Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bir transform fay veya transform fay sınırı, hareketin ağırlıklı olarak yatay olduğu bir plaka sınırı boyunca süregelen bir faydır. Başka bir plaka sınırına, bir dönüşüme, yayılma sırtına veya bir batma bölgesine bağlandığı yerde aniden sona erer.
Bu tür fayların çoğu, farklı sınırların kesimleri arasındaki yanal ofseti barındıran ve zikzak deseni oluşturan okyanus kabuğunda bulunur. Bu, hareket yönünün genel ıraksak(uzaklaşan) sınırın eğilimine dik olmadığı eğik deniz tabanının yayılmasının bir sonucudur. Karalarda denizlere oranla daha az sayıda fay bulunur fakat karadaki faylar insan yaşamını daha çok etkilediği için örneğin San Andreas Fay Hattı genellikle daha iyi bilinir. Transform fay bir levha sınırı oluşturan özel bir doğrultulu fayın özel bir halidir.
Terminoloji
Transform sınırları dünya üzerinde muhafazakâr levha sınırları olarak da bilinir çünkü dünya yüzeyine eklenmezler veya kaybolmazlar.
Arka plan
Bu kavram, J. Tuzo Wilson tarafından, Uzaklaşan Levha Sınırları ve Çarpışan Levha Sınırları'nın hareketlerini tamamlayan geniş fay zonları olarak öngörülmüştür. Transform fayları olarak adlandırılan yeni fay sınıfı, bir jeolojik özelliğin standart yorumundan tahmin edilebileceğinden ters yönde kayma oluşturur. Transform fayları boyunca kayma, ayırdığı sırtlar arasındaki mesafeyi arttırmaz; sırtlar yayılma merkezleri olduğu için depremlerde mesafe sabit kalır. Bu hipotez, klasik yorumlamanın önereceğinden daha ters yönde Transform fayları noktalarındaki kaymayı gösteren fay düzlemi çözümlerinin bir çalışmasında doğrulanmıştır.
Transform ve Çapraz Fay Arasındaki Fark
Transform fayları, çapraz faylar ile yakından ilişkilidir ve yaygın olarak karıştırılır. Her iki fay tipi de doğrultu atımlı fay kayması veya hareket hâlinde yan yana hareket hâlindedir bununla birlikte, transform fayları her zaman başka bir levha sınırıyla birleşme noktasında sonlanırken, çapraz faylar başka bir fay ile birleşme olmadan ölebilir.Son olarak, transform fayları, tektonik bir levha sınırı oluştururken, çapraz faylar oluşturmaz.
Transform Fay Mekaniği
Hareketler ağırlıklı olarak ya iç yönde sol atılımlı ya da sağ atılımlıdır. Transform faylar büyük levha sınırlarında sonlanırlar.Fay boyunca gelişen göreceli kayma, ya okyanus ortası sırtlarında oluşan kabuk ya da kabuğun dalma-batma zonundaki tahribatı ile dengelenir.Okyanus sırtları zayıf yerlere sıçrama yaptığında birbirine yanal atımlı faylarla bağlanırlar. Bu fayların doğrultuları hemen hemen sırtlara diktirler, yani, dönüşüm yapmışlardır. Bu nedenle bu faylara transform faylar denir. Faylar yanal atım yapmışlardır. Levhaların birbirine temas ettiği, birbirini ittiği veya diğerinin altına daldığı iki levha arasında, harekete engel olan bir sürtünme kuvveti vardır.
Örnekler
Transform faylar, yaygın olarak okyanus ortası sırtlarında veya yayılma merkezlerinin bağlantı kısımlarında bulunur. Okyanus ortası sırtları deniz tabanındaki bazaltik magmanın yükselmesi nedeniyle oluşur.Yeni deniz tabanı itilme-çekilme hareketi yaparken, eski deniz tabanı yavaş yavaş okyanus ortasındaki sırtlardan kıtalara doğru kayar.Çok kısa mesafeden ayrılmış olsa da, sırtların bölümleri arasındaki bu ayrım, deniz tabanının bölümlerinin birbirine zıt yönlerde itilmesine neden olur.Deniz tabanlarının birbirini geçen bu yanal hareketi, transform fayların şu anda aktif olduğu yerdir. Transform hataları orta okyanus sırtında bir grev kayma fay farklı hareket. Bunun yerine birbirinden uzaklaşan sırtların, diğer grev kayma faylarda olduğu gibi, transform-fay sırtlar aynı kalır, sabit yerlerde ve sırtlar oluşturulan yeni okyanus deniz tabanı sırttan uzağa itilir. Bu hareketin kanıtı deniz tabanındaki paleomanyetik şeritte bulunabilir. Jeofizikçi Taras Gerya tarafından yazılmış bir kağıt orta okyanus ridge sırtlar arasında Transfrom fay oluşturulması orta okyanus ridge döndürülmüş ve gerilmiş bölümleri atfedilen teorize. Bu, yayılma merkezi veya sırt yavaş yavaş düz bir çizgiden kavisli bir çizgiye deforme olan uzun bir süre boyunca gerçekleşir. Son olarak, bu düzlemler boyunca kırılma, hataları dönüştürür. Bu gerçekleştikçe, hata, genişlemeli gerilimli normal bir hatadan, yanal gerilimli bir grev kayma hatasına dönüşür. Bonatti ve Crane tarafından yapılan çalışmada, transform sırtlarının kenarlarında peridotit ve gabro kayaları keşfedilmiştir. Bu kayalar Dünya'nın manto içinde derin oluşturulur ve daha sonra hızla yüzeye çıkarıldı.Bu kanıt, okyanus ortasındaki sırtlarda yeni deniz tabanının oluşturulduğunu kanıtlamaya yardımcı olur ve plaka tektoniği teorisini daha da destekler. Aktif transfrom fayının iki tektonik yapı veya faylar arasındadır. Kırılma bölgeleri, daha önce aktif transform bölgesini geçen ve kıtalara doğru itilen daha önce aktif transform fay hatlarını temsil eder. Okyanus tabanındaki bu yükseltilmiş sırtlar yüzlerce mil boyunca ve bazı durumlarda bir kıtadan bir okyanustan diğer kıtaya kadar bile izlenebilir.
Orta okyanus sırt transform bölgelerinin en belirgin örnekleri, Güney Amerika ve Afrika arasındaki Atlantik Okyanusu'ndadır. St. Paul, Romanche, zincir ve yükseliş kırığı bölgeleri olarak bilinen bu alanlar, derin, kolayca tanımlanabilir transfrom fay ve sırtlarına sahiptir. Diğer yerler şunlardır: kuzeyde San Andreas Fayı ile buluşan Güneydoğu Pasifik Okyanusu'nda bulunan Doğu Pasifik sırtı. Transform hataları okyanus kabuğu ve yayılma merkezleri ile sınırlı değildir; birçoğu kıtasal marjlar üzerindedir. En iyi örnek, Amerika Birleşik Devletleri'nin Pasifik kıyısındaki San Andreas hatasıdır. San Andreas Fayı, Meksika'nın batı kıyısındaki (Kaliforniya Körfezi) Doğu Pasifik yükselişini, Kuzeybatı Amerika Birleşik Devletleri'nin kıyısındaki Mendocino üçlü kavşağına (Juan de Fuca plakasının bir parçası) bağlar ve bu da onu bir sırt-transform-stil hatası hâline getirir. San Andreas Fay sisteminin oluşumu, 34 milyon ila 24 milyon yıl önce Oligosen döneminde oldukça yakın bir zamanda meydana geldi. Bu dönemde, Farallon plakası, ardından Pasifik plakası, Kuzey Amerika plakasına çarpıştı. Çarpışma, Kuzey Amerika plakasının altındaki Farallon plakasının dalmasına yol açtı. Pasifik ve Farallon plakalarını ayıran yayılma merkezi Kuzey Amerika plakasının altına düştükten sonra, San Andreas Continental Transform-Fay sistemi oluşturuldu. Yeni Zelanda'da, Güney Adası'nın dağ hatası, uzunluğunun büyük bir kısmı için bir transfrom faydır. Bu, kuzey adası senklinalın katlanmış arazisinin birkaç yüz kilometre arayla doğu ve batı bir kesime bölünmesine neden oldu. Senklinalin büyük bir kısmı adanın güneydoğusundaki kuzey adası ve Catlins'de bulunur, ancak adanın kuzeybatıdaki Tasman Bölgesinde de daha küçük bir bölüm bulunur. Diğer örnekler:
Orta Doğu'nun Ölü Deniz Transform Fayı Pakistan'ın Chaman transform fayı Türkiye'nin Kuzey Anadolu transform fayı Kuzey Amerika Kraliçesi Charlotte transform fayı
Türler
Transfrom fay sistemleri üzerine yaptığı çalışmada jeolog Tuzo Wilson, Transfrom faylarının her iki uçtaki diğer hatalara veya tektonik plaka sınırlarına bağlanması gerektiğini; bu gereklilik nedeniyle, transfrom fay uzayabilir, sabit bir uzunluk tutabilir veya uzunluğunda azalabilir. Bu uzunluk değişiklikleri, hangi fay türünün veya tektonik yapının transform fayına bağlandığına bağlıdır. Wilson altı tip transform fayı tanımladı:
Büyüyen uzunluk: Bir transfrom fayın bir yayılma merkezini ve bir batma bölgesinin üst bloğunu bağladığı veya alt bölme bölgelerinin iki üst bloğunun bağlandığı durumlarda, Transfrom fay uzunluğu uzar. Sabit uzunluk: Diğer durumlarda, transform fayı sabit bir uzunlukta kalacaktır. Bu kararlılık birçok farklı nedene bağlanabilir. Sırt-sırt dönüşümleri durumunda, sabitlik, her iki çıkıntının dışa doğru sürekli büyümesinden kaynaklanır ve uzunluktaki herhangi bir değişikliği iptal eder. Tersi, sırt tarafından oluşturulan tüm litosferin (yeni deniz zemini) alt bölme bölgesi tarafından bastırıldığı veya yutulduğu bir alt plakaya bağlı bir sırt meydana gelir. Son olarak, iki üst alt bölme plakası bağlandığında, uzunlukta bir değişiklik olmaz. Bunun nedeni plakaların birbirine paralel hareket etmesidir ve bu uzunluğu değiştirmek için yeni bir litosfer oluşturulmamıştır. Uzunluk hatalarının azaltılması: Nadir durumlarda, dönüşüm hataları uzunluğa büzülebilir. Bunlar, inen iki alt plaka, bir transform fayı ile bağlandığında meydana gelir. Plakalar azaltıldığı zaman, transform fayı tamamen ortadan kalkıncaya kadar transform fayı uzunluğu azalacak ve sadece iki alçalma bölgesi zıt yönlere bakacaktır.
Görüldüğü Yerler
- Orta Doğu Ölü Deniz Transform Fayı
- Yeni Zelanda Alp Transform Fayı
- Pakistan Chaman Transform Fayı
- Türkiye Kuzey Anadolu Transform Fayı
- Kuzey Amerika Queen Charlotte Transform Fayı
Kaynakça
| Wikimedia Commons'ta Transform fay ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- ^ Moores E.M.; Twiss R.J. (2014). Tectonics. Waveland Press. p. 130.
- ^ Kearey, K. A. (2007). Global Tectonics. Hoboken, NJ, USA: John Wiley & Sons.
- ^ British Geological Survey (2020). "Plate Tectonics". Retrieved
- ^ Reid, H.F., (1910). The Mechanics of the Earthquake. in The California Earthquake of April 18,1906, Report of the State Earthquake Investigation Commission, Carnegie Institution of Washington, Washington D.C.
- ^ Wilson, J.T. (24 July 1965). "A new class of faults and their bearing on continental drift". Nature. 207 (4995): 343–347.
- ^ Sykes, L.R. (1967). Mechanism of earthquakes and nature of faulting on the mid-oceanic ridges, Journal of Geophysical Research, 72, 5–27
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bir transform fay veya transform fay siniri hareketin agirlikli olarak yatay oldugu bir plaka siniri boyunca suregelen bir faydir Baska bir plaka sinirina bir donusume yayilma sirtina veya bir batma bolgesine baglandigi yerde aniden sona erer Iki levha zit yonlerde hareket ederken bir donusum Transform fayi gosteren resimTransform faylar Kirmizi Cizgiler Bu tur faylarin cogu farkli sinirlarin kesimleri arasindaki yanal ofseti barindiran ve zikzak deseni olusturan okyanus kabugunda bulunur Bu hareket yonunun genel iraksak uzaklasan sinirin egilimine dik olmadigi egik deniz tabaninin yayilmasinin bir sonucudur Karalarda denizlere oranla daha az sayida fay bulunur fakat karadaki faylar insan yasamini daha cok etkiledigi icin ornegin San Andreas Fay Hatti genellikle daha iyi bilinir Transform fay bir levha siniri olusturan ozel bir dogrultulu fayin ozel bir halidir TerminolojiTransform sinirlari dunya uzerinde muhafazakar levha sinirlari olarak da bilinir cunku dunya yuzeyine eklenmezler veya kaybolmazlar Arka planBu kavram J Tuzo Wilson tarafindan Uzaklasan Levha Sinirlari ve Carpisan Levha Sinirlari nin hareketlerini tamamlayan genis fay zonlari olarak ongorulmustur Transform faylari olarak adlandirilan yeni fay sinifi bir jeolojik ozelligin standart yorumundan tahmin edilebileceginden ters yonde kayma olusturur Transform faylari boyunca kayma ayirdigi sirtlar arasindaki mesafeyi arttirmaz sirtlar yayilma merkezleri oldugu icin depremlerde mesafe sabit kalir Bu hipotez klasik yorumlamanin onereceginden daha ters yonde Transform faylari noktalarindaki kaymayi gosteren fay duzlemi cozumlerinin bir calismasinda dogrulanmistir Transform ve Capraz Fay Arasindaki FarkTransform Fay Transform faylari capraz faylar ile yakindan iliskilidir ve yaygin olarak karistirilir Her iki fay tipi de dogrultu atimli fay kaymasi veya hareket halinde yan yana hareket halindedir bununla birlikte transform faylari her zaman baska bir levha siniriyla birlesme noktasinda sonlanirken capraz faylar baska bir fay ile birlesme olmadan olebilir Son olarak transform faylari tektonik bir levha siniri olustururken capraz faylar olusturmaz Capraz FayTransform Fay MekanigiHareketler agirlikli olarak ya ic yonde sol atilimli ya da sag atilimlidir Transform faylar buyuk levha sinirlarinda sonlanirlar Fay boyunca gelisen goreceli kayma ya okyanus ortasi sirtlarinda olusan kabuk ya da kabugun dalma batma zonundaki tahribati ile dengelenir Okyanus sirtlari zayif yerlere sicrama yaptiginda birbirine yanal atimli faylarla baglanirlar Bu faylarin dogrultulari hemen hemen sirtlara diktirler yani donusum yapmislardir Bu nedenle bu faylara transform faylar denir Faylar yanal atim yapmislardir Levhalarin birbirine temas ettigi birbirini ittigi veya digerinin altina daldigi iki levha arasinda harekete engel olan bir surtunme kuvveti vardir OrneklerTransform faylar yaygin olarak okyanus ortasi sirtlarinda veya yayilma merkezlerinin baglanti kisimlarinda bulunur Okyanus ortasi sirtlari deniz tabanindaki bazaltik magmanin yukselmesi nedeniyle olusur Yeni deniz tabani itilme cekilme hareketi yaparken eski deniz tabani yavas yavas okyanus ortasindaki sirtlardan kitalara dogru kayar Cok kisa mesafeden ayrilmis olsa da sirtlarin bolumleri arasindaki bu ayrim deniz tabaninin bolumlerinin birbirine zit yonlerde itilmesine neden olur Deniz tabanlarinin birbirini gecen bu yanal hareketi transform faylarin su anda aktif oldugu yerdir Transform hatalari orta okyanus sirtinda bir grev kayma fay farkli hareket Bunun yerine birbirinden uzaklasan sirtlarin diger grev kayma faylarda oldugu gibi transform fay sirtlar ayni kalir sabit yerlerde ve sirtlar olusturulan yeni okyanus deniz tabani sirttan uzaga itilir Bu hareketin kaniti deniz tabanindaki paleomanyetik seritte bulunabilir Jeofizikci Taras Gerya tarafindan yazilmis bir kagit orta okyanus ridge sirtlar arasinda Transfrom fay olusturulmasi orta okyanus ridge dondurulmus ve gerilmis bolumleri atfedilen teorize Bu yayilma merkezi veya sirt yavas yavas duz bir cizgiden kavisli bir cizgiye deforme olan uzun bir sure boyunca gerceklesir Son olarak bu duzlemler boyunca kirilma hatalari donusturur Bu gerceklestikce hata genislemeli gerilimli normal bir hatadan yanal gerilimli bir grev kayma hatasina donusur Bonatti ve Crane tarafindan yapilan calismada transform sirtlarinin kenarlarinda peridotit ve gabro kayalari kesfedilmistir Bu kayalar Dunya nin manto icinde derin olusturulur ve daha sonra hizla yuzeye cikarildi Bu kanit okyanus ortasindaki sirtlarda yeni deniz tabaninin olusturuldugunu kanitlamaya yardimci olur ve plaka tektonigi teorisini daha da destekler Aktif transfrom fayinin iki tektonik yapi veya faylar arasindadir Kirilma bolgeleri daha once aktif transform bolgesini gecen ve kitalara dogru itilen daha once aktif transform fay hatlarini temsil eder Okyanus tabanindaki bu yukseltilmis sirtlar yuzlerce mil boyunca ve bazi durumlarda bir kitadan bir okyanustan diger kitaya kadar bile izlenebilir Orta okyanus sirt transform bolgelerinin en belirgin ornekleri Guney Amerika ve Afrika arasindaki Atlantik Okyanusu ndadir St Paul Romanche zincir ve yukselis kirigi bolgeleri olarak bilinen bu alanlar derin kolayca tanimlanabilir transfrom fay ve sirtlarina sahiptir Diger yerler sunlardir kuzeyde San Andreas Fayi ile bulusan Guneydogu Pasifik Okyanusu nda bulunan Dogu Pasifik sirti Transform hatalari okyanus kabugu ve yayilma merkezleri ile sinirli degildir bircogu kitasal marjlar uzerindedir En iyi ornek Amerika Birlesik Devletleri nin Pasifik kiyisindaki San Andreas hatasidir San Andreas Fayi Meksika nin bati kiyisindaki Kaliforniya Korfezi Dogu Pasifik yukselisini Kuzeybati Amerika Birlesik Devletleri nin kiyisindaki Mendocino uclu kavsagina Juan de Fuca plakasinin bir parcasi baglar ve bu da onu bir sirt transform stil hatasi haline getirir San Andreas Fay sisteminin olusumu 34 milyon ila 24 milyon yil once Oligosen doneminde oldukca yakin bir zamanda meydana geldi Bu donemde Farallon plakasi ardindan Pasifik plakasi Kuzey Amerika plakasina carpisti Carpisma Kuzey Amerika plakasinin altindaki Farallon plakasinin dalmasina yol acti Pasifik ve Farallon plakalarini ayiran yayilma merkezi Kuzey Amerika plakasinin altina dustukten sonra San Andreas Continental Transform Fay sistemi olusturuldu Yeni Zelanda da Guney Adasi nin dag hatasi uzunlugunun buyuk bir kismi icin bir transfrom faydir Bu kuzey adasi senklinalin katlanmis arazisinin birkac yuz kilometre arayla dogu ve bati bir kesime bolunmesine neden oldu Senklinalin buyuk bir kismi adanin guneydogusundaki kuzey adasi ve Catlins de bulunur ancak adanin kuzeybatidaki Tasman Bolgesinde de daha kucuk bir bolum bulunur Diger ornekler Orta Dogu nun Olu Deniz Transform Fayi Pakistan in Chaman transform fayi Turkiye nin Kuzey Anadolu transform fayi Kuzey Amerika Kralicesi Charlotte transform fayiTurlerTransfrom fay sistemleri uzerine yaptigi calismada jeolog Tuzo Wilson Transfrom faylarinin her iki uctaki diger hatalara veya tektonik plaka sinirlarina baglanmasi gerektigini bu gereklilik nedeniyle transfrom fay uzayabilir sabit bir uzunluk tutabilir veya uzunlugunda azalabilir Bu uzunluk degisiklikleri hangi fay turunun veya tektonik yapinin transform fayina baglandigina baglidir Wilson alti tip transform fayi tanimladi Buyuyen uzunluk Bir transfrom fayin bir yayilma merkezini ve bir batma bolgesinin ust blogunu bagladigi veya alt bolme bolgelerinin iki ust blogunun baglandigi durumlarda Transfrom fay uzunlugu uzar Sabit uzunluk Diger durumlarda transform fayi sabit bir uzunlukta kalacaktir Bu kararlilik bircok farkli nedene baglanabilir Sirt sirt donusumleri durumunda sabitlik her iki cikintinin disa dogru surekli buyumesinden kaynaklanir ve uzunluktaki herhangi bir degisikligi iptal eder Tersi sirt tarafindan olusturulan tum litosferin yeni deniz zemini alt bolme bolgesi tarafindan bastirildigi veya yutuldugu bir alt plakaya bagli bir sirt meydana gelir Son olarak iki ust alt bolme plakasi baglandiginda uzunlukta bir degisiklik olmaz Bunun nedeni plakalarin birbirine paralel hareket etmesidir ve bu uzunlugu degistirmek icin yeni bir litosfer olusturulmamistir Uzunluk hatalarinin azaltilmasi Nadir durumlarda donusum hatalari uzunluga buzulebilir Bunlar inen iki alt plaka bir transform fayi ile baglandiginda meydana gelir Plakalar azaltildigi zaman transform fayi tamamen ortadan kalkincaya kadar transform fayi uzunlugu azalacak ve sadece iki alcalma bolgesi zit yonlere bakacaktir Goruldugu YerlerOrta Dogu Olu Deniz Transform Fayi Yeni Zelanda Alp Transform Fayi Pakistan Chaman Transform Fayi Turkiye Kuzey Anadolu Transform Fayi Kuzey Amerika Queen Charlotte Transform FayiAlp Transform FayiKaynakcaWikimedia Commons ta Transform fay ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Moores E M Twiss R J 2014 Tectonics Waveland Press p 130 Kearey K A 2007 Global Tectonics Hoboken NJ USA John Wiley amp Sons British Geological Survey 2020 Plate Tectonics Retrieved Reid H F 1910 The Mechanics of the Earthquake in The California Earthquake of April 18 1906 Report of the State Earthquake Investigation Commission Carnegie Institution of Washington Washington D C Wilson J T 24 July 1965 A new class of faults and their bearing on continental drift Nature 207 4995 343 347 Sykes L R 1967 Mechanism of earthquakes and nature of faulting on the mid oceanic ridges Journal of Geophysical Research 72 5 27