Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Arpaçay Muharebesi, 1735-1736 Osmanlı-İran Savaşı'nda evre.
| Arpaçay Muharebesi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1735-1736 Osmanlı-İran Savaşı | |||||||
 Arpaçay Muharebesi | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Osmanlı İmparatorluğu |  Safevî İmparatorluğu | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Köprülü Abdullah Paşa ☪ | Nadir Şah | ||||||
| Güçler | |||||||
| Azami 30.000 asker | Yaklaşık 25.30.000 asker | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| 10.000 ölü, 10.000 yaralı | Nispeten az | ||||||
Nadir Şah komutasındaki Safevî ordusu Köprülü Abdullah Paşa komutasındaki Osmanlı ordusunu 19 Haziran 1735'te Arpaçay yakınlarında kasabası (Murad Tepe) civarında mağlup etti.
Muharebe öncesi
1734 yılında Gence Kuşatması'nda başarılı olamayan Nadir Şah; 10 Mart 1735’te anılan kentin yakınlarında Rusya'yla yaptığı Bakü ve dahil Rusların Kuzey Kafkasya'da işgal etmiş oldukları tüm İran topraklarını geri aldığı gibi, Rusya'yla Osmanlı İmparatorluğu'na karşı ittifak da kurdu.
Gence kalesine yönelik ablukayı sürdürmek üzere bir kısım askerini 6 Mayıs 1735'te anılan kale önünde bırakarak batıya doğru ilerledi. Van Beylerbeyi ’nın 6.000 askerle keza Safevî birliklerince kuşatılan Tiflis’e ilelediğini duyunca, buraya doğru ilerlediyse de, Timur Mehmed Paşa’nın Tiflis’e sadece asker ve erzak yardımı yapıp geri döndüğünü öğrenince Kars’a yöneldi ve 22 Mayıs'ta Kars’a bir saat mesafede karargahını kurdu. Timur Mehmed Paşa'nın birliklerini püskürten Nadir Şah, Kars'ı kuşattıysa da, gerek Van Beylerbeyi 'nın 25 Mayıs'taki hücumu gerek Köprülü Abdullah Paşa komutasındaki kale garnizonunun topçu atışları karşısında yaklaşık 8.000 ölü vererek kuşatmayı kaldırdı.
Kars kalesini düşürmeyi başaramayan Nadir Şah, 25 Mayıs'ta Kars suyu ve Arpaçay’ı geçerek Revan'a doğru ilerledi ve karargahını kurdu. Köprülü Abdullah Paşa ise Revan'daki Osmanlı garnizonuna yardım götürmek üzere Kars kalesinden çıktı.
Muharebe
Köprülü Abdullah Paşa komutasındaki Osmanlı ordusu Revan'a doğru ilerlediyse de Safevî ordusunun baskınına uğradı. Muharebenin başında Osmanlı ordusunun topçu birlikleri etkisiz kalınca ateş gücü üstünlüğü Safevî ordusuna geçti. Bu üstünlük Osmanlı ordusunda başlangıçtan beri görülen düzensizliği artırınca Serasker Köprülü Abdullah Paşa'nın da öldürülmesiyle birlikte Osmanlı ordusundaki çözülme genel bir bozgun halini aldı. Muharebe alanını terkeden birlikler düzensiz bir şekilde Kars'a çekildiler. (Osmanlı ordusunun büyüklüğü bağlamında 80.000 ilâ 300.000 arasında verilen rakamlar ziyadesiyle abartılı ve askerî tarih açısından tutarsızdır. Zira, Osmanlılar Yavuz Sultan Selim ya da Kanuni Sultan Süleyman döneminde İran'ı istilaya niyetlendiklerinde dahi orduları 60-70.000'i aşmazken, Kars kalesinde müdafaa yaptıktan sonra yine kalede garnizon bırakarak ilerleyen Köprülü Abdullah Paşa'nın çok büyük kuvvetlerle yürüdüğüne dair Osmanlı kaynaklarında hiçbir bilgi bulunmamaktadır. Yenilgi konusunda tereddüt bulunmazken, keza kayıplar konusunda da Viyana, Zenta ya da Petrovaradin yenilgilerine eşdeğer ölçekte olduğuna dair bir kayıt görülmemektedir).
Muharebe sonrası
Arpaçay Muharebesindeki yenilgi Osmanlıların abluka altındaki Tiflis, Gence ve Revan kalelerine takviye kuvvet gönderme olanağını ortadan kaldırdı. Osmanlı ordusunun mağlubiyetini öğrenen Gence Muhafızı , yaklaşık sekiz aydır abluka altında bulunan Gence kalesini Nadir Şah'a teslim ederek Kars'a çekildi. Tiflis Muhafızı İshak Paşa da Tiflis'i tahliye etti. Ali Paşa önce direndiyse de o da bir süre sonra Revan kalesini Nadir Şah'a teslim etti.
Bu gelişmelerin ardından Nadir Şah Nadir Han, da, bir kez daha yenilgiye uğradı ve Gence Muhafızı Genç Ali Paşa aracılığıyla barış teklifini Osmanlı İmparatorluğu'na bildirdi ve Hazinedarı Mirza Mehmed'i de (Köprülü Abdullah Paşa'nın ölümünden sonra İran cephesine Serasker olarak tayin edilen Sivas Beylerbeyi Ahmed Paşa'ya gönderdi.Osmanlı Hükümeti barış teklifini kabul etmeye meyletti; zira, Leylan ve Arpaçay yenilgilerinden sonra İran üzerine taarruz edebilecek olanağı kalmadığı gibi Rusya'yla savaş tehlikesi ortaya çıkmıştı (Rusya 1735'te Osmanlıların kendi toprağı olarak gördüğü Kabartay üzerinde hak iddia ederek İran cephesine yardıma gelmeye çalışan Kırım Hanlığı ordusunu engellemeye çalıştıkları gibi, -yukarıda bahsedildiği üzere- 'yla Safevîlerle Osmanlılara karşı bir ittifak içine girmişlerdi). Nitekim, Von Münnich komutasındaki Rus ordusu 1736 Mart'ında harekete geçerek Kırım'a saldırırken, Osmanlılar da 17 Ekim 1736'da (8 Mart 1736'da İran'da 1502'den beri süren Safevî Hanedanı'na son vererek taç giyip Afşar Hanedanı'nı kuran) Nadir Şah'la İstanbul Antlaşması'nı imzaladılar.
Kaynakça
- ^ "İran Hükümdarı Afşarlı Nadir Şah’ın Kars Muhasarası ve Bunu Anlatan Emekli Kars Kadısı Osman Saf’ın Risalesi", Fahrettin Kırzıoğlu, Birinci Askeri Tarih Semineri Bildiriler, Ankara (1983), s.17
- ^ "Osmanlı-İran Siyasi İlişkileri (1720-1747) Abdurrahman Ateş, s. 172-173
- ^ "Osmanlı Tarihi", Ziya Nur Aksun, c.2, s.353
- ^ "Türkiye tarihi", Prof. Yaşar Yüce-Prof. Ali Sevim, AKDTYKTTK Yayınları, İstanbul (1991), c.4, s.4-8
- ^ "Takkik ve Tevfik", Koca Râgıp Mehmed Paşa (Haz. A. Zeki Özgüer), İstanbul (2003), s.28-29
- ^ "Conflict and Conquest in the Islamic World: A Historical Encyclopedia", Alexander Mikaberidze, ABC-CLIO (2011), s.329
- ^ "The Sword of Persia: Nader Shah, from Tribal Warrior to Conquering Tyrant", Michael Axworthy, I.B.Tauris (2006), , s.174
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Arpacay Muharebesi 1735 1736 Osmanli Iran Savasi nda evre Arpacay Muharebesi1735 1736 Osmanli Iran SavasiArpacay MuharebesiTarih19 Haziran 1735Bolge ErmenistanSonucKesin Safevi zaferiTaraflarOsmanli ImparatorluguSafevi ImparatorluguKomutanlar ve liderlerKoprulu Abdullah Pasa Nadir SahGuclerAzami 30 000 askerYaklasik 25 30 000 askerKayiplar10 000 olu 10 000 yaraliNispeten az Nadir Sah komutasindaki Safevi ordusu Koprulu Abdullah Pasa komutasindaki Osmanli ordusunu 19 Haziran 1735 te Arpacay yakinlarinda kasabasi Murad Tepe civarinda maglup etti Muharebe oncesi1734 yilinda Gence Kusatmasi nda basarili olamayan Nadir Sah 10 Mart 1735 te anilan kentin yakinlarinda Rusya yla yaptigi Baku ve dahil Ruslarin Kuzey Kafkasya da isgal etmis olduklari tum Iran topraklarini geri aldigi gibi Rusya yla Osmanli Imparatorlugu na karsi ittifak da kurdu Gence kalesine yonelik ablukayi surdurmek uzere bir kisim askerini 6 Mayis 1735 te anilan kale onunde birakarak batiya dogru ilerledi Van Beylerbeyi nin 6 000 askerle keza Safevi birliklerince kusatilan Tiflis e ileledigini duyunca buraya dogru ilerlediyse de Timur Mehmed Pasa nin Tiflis e sadece asker ve erzak yardimi yapip geri dondugunu ogrenince Kars a yoneldi ve 22 Mayis ta Kars a bir saat mesafede karargahini kurdu Timur Mehmed Pasa nin birliklerini puskurten Nadir Sah Kars i kusattiysa da gerek Van Beylerbeyi nin 25 Mayis taki hucumu gerek Koprulu Abdullah Pasa komutasindaki kale garnizonunun topcu atislari karsisinda yaklasik 8 000 olu vererek kusatmayi kaldirdi Kars kalesini dusurmeyi basaramayan Nadir Sah 25 Mayis ta Kars suyu ve Arpacay i gecerek Revan a dogru ilerledi ve karargahini kurdu Koprulu Abdullah Pasa ise Revan daki Osmanli garnizonuna yardim goturmek uzere Kars kalesinden cikti MuharebeArpacay Muharebesinin krokisi Koprulu Abdullah Pasa komutasindaki Osmanli ordusu Revan a dogru ilerlediyse de Safevi ordusunun baskinina ugradi Muharebenin basinda Osmanli ordusunun topcu birlikleri etkisiz kalinca ates gucu ustunlugu Safevi ordusuna gecti Bu ustunluk Osmanli ordusunda baslangictan beri gorulen duzensizligi artirinca Serasker Koprulu Abdullah Pasa nin da oldurulmesiyle birlikte Osmanli ordusundaki cozulme genel bir bozgun halini aldi Muharebe alanini terkeden birlikler duzensiz bir sekilde Kars a cekildiler Osmanli ordusunun buyuklugu baglaminda 80 000 ila 300 000 arasinda verilen rakamlar ziyadesiyle abartili ve askeri tarih acisindan tutarsizdir Zira Osmanlilar Yavuz Sultan Selim ya da Kanuni Sultan Suleyman doneminde Iran i istilaya niyetlendiklerinde dahi ordulari 60 70 000 i asmazken Kars kalesinde mudafaa yaptiktan sonra yine kalede garnizon birakarak ilerleyen Koprulu Abdullah Pasa nin cok buyuk kuvvetlerle yurudugune dair Osmanli kaynaklarinda hicbir bilgi bulunmamaktadir Yenilgi konusunda tereddut bulunmazken keza kayiplar konusunda da Viyana Zenta ya da Petrovaradin yenilgilerine esdeger olcekte olduguna dair bir kayit gorulmemektedir Muharebe sonrasiNadir Sah iki ogluyla Arpacay Muharebesindeki yenilgi Osmanlilarin abluka altindaki Tiflis Gence ve Revan kalelerine takviye kuvvet gonderme olanagini ortadan kaldirdi Osmanli ordusunun maglubiyetini ogrenen Gence Muhafizi yaklasik sekiz aydir abluka altinda bulunan Gence kalesini Nadir Sah a teslim ederek Kars a cekildi Tiflis Muhafizi Ishak Pasa da Tiflis i tahliye etti Ali Pasa once direndiyse de o da bir sure sonra Revan kalesini Nadir Sah a teslim etti Bu gelismelerin ardindan Nadir Sah Nadir Han da bir kez daha yenilgiye ugradi ve Gence Muhafizi Genc Ali Pasa araciligiyla baris teklifini Osmanli Imparatorlugu na bildirdi ve Hazinedari Mirza Mehmed i de Koprulu Abdullah Pasa nin olumunden sonra Iran cephesine Serasker olarak tayin edilen Sivas Beylerbeyi Ahmed Pasa ya gonderdi Osmanli Hukumeti baris teklifini kabul etmeye meyletti zira Leylan ve Arpacay yenilgilerinden sonra Iran uzerine taarruz edebilecek olanagi kalmadigi gibi Rusya yla savas tehlikesi ortaya cikmisti Rusya 1735 te Osmanlilarin kendi topragi olarak gordugu Kabartay uzerinde hak iddia ederek Iran cephesine yardima gelmeye calisan Kirim Hanligi ordusunu engellemeye calistiklari gibi yukarida bahsedildigi uzere yla Safevilerle Osmanlilara karsi bir ittifak icine girmislerdi Nitekim Von Munnich komutasindaki Rus ordusu 1736 Mart inda harekete gecerek Kirim a saldirirken Osmanlilar da 17 Ekim 1736 da 8 Mart 1736 da Iran da 1502 den beri suren Safevi Hanedani na son vererek tac giyip Afsar Hanedani ni kuran Nadir Sah la Istanbul Antlasmasi ni imzaladilar Kaynakca Iran Hukumdari Afsarli Nadir Sah in Kars Muhasarasi ve Bunu Anlatan Emekli Kars Kadisi Osman Saf in Risalesi Fahrettin Kirzioglu Birinci Askeri Tarih Semineri Bildiriler Ankara 1983 s 17 Osmanli Iran Siyasi Iliskileri 1720 1747 Abdurrahman Ates s 172 173 Osmanli Tarihi Ziya Nur Aksun c 2 s 353 Turkiye tarihi Prof Yasar Yuce Prof Ali Sevim AKDTYKTTK Yayinlari Istanbul 1991 c 4 s 4 8 Takkik ve Tevfik Koca Ragip Mehmed Pasa Haz A Zeki Ozguer Istanbul 2003 s 28 29 Conflict and Conquest in the Islamic World A Historical Encyclopedia Alexander Mikaberidze ABC CLIO 2011 s 329 The Sword of Persia Nader Shah from Tribal Warrior to Conquering Tyrant Michael Axworthy I B Tauris 2006 ISBN 978 1850437062 s 174