Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ayanis Kalesi, Van iline 35 kilometre mesafedeki ’nün kuzeybatısında bir tepe üzerine kurulmuştur. Van Gölü doğusunda yer alan kale, 150 metre genişliğinde 400 metre uzunluğunda Doğu-batı doğrultusunda uzanan tepelikte imar edilmiştir. 250 metre Van Gölü'nden yüksekliktedir.
 Ayanis Kalesi | |
 | |
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Tür | Kale |
| Konum |  Van, Türkiye |
| Koordinatlar | 38°42′30″K 43°12′40″D / 38.70833°K 43.21111°D |
| Başlama | MÖ 645 |
| Tamamlanma | MÖ 643 |
Konumu ve Çevresel Özellikleri
Doğu-batı doğrultusunda uzanan bir tepe üzerine kurulmuştur. 150 m genişliğinde, 400 m uzunluğundadır. Van Gölü'nden 225 m, deniz seviyesinden ise 1866 m yüksekliktedir.
Tarihçe
Urartu tarihi açısından önem taşıyan kale, 1989 tarihinden itibaren günümüze kadar yapılan yüzey araştırma ve kazılarda çıkan veriler- (kalede bulunan çivi yazılı kitabesi) MÖ 645 işaret etmektedir. Kitabe yazıtında kale Argişti'nin oğlu Rusa tarafından MÖ 645-643 tarihleri arasında yaptırılmıştır ifadesi yer almaktadır. İki sur duvarıyla çevrelenmiş kalenin girişi güneyde bulunmaktadır. Kale sur duvarları andezit taşı ve kalker taşıyla örülmüştür. Üst kesimde tapınak ve payeli salon bulunmaktadır. Yapılan arkeolojik çalışmalar neticesinde güneybatı kesiminde birbiri ile bağlantı içerisinde küplerin yer aldığı çok sayıda depo binası bulunmuştur.
Yerleşim
Ayanis Kalesi yerleşimi ile ilgili elde edilen veriler, kalenin Urartu ve Orta Çağ olmak üzere iki ayrı dönemde iskân gördüğünü ortaya koyar. Ancak Orta Çağa ait mimari kalıntılar büyük oranda tahrip olduğundan, bugün kalenin ayakta duran kısmı çoğunlukla Urartu dönemi yapılarıyla temsil edilir. Dış kent ise sadece Urartu döneminde iskân görmüştür.
Mimarisi
Kalenin inşasında kullanılan, etrafı taş temeller üzerinde yükselen kerpiç bir beden ile çevrili olduğu tespit edilmiştir. Kaleye güneydoğuda inşa edilen anıtsal bir kapı bulunmaktadır. Kapının yer aldığı güney sur duvarlarının temelleri ise andezit taş bloklarından örülmüş olduğu görülmektedir. Buna karşın doğu sur duvarları ise kaba olarak bırakılmış kireçtaşı bloklardan inşa edilmiştir. Sadece güney tarafın daha iyi bir işçilikle ve malzeme ile yapılmış olması Urartu mimarlarının cephe mimarisine verdiği önemi gösterir. Kalenin önemli yapılarından biri, kalenin en yüksek noktasında (1866 m) yer alan tapınak alanı ve alanın doğu duvarına yapışık olarak inşa edilen kare planlı çekirdek tapınaktır. Birçok Urartu tapınak cellasında olduğu gibi Ayanis cellasında da çeşitli bezemeler bulunur. Ancak Ayanis tapınağında ortaya çıkartılan bezeme tarzı Urartu sanatı için bir ilktir. Andezit taşından yapılmış duvarlar üzerine taş oyma (intaglio) tekniği kullanılarak çeşitli tanrı, fantastik yaratıklar ve rozet motifleri yapılmıştır.
Yazıt
Tapınağın ön cephesinde ise Urartu’nun en uzun üçüncü yazıtı vardır. Yazıt tapınağın II. Rusa tarafından Tanrı Haldi için inşa edildiğini söylemektedir. Yazıttan elde edilen bilgiler, kralın askeri seferleri sonunda “düşman ülkeleri” olarak nitelendirdiği Assur, Targuni, Etiuni (Gökçe Göl civarı), Tablani, Kainaru, Hate (Hitit ülkesi), Muşki (Frig ülkesi) ve Şilukuni bölgelerinden insanlar getirdiğini, bu insanları kale çevresindeki dış kente yerleştirdiğini ve bu kenti getirdiği insanların katkılarıyla inşa ettiğini belirtir.
Araştırma ve Kazı
Ayanis Kalesi Kazıları 1989'dan itibaren İzmir, Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Önasya Arkeolojisi Bölümü'nden Altan Çilingiroğlu başkanlığında bir ekip tarafından yürütülmektedir. Ege Üniversitesi'nden Zafer Derin, Eşref Abay, Haluk Sağlamtimur, Özlem Çevik, Aylin Ü. Erdem, Atilla Batmaz ve Fulya Dedeoğlu'nu, Roma'dan Ingret Reindell ve Mirjo Salvini'yi ve New York Metropolitan Müzesi'nden Oscar White Muscarella'yı içermektedir. 1997 yılından itibaren New York Stony Brook Üniversitesi'nden Elizabeth Stone ve Boston Üniversitesi'nden Paul Zimansky de kazı ekibine dahil olmuşlardır. Bu tarihten sonra Ayanis kazıları "Kale" ve "Dış Kent" olmak üzere iki farklı alanda 2012 yılına kadar devam etmiştir. Kaledeki kazı çalışmaları, 2014 yılından beri Mehmet Işıklı başkanlığında gerçekleştirilmektedir.
Buluntular
1993 yılında bulunan demirden yapılmış bir kapı sürgüsü ahşap olan kapı kanatlarını kapatmak için kullanılmış olmalıdır. Bu alandaki en önemli buluntulardan biri anıtsal kapının önünde ortaya çıkarılan inşa yazıtıdır. Söz konusu yazıt 0.44x0.59x0.18 m ölçülerinde andezit taşı üzerine yazılmıştır. 14 satırdan oluşan yazıt kalenin yapımını gerçekleştiren kralın (Argisti oğlu Rusa-II. Rusa) ve kalenin adını da vermektedir (Eiduru Dağı önündeki Rusahinili). Kalenin güneybatı tarafında yer alan ve "Depo Odaları veya Magazinli Alan" (VII no'lu Alan) olarak adlandırılan alanda 115'ten fazla pithos ortaya çıkarılmıştır. Buradaki pithosların ağız kenarına yakın kısımlarında çivi yazısı ve hiyeroglifler vardır. Bu tür yazılar pithosların içindeki malzemenin miktarını ve cinsini bildirir. Bu alanda saptanan diğer bir önemli buluntu 2.20 m uzunluğundaki taş bir kanaldır. Kanal olasılıkla tahıl ve sıvı dağıtımında kullanılmıştır. Kalenin önemli buluntuları "Payeli Salon" olarak adlandırılan VI no'lu alandan ele geçmiştir. Çok sayıda bronz ve demir çivi, mızrak ucu, ok ucu, kalkan, miğfer ve bronz kılıç bu alanda ortaya çıkarılmıştır. Bazıları üzerinde bulunan yazıtlar bunların Tanrı Haldi'ye adandığını göstermektedir. 1997 yılında, Urartu sanatının en önemli buluntularından biri olan arslan başlı bir kalkan bu alanda ele geçmiştir. Arslan başlı kalkanlar uzun zamandan beri Khorsabad kabartmasından bilinmesine karşın, ilk kez kazılarla ortaya çıkarılmıştır. Kalkan 1 m çapındadır ve üzeri aslan ve boğa motifleriyle bezenmiştir. Kalkanın kenarındaki yazıt bunun II. Argişti oğlu II. Rusa tarafından, Tanrı Haldi'ye adandığını göstermektedir. Aynı kazı sezonunda bu alanda bir tapınağa ait andezit duvarlar ele geçmiştir. Tapınağın ön cephesindeki andezit taşlar üzerine yazılmış olan Urartu yazıtı, Horhor Krali Mezar Yazıtı ve Analıkız yazıtından sonra Urartu tarihinin en uzun yazıtıdır. Toplam 16 m uzunluğundaki yazıt Mirjo Salvini tarafından okunmuştur. Yazıta göre, Urartu kralı II. Rusa, Hate, Muşki ve Assur ülkelerinden esirler almış ve Ayanis Kalesi çevresinde bir kent ve bahçeler inşa etmiştir. 1998 yılında tapınağın cellası kazılmış ve tapınak girişinin hemen karşısında alabaster taşından yapılmış bir platform saptanmıştır. Söz konusu platform sfenks, arslan ve fantastik kuş motifleriyle kazıma tekniğinde bezenmiştir. Cellanın andezit duvarları Urartu sanatında daha önce hiç bilinmeyen taş oyma (intaglio) tekniğinde yapılmış motiflerle bezenmiştir. 1999 yılından itibaren kazı çalışmaları kalenin güney yamacında yoğunlaştırılmıştır. 1999-02 tarihleri arasında, güney yamaçtaki tapınak alanının depo odalarında bronz ve demirden yapılmış ok uçları, mızrak uçları, bronz sadaklar, kalkanlar ve miğferler gibi çok sayıda bronz ve demir silah ele geçmiştir. Bronz ve demir objelerin yanında kalay kaplı bir kalkan ve miğfer de 2001 yılı çalışmalarında güney depo odalarında tespit edilmiştir. Her ikisi üzerinde de II. Rusa tarafından Haldi'ye adandığını belirten bir yazıt vardır. Bu tür kalayla kaplı silahlar olasılıkla törensel silahlardır ve tapınağın duvarlarına ve payelerine asılması için tapınağa sunu veya hediye olarak verilmiştir. Ayanis Kalesi'nden ele geçen bir diğer önemli buluntu da, 2002 yılında tapınak alanı ve depo odaları arasındaki geçişte tespit edilen ve in situ olarak bulunan bronz kazandır. 1 m ağız çapı olan kazanın iki adet kulbu vardır ve içi kadarı ile doldurulmuştur. 2005 kazılarında ise bir payeli salon ortaya çıkarılmıştır. Ayrıca Ô9 no'lu magazin olarak adlandırılan bir depo odası ortaya çıkarılmıştır. 2006 yılında VII no'lu alandaki doğu mekanlarında yapılan kazılarda 9 no'lu magazinin doğusunda önceki yıllardan farklı mimaride kalıntılar ortaya çıkarılmış ve "doğu mekanları" olarak isimlendirilmiştir. Çilingiroğlu - Erdem kazılarda yapılan araştırmalar neticesinde, kazılan alan Orta Çağ ve Urartu olmak üzere iki farklı döneme ait mimari tespit edilmiştir. Urartu dönemine ait kuzeyden güneye doğru kademeli olarak 3 ayrı mekan ortaya çıkarılmıştır. IX no'lu alanın dikdörtgen payelerden oluşan, batı duvarından Doğu Magazinleri'ne dek uzanan dikdörtgen bir avlu olduğu anlaşılmıştır. XI no'lu alandaki evsel mekanlarda yapılan çalışmalarda 2, 4, 5 ve 6 no'lu mekanların tamamı açığa çıkarılmıştır. 2007 yılında VII no'lu alanda Doğu Mekanları'nın güneyinde 3 no'lu mekan olarak adlandırılan bir bölüm ortaya çıkarılmıştır. Mekana giriş merdivenlerle sağlanmıştır. IX no'lu alanda tespit edilen hatılların ve yangın tabakasının, güney duvarı ve payelerin oturduğu duvar arasında bulunan ve alttaki bir mekanın üst yapısını oluşturan çatı konstrüksiyonuna ait oldukları düşünülmektedir. XI no'lu alanda 7 no'lu mekan olarak adlandırılan mekanın kuzey duvarı önünde iki adet silo, doğu duvarı önünde iki adet platform, güneydoğu köşede bir ocak, güney duvarı önünde bir platform, batı duvarı önünde bir ezgi taşı ve dövme taşının yer aldığı platform ve bu platformun hemen güneyinde elde edilen ürünün boşaltıldığı düşünülen bir bölme tespit edilmiştir. Ortaya çıkarılan 8 no'lu mekanın kuzeydoğu köşesinde dış konturların lenger parçalarıyla oluşturulduğu bir ocak bulunmaktadır. 8 no'lu mekanın batısında ortaya çıkarılan 9 no'lu mekan dikdörtgen planlı ve kuzeybatı-güneydoğu doğrultulu olup duvarları kerpiçtendir. 2008 yılında VII no'lu alanda 10 no'lu magazin olarak adlandırılan yangın geçirmiş bir mekan tespit edilmiştir. Özellikle güneydoğu tarafında daha yoğun olan yangın tabakasının içinde oldukça büyük yanmış hatıllara rastlanmıştır. Mekanın kuzey kısmında bir tabana rastlanmış ve yapılan çalışmalardan sonra mekanın tabanını ana kayanın karakterize ettiği ve bu ana kayanın üstünün sıvanarak düz bir zemin yaratılmaya çalışıldığı gözlenmiştir. 10 no'lu magazinin batısında düzgün bir duvar yüzü veren sıvalı doğu-batı doğrultusunda uzanan 2.50 cm genişliğe sahip bir Urartu kerpiç duvarının varlığı saptanmıştır. XI no'lu alanda iki adet kapısı olan ve 10 no'lu mekan olarak adlandırılan mekanın kuzeybatı köşesinde tam köşede etrafı kille sıvanmış tebeşir taşından yapılmış ortasında bir delik olan dikdörtgen şeklinde bir in situ el yıkama yeri olabilecek bir mimari buluntu tespit edilmiştir. Bu mekanın batısında 11 no'lu mekan olarak adlandırılan mekanın sadece kuzey duvarı ortaya çıkarılmıştır . 2009-2011 yılı kazıları birkaç farklı alanda yürütülmüştür. 2012 yılında ise 2011 yılında Van'da gerçekleşen depremin ardından oluşan hasarın tespit çalışmaları ve onarıma yoğunlaşılmıştır. VII no'lu alanda, Batı Kesim'de gerçekleştirilen kazılarda kuzey-güney doğrultulu iki mekan açığa çıkarılmıştır. 1 no'lu mekan yaklaşık 3x66.5 m boyutlarında, yüksek kerpiç duvarlı bir magazindir.
Kale
Ele geçen iki adet Bizans sikkesine göre Orta Çağ tabakası MS 11. yüzyıla tarihlenmektedir. Ayanis Kalesi'nin en önemli mimari kalıntılarından bir bölümü, kalenin güney yamacında bulunan sur duvarlarıdır. Söz konusu duvarlar 0.80-0.60 m ölçülerindeki andezit taş bloklarından inşa edilmiştir. Bu blokların üstündeki üst yapı kerpiçtir. 100'ün üzerinde bronz ok ucu güney sur duvarının önünde ele geçmiştir. 100 m uzunluğundaki Doğu surlarında 0.50-0.60 m boyutlarında kireçtaşı bloklar kullanılmıştır. Kalenin anıtsal kapısı, sur duvarlarının güneydoğu köşesinde bulunmuştur. Kapının genişliği 4 metreye yakındır. Kapı geçidi andezit taş bloklarıyla döşenmiştir.
Tapınak
Tapınak avlusundaki kazı çalışmaları sonucunda ele geçen yüzlerce tunç ve demir silahlar ve farklı türdeki buluntular tapınak alanı içinde gerçekleştirilen dini merasimlerle ilgili önemli bilgiler sunar. Tapınak ve payelerin üzerlerine büyük boy mantar başlı çivilerle asıldıkları anlaşılan sadak, kalkan ve miğfer gibi silahlar üzerindeki yazıtlar, bu silahların II. Rusa tarafından Tanrı Haldi’ye armağan olarak sunulduğunu gösterir. Tanrı Haldi’ye sunulan silahlar öncelikle cella içindeki podyum üzerine bırakılmış, daha sonra tapınak veya payelerin duvarlarına asılmışlardır. Yıllar boyu tekrarlanan merasimlerde biriken silahlar belli zaman sonra yerlerinden alınmış ve tapınak depo odalarına yerleştirilmiştir. Tapınak avlusunun güneyindeki eğimli yamaca yapılan bu depo odalarına tapınak avlusunun güneybatı köşesinden aşağı inilerek girilir. Bu odaların sadece tek girişi vardır ve tüm odalar birbiriyle bağlantılıdır. Bu sayede söz konusu odaların denetimi sağlanmıştır.
Tabakalanma
Ayanis Kalesi'nde yapılan kazılar sonucu iki kültür katı tespit edilmiştir. Bunlar, Orta Çağ ve Orta Demir Çağ (Urartu) yapı katlarıdır.
Kaynakça
- ^ . Urartular. Urartu - Ayanis Kalesi, 05 Temmuz 2021. 25 Mart 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b c d e f g h "Türkiye Arkeolojik Yerleşmeleri - TAY Projesi". 24 Eylül 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Eylül 2021.
- ^ a b c d ÇİLİNGİROĞLU, Altan. Ayanis Kalesi. Aktuel Arkeoloji/ Akademia edu. ss. 52,53. 24 Eylül 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Eylül 2021.
Dış bağlantılar
- Ayanis Kalesi 24 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ayanis Kalesi Van iline 35 kilometre mesafedeki nun kuzeybatisinda bir tepe uzerine kurulmustur Van Golu dogusunda yer alan kale 150 metre genisliginde 400 metre uzunlugunda Dogu bati dogrultusunda uzanan tepelikte imar edilmistir 250 metre Van Golu nden yuksekliktedir Ayanis KalesiAyanis KalesiGenel bilgilerTurKaleKonumVan TurkiyeKoordinatlar38 42 30 K 43 12 40 D 38 70833 K 43 21111 D 38 70833 43 21111BaslamaMO 645TamamlanmaMO 643Konumu ve Cevresel OzellikleriDogu bati dogrultusunda uzanan bir tepe uzerine kurulmustur 150 m genisliginde 400 m uzunlugundadir Van Golu nden 225 m deniz seviyesinden ise 1866 m yuksekliktedir TarihceUrartu tarihi acisindan onem tasiyan kale 1989 tarihinden itibaren gunumuze kadar yapilan yuzey arastirma ve kazilarda cikan veriler kalede bulunan civi yazili kitabesi MO 645 isaret etmektedir Kitabe yazitinda kale Argisti nin oglu Rusa tarafindan MO 645 643 tarihleri arasinda yaptirilmistir ifadesi yer almaktadir Iki sur duvariyla cevrelenmis kalenin girisi guneyde bulunmaktadir Kale sur duvarlari andezit tasi ve kalker tasiyla orulmustur Ust kesimde tapinak ve payeli salon bulunmaktadir Yapilan arkeolojik calismalar neticesinde guneybati kesiminde birbiri ile baglanti icerisinde kuplerin yer aldigi cok sayida depo binasi bulunmustur Yerlesim Ayanis Kalesi yerlesimi ile ilgili elde edilen veriler kalenin Urartu ve Orta Cag olmak uzere iki ayri donemde iskan gordugunu ortaya koyar Ancak Orta Caga ait mimari kalintilar buyuk oranda tahrip oldugundan bugun kalenin ayakta duran kismi cogunlukla Urartu donemi yapilariyla temsil edilir Dis kent ise sadece Urartu doneminde iskan gormustur Mimarisi Kalenin insasinda kullanilan etrafi tas temeller uzerinde yukselen kerpic bir beden ile cevrili oldugu tespit edilmistir Kaleye guneydoguda insa edilen anitsal bir kapi bulunmaktadir Kapinin yer aldigi guney sur duvarlarinin temelleri ise andezit tas bloklarindan orulmus oldugu gorulmektedir Buna karsin dogu sur duvarlari ise kaba olarak birakilmis kirectasi bloklardan insa edilmistir Sadece guney tarafin daha iyi bir iscilikle ve malzeme ile yapilmis olmasi Urartu mimarlarinin cephe mimarisine verdigi onemi gosterir Kalenin onemli yapilarindan biri kalenin en yuksek noktasinda 1866 m yer alan tapinak alani ve alanin dogu duvarina yapisik olarak insa edilen kare planli cekirdek tapinaktir Bircok Urartu tapinak cellasinda oldugu gibi Ayanis cellasinda da cesitli bezemeler bulunur Ancak Ayanis tapinaginda ortaya cikartilan bezeme tarzi Urartu sanati icin bir ilktir Andezit tasindan yapilmis duvarlar uzerine tas oyma intaglio teknigi kullanilarak cesitli tanri fantastik yaratiklar ve rozet motifleri yapilmistir Yazit Tapinagin on cephesinde ise Urartu nun en uzun ucuncu yaziti vardir Yazit tapinagin II Rusa tarafindan Tanri Haldi icin insa edildigini soylemektedir Yazittan elde edilen bilgiler kralin askeri seferleri sonunda dusman ulkeleri olarak nitelendirdigi Assur Targuni Etiuni Gokce Gol civari Tablani Kainaru Hate Hitit ulkesi Muski Frig ulkesi ve Silukuni bolgelerinden insanlar getirdigini bu insanlari kale cevresindeki dis kente yerlestirdigini ve bu kenti getirdigi insanlarin katkilariyla insa ettigini belirtir Arastirma ve KaziAyanis Kalesi Kazilari 1989 dan itibaren Izmir Ege Universitesi Edebiyat Fakultesi Onasya Arkeolojisi Bolumu nden Altan Cilingiroglu baskanliginda bir ekip tarafindan yurutulmektedir Ege Universitesi nden Zafer Derin Esref Abay Haluk Saglamtimur Ozlem Cevik Aylin U Erdem Atilla Batmaz ve Fulya Dedeoglu nu Roma dan Ingret Reindell ve Mirjo Salvini yi ve New York Metropolitan Muzesi nden Oscar White Muscarella yi icermektedir 1997 yilindan itibaren New York Stony Brook Universitesi nden Elizabeth Stone ve Boston Universitesi nden Paul Zimansky de kazi ekibine dahil olmuslardir Bu tarihten sonra Ayanis kazilari Kale ve Dis Kent olmak uzere iki farkli alanda 2012 yilina kadar devam etmistir Kaledeki kazi calismalari 2014 yilindan beri Mehmet Isikli baskanliginda gerceklestirilmektedir Buluntular1993 yilinda bulunan demirden yapilmis bir kapi surgusu ahsap olan kapi kanatlarini kapatmak icin kullanilmis olmalidir Bu alandaki en onemli buluntulardan biri anitsal kapinin onunde ortaya cikarilan insa yazitidir Soz konusu yazit 0 44x0 59x0 18 m olculerinde andezit tasi uzerine yazilmistir 14 satirdan olusan yazit kalenin yapimini gerceklestiren kralin Argisti oglu Rusa II Rusa ve kalenin adini da vermektedir Eiduru Dagi onundeki Rusahinili Kalenin guneybati tarafinda yer alan ve Depo Odalari veya Magazinli Alan VII no lu Alan olarak adlandirilan alanda 115 ten fazla pithos ortaya cikarilmistir Buradaki pithoslarin agiz kenarina yakin kisimlarinda civi yazisi ve hiyeroglifler vardir Bu tur yazilar pithoslarin icindeki malzemenin miktarini ve cinsini bildirir Bu alanda saptanan diger bir onemli buluntu 2 20 m uzunlugundaki tas bir kanaldir Kanal olasilikla tahil ve sivi dagitiminda kullanilmistir Kalenin onemli buluntulari Payeli Salon olarak adlandirilan VI no lu alandan ele gecmistir Cok sayida bronz ve demir civi mizrak ucu ok ucu kalkan migfer ve bronz kilic bu alanda ortaya cikarilmistir Bazilari uzerinde bulunan yazitlar bunlarin Tanri Haldi ye adandigini gostermektedir 1997 yilinda Urartu sanatinin en onemli buluntularindan biri olan arslan basli bir kalkan bu alanda ele gecmistir Arslan basli kalkanlar uzun zamandan beri Khorsabad kabartmasindan bilinmesine karsin ilk kez kazilarla ortaya cikarilmistir Kalkan 1 m capindadir ve uzeri aslan ve boga motifleriyle bezenmistir Kalkanin kenarindaki yazit bunun II Argisti oglu II Rusa tarafindan Tanri Haldi ye adandigini gostermektedir Ayni kazi sezonunda bu alanda bir tapinaga ait andezit duvarlar ele gecmistir Tapinagin on cephesindeki andezit taslar uzerine yazilmis olan Urartu yaziti Horhor Krali Mezar Yaziti ve Analikiz yazitindan sonra Urartu tarihinin en uzun yazitidir Toplam 16 m uzunlugundaki yazit Mirjo Salvini tarafindan okunmustur Yazita gore Urartu krali II Rusa Hate Muski ve Assur ulkelerinden esirler almis ve Ayanis Kalesi cevresinde bir kent ve bahceler insa etmistir 1998 yilinda tapinagin cellasi kazilmis ve tapinak girisinin hemen karsisinda alabaster tasindan yapilmis bir platform saptanmistir Soz konusu platform sfenks arslan ve fantastik kus motifleriyle kazima tekniginde bezenmistir Cellanin andezit duvarlari Urartu sanatinda daha once hic bilinmeyen tas oyma intaglio tekniginde yapilmis motiflerle bezenmistir 1999 yilindan itibaren kazi calismalari kalenin guney yamacinda yogunlastirilmistir 1999 02 tarihleri arasinda guney yamactaki tapinak alaninin depo odalarinda bronz ve demirden yapilmis ok uclari mizrak uclari bronz sadaklar kalkanlar ve migferler gibi cok sayida bronz ve demir silah ele gecmistir Bronz ve demir objelerin yaninda kalay kapli bir kalkan ve migfer de 2001 yili calismalarinda guney depo odalarinda tespit edilmistir Her ikisi uzerinde de II Rusa tarafindan Haldi ye adandigini belirten bir yazit vardir Bu tur kalayla kapli silahlar olasilikla torensel silahlardir ve tapinagin duvarlarina ve payelerine asilmasi icin tapinaga sunu veya hediye olarak verilmistir Ayanis Kalesi nden ele gecen bir diger onemli buluntu da 2002 yilinda tapinak alani ve depo odalari arasindaki geciste tespit edilen ve in situ olarak bulunan bronz kazandir 1 m agiz capi olan kazanin iki adet kulbu vardir ve ici kadari ile doldurulmustur 2005 kazilarinda ise bir payeli salon ortaya cikarilmistir Ayrica O9 no lu magazin olarak adlandirilan bir depo odasi ortaya cikarilmistir 2006 yilinda VII no lu alandaki dogu mekanlarinda yapilan kazilarda 9 no lu magazinin dogusunda onceki yillardan farkli mimaride kalintilar ortaya cikarilmis ve dogu mekanlari olarak isimlendirilmistir Cilingiroglu Erdem kazilarda yapilan arastirmalar neticesinde kazilan alan Orta Cag ve Urartu olmak uzere iki farkli doneme ait mimari tespit edilmistir Urartu donemine ait kuzeyden guneye dogru kademeli olarak 3 ayri mekan ortaya cikarilmistir IX no lu alanin dikdortgen payelerden olusan bati duvarindan Dogu Magazinleri ne dek uzanan dikdortgen bir avlu oldugu anlasilmistir XI no lu alandaki evsel mekanlarda yapilan calismalarda 2 4 5 ve 6 no lu mekanlarin tamami aciga cikarilmistir 2007 yilinda VII no lu alanda Dogu Mekanlari nin guneyinde 3 no lu mekan olarak adlandirilan bir bolum ortaya cikarilmistir Mekana giris merdivenlerle saglanmistir IX no lu alanda tespit edilen hatillarin ve yangin tabakasinin guney duvari ve payelerin oturdugu duvar arasinda bulunan ve alttaki bir mekanin ust yapisini olusturan cati konstruksiyonuna ait olduklari dusunulmektedir XI no lu alanda 7 no lu mekan olarak adlandirilan mekanin kuzey duvari onunde iki adet silo dogu duvari onunde iki adet platform guneydogu kosede bir ocak guney duvari onunde bir platform bati duvari onunde bir ezgi tasi ve dovme tasinin yer aldigi platform ve bu platformun hemen guneyinde elde edilen urunun bosaltildigi dusunulen bir bolme tespit edilmistir Ortaya cikarilan 8 no lu mekanin kuzeydogu kosesinde dis konturlarin lenger parcalariyla olusturuldugu bir ocak bulunmaktadir 8 no lu mekanin batisinda ortaya cikarilan 9 no lu mekan dikdortgen planli ve kuzeybati guneydogu dogrultulu olup duvarlari kerpictendir 2008 yilinda VII no lu alanda 10 no lu magazin olarak adlandirilan yangin gecirmis bir mekan tespit edilmistir Ozellikle guneydogu tarafinda daha yogun olan yangin tabakasinin icinde oldukca buyuk yanmis hatillara rastlanmistir Mekanin kuzey kisminda bir tabana rastlanmis ve yapilan calismalardan sonra mekanin tabanini ana kayanin karakterize ettigi ve bu ana kayanin ustunun sivanarak duz bir zemin yaratilmaya calisildigi gozlenmistir 10 no lu magazinin batisinda duzgun bir duvar yuzu veren sivali dogu bati dogrultusunda uzanan 2 50 cm genislige sahip bir Urartu kerpic duvarinin varligi saptanmistir XI no lu alanda iki adet kapisi olan ve 10 no lu mekan olarak adlandirilan mekanin kuzeybati kosesinde tam kosede etrafi kille sivanmis tebesir tasindan yapilmis ortasinda bir delik olan dikdortgen seklinde bir in situ el yikama yeri olabilecek bir mimari buluntu tespit edilmistir Bu mekanin batisinda 11 no lu mekan olarak adlandirilan mekanin sadece kuzey duvari ortaya cikarilmistir 2009 2011 yili kazilari birkac farkli alanda yurutulmustur 2012 yilinda ise 2011 yilinda Van da gerceklesen depremin ardindan olusan hasarin tespit calismalari ve onarima yogunlasilmistir VII no lu alanda Bati Kesim de gerceklestirilen kazilarda kuzey guney dogrultulu iki mekan aciga cikarilmistir 1 no lu mekan yaklasik 3x66 5 m boyutlarinda yuksek kerpic duvarli bir magazindir Kale Ele gecen iki adet Bizans sikkesine gore Orta Cag tabakasi MS 11 yuzyila tarihlenmektedir Ayanis Kalesi nin en onemli mimari kalintilarindan bir bolumu kalenin guney yamacinda bulunan sur duvarlaridir Soz konusu duvarlar 0 80 0 60 m olculerindeki andezit tas bloklarindan insa edilmistir Bu bloklarin ustundeki ust yapi kerpictir 100 un uzerinde bronz ok ucu guney sur duvarinin onunde ele gecmistir 100 m uzunlugundaki Dogu surlarinda 0 50 0 60 m boyutlarinda kirectasi bloklar kullanilmistir Kalenin anitsal kapisi sur duvarlarinin guneydogu kosesinde bulunmustur Kapinin genisligi 4 metreye yakindir Kapi gecidi andezit tas bloklariyla dosenmistir Tapinak Tapinak avlusundaki kazi calismalari sonucunda ele gecen yuzlerce tunc ve demir silahlar ve farkli turdeki buluntular tapinak alani icinde gerceklestirilen dini merasimlerle ilgili onemli bilgiler sunar Tapinak ve payelerin uzerlerine buyuk boy mantar basli civilerle asildiklari anlasilan sadak kalkan ve migfer gibi silahlar uzerindeki yazitlar bu silahlarin II Rusa tarafindan Tanri Haldi ye armagan olarak sunuldugunu gosterir Tanri Haldi ye sunulan silahlar oncelikle cella icindeki podyum uzerine birakilmis daha sonra tapinak veya payelerin duvarlarina asilmislardir Yillar boyu tekrarlanan merasimlerde biriken silahlar belli zaman sonra yerlerinden alinmis ve tapinak depo odalarina yerlestirilmistir Tapinak avlusunun guneyindeki egimli yamaca yapilan bu depo odalarina tapinak avlusunun guneybati kosesinden asagi inilerek girilir Bu odalarin sadece tek girisi vardir ve tum odalar birbiriyle baglantilidir Bu sayede soz konusu odalarin denetimi saglanmistir TabakalanmaAyanis Kalesi nde yapilan kazilar sonucu iki kultur kati tespit edilmistir Bunlar Orta Cag ve Orta Demir Cag Urartu yapi katlaridir Kaynakca Urartular Urartu Ayanis Kalesi 05 Temmuz 2021 25 Mart 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b c d e f g h Turkiye Arkeolojik Yerlesmeleri TAY Projesi 24 Eylul 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Eylul 2021 a b c d CILINGIROGLU Altan Ayanis Kalesi Aktuel Arkeoloji Akademia edu ss 52 53 24 Eylul 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Eylul 2021 Dis baglantilarAyanis Kalesi 24 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde