Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Hawdıqo Mansur Şupago (Adigece: Хьаудыкъо Мансур, romanize: Hawdıqo Mansur; Rusça: Хаудуко Мансур/Мамсыр Гайду-Кор; veya Haud-oğlu Mansur), Çerkesya Konfederasyonu'nun 1839-1846 arasında de facto lideri olan Çerkes siyasetçi ve askeri kumandan. Rus-Çerkes Savaşında yer almıştır. Natuhayların baş aşireti olan Şupago aşiretinin lideriydi.Qalebatıqo Şupago ile akrabadır.
| Thamade Dzepaşe Hawdıqo Mansur Хьаудыкъо Мансур | |
|---|---|
 | |
 Çerkesya Konfederasyonu Lideri | |
| Görev süresi 1839-1846 | |
| Yerine geldiği | İsmail Berzeg |
| Yerine gelen | Naib Muhammed Emin |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 18/19. yy Natuhay, Çerkesya |
| Ölüm | 1846 Çerkesya |
| Milliyeti | Çerkes |
| Mesleği | Asker, siyasetçi |
| Dini | Sünni İslam |
| Askerî hizmeti | |
| Bağlılığı | Çerkesya Konfederasyonu |
| Çatışma/savaşları | Rus-Çerkes Savaşı |
Biyografi
İsim
Mansur'un soy adı Şupago olup, Hawdıqo "Hawd'ın oğlu" anlamına gelmektedir. Çerkeslerin "-qo" soneki ile biten hem soyadları hem de lakapları vardı. Bu ek Türkçe adlardaki "-oğlu" ekiyle eş anlamlıdır.
Çerkesya'yı ziyaret eden ve anılarını yazan İngiliz seyyah Longworth, onu "Hawdıqo Mansur" isminin Türkçe çevirisi olan "Haud-oğlu Mansur Bey" olarak adlandırıyor. Çerkesler Osmanlı hükûmeti ile iletişim kurarken isimlerinin Türkçe çevirilerini kullanırlardı. Mansur'un popülerliğini öven Longworth, Çerkeslerin Mansur'u "ülkenin kralı" olacak kadar sevdiğini belirtir. Aynı zamanda Mansur'un akıcı Türkçe konuştuğundan bahseder. Babasının Türk olduğuna dair iddialar vardır.
Gençliği
Çerkesler tarihlerini yazmadıkları ve tüm bilgiler dış kaynaklarından geldiği için Hawdıqo'nun gençliği hakkındaki bilgiler detaylı değildir. Çerkes soylularından olan Hawdıqo, Natuhay bölgesinde doğdu ve askeri bir eğitimle büyüdü. "Kürsüde sesiyle, savaşta kılıcıyla üstünlük kazanan bir adam" olarak tanımlandı.
Rus-Çerkes Savaşı
Birkaç kaynak, Hawdıqo'nun tüm Çerkesya'da saygı duyulan bir kişi olduğunu belirtir. 1839'da Çerkesler, Anapa civarındaki Bığurqal'ı yeni başkentleri olarak ilan ettiler ve Hawdıqo Mansur, Çerkes Konfederasyonunun lideri ilan edildi. Bu unvanı ölümüne kadar korudu. Natuhaylar üstünde büyük etkisi vardı. General Raevsky, Şubat 1840'ta "Doğu Yakasının Siyasi Durumu Üzerine" notunda şunları söylüyor: "Meclisin başkanı Khaud-Oglu-Mamsyr idi." Şövalye Edouard Taitbout de Marigny'nin Çerkesya'ya seyahatlerle ilgili kitabında bahsettiği soylu bir Natuhay sülalesi olan Şupago sülalesinin lideri olarak bahsediliyor.James Bell'in kitabından alıntılanan "Çerkesya baş kadısının ve diğer büyüklerin Sucuk-kale ile ilgili beyanı" adlı bir belgenin imzaları arasında onun imzası da bulunmaktadır. (James Bell de Çerkesya'yı ziyaret etmiştir) Yine "Haudoğlu Mansur" olarak bilinmektedir.
1840 yılında yaptığı konuşmada teslim olmaktansa gerekirse çocukları bile askere alabileceklerinden bahseder:
"Birçok cesur savaşçılarımızı kaybettiysek de onların yerine koyacak adamlarımız ve çocuklarımız vardır! En fenası, barut ve kurşunumuz olmaması yüzünden tüfeklerimizi kullanamayacak bir hale düşmemizdir. Böyle olsa bile elimizde kılıçlarımız ve kamalarımız varken düşmanlara aslâ itaat etmeyeceğiz! Bütün dünya bizi terketse ve vatanımızın son noktasına kadar sürülsek dahi yine Adigelerin (Çerkeslerin) neye muktedir oldukları görülecektir. Gerekirse kadın ve çocuklarımızın düşman eline geçmemeleri için onları kendi ellerimizle keseceğiz ve onların intikamını almak için müttehiden biz de mahvolacağız."
— Hawdıqo Mansur
Lazarevsky Kuşatması 7 Şubat 1840 gecesi gerçekleşti. 3 saatlik bir savaşın ardından sur Çerkesler tarafından alındı. Kale daha sonra topraklarında düşman unsurları istemeyen Çerkesler tarafından yıkıldı. Hawdıqo mansur ve İsmail Berzeg, 11.000 kişilik bir orduyla Abyn dahil iki kaleyi daha ele geçirmeye devam etti.
Ölümü
1846'da öldü.
Kaynaklar
- ^ a b c d e f Хотко, Самир (2014). "КАВКАЗСКАЯ ВОЙНА: УРОКИ ИСТОРИИ И СОВРЕМЕННОСТЬ". Майкоп: Материалы научной конференции, посвященной 150-летию окончания Кавказской войны. Erişim tarihi: 25 Ekim 2023.
- ^ a b Хотко, Самир (2015). "ГЛАВА 5. ЧЕРКЕССКИЙ ЛИМЕС" (Rusça). Адыгейский республиканский институт гуманитарных исследований. Erişim tarihi: 25 Ekim 2023.
- ^ a b c İsmail Hakkı Berkok (1958). Tarihte Kafkasya. İstanbul Matbaası. 12 Mart 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Mart 2023.
- ^ a b John Augustus Longworth, A Year Among the Circassians
- ^ a b Анатольевна, Кажарова Инна (2018). "Путь как пространственная и духовная категория в романе А. Нажжара "Изгнанники Кавказа"". Научный диалог (8): 122-133. ISSN 2225-756X.
- ^ "КАВКАЗ ЗАОМ ИПРОИЗВЕДЕНИЕХЭМ КЪАХЭФЭРЭ АДЫГЭ ЦIЭ УНАЕХЭР" (Adigece). Adyghe Republican Institute of Humanitarian Studies named after. T.M. Kerasheva. 2014. Erişim tarihi: 25 Ekim 2023.
- ^ Raevsky. "Doğu Yakasının Siyasi Durumu Üzerine". Şubat 1840
- ^ Taitbout de Marigny, Edouard (1836). Voyages en Circassie (Fransızca). 12 Mart 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Mart 2023.
- ^ a b James Stanislaus Bell (1840). Journal of a Residence in Circassia: During the Years 1837, 1838 and 1839 (İngilizce). 12 Mart 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Mart 2023.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Hawdiqo Mansur Supago Adigece Haudyko Mansur romanize Hawdiqo Mansur Rusca Hauduko Mansur Mamsyr Gajdu Kor veya Haud oglu Mansur Cerkesya Konfederasyonu nun 1839 1846 arasinda de facto lideri olan Cerkes siyasetci ve askeri kumandan Rus Cerkes Savasinda yer almistir Natuhaylarin bas asireti olan Supago asiretinin lideriydi Qalebatiqo Supago ile akrabadir Thamade Dzepase Hawdiqo Mansur Haudyko MansurCerkesya Konfederasyonu LideriGorev suresi 1839 1846Yerine geldigi Ismail BerzegYerine gelen Naib Muhammed EminKisisel bilgilerDogum 18 19 yy Natuhay CerkesyaOlum 1846 CerkesyaMilliyeti CerkesMeslegi Asker siyasetciDini Sunni IslamAskeri hizmetiBagliligi Cerkesya KonfederasyonuCatisma savaslari Rus Cerkes Savasi Lazarevski Kusatmasi Mihaylovski Kusatmasi Velyaminovski KusatmasiBiyografiHawdiqo Mansur 3 siradaki ve arkadaslari Yaninda Ismail Berzeg duruyor Isim Mansur un soy adi Supago olup Hawdiqo Hawd in oglu anlamina gelmektedir Cerkeslerin qo soneki ile biten hem soyadlari hem de lakaplari vardi Bu ek Turkce adlardaki oglu ekiyle es anlamlidir Cerkesya yi ziyaret eden ve anilarini yazan Ingiliz seyyah Longworth onu Hawdiqo Mansur isminin Turkce cevirisi olan Haud oglu Mansur Bey olarak adlandiriyor Cerkesler Osmanli hukumeti ile iletisim kurarken isimlerinin Turkce cevirilerini kullanirlardi Mansur un populerligini oven Longworth Cerkeslerin Mansur u ulkenin krali olacak kadar sevdigini belirtir Ayni zamanda Mansur un akici Turkce konustugundan bahseder Babasinin Turk olduguna dair iddialar vardir Gencligi Cerkesler tarihlerini yazmadiklari ve tum bilgiler dis kaynaklarindan geldigi icin Hawdiqo nun gencligi hakkindaki bilgiler detayli degildir Cerkes soylularindan olan Hawdiqo Natuhay bolgesinde dogdu ve askeri bir egitimle buyudu Kursude sesiyle savasta kiliciyla ustunluk kazanan bir adam olarak tanimlandi Rus Cerkes Savasi Birkac kaynak Hawdiqo nun tum Cerkesya da saygi duyulan bir kisi oldugunu belirtir 1839 da Cerkesler Anapa civarindaki Bigurqal i yeni baskentleri olarak ilan ettiler ve Hawdiqo Mansur Cerkes Konfederasyonunun lideri ilan edildi Bu unvani olumune kadar korudu Natuhaylar ustunde buyuk etkisi vardi General Raevsky Subat 1840 ta Dogu Yakasinin Siyasi Durumu Uzerine notunda sunlari soyluyor Meclisin baskani Khaud Oglu Mamsyr idi Sovalye Edouard Taitbout de Marigny nin Cerkesya ya seyahatlerle ilgili kitabinda bahsettigi soylu bir Natuhay sulalesi olan Supago sulalesinin lideri olarak bahsediliyor James Bell in kitabindan alintilanan Cerkesya bas kadisinin ve diger buyuklerin Sucuk kale ile ilgili beyani adli bir belgenin imzalari arasinda onun imzasi da bulunmaktadir James Bell de Cerkesya yi ziyaret etmistir Yine Haudoglu Mansur olarak bilinmektedir 1840 yilinda yaptigi konusmada teslim olmaktansa gerekirse cocuklari bile askere alabileceklerinden bahseder Bircok cesur savascilarimizi kaybettiysek de onlarin yerine koyacak adamlarimiz ve cocuklarimiz vardir En fenasi barut ve kursunumuz olmamasi yuzunden tufeklerimizi kullanamayacak bir hale dusmemizdir Boyle olsa bile elimizde kiliclarimiz ve kamalarimiz varken dusmanlara asla itaat etmeyecegiz Butun dunya bizi terketse ve vatanimizin son noktasina kadar surulsek dahi yine Adigelerin Cerkeslerin neye muktedir olduklari gorulecektir Gerekirse kadin ve cocuklarimizin dusman eline gecmemeleri icin onlari kendi ellerimizle kesecegiz ve onlarin intikamini almak icin muttehiden biz de mahvolacagiz Hawdiqo Mansur Lazarevsky Kusatmasi 7 Subat 1840 gecesi gerceklesti 3 saatlik bir savasin ardindan sur Cerkesler tarafindan alindi Kale daha sonra topraklarinda dusman unsurlari istemeyen Cerkesler tarafindan yikildi Hawdiqo mansur ve Ismail Berzeg 11 000 kisilik bir orduyla Abyn dahil iki kaleyi daha ele gecirmeye devam etti Olumu 1846 da oldu Kaynaklar a b c d e f Hotko Samir 2014 KAVKAZSKAYa VOJNA UROKI ISTORII I SOVREMENNOST Majkop Materialy nauchnoj konferencii posvyashennoj 150 letiyu okonchaniya Kavkazskoj vojny Erisim tarihi 25 Ekim 2023 a b Hotko Samir 2015 GLAVA 5 ChERKESSKIJ LIMES Rusca Adygejskij respublikanskij institut gumanitarnyh issledovanij Erisim tarihi 25 Ekim 2023 a b c Ismail Hakki Berkok 1958 Tarihte Kafkasya Istanbul Matbaasi 12 Mart 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Mart 2023 a b John Augustus Longworth A Year Among the Circassians a b Anatolevna Kazharova Inna 2018 Put kak prostranstvennaya i duhovnaya kategoriya v romane A Nazhzhara Izgnanniki Kavkaza Nauchnyj dialog 8 122 133 ISSN 2225 756X KAVKAZ ZAOM IPROIZVEDENIEHEM KAHEFERE ADYGE CIE UNAEHER Adigece Adyghe Republican Institute of Humanitarian Studies named after T M Kerasheva 2014 Erisim tarihi 25 Ekim 2023 Raevsky Dogu Yakasinin Siyasi Durumu Uzerine Subat 1840 Taitbout de Marigny Edouard 1836 Voyages en Circassie Fransizca 12 Mart 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Mart 2023 a b James Stanislaus Bell 1840 Journal of a Residence in Circassia During the Years 1837 1838 and 1839 Ingilizce 12 Mart 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Mart 2023