Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Zihin felsefesinde, Zihin-beden düalizmi,zihinsel işlevlerin fiziksel olmadığı ya da zihin ve bedenin ayrılabilir olduğu görüşüdür. Buradan hareketle, zihin-madde ilişkisi ve özne-nesne ilişkisi hakkında bazı görüşler öne sürer. Zihin-beden problemi konusunda fizikalizm ve ile karşıtlık gösterir.
Aristo, Eflatun'un çok ruhlu görüşünü benimsemiş ve buna ek olarak bitkiler, hayvanlar ve insanlar arasında hiyerarşik bir sıra oluşturmuştur: üçünün de sahip olduğu besleyici bir büyüme ve yaşam ruhu; hayvanlar ve insanların sahip olduğu acıyı, zevki ve arzuyu algılayıcı ruh; sadece insanlara özgü olan akıl ruhu. Bu görüşe göre, ruh, yaşayan bir canlının hilomorfik cismidir. Hiyarerşinin her basamağı kendinden alttaki ruhlardan oluşur. Aristo'ya göre ilk iki ruh, vücuda aittir ve canlının ölmesiyle yok olur. Öte yandan düşünen zihin ölümsüz ve süreklidir. Eflatun'a göreyse, ruh bedene bağlı değildir ve yeni bir bedene göç edebilir.
Düalizm René Descartes'ın zihni maddesel ve dolayısıyla uzaysal olmayan bir töz olarak tanımladığı düşüncelerle yakından ilişkilidir. Descartes zihni bilinç ve öz farkındalık ile eşleştirmiş, bunu da beyinden ayrımlamıştır. Bu nedenle, zihin-beden problemini bugünkü şekliyle ifade eden ilk felsefecidir. Düalizm, monizmin çeşitli türleriyle zıtlık gösterir. Töz düalizmi materyalizmin her biçimiyle zıtlaşırken, özgülük düalizminin materyalizmle ya da indirgemeci olmayan fizikalizmle benzeştiği söylenebilir.
Çeşitleri
Ontolojik düalizme göre zihin-beden ayrımı üç düzeyde olabilir:
- Töz düalizmi zihin ve maddenin öz itibarıyla farklı temelleri olduğunu savunur.
- Özgülük düalizmine göre ontolojik ayrım zihin ve maddenin özelliklerinden kaynaklanır (bkz. belirimcilik).
- Yüklem düalizmi zihinsel yüklemlerin maddesel yüklemlere indirgenemeyeceğini öne sürer.
Tözsel ya da Kartezyen düalizm
Kartezyen düalizm ya da töz düalizminin en bilinen savunucusu René Descartes, özleri ikiye ayırır: zihinsel ve fiziksel. Bu felsefe, zihnin vücut dışında var olabileceğini ve vücudun kendi başına düşünemeyeceğini önerir. Töz düalizmi, meşhur zihin-beden problemini ilk defa ortaya çıkardığı için tarihsel öneme sahiptir. Filozofik konum itibarıyla ölümsüz ruhların, maddesel olmayan bir dünyada var olduğunu öne süren birçok teolojiyle uyum gösterir. Töz dualizminin çağdaş tartışmalarında ortaya konulan düalist duruşlar Dekart'ın duruşu kadar radikal değildir: örneğin, 'in savunduğu Belirim Düalizmi (İng. Emergent Dualism),evrimsel biyoloji ile uyumlu olması açısından bazı filozoflara daha çekici gelir.
Özgülük düalizmi
Bu yaklaşıma göre ontolojik farklılaşmanın sebebi zihin ve maddenin özelliklerinden öte gelir. Bilinç, ontolojik olarak nörobiyolojiye ve fiziğe indirgenemez. Madde uygun biçimde bir araya gelirse (örn. insan vücudunun bir araya gelişi) zihinsel özellikler belirebilir. Dolayısıyla, özgülük düalizmi belirimci materyalizmin bir alt dalıdır. Ne var ki, hangi görüşlerin özgülük düalizmine dahil olduğu bir tartışma konusudur. Özgülük düalizminin, bağımsız sınıflandırmayı dahi içeren çeşitli yorumları vardır.
İndirgemeyici fizikalizm, tüm zihinsel durumların fizikel durumlara nedensel olarak indirgenebileceğini iddia eden bir çeşit özgülük düalizmidir. Bunu savunan savlardan biri Donald Davidson'un ifade ettiği : Buna göre zihinsel olaylar fiziksel olaylara eştir, ancak zihinsel olaylar arasındaki ilişkiler katı fiziksel kanunlarıyla açıklanamaz. Bir başka sav, John Searle tarafından ortaya konulan . Searle'a göre, zihin durumları fizik durumlarına ontolojik olarak indirgenemese de, nedensel olarak indirgenebilir. Kendisi de, görüşlerinin birçokları tarafından özgülük düalistlerininkine benzetildiğini kabul etmiş, ancak karşılaştırmanın yanıltıcı olduğunu söylemiştir.
Yüklem düalizmi
Yüklem düalizmi Donald Davidson ve Jerry Fodor gibi filozofları tarafından benimsenmiştir. Bu yaklaşıma göre, her ne kadar tözler ve tözlere ait özgülükler tek bir ontolojik kategoriye (genellikle maddesel) ait olsa da, bizim zihin olaylarını anlatırken kullandığımız yüklemler doğal dillerdeki maddesel yüklemlere indirgenemez (bunlarla anlatılamaz). Bir diğer deyişle yüklem düalizmi, günlük dilde kullandığımız inanmak, arzulamak, düşünmek ve duygulanmak gibi dolaylı yüklemlerin, ifade ettikleri varlıklar aslında var olmadığı için hem bilim dilinden hem de günlük dilden zamanla silineceğini savunan yüklem monizmi görüşünün tam tersidir. Yüklem düalistleri "halk psikoloji"sinin ve onun tüm önermesel duruşlarının insanın zihinsel hal ve davranışlarını anlamanın ve ifade etmenin vazgeçilmez bir parçası olduğuna inanır.
Notlar
- ^ Kaynaklarda zihin yerine ruh ya da nefs terimleri de kullanılmıştır.
Kaynakça
- ^ Durakoğlu, Abdullah (2012). "Descartes ve Searle'de Zihin Problemi" (PDF). FLSF (Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi), 13. ss. 187-200. 8 Haziran 2020 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 8 Haziran 2020.
- ^ Çelebi, Vedat (1 Temmuz 2015). "GILBERT RYLE'IN DÜALİZM ELEŞTİRİSİ VE KATEGORİ HATASI SAPTAMASI". Temaşa Erciyes Üniversitesi Felsefe Bölümü Dergisi, 3. ss. 138-157. ISSN 2148-371X. 8 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Haziran 2020.
- ^ Bayraktar, Levent (2003). "BERGSON'DA RUH-BEDEN İLİŞKİSİ". 8 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Haziran 2020.
- ^ Ovacık, Zübeyir (30 Haziran 2015). "Din Tabiidir". Mütefekkir. 2 (3). ss. 245-255. doi:10.30523/mutefekkir.130257. ISSN 2148-5631. 8 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Haziran 2020.
- ^ Doğan, Mehtap (2018). "İbn Sînâ Metafiziğinde Nefs-Beden Düalizmi Üzerine Bir Zihin Felsefesi Değerlendirmesi". İlahiyat Tetkikleri Dergisi. 1 (49). ss. 161-184. ISSN 2458-7508. 8 Haziran 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Haziran 2020.
- ^ a b c d e f Hart, W. D. (1996) "Dualism", in A Companion to the Philosophy of Mind, ed. Samuel Guttenplan, Oxford: Blackwell, pp. 265-7.
- ^ a b Crane, Tim; Patterson, Sarah (2001). "Introduction". History of the Mind-Body Problem. ss. 1-2.
the assumption that mind and body are distinct (essentially, dualism)
- ^ Aristotle (y. MÖ 4. yüzyıl ortaları) De Anima, ed. R.D. Hicks, Cambridge: Cambridge University Press, 1907; Books II-III trans. D.W. Hamlyn, Clarendon Aristotle Series, Oxford: Oxford University Press, 1968.
- ^ Aristotle (y. MÖ 4. yüzyıl ortaları) Metafizik (Metaphysica), ed. W.D. Ross, Oxford: Oxford University Press, 1924, 2 vols; Books IV-VI, trans. C.A. Kirwan, Clarendon Aristotle Series, Oxford: Oxford University Press, 1971; Books VII-VIII trans. D. Bostock, Clarendon Aristotle Series, Oxford: Oxford University Press, 1994; Books XIII-XIV trans. Julia Annas, Clarendon Aristotle Series, Oxford: Oxford University Press, 1976.
- ^ "Algılayıcı ruh bedenden ayrı bulunmaz, ancak zeka ayrıdır." Aristotle, De Anima III, 4, 429b3
- ^ "Ne zaman ki zihin mevcut koşullarından kurtulur, o zaman yalnız kendisi gibi görünür: sadece o ölümsüz ve ebedidir." Aristotle, De Anima, III, 5, 430a22
- ^ Plato (390s-347 BC) Platonis Opera, vol. 1, Euthyphro, Apologia Socratis, Crito, Phaedo, Cratylus, Theaetetus, Sophistes, Politicus, ed. E.A. Duke, W.F. Hicken, W.S.M. Nicoll, D.B. Robinson and J.C.G. Strachan, Oxford: Clarendon Press, 1995.
- ^ a b Robinson, Howard, "Dualism", The Stanford Encyclopedia of Philosophy (Fall 2003 Edition), ed. Edward N. Zalta, http://plato.stanford.edu/archives/fall2003/entries/dualism/ 8 Ağustos 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde ..
- ^ Descartes, R. (1641) Meditations on First Philosophy, in The Philosophical Writings of René Descartes, trans. by J. Cottingham, R. Stoothoff and D. Murdoch, Cambridge: Cambridge University Press, 1984, vol. 2, pp. 1-62.
- ^ Hasker, William. (2015). Emergent Self. Cornell University Press. ISBN . OCLC 985885787.
- ^ a b Searle, John (1983) "Why I Am Not a Property Dualist", "Archived copy". 10 Aralık 2006 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 8 Mart 2007..
- ^ Donald Davidson (1980) Essays on Actions and Events, Oxford University Press. .
- ^ Fodor, Jerry (1968) Psychological Explanation, Random House. .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Zihin felsefesinde Zihin beden dualizmi zihinsel islevlerin fiziksel olmadigi ya da zihin ve bedenin ayrilabilir oldugu gorusudur Buradan hareketle zihin madde iliskisi ve ozne nesne iliskisi hakkinda bazi gorusler one surer Zihin beden problemi konusunda fizikalizm ve ile karsitlik gosterir Rene Descartes in dualizm cizimi Gozlemler algi organlari araciligiyla beyindeki epifize yollanir ve oradan da maddesel olmayan ruha gecer Aristo Eflatun un cok ruhlu gorusunu benimsemis ve buna ek olarak bitkiler hayvanlar ve insanlar arasinda hiyerarsik bir sira olusturmustur ucunun de sahip oldugu besleyici bir buyume ve yasam ruhu hayvanlar ve insanlarin sahip oldugu aciyi zevki ve arzuyu algilayici ruh sadece insanlara ozgu olan akil ruhu Bu goruse gore ruh yasayan bir canlinin hilomorfik cismidir Hiyarersinin her basamagi kendinden alttaki ruhlardan olusur Aristo ya gore ilk iki ruh vucuda aittir ve canlinin olmesiyle yok olur Ote yandan dusunen zihin olumsuz ve sureklidir Eflatun a goreyse ruh bedene bagli degildir ve yeni bir bedene goc edebilir Dualizm Rene Descartes in zihni maddesel ve dolayisiyla uzaysal olmayan bir toz olarak tanimladigi dusuncelerle yakindan iliskilidir Descartes zihni bilinc ve oz farkindalik ile eslestirmis bunu da beyinden ayrimlamistir Bu nedenle zihin beden problemini bugunku sekliyle ifade eden ilk felsefecidir Dualizm monizmin cesitli turleriyle zitlik gosterir Toz dualizmi materyalizmin her bicimiyle zitlasirken ozguluk dualizminin materyalizmle ya da indirgemeci olmayan fizikalizmle benzestigi soylenebilir CesitleriOntolojik dualizme gore zihin beden ayrimi uc duzeyde olabilir Toz dualizmi zihin ve maddenin oz itibariyla farkli temelleri oldugunu savunur Ozguluk dualizmine gore ontolojik ayrim zihin ve maddenin ozelliklerinden kaynaklanir bkz belirimcilik Yuklem dualizmi zihinsel yuklemlerin maddesel yuklemlere indirgenemeyecegini one surer Tozsel ya da Kartezyen dualizm Kartezyen dualizm ya da toz dualizminin en bilinen savunucusu Rene Descartes ozleri ikiye ayirir zihinsel ve fiziksel Bu felsefe zihnin vucut disinda var olabilecegini ve vucudun kendi basina dusunemeyecegini onerir Toz dualizmi meshur zihin beden problemini ilk defa ortaya cikardigi icin tarihsel oneme sahiptir Filozofik konum itibariyla olumsuz ruhlarin maddesel olmayan bir dunyada var oldugunu one suren bircok teolojiyle uyum gosterir Toz dualizminin cagdas tartismalarinda ortaya konulan dualist duruslar Dekart in durusu kadar radikal degildir ornegin in savundugu Belirim Dualizmi Ing Emergent Dualism evrimsel biyoloji ile uyumlu olmasi acisindan bazi filozoflara daha cekici gelir Ozguluk dualizmi Bu yaklasima gore ontolojik farklilasmanin sebebi zihin ve maddenin ozelliklerinden ote gelir Bilinc ontolojik olarak norobiyolojiye ve fizige indirgenemez Madde uygun bicimde bir araya gelirse orn insan vucudunun bir araya gelisi zihinsel ozellikler belirebilir Dolayisiyla ozguluk dualizmi belirimci materyalizmin bir alt dalidir Ne var ki hangi goruslerin ozguluk dualizmine dahil oldugu bir tartisma konusudur Ozguluk dualizminin bagimsiz siniflandirmayi dahi iceren cesitli yorumlari vardir Indirgemeyici fizikalizm tum zihinsel durumlarin fizikel durumlara nedensel olarak indirgenebilecegini iddia eden bir cesit ozguluk dualizmidir Bunu savunan savlardan biri Donald Davidson un ifade ettigi Buna gore zihinsel olaylar fiziksel olaylara estir ancak zihinsel olaylar arasindaki iliskiler kati fiziksel kanunlariyla aciklanamaz Bir baska sav John Searle tarafindan ortaya konulan Searle a gore zihin durumlari fizik durumlarina ontolojik olarak indirgenemese de nedensel olarak indirgenebilir Kendisi de goruslerinin bircoklari tarafindan ozguluk dualistlerininkine benzetildigini kabul etmis ancak karsilastirmanin yaniltici oldugunu soylemistir Yuklem dualizmi Yuklem dualizmi Donald Davidson ve Jerry Fodor gibi filozoflari tarafindan benimsenmistir Bu yaklasima gore her ne kadar tozler ve tozlere ait ozgulukler tek bir ontolojik kategoriye genellikle maddesel ait olsa da bizim zihin olaylarini anlatirken kullandigimiz yuklemler dogal dillerdeki maddesel yuklemlere indirgenemez bunlarla anlatilamaz Bir diger deyisle yuklem dualizmi gunluk dilde kullandigimiz inanmak arzulamak dusunmek ve duygulanmak gibi dolayli yuklemlerin ifade ettikleri varliklar aslinda var olmadigi icin hem bilim dilinden hem de gunluk dilden zamanla silinecegini savunan yuklem monizmi gorusunun tam tersidir Yuklem dualistleri halk psikoloji sinin ve onun tum onermesel duruslarinin insanin zihinsel hal ve davranislarini anlamanin ve ifade etmenin vazgecilmez bir parcasi olduguna inanir Notlar Kaynaklarda zihin yerine ruh ya da nefs terimleri de kullanilmistir Kaynakca Durakoglu Abdullah 2012 Descartes ve Searle de Zihin Problemi PDF FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi 13 ss 187 200 8 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 8 Haziran 2020 Celebi Vedat 1 Temmuz 2015 GILBERT RYLE IN DUALIZM ELESTIRISI VE KATEGORI HATASI SAPTAMASI Temasa Erciyes Universitesi Felsefe Bolumu Dergisi 3 ss 138 157 ISSN 2148 371X 8 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Haziran 2020 Bayraktar Levent 2003 BERGSON DA RUH BEDEN ILISKISI 8 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Haziran 2020 Ovacik Zubeyir 30 Haziran 2015 Din Tabiidir Mutefekkir 2 3 ss 245 255 doi 10 30523 mutefekkir 130257 ISSN 2148 5631 8 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Haziran 2020 Dogan Mehtap 2018 Ibn Sina Metafiziginde Nefs Beden Dualizmi Uzerine Bir Zihin Felsefesi Degerlendirmesi Ilahiyat Tetkikleri Dergisi 1 49 ss 161 184 ISSN 2458 7508 8 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Haziran 2020 a b c d e f Hart W D 1996 Dualism in A Companion to the Philosophy of Mind ed Samuel Guttenplan Oxford Blackwell pp 265 7 a b Crane Tim Patterson Sarah 2001 Introduction History of the Mind Body Problem ss 1 2 the assumption that mind and body are distinct essentially dualism Aristotle y MO 4 yuzyil ortalari De Anima ed R D Hicks Cambridge Cambridge University Press 1907 Books II III trans D W Hamlyn Clarendon Aristotle Series Oxford Oxford University Press 1968 Aristotle y MO 4 yuzyil ortalari Metafizik Metaphysica ed W D Ross Oxford Oxford University Press 1924 2 vols Books IV VI trans C A Kirwan Clarendon Aristotle Series Oxford Oxford University Press 1971 Books VII VIII trans D Bostock Clarendon Aristotle Series Oxford Oxford University Press 1994 Books XIII XIV trans Julia Annas Clarendon Aristotle Series Oxford Oxford University Press 1976 Algilayici ruh bedenden ayri bulunmaz ancak zeka ayridir Aristotle De Anima III 4 429b3 Ne zaman ki zihin mevcut kosullarindan kurtulur o zaman yalniz kendisi gibi gorunur sadece o olumsuz ve ebedidir Aristotle De Anima III 5 430a22 Plato 390s 347 BC Platonis Opera vol 1 Euthyphro Apologia Socratis Crito Phaedo Cratylus Theaetetus Sophistes Politicus ed E A Duke W F Hicken W S M Nicoll D B Robinson and J C G Strachan Oxford Clarendon Press 1995 a b Robinson Howard Dualism The Stanford Encyclopedia of Philosophy Fall 2003 Edition ed Edward N Zalta http plato stanford edu archives fall2003 entries dualism 8 Agustos 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde Descartes R 1641 Meditations on First Philosophy in The Philosophical Writings of Rene Descartes trans by J Cottingham R Stoothoff and D Murdoch Cambridge Cambridge University Press 1984 vol 2 pp 1 62 Hasker William 2015 Emergent Self Cornell University Press ISBN 978 1 5017 0288 4 OCLC 985885787 a b Searle John 1983 Why I Am Not a Property Dualist Archived copy 10 Aralik 2006 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 8 Mart 2007 Donald Davidson 1980 Essays on Actions and Events Oxford University Press 0 19 924627 0 Fodor Jerry 1968 Psychological Explanation Random House 0 07 021412 3