Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yılın yalnızca belirli zamanlarında başarı ile çiftleşen hayvan türleri mevsimsel üreme özelliğine sahiptir. Yılın belirli zamanları, ortam sıcaklığı, besine ve suya ulaşılabilirlik ve diğer türlerin avlanma davranışlarında değişiklik gibi faktörler nedeniyle yavruların hayatta kalma şansının en uygun düzeyde olmasına olanak verir. Bu türlerde cinsel ilgi ve davranışlar yalnızca bu dönemde ortaya çıkar ve karşılık bulur. Mevsimsel üreme özelliğine sahip hayvanların dişileri yalnızca "kızıştığında" ya da doğurgan olup erkeği kabul edebildiğinde bir ya da daha fazla östrus hâline girer. Yılın diğer dönemlerinde ise cinsel döngülerinde östrus dışı hâlde kalırlar. Mevsimsel üreme özelliğine sahip hayvanların erkeklerinde yıl içinde döneme göre testosteron düzeylerinde, testis ağırlığında ve fertilitede değişiklikler sergileyebilirler.
Çevrelerindeki koşullar uygun olduğunda üreyen hayvanlar özelliğine sahip iken, insanlar gibi tüm yıl boyunca üreyebilenler ise özelliğine sahiptir.
Mevsimsel üreme zamanlaması
Üreme mevsimini çeşitli değişkenler etkileyebilir. Zamanlamada en önemli etkilerden biri besin bulunabilirliğidir. Organizmalar genellikle stresli üreme olaylarını besin bulunabilirliliği ile aynı zamana denk getirirler. Ancak diğer faktörlerin önemi ve bu genellemenin geçersizliği nedeniyle bu her zaman doğru değildir. Örneğin yüksek enlemlerde üreyen türler için üreme esnasında değil ama üremeden önce besin bulunabilirliği daha önemlidir. Diğer faktörler de önem taşır. Örneğin sık sık avlanan türler avcı yoğunluğunun en yüksek noktaya erişmesinden farklı zamanlarda üremelerini gerçekleştirebilirler.
Fizyoloji
Hormon düzenleme işlevi nedeniyle üremede merkezi kontrolun hipotalamus olduğu kabul edilir. Dolayısıyla üremeye ne zaman hazır olunacağını belirleyen faktörler bu dokuyu etkiler. Bu özellikle (GnRH) üretiminde olan değişikliklerle düzenlenir. Hipofize geçen GnRH, üreme işlevi ve davranışları için çok önemli olan hipofiz hormonları, LH ve FSH gonadotropinlerinin kan akışına salgılanmasını sağlar. Gonadotropin salgılanmasındaki değişiklik dişilerde östrus dışı hâlin sonlanmasını başlatır.
Gün uzunluğu
Mevsimsel üremeye hazırlık günün uzunluğu ile oldukça bağlantılı olarak düzenlenir (fotoperiyodizm.) Fotoperiyod muhtemelen epifiz tarafından melatonin salgılanmasını değiştirerek hipotalamusta GnRH salgılanmasını sağlamaktadır.
Dolayısıyla mevsimsel üreme özelliğine sahip türler fertilite dönemlerine göre gruplara ayrılabilir. "Uzun günlerde üreyen" hayvanların dişileri ilkbaharda günler uzadığında östrus hâline gelirken sonbahar ve kış aylarında östrus dışı hâle geçer. Uzun günlerde üreyen hayvanlar arasında örnek olarak halka kuyruklu makiler, atlar, hamsterlar, dağ sıçanları ve vizonlar gösterilebilir. "Kısa günlerde üreyen" hayvanların dişileri ise sonbaharda günler kısaldığında östrus hâline geçerken ilkbahar ve yaz aylarında östrus dışı hâle geçerler. SOnbaharda gün ışığının azalması retina sinirlerinin ateşlemesi azaltır, bu nedenle üst servikal sinir düğümünün uyarımı azalır, bu da epifizin inhibisyonunu azaltır ve sonucunda melatonin salgılanmasında artış olur. Melatonin artışı GnRH artışını, o da üreme döngüsünü uyaran LH ve FSH artışını tetikler.
Kaynakça
- ^ Prendergast, B. J. (2005). "Internalization of seasonal time". Horm. Behav. 48 (5). ss. 503-511. doi:10.1016/j.yhbeh.2005.05.013. (PMID) 16026787.
- ^ Johnson, A.D. (1970). Development, Anatomy, and Physiology. Academic Press. ISBN . 14 Eylül 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Mayıs 2020.
- ^ a b Lehman, M. N.; Goodman, R. L.; Karsch, F. J.; Jackson, G. L.; Berriman, S. J.; Jansen, H. T. (1997). "The GnRH System of Seasonal Breeders: Anatomy and Plasticity". Brain Res. Bull. 44 (4). ss. 445-457. doi:10.1016/S0361-9230(97)00225-6. (PMID) 9370210.
- ^ Williams, Cory T.; Klaassen, Marcel; Barnes, Brian M.; Buck, C. Loren; Arnold, Walter; Giroud, Sylvain; Vetter, Sebastian G.; Ruf, Thomas (2017). "Seasonal reproductive tactics: annual timing and the capital-to-income breeder continuum". Philosophical Transactions of the Royal Society B: Biological Sciences. 372 (1734). s. 20160250. doi:10.1098/rstb.2016.0250. ISSN 0962-8436. (PMC) 5647277 $2. (PMID) 28993494.
- ^ "An Overview of the Hypothalamus". EndocrineWeb. 2 Şubat 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 26 Ocak 2017.
- ^ L. Senger, Phillip (2005). Pathways to Pregnancy and Parturition (2. gözden geçirilmiş bas.). s. 154.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Yilin yalnizca belirli zamanlarinda basari ile ciftlesen hayvan turleri mevsimsel ureme ozelligine sahiptir Yilin belirli zamanlari ortam sicakligi besine ve suya ulasilabilirlik ve diger turlerin avlanma davranislarinda degisiklik gibi faktorler nedeniyle yavrularin hayatta kalma sansinin en uygun duzeyde olmasina olanak verir Bu turlerde cinsel ilgi ve davranislar yalnizca bu donemde ortaya cikar ve karsilik bulur Mevsimsel ureme ozelligine sahip hayvanlarin disileri yalnizca kizistiginda ya da dogurgan olup erkegi kabul edebildiginde bir ya da daha fazla ostrus haline girer Yilin diger donemlerinde ise cinsel dongulerinde ostrus disi halde kalirlar Mevsimsel ureme ozelligine sahip hayvanlarin erkeklerinde yil icinde doneme gore testosteron duzeylerinde testis agirliginda ve fertilitede degisiklikler sergileyebilirler Cevrelerindeki kosullar uygun oldugunda ureyen hayvanlar ozelligine sahip iken insanlar gibi tum yil boyunca ureyebilenler ise ozelligine sahiptir Mevsimsel ureme zamanlamasiUreme mevsimini cesitli degiskenler etkileyebilir Zamanlamada en onemli etkilerden biri besin bulunabilirligidir Organizmalar genellikle stresli ureme olaylarini besin bulunabilirliligi ile ayni zamana denk getirirler Ancak diger faktorlerin onemi ve bu genellemenin gecersizligi nedeniyle bu her zaman dogru degildir Ornegin yuksek enlemlerde ureyen turler icin ureme esnasinda degil ama uremeden once besin bulunabilirligi daha onemlidir Diger faktorler de onem tasir Ornegin sik sik avlanan turler avci yogunlugunun en yuksek noktaya erismesinden farkli zamanlarda uremelerini gerceklestirebilirler FizyolojiHormon duzenleme islevi nedeniyle uremede merkezi kontrolun hipotalamus oldugu kabul edilir Dolayisiyla uremeye ne zaman hazir olunacagini belirleyen faktorler bu dokuyu etkiler Bu ozellikle GnRH uretiminde olan degisikliklerle duzenlenir Hipofize gecen GnRH ureme islevi ve davranislari icin cok onemli olan hipofiz hormonlari LH ve FSH gonadotropinlerinin kan akisina salgilanmasini saglar Gonadotropin salgilanmasindaki degisiklik disilerde ostrus disi halin sonlanmasini baslatir Gun uzunlugu Mevsimsel uremeye hazirlik gunun uzunlugu ile oldukca baglantili olarak duzenlenir fotoperiyodizm Fotoperiyod muhtemelen epifiz tarafindan melatonin salgilanmasini degistirerek hipotalamusta GnRH salgilanmasini saglamaktadir Dolayisiyla mevsimsel ureme ozelligine sahip turler fertilite donemlerine gore gruplara ayrilabilir Uzun gunlerde ureyen hayvanlarin disileri ilkbaharda gunler uzadiginda ostrus haline gelirken sonbahar ve kis aylarinda ostrus disi hale gecer Uzun gunlerde ureyen hayvanlar arasinda ornek olarak halka kuyruklu makiler atlar hamsterlar dag sicanlari ve vizonlar gosterilebilir Kisa gunlerde ureyen hayvanlarin disileri ise sonbaharda gunler kisaldiginda ostrus haline gecerken ilkbahar ve yaz aylarinda ostrus disi hale gecerler SOnbaharda gun isiginin azalmasi retina sinirlerinin ateslemesi azaltir bu nedenle ust servikal sinir dugumunun uyarimi azalir bu da epifizin inhibisyonunu azaltir ve sonucunda melatonin salgilanmasinda artis olur Melatonin artisi GnRH artisini o da ureme dongusunu uyaran LH ve FSH artisini tetikler Kaynakca Prendergast B J 2005 Internalization of seasonal time Horm Behav 48 5 ss 503 511 doi 10 1016 j yhbeh 2005 05 013 PMID 16026787 Johnson A D 1970 Development Anatomy and Physiology Academic Press ISBN 0 12 386601 4 14 Eylul 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Mayis 2020 a b Lehman M N Goodman R L Karsch F J Jackson G L Berriman S J Jansen H T 1997 The GnRH System of Seasonal Breeders Anatomy and Plasticity Brain Res Bull 44 4 ss 445 457 doi 10 1016 S0361 9230 97 00225 6 PMID 9370210 Williams Cory T Klaassen Marcel Barnes Brian M Buck C Loren Arnold Walter Giroud Sylvain Vetter Sebastian G Ruf Thomas 2017 Seasonal reproductive tactics annual timing and the capital to income breeder continuum Philosophical Transactions of the Royal Society B Biological Sciences 372 1734 s 20160250 doi 10 1098 rstb 2016 0250 ISSN 0962 8436 PMC 5647277 2 PMID 28993494 An Overview of the Hypothalamus EndocrineWeb 2 Subat 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 26 Ocak 2017 L Senger Phillip 2005 Pathways to Pregnancy and Parturition 2 gozden gecirilmis bas s 154