik caminin kozalaklari olgunlasinca agactan bir sopa yardimiyla dusurulur ve gunes alan bir yerde serilir Kozalaklar sicagin yardimiyla acilarak icindeki tohumlar disari cikarilir Tohumlar suda yumusatilarak icindeki fistigin ayrilmasi saglanir Tohumu kaplayan ince zar temizlenir ve son olarak fistik kurutulur Kurutulan fistiktan cikan fistiklar cuvallanip satisa hazir hale getirilir CesitlerTurkiye de cam fistigi Turk Standartlari Enstitusu tarafindan 3 tipe ayrilmistir Kozak tipi yumusak iri ve dolgun govdeli Aydin tipi iri ufak ve az dolgun govdeli Maras tipi uzun ince ve gevrekDiger turler ve cografi dagilimlariFistik cami disinda dunyada bazi Pinus cinsi uyelerinden de cam fistigi elde edilmektedir Asya da iki cam turunden genis olcude fistik cami hasat edilir Kuzeydogu Asya da Pinus koraiensis ve Bati Himalaya daki Pinus gerardiana Diger dort tur ise az miktarda uretilir bunlar Sibirya cami Pinus sibirica Pinus pumila Pinus armandii ve Pinus bungeana Kuzey Amerika da uc ana tur Pinus edulis Pinus monophylla ve Pinus cembroides siklikla cam fistigi uretimi icin yetistirilir diger bilinen turler Pinus sabineana Pinus torreyana ve Pinus lambertiana Kaynakca Aydin Kocarli Cam Fistigiyla Yuz Gulduruyor Haberler com 18 Mayis 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Agustos 2020