Öldüren Şüphe, 1963 ABD yapımı, gerilim unsurları da taşıyan bir romantik komedi filmidir. Özgün adı olan "Charade" İngilizcede "sessiz sinema oyunu" anlamına gelen film 1965 yılının Kasım ayında Türkiye'de de gösterime girmişti.
Charade | |
"Öldüren Şüphe" (Charade) filminin özgün sinema afişi | |
Yönetmen | Stanley Donen |
---|---|
Yapımcı | Stanley Donen |
Senarist | |
Hikâye (eser) | Peter Stone |
Oyuncular | Cary Grant Audrey Hepburn Walter Matthau James Coburn George Kennedy |
Müzik | Henry Mancini Charade şarkısının sözleri: |
Görüntü yönetmeni | |
Sanat yönetmeni | Jean d'Eaubonne |
Kurgu | Jim Clark |
Stüdyo | |
Dağıtıcı | Universal Pictures |
Cinsi | Sinema filmi |
Türü | Gizem, gerilim, duygusal, komedi |
Renk | Renkli (Technicolor) |
Yapım yılı | 1963 |
Çıkış tarih(ler)i | 5 Aralık 1963, ABD 16 Kasım 1965, Türkiye |
Süre | 113 dak |
Ülke | ABD |
Dil | İngilizce (yer yer diğer Avrupa dilleri işitilir) |
Bütçe | $4,000,000 |
Hasılat | $13,474,588 (ABD) |
Diğer adları | Öldüren Şüphe (Türkiye) Sciarada (İtalya) |
Çoğu sahnesi Paris'te çekilen filmin yapımcısı ve yönetmeni Stanley Donen'dır. Senaryosunu 'un, kendisine ait olan özgün bir hikâyeden (hikâyeye Marc Behm'in de katkısı vardır) uyarlayıp yazdığı filmin ünlülerden oluşan kalabalık oyuncu kadrosunda Cary Grant, Audrey Hepburn, Walter Matthau, James Coburn, George Kennedy, ve bulunmaktadır. Filmin müziklerini yapan Henry Mancini aynı zamanda filmle aynı adı taşıyan Charade şarkısının da bestecisidir. 1964'te En İyi Özgün Şarkı Akademi Ödülü'ne aday gösterilen bu şarkının sözleri ise 'e aittir. Filmin renkli Technicolor görüntülerini çekmiştir.
Gizemli yapısı, sürprizli sonu, heyecanlı temposu ile Alfred Hitchcock'un tarzını yansıtan bir yapıya sahip olan bu film için "Hitchcock'un çekmediği en iyi Hitchcock filmi" tanımlaması da yapılmıştır.
Film çevrildiği yıl eksik bildirim yüzünden kamu malı olmuştur ancak müzikleri ve uyarlandığı hikâye halâ telif altındadır. Filmi İnternet Arşivi'nden ücretsiz izlemek mümkündür.
Paris'te yeni evlendiği kocası cinayete kurban giden Amerikalı genç kadın Reggie'nin (Audrey Hepburn) peşine düşen bazı karanlık tipler ondan kocasının savaşta kendilerinden çaldığını ileri sürdükleri yüklüce bir parayı geri isterler. Çok az tanıdığı eski kocasının sırlarını yavaş yavaş öğrenmeye başlayan genç kadının peşinde bir de kendisine yardımcı olmaya çalışan gizemli bir adam (Cary Grant) vardır. Reggie filmin sonuna kadar kime inanacağına karar veremez.
Film David di Donatello ve Edgar Ödülü'nü alırken, Audrey Hepburn'e BAFTA En İyi İngiliz Kadın Oyuncu Ödülü verildi. Cary Grant de 'nden "Altın Defne"yi aldı.
Film birkaç kez yeniden çekildi, bunlardan en önemlisi Jonathan Demme'nin 2002'de çektiği Mark Wahlberg'lü film 'dir (The Truth About Charlie).
Konusu
Film gece hızla giden bir trenden bir adamın düşerek öldüğü sahneyle açılır ve kamera buradan Fransa Alpleri'ndeki bir kayak merkezine geçer. Buradaki bir otelde Fransız kadın arkadaşıyla birlikte tatil yapmakta olan Amerikalı genç kadın Regina Lampert'ın (Audrey Hepburn) hüzünlü tavırlarından ve arkadaşına anlattıklarından evliliğinden mutlu olmadığını ve Paris'e dönüşünde sırlarla dolu bir adam olan olan kocası Charles'tan boşanmayı plânladığını öğreniriz. Arkadaşıyla birlikte E.U.R.E.S.C.O adlı uluslararası bir örgütte simültane çevirmen olarak çalışan Regina, bu arada kendisini Peter Joshua (Cary Grant) olarak tanıtan bir Amerikalıyla ayaküstü tanışır.
Genç kadın tatili bitip Paris'e döndüğünde lüks apartman dairesinde tek bir eşyanın bile kalmamış olduğunu görür. Boş evde karşılaştığı polis müfettişi Edouard Grandpierre'den (Jacques Marin) kocasının ölmüş olduğunu öğrenir. Müfettiş onu morga götürür ve kocasının cesedini teşhis ettirir. Morgda yatan kocası Charles'tır ve filmin başında trenden atılarak ölen kişi de odur. Müfettiş, kocasının evin tüm eşyalarını satıp paraya çevirdiğini, tam Paris'ten kaçmak üzereyken de bir cinayete kurban gitmiş olduğunu söyler. Kocasından kalan ve polisin elinde olan bir çantadan, ona hitaben yazılmış ve pulu yapıştırılmış bir mektup, Venezuela'ya bir vapur bileti ve İsviçreli olarak bildiği kocasına ait fakat başka adlarla düzenlenmiş çok sayıda ülkenin pasaportu çıkar. Regina'dan başka kimsenin katılmadığı kocasının cenaze töreninde salona sırayla dalan üç tuhaf adam, tabutta yatan kişinin gerçekten ölmüş olup olmadığını(!) garip yöntemlerle (cenazenin tenine iğne batırmak gibi) kontrol ettikten sonra öfkeyle salonu terkederler.
Ertesi gün, aldığı bir davet üzerine, kendisini CIA görevlisi Hamilton Bartholomew (Walter Matthau) olarak tanıtan bir adamla ABD elçiliğinde buluşur. Ondan cenazeye gelen üç adamın "Tex" Panthollow (James Coburn), Herman Scobie (George Kennedy) ve Leopold W. Gideon (Ned Glass) olduğunu, Carson Dyle adlı dördüncü bir adam ve yeni evlenmiş olduğu ve çok iyi tanımaya fırsat bulamadığı ölmüş kocası Charles'la birlikte II. Dünya Savaşı sırasında OSS (CIA'nin o zamanki adı) adına görev yaptıklarını, ancak 1944 yılında Fransız direnişçilerine götürmeleri gereken 250.000 dolarlık külçe altını çaldıklarını, sonra da kocası Charles'ın diğerlerine kazık atarak ganimetin tamamını kendisi alıp kaçmış olduğunu öğrenir. Bartholomew üç adamın bu paranın peşinde olduğunu, ayrıca ABD hükûmetinin de parayı geri istediğini söyler. Paranın Regina'da olduğuna inanan Bartholomew ısrarla onu kendisine teslim etmesini ister ama kadının paradan haberi yoktur.
Reggie Peter'ın yardımıyla eski bir otele yerleşir ancak aynı otelde kalan diğer üç adam sırayla paranın yerini bildiğini sandıkları Reggie'yi tehdit edip sıkıştırmaya başlarlar. Reggie, Scobie'den kayıp olan dördüncü kişinin de Peter olduğunu ve çeteyle birlikte hareket ettiğini öğrenince ona karşı da güvensizlik hissetmeye başlar. Peter bu kez de asıl adının Alexander Dyle olduğunu ve çetenin diğer elemanlarınca katledilen Carson Dyle'ın kardeşi olduğunu söyleyerek durumu kurtarır. Reggie Peter'e aşık olur. Bu arada önce Scobie, sonra da Gideon öldürülür. Şüpheler paraya tek başına konmayı planlayan Tex'in üzerinde toplanır. Charles'ın randevu defterindeki son adrese giderler. Burası büyük bir açık hava pul marketidir. Tex de oradadır ve Charles'ın parayı ne şekilde sakladığını keşfetmiştir: Charles ölmeden önce 250.000 dolar değerinde üç değerli pul satın almış ve dikkati çekmemesi için onları Reggie'ye yazdığı mektubun zarfına yapıştırmıştır. Peter (artık Adam adını kullanmaktadır) da aynı sonuca varınca hızla otele gelirler ama zarftan pulların koparılmış olduğunu görürler. Reggie arkadaşının küçük oğlu Jean-Louis'ye (Thomas Chelimsky) pulları alabileceğini söylediğini hatırlar. Tekrar Pul marketine koşarlar. Ancak kalabalıkta rastladıkları Jean-Louis üç değerli pulu çoktan birkaç yüz ucuz (ama albenili) pulla takas etmiştir bile. Jean-Louis pulları takas ettiği pulcunun yerini gösterir. Haliyle standını erkenden kapayıp giden pulcunun evine giderler. Dürüst bir adam olan pulcu hem pulları onlara iade eder, hem de pullar ve değerleri hakkında ayrıntılı bilgi verir.
Otele döndüklerinde Tex'in de öldürülmüş ve son nefesinde yere Dyle yazmış olduğunu görünce Reggie Adam'dan (Peter) tekrar kuşkulanmaya başlar ve halâ güvendiği ve CIA görevlisi sandığı Hamilton Bartholomew'la telefon bağlantısı kurar ve randevulaşırlar. Peşinden gelen Adam'ı Paris'in metro ve sokaklarında geçen uzun bir kovalamacadan sonra atlattığını sanan Reggie Bartholomew'la buluşur. Adam da peşinden oraya gelir. Kısa sürede Bartholomew'un gerçek kimliği ve niyeti anlaşılır. Aslında CIA görevlisi filan değildir, elçilikteki görüşmeyi öğlen yemeği saatinde boş olan bir odada ayarlayarak Reggie'ye kendisini CIA ajanı olarak göstermiştir. Çetenin dördüncü elemanı, asıl Carson Dyle odur. Gece boş olan bir tiyatro binasında devam eden kovalamaca sonunda tam Reggie'yi öldürmek üzere olan Carson Dyle'ı öldüren Adam kadının hayatını kurtarır.
Dürüst bir kadın olan Reggie Adam'a ısrarla pulları ABD hükûmetine geri verme önerisinde bulunur ve bu konuda isteksiz gözüken Adam'ı kolundan sürükleyerek zorla ABD elçiliğine götürür. Burada hayretle Adam'ın bir ABD hükûmet görevlisi olduğunu, asıl adının da Brian Cruikshank olduğunu öğrenir. Filmin sonunda çift evlenmeye karar verir. Reggie müstakbel eşinin dört ayrı kimliğinde kullanmış olduğu adların hepsini verebilmek için dört oğlan çocuğu doğurmayı diler.
Oyuncular
Oyuncu | Rolü |
---|---|
Cary Grant | Peter Joshua/Adam Canfield/Alexander Dyle/Brian Cruikshank |
Audrey Hepburn | Regina "Reggie" Lampert |
Walter Matthau | Hamilton Bartholomew/Carson Dyle |
James Coburn | Tex Panthollow |
George Kennedy | Herman Scobie |
Sylvie Gaudel | |
Leopold W. Gideon | |
Dedektif Edouard Grandpierre | |
Mr. Felix, pul satıcısı | |
Jean-Louis Gaudel, küçük çocuk |
Ödülleri
Kazandıkları
- David di Donatello ("Altın Plaket") - Universal Pictures
- Edgar Ödülü - (En iyi film senaryosu)
- BAFTA En İyi İngiliz Kadın Oyuncu Ödülü - Audrey Hepburn
- ("Altın Defne" 2. lik) - En iyi komedi performansı, Cary Grant.
- Laurel Ödülü ("Altın Defne" 3. lük) - En iyi komedi performansı, Audrey Hepburn.
Adaylıkları
- En İyi Özgün Şarkı Akademi Ödülü - Henry Mancini (beste), Johnny Mercer (sözler), "Charade" şarkısı için.
- BAFTA En İyi Yabancı Oyuncu Ödülü - Cary Grant.
- En İyi Kadın Oyuncu Altın Küre Ödülü - Müzikal veya Komedi (sinema) - Audrey Hepburn.
- En İyi Erkek Oyuncu Altın Küre Ödülü listesi - Müzikal veya Komedi (Sinema) - Cary Grant.
- Laurel Ödülü - Tema şarkısı "Charade" (5. oldu).
- Writers Guild of America (Sinema ve TV yazarları Ödülü) - "Yazılmış en iyi Amerikan komedisi" - Peter Stone
Müziği
Filmin müziklerini yapan Henry Mancini aynı zamanda filmle aynı adı taşıyan "Charade" şarkısının da bestecisidir. Sözlerini 'in yazdığı şarkı 1964'te En İyi Özgün Şarkı Akademi Ödülü'ne aday gösterilmiş ama kazanamamıştı. Filmde şarkı Henry Mancini orkestrasına bağlı bir koro tarafından seslendiriliyordu. Şarkı 1963 ve 1964 yıllarında 45'lik vinil tekli olarak da piyasaya verildi (RCA Victor, RCA-1383) Plağın arka yüzünde yine filmden alınmış "Orange Tamouré" adlı parça yer alıyordu.
Tekli plâk
- A- Yüzü: "Charade" (Şarkı Henry Mancini ortkestra ve korosu tarafından seslendirildi)
- B- Yüzü: "Orange Tamouré"
Soundtrack albümü
Yine aynı yıl filmin soundtrack albümü yayımlandı (RCA Victor, LPM-2755). Parçaların tamamını Henry Mancini bestelemişti. Albümdeki tek vokal şarkı olan Charade'in söz yazarı Johnny Mercer'dır. 1963 tarihli vinil LP albümde yer alan ve tek kanallı (mono) kaydedilmiş parçalar şunlardır.
A- Yüzü
- Charade (tema müziği)
- Bistro
- Bateau Mouche
- Mégève
- Bye Bye Charlie
- The Happy Carousel
B- Yüzü
- Charade (Vokal, sözler: Johnny Mercer)
- Orange Tamouré
- Latin Snowfall
- The Drip-Dry Waltz
- Mambo Parisienne
- Punch And Judy
- Charade (Carousel)
Sonraki yıllarda Charade şarkısı birçok müzisyen tarafından defalarca yorumlandı ve farklı toplama albümlerde de yer aldı. Bu yorumlardan en tanınmışı Andy Williams'ın versiyonudur. Bu şarkıyı 1968 yılında Türkiye'de Ajda Pekkan "Saklanbaç" adıyla Türkçe seslendirmişti. Türkçe sözlerini Fecri Ebcioğlu'nun yazdığı, düzenlemesini ise Atilla Özdemiroğlu'nun yaptığı şarkıda Pekkan'a Durul Gence 5'lisi eşlik ediyordu. Arka yüzünde "Oyalama Beni" adlı şarkının yer aldığı 45'lik vinil plâk Regal firması tarafından çıkartılmıştı (Regal, RZT-5019). Bu şarkı Ajda Pekkan'ın aynı yıl çıkardığı "Ajda Pekkan" LP albümünde de yer aldı.
Uyarlandığı eser
Film, 'un "Redbook" dergisinde yayımlanan "The Unsuspecting Wife" (Kuşkulanmayan Zevce) adlı kısa hikâyesinden uyarlanmıştır. Senaryoyu da yine Peter Stone kendi öyküsünden uyarlayarak yazmıştır. IMDb gibi sinema kaynaklarında hikâyede Marc Behm'ün de katkısı olduğu belirtilmiştir. Aslında bir gerilim romanları yazarı olan Marc Behm, "Charade" filminin sonradan yazılmış aynı adlı romanının gölge yazarıdır ve romanı Peter Stone'un senaryosuna dayanarak yazmıştır. Kapağında yazarının Peter Stone olduğu yazan romanın (Bir oyun yazarı ve senarist olan Stone gerçekte hiç roman yazmamıştır), iç kapağında Marc Behm'e ithaf edilmiş olduğu belirtilmiştir. Kısaca, "Charade" filmi bir roman uyarlaması değil, hikâye uyarlamasıdır ve sonradan bir romanı da yazılmıştır (novelization). Bilindiği gibi bazı popüler filmlerin sonradan romanları da yazılmaktadır.
Kamu malı olması
"Öldüren Şüphe" (Charade) filmi diğer birçok eser gibi oldukça basit bir ihmal yüzünden daha üretildiği yıl kamu malı statüsüne düşmüştü. ABD'de 1978 yılından önce geçerli kanunlara göre yaratılmış bir eserin telifli olabilmesi için "Copyright" (Türkçesi: Telif hakkı saklı) veya bunun kısaltması olan "Copr." veya simgesi olan "©" işaretini taşıması gerekiyordu. Oysa filmin yapımcı şirketi Universal Pictures filme telif altında olduğunu belirtir herhangi bir ibare koymayı unutmuştu. Böylelikle film çevrildiği 1963 yılından beri "kamu malı" durumundadır ve değişik kalitelerdeki video kopyalarına erişim ve yararlanmak serbesttir. Filmi İnternet Arşivi'nden yasal olarak ücretsiz izlemek veya indirmek mümkündür.
Filmin kendisi bir bütün olarak kamu malı olmakla birlikte, filmin uyarlandığı özgün hikâye ve Henry Mancini'nin bestelediği özgün müziği halâ telif altındadır ve filmden ayrı olarak kullanılamazlar.
Son günlerde ABD Kongresi'nden sızan bazı dedikodulara göre, ABD Yüce Mahkemesi'nin hem bu filme, hem de bir şekilde kamu malı durumuna düşmüş diğer bazı eserlere tekrar telif haklarını iade edebileceği olasılığı vardır
Adlandırma
Filmin özgün adı olan "Charade" (charades olarak da söyleniyor) iki grup arasında vakit geçirmek amacıyla oynanan Avrupa ve ABD kökenli bir salon oyununa verilen addır. Bir tür "sessiz sinema oyunu"dur. Rakip takımın saptadığı bir sözcüğü, diğer takımın bir elemanının hiç konuşmadan işaretlerle kendi takımına tarif etmeye çalışırken, takım arkadaşlarının o sözcüğü tahmin etmeye çalışmaları üzerine kuruludur. Kısaca bir kimsenin diğerlerine bir kelime ve ismi pandomimle anlatmaya çalıştığı kelime tahmin oyunudur. Bu pandomimler amatörce ve acemice yapıldığı için gülünç bir durum da ortaya çıkar. Bu nedenle "charade" sözcüğü "maskaralık" karşılığı olarak da kullanılabilmektedir.
Filmdeki karakterlerin sürekli olarak başka başka kimliklere bürünmeleri, sahte tavırlar takınıp birbirleriyle kedi-fare oyunu oynayarak amaçlarına ulaşmaya çalışmaları adeta bir "sessiz sinema oyunu"na benzetilmiştir. Filmin tema şarkısının sözleri de şu mısralarla başlar: "Kendi "sessiz sinema oyunumuzu" oynarken/Yapmacık tavırları olan çocuklar gibiydik..."
Stanley Donen'ın 1963'te yönettiği "Charade" adlı film Avrupa ülkelerinin çoğunda özgün adıyla veya yakın yazılışlarıyla gösterilmiştir: Örneğin İtalya'da "Sciarada", Polonya'da "Szarada", İspanyolca konuşulan ülkelerde "Charada", Azerbaycan'da ise "Şarada" gibi.
Film 1965 yılında Türkiye'de sinemalarda "Öldüren Şüphe" adıyla gösterime girmişti. Sonraki yıllarda TRT televizyonunda "Saklambaç" adıyla yayına verildi. Bunu takiben çeşitli özel televizyon kanallarında yine farklı adlarla gösterildi: Filmin adı Star'da "Saklı Servet", HBB'de "Tören" ve atv'de ise "Gölge Oyunu" oldu.
Yeniden çekimler
"Charede" birkaç kez yeniden sinemaya uyarlandı. Bu yeniden yapım filmler şunlardır:
Yıl | Film | Türkçe adı | Ülke | Yönetmen | Oyuncular | Notlar |
---|---|---|---|---|---|---|
1968 | Hindistan | , | Bengalce ve siyah beyaz. | |||
1978 | ABD | Farrah Fawcett, Jeff Bridges | ||||
2002 | ABD, Almanya | Jonathan Demme | Mark Wahlberg, Thandie Newton | |||
2004 | Birleşik Krallık | , |
Kaynakça
- ^ "Milliyet Gazetesi Arşivi". gazetearsivi.milliyet.com.tr. 20 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Eylül 2012.
- ^ "Charade (1963)" (İngilizce). decentfilms.com. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Eylül 2012.
- ^ "Life would be happier with Hitchcock in your DVD player...if he's not around Charade'll do" (İngilizce). epinions.com. Erişim tarihi: 22 Eylül 2012.
- ^ a b "Charade (1963)" (İngilizce). archive.org. 21 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 19 Eylül 2012.
- ^ "Henry Mancini-Charade" (İngilizce). discogs.com. 2 Ocak 2013 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Eylül 2012.
- ^ "Charade" (İngilizce). goodreads.com. 5 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Ekim 2012.
- ^ "Charade (1963) Stanley Donen" (İngilizce). Twentyfourframes. 15 Şubat 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Ekim 2012.
- ^ (PDF) (İngilizce). copyright.gov. 2 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2012.
- ^ "An Act to Amend and Consolidate the Acts Respecting Copyright" (PDF) (İngilizce). copyright.gov. 5 Nisan 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 30 Eylül 2012.
- ^ "Public Catalog" (İngilizce). cocatalog.loc.gov. 14 Ekim 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Eylül 2012.
- ^ (İngilizce). veryaware.com. 25 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Eylül 2012.
- ^ "charade nedir". nedirnedemek.com. 20 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 3 Ekim 2012.
- ^ Dorsay, Atilla (1995). . Remzi Kitabevi. ss. sayfa 10.
Dış bağlantılar
- IMDb'de Öldüren Şüphe
- Allrovi.com'da "Charade"6 Şubat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- Movieposterdb'de filmin çeşitli afişleri12 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- "Charade" İnternet Arşivi'nden yasal olarak online izlenebilir veya indirilebilir.
- Filmin tam transkripsiyonu30 Eylül 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
Wikimedia Commons'ta Öldüren Şüphe (film, 1963) ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Olduren Suphe 1963 ABD yapimi gerilim unsurlari da tasiyan bir romantik komedi filmidir Ozgun adi olan Charade Ingilizcede sessiz sinema oyunu anlamina gelen film 1965 yilinin Kasim ayinda Turkiye de de gosterime girmisti Olduren SupheCharade Olduren Suphe Charade filminin ozgun sinema afisiYonetmenStanley DonenYapimciStanley DonenSenaristHikaye eser Peter StoneOyuncularCary Grant Audrey Hepburn Walter Matthau James Coburn George KennedyMuzikHenry Mancini Charade sarkisinin sozleri Goruntu yonetmeniSanat yonetmeniJean d EaubonneKurguJim ClarkStudyoDagiticiUniversal PicturesCinsiSinema filmiTuruGizem gerilim duygusal komediRenkRenkli Technicolor Yapim yili1963Cikis tarih ler i5 Aralik 1963 ABD 16 Kasim 1965 TurkiyeSure113 dakUlkeABDDilIngilizce yer yer diger Avrupa dilleri isitilir Butce 4 000 000Hasilat 13 474 588 ABD Diger adlariOlduren Suphe Turkiye Sciarada Italya source source source source source source source track track track track track track track Olduren Suphe Cogu sahnesi Paris te cekilen filmin yapimcisi ve yonetmeni Stanley Donen dir Senaryosunu un kendisine ait olan ozgun bir hikayeden hikayeye Marc Behm in de katkisi vardir uyarlayip yazdigi filmin unlulerden olusan kalabalik oyuncu kadrosunda Cary Grant Audrey Hepburn Walter Matthau James Coburn George Kennedy ve bulunmaktadir Filmin muziklerini yapan Henry Mancini ayni zamanda filmle ayni adi tasiyan Charade sarkisinin da bestecisidir 1964 te En Iyi Ozgun Sarki Akademi Odulu ne aday gosterilen bu sarkinin sozleri ise e aittir Filmin renkli Technicolor goruntulerini cekmistir Gizemli yapisi surprizli sonu heyecanli temposu ile Alfred Hitchcock un tarzini yansitan bir yapiya sahip olan bu film icin Hitchcock un cekmedigi en iyi Hitchcock filmi tanimlamasi da yapilmistir Film cevrildigi yil eksik bildirim yuzunden kamu mali olmustur ancak muzikleri ve uyarlandigi hikaye hala telif altindadir Filmi Internet Arsivi nden ucretsiz izlemek mumkundur Paris te yeni evlendigi kocasi cinayete kurban giden Amerikali genc kadin Reggie nin Audrey Hepburn pesine dusen bazi karanlik tipler ondan kocasinin savasta kendilerinden caldigini ileri surdukleri yukluce bir parayi geri isterler Cok az tanidigi eski kocasinin sirlarini yavas yavas ogrenmeye baslayan genc kadinin pesinde bir de kendisine yardimci olmaya calisan gizemli bir adam Cary Grant vardir Reggie filmin sonuna kadar kime inanacagina karar veremez Film David di Donatello ve Edgar Odulu nu alirken Audrey Hepburn e BAFTA En Iyi Ingiliz Kadin Oyuncu Odulu verildi Cary Grant de nden Altin Defne yi aldi Film birkac kez yeniden cekildi bunlardan en onemlisi Jonathan Demme nin 2002 de cektigi Mark Wahlberg lu film dir The Truth About Charlie KonusuCharade filmine ait lobi kartlarindan birinde filmden alinmis bir ekran goruntusunde sirasiyla Cary Grant Audrey Hepburn James Coburn ve Ned Glass goruluyor Film gece hizla giden bir trenden bir adamin duserek oldugu sahneyle acilir ve kamera buradan Fransa Alpleri ndeki bir kayak merkezine gecer Buradaki bir otelde Fransiz kadin arkadasiyla birlikte tatil yapmakta olan Amerikali genc kadin Regina Lampert in Audrey Hepburn huzunlu tavirlarindan ve arkadasina anlattiklarindan evliliginden mutlu olmadigini ve Paris e donusunde sirlarla dolu bir adam olan olan kocasi Charles tan bosanmayi planladigini ogreniriz Arkadasiyla birlikte E U R E S C O adli uluslararasi bir orgutte simultane cevirmen olarak calisan Regina bu arada kendisini Peter Joshua Cary Grant olarak tanitan bir Amerikaliyla ayakustu tanisir Genc kadin tatili bitip Paris e dondugunde luks apartman dairesinde tek bir esyanin bile kalmamis oldugunu gorur Bos evde karsilastigi polis mufettisi Edouard Grandpierre den Jacques Marin kocasinin olmus oldugunu ogrenir Mufettis onu morga goturur ve kocasinin cesedini teshis ettirir Morgda yatan kocasi Charles tir ve filmin basinda trenden atilarak olen kisi de odur Mufettis kocasinin evin tum esyalarini satip paraya cevirdigini tam Paris ten kacmak uzereyken de bir cinayete kurban gitmis oldugunu soyler Kocasindan kalan ve polisin elinde olan bir cantadan ona hitaben yazilmis ve pulu yapistirilmis bir mektup Venezuela ya bir vapur bileti ve Isvicreli olarak bildigi kocasina ait fakat baska adlarla duzenlenmis cok sayida ulkenin pasaportu cikar Regina dan baska kimsenin katilmadigi kocasinin cenaze toreninde salona sirayla dalan uc tuhaf adam tabutta yatan kisinin gercekten olmus olup olmadigini garip yontemlerle cenazenin tenine igne batirmak gibi kontrol ettikten sonra ofkeyle salonu terkederler Ertesi gun aldigi bir davet uzerine kendisini CIA gorevlisi Hamilton Bartholomew Walter Matthau olarak tanitan bir adamla ABD elciliginde bulusur Ondan cenazeye gelen uc adamin Tex Panthollow James Coburn Herman Scobie George Kennedy ve Leopold W Gideon Ned Glass oldugunu Carson Dyle adli dorduncu bir adam ve yeni evlenmis oldugu ve cok iyi tanimaya firsat bulamadigi olmus kocasi Charles la birlikte II Dunya Savasi sirasinda OSS CIA nin o zamanki adi adina gorev yaptiklarini ancak 1944 yilinda Fransiz direniscilerine goturmeleri gereken 250 000 dolarlik kulce altini caldiklarini sonra da kocasi Charles in digerlerine kazik atarak ganimetin tamamini kendisi alip kacmis oldugunu ogrenir Bartholomew uc adamin bu paranin pesinde oldugunu ayrica ABD hukumetinin de parayi geri istedigini soyler Paranin Regina da olduguna inanan Bartholomew israrla onu kendisine teslim etmesini ister ama kadinin paradan haberi yoktur Reggie Peter in yardimiyla eski bir otele yerlesir ancak ayni otelde kalan diger uc adam sirayla paranin yerini bildigini sandiklari Reggie yi tehdit edip sikistirmaya baslarlar Reggie Scobie den kayip olan dorduncu kisinin de Peter oldugunu ve ceteyle birlikte hareket ettigini ogrenince ona karsi da guvensizlik hissetmeye baslar Peter bu kez de asil adinin Alexander Dyle oldugunu ve cetenin diger elemanlarinca katledilen Carson Dyle in kardesi oldugunu soyleyerek durumu kurtarir Reggie Peter e asik olur Bu arada once Scobie sonra da Gideon oldurulur Supheler paraya tek basina konmayi planlayan Tex in uzerinde toplanir Charles in randevu defterindeki son adrese giderler Burasi buyuk bir acik hava pul marketidir Tex de oradadir ve Charles in parayi ne sekilde sakladigini kesfetmistir Charles olmeden once 250 000 dolar degerinde uc degerli pul satin almis ve dikkati cekmemesi icin onlari Reggie ye yazdigi mektubun zarfina yapistirmistir Peter artik Adam adini kullanmaktadir da ayni sonuca varinca hizla otele gelirler ama zarftan pullarin koparilmis oldugunu gorurler Reggie arkadasinin kucuk oglu Jean Louis ye Thomas Chelimsky pullari alabilecegini soyledigini hatirlar Tekrar Pul marketine kosarlar Ancak kalabalikta rastladiklari Jean Louis uc degerli pulu coktan birkac yuz ucuz ama albenili pulla takas etmistir bile Jean Louis pullari takas ettigi pulcunun yerini gosterir Haliyle standini erkenden kapayip giden pulcunun evine giderler Durust bir adam olan pulcu hem pullari onlara iade eder hem de pullar ve degerleri hakkinda ayrintili bilgi verir Otele donduklerinde Tex in de oldurulmus ve son nefesinde yere Dyle yazmis oldugunu gorunce Reggie Adam dan Peter tekrar kuskulanmaya baslar ve hala guvendigi ve CIA gorevlisi sandigi Hamilton Bartholomew la telefon baglantisi kurar ve randevulasirlar Pesinden gelen Adam i Paris in metro ve sokaklarinda gecen uzun bir kovalamacadan sonra atlattigini sanan Reggie Bartholomew la bulusur Adam da pesinden oraya gelir Kisa surede Bartholomew un gercek kimligi ve niyeti anlasilir Aslinda CIA gorevlisi filan degildir elcilikteki gorusmeyi oglen yemegi saatinde bos olan bir odada ayarlayarak Reggie ye kendisini CIA ajani olarak gostermistir Cetenin dorduncu elemani asil Carson Dyle odur Gece bos olan bir tiyatro binasinda devam eden kovalamaca sonunda tam Reggie yi oldurmek uzere olan Carson Dyle i olduren Adam kadinin hayatini kurtarir Durust bir kadin olan Reggie Adam a israrla pullari ABD hukumetine geri verme onerisinde bulunur ve bu konuda isteksiz gozuken Adam i kolundan surukleyerek zorla ABD elciligine goturur Burada hayretle Adam in bir ABD hukumet gorevlisi oldugunu asil adinin da Brian Cruikshank oldugunu ogrenir Filmin sonunda cift evlenmeye karar verir Reggie mustakbel esinin dort ayri kimliginde kullanmis oldugu adlarin hepsini verebilmek icin dort oglan cocugu dogurmayi diler OyuncularMilliyet gazetesinde 15 Kasim 1965 tarihinde cikan bu kucuk ilan Stanley Donen in 1963 te yonettigi Charade adli filmin Istanbul da ertesi gun sinemalarda Olduren Suphe adiyla gosterime girecegini bildiriyor Oyuncu RoluCary Grant Peter Joshua Adam Canfield Alexander Dyle Brian CruikshankAudrey Hepburn Regina Reggie LampertWalter Matthau Hamilton Bartholomew Carson DyleJames Coburn Tex PanthollowGeorge Kennedy Herman ScobieSylvie GaudelLeopold W GideonDedektif Edouard GrandpierreMr Felix pul saticisiJean Louis Gaudel kucuk cocukOdulleriKazandiklari David di Donatello Altin Plaket Universal Pictures Edgar Odulu En iyi film senaryosu BAFTA En Iyi Ingiliz Kadin Oyuncu Odulu Audrey Hepburn Altin Defne 2 lik En iyi komedi performansi Cary Grant Laurel Odulu Altin Defne 3 luk En iyi komedi performansi Audrey Hepburn Adayliklari En Iyi Ozgun Sarki Akademi Odulu Henry Mancini beste Johnny Mercer sozler Charade sarkisi icin BAFTA En Iyi Yabanci Oyuncu Odulu Cary Grant En Iyi Kadin Oyuncu Altin Kure Odulu Muzikal veya Komedi sinema Audrey Hepburn En Iyi Erkek Oyuncu Altin Kure Odulu listesi Muzikal veya Komedi Sinema Cary Grant Laurel Odulu Tema sarkisi Charade 5 oldu Writers Guild of America Sinema ve TV yazarlari Odulu Yazilmis en iyi Amerikan komedisi Peter StoneMuzigiFilmin muziklerini yapan Henry Mancini ayni zamanda filmle ayni adi tasiyan Charade sarkisinin da bestecisidir Sozlerini in yazdigi sarki 1964 te En Iyi Ozgun Sarki Akademi Odulu ne aday gosterilmis ama kazanamamisti Filmde sarki Henry Mancini orkestrasina bagli bir koro tarafindan seslendiriliyordu Sarki 1963 ve 1964 yillarinda 45 lik vinil tekli olarak da piyasaya verildi RCA Victor RCA 1383 Plagin arka yuzunde yine filmden alinmis Orange Tamoure adli parca yer aliyordu Tekli plak A Yuzu Charade Sarki Henry Mancini ortkestra ve korosu tarafindan seslendirildi B Yuzu Orange Tamoure Soundtrack albumu Yine ayni yil filmin soundtrack albumu yayimlandi RCA Victor LPM 2755 Parcalarin tamamini Henry Mancini bestelemisti Albumdeki tek vokal sarki olan Charade in soz yazari Johnny Mercer dir 1963 tarihli vinil LP albumde yer alan ve tek kanalli mono kaydedilmis parcalar sunlardir A Yuzu Charade tema muzigi Bistro Bateau Mouche Megeve Bye Bye Charlie The Happy Carousel B Yuzu Charade Vokal sozler Johnny Mercer Orange Tamoure Latin Snowfall The Drip Dry Waltz Mambo Parisienne Punch And Judy Charade Carousel Sonraki yillarda Charade sarkisi bircok muzisyen tarafindan defalarca yorumlandi ve farkli toplama albumlerde de yer aldi Bu yorumlardan en taninmisi Andy Williams in versiyonudur Bu sarkiyi 1968 yilinda Turkiye de Ajda Pekkan Saklanbac adiyla Turkce seslendirmisti Turkce sozlerini Fecri Ebcioglu nun yazdigi duzenlemesini ise Atilla Ozdemiroglu nun yaptigi sarkida Pekkan a Durul Gence 5 lisi eslik ediyordu Arka yuzunde Oyalama Beni adli sarkinin yer aldigi 45 lik vinil plak Regal firmasi tarafindan cikartilmisti Regal RZT 5019 Bu sarki Ajda Pekkan in ayni yil cikardigi Ajda Pekkan LP albumunde de yer aldi Uyarlandigi eserFilm un Redbook dergisinde yayimlanan The Unsuspecting Wife Kuskulanmayan Zevce adli kisa hikayesinden uyarlanmistir Senaryoyu da yine Peter Stone kendi oykusunden uyarlayarak yazmistir IMDb gibi sinema kaynaklarinda hikayede Marc Behm un de katkisi oldugu belirtilmistir Aslinda bir gerilim romanlari yazari olan Marc Behm Charade filminin sonradan yazilmis ayni adli romaninin golge yazaridir ve romani Peter Stone un senaryosuna dayanarak yazmistir Kapaginda yazarinin Peter Stone oldugu yazan romanin Bir oyun yazari ve senarist olan Stone gercekte hic roman yazmamistir ic kapaginda Marc Behm e ithaf edilmis oldugu belirtilmistir Kisaca Charade filmi bir roman uyarlamasi degil hikaye uyarlamasidir ve sonradan bir romani da yazilmistir novelization Bilindigi gibi bazi populer filmlerin sonradan romanlari da yazilmaktadir Kamu mali olmasi Olduren Suphe Charade filmi diger bircok eser gibi oldukca basit bir ihmal yuzunden daha uretildigi yil kamu mali statusune dusmustu ABD de 1978 yilindan once gecerli kanunlara gore yaratilmis bir eserin telifli olabilmesi icin Copyright Turkcesi Telif hakki sakli veya bunun kisaltmasi olan Copr veya simgesi olan c isaretini tasimasi gerekiyordu Oysa filmin yapimci sirketi Universal Pictures filme telif altinda oldugunu belirtir herhangi bir ibare koymayi unutmustu Boylelikle film cevrildigi 1963 yilindan beri kamu mali durumundadir ve degisik kalitelerdeki video kopyalarina erisim ve yararlanmak serbesttir Filmi Internet Arsivi nden yasal olarak ucretsiz izlemek veya indirmek mumkundur Filmin kendisi bir butun olarak kamu mali olmakla birlikte filmin uyarlandigi ozgun hikaye ve Henry Mancini nin besteledigi ozgun muzigi hala telif altindadir ve filmden ayri olarak kullanilamazlar Son gunlerde ABD Kongresi nden sizan bazi dedikodulara gore ABD Yuce Mahkemesi nin hem bu filme hem de bir sekilde kamu mali durumuna dusmus diger bazi eserlere tekrar telif haklarini iade edebilecegi olasiligi vardirAdlandirmaFilmin ozgun adi olan Charade charades olarak da soyleniyor iki grup arasinda vakit gecirmek amaciyla oynanan Avrupa ve ABD kokenli bir salon oyununa verilen addir Bir tur sessiz sinema oyunu dur Rakip takimin saptadigi bir sozcugu diger takimin bir elemaninin hic konusmadan isaretlerle kendi takimina tarif etmeye calisirken takim arkadaslarinin o sozcugu tahmin etmeye calismalari uzerine kuruludur Kisaca bir kimsenin digerlerine bir kelime ve ismi pandomimle anlatmaya calistigi kelime tahmin oyunudur Bu pandomimler amatorce ve acemice yapildigi icin gulunc bir durum da ortaya cikar Bu nedenle charade sozcugu maskaralik karsiligi olarak da kullanilabilmektedir Filmdeki karakterlerin surekli olarak baska baska kimliklere burunmeleri sahte tavirlar takinip birbirleriyle kedi fare oyunu oynayarak amaclarina ulasmaya calismalari adeta bir sessiz sinema oyunu na benzetilmistir Filmin tema sarkisinin sozleri de su misralarla baslar Kendi sessiz sinema oyunumuzu oynarken Yapmacik tavirlari olan cocuklar gibiydik Stanley Donen in 1963 te yonettigi Charade adli film Avrupa ulkelerinin cogunda ozgun adiyla veya yakin yazilislariyla gosterilmistir Ornegin Italya da Sciarada Polonya da Szarada Ispanyolca konusulan ulkelerde Charada Azerbaycan da ise Sarada gibi Film 1965 yilinda Turkiye de sinemalarda Olduren Suphe adiyla gosterime girmisti Sonraki yillarda TRT televizyonunda Saklambac adiyla yayina verildi Bunu takiben cesitli ozel televizyon kanallarinda yine farkli adlarla gosterildi Filmin adi Star da Sakli Servet HBB de Toren ve atv de ise Golge Oyunu oldu Yeniden cekimlerAudrey Hepburn ve Cary Grant Olduren Suphe nin bir sahnesinde Reggie Adam a cenesindeki gamzeyi nasil tiras edebildigini soruyor Charede birkac kez yeniden sinemaya uyarlandi Bu yeniden yapim filmler sunlardir Yil Film Turkce adi Ulke Yonetmen Oyuncular Notlar1968 Hindistan Bengalce ve siyah beyaz 1978 ABD Farrah Fawcett Jeff Bridges2002 ABD Almanya Jonathan Demme Mark Wahlberg Thandie Newton2004 Birlesik Krallik Kaynakca Milliyet Gazetesi Arsivi gazetearsivi milliyet com tr 20 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Eylul 2012 Charade 1963 Ingilizce decentfilms com 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Eylul 2012 Life would be happier with Hitchcock in your DVD player if he s not around Charade ll do Ingilizce epinions com Erisim tarihi 22 Eylul 2012 a b Charade 1963 Ingilizce archive org 21 Mayis 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 19 Eylul 2012 Henry Mancini Charade Ingilizce discogs com 2 Ocak 2013 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Eylul 2012 Charade Ingilizce goodreads com 5 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Ekim 2012 Charade 1963 Stanley Donen Ingilizce Twentyfourframes 15 Subat 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Ekim 2012 PDF Ingilizce copyright gov 2 Subat 2015 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 30 Eylul 2012 An Act to Amend and Consolidate the Acts Respecting Copyright PDF Ingilizce copyright gov 5 Nisan 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 30 Eylul 2012 Public Catalog Ingilizce cocatalog loc gov 14 Ekim 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Eylul 2012 Ingilizce veryaware com 25 Ocak 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 30 Eylul 2012 charade nedir nedirnedemek com 20 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 3 Ekim 2012 Dorsay Atilla 1995 Remzi Kitabevi ss sayfa 10 Dis baglantilarIMDb de Olduren Suphe Allrovi com da Charade 6 Subat 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde Movieposterdb de filmin cesitli afisleri12 Ekim 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Charade Internet Arsivi nden yasal olarak online izlenebilir veya indirilebilir Filmin tam transkripsiyonu30 Eylul 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde Wikimedia Commons ta Olduren Suphe film 1963 ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir