İlaç toleransı, bir ilacın düzenli olarak veya uzun bir süre boyunca alındığında, vücudun ilaca olan tepkisinin azalması durumudur. İlk dozlar etkili olabilirken, zamanla aynı dozun aynı etkiyi sağlamamasıyla karakterizedir. İlaç toleransı, ilacın etkisine karşı vücudun fizyolojik bir adaptasyonunun sonucudur. Bu adaptasyon, ilacın etkisini azaltan veya ortadan kaldıran çeşitli mekanizmalar yoluyla gerçekleşebilir.
İlaç toleransının nedenleri
İlaç toleransının birkaç nedeni olabilir. En yaygın nedenlerden bazıları şunlardır:
- Farmakodinamik adaptasyon: İlacın hedef reseptörlerinin veya hücre içi sinyal yollarının sayısının veya duyarlılığının azalması.
- Farmakokinetik adaptasyon: İlacın emilimini, dağılımını, metabolizmasını veya atılımını etkileyen değişiklikler.
- Psikolojik faktörler: İlacın etkilerine karşı oluşan beklentiler veya alışkanlıklar.
İlaç toleransının türleri
İlaç toleransı, ilacın etkisine göre iki ana kategoriye ayrılabilir:
- Farmakolojik Tolerans: İlacın farmakolojik etkilerine karşı gelişen toleranstır. Örneğin, ağrı kesici ilaçların etkisine karşı gelişen tolerans, bu ilaçların ağrı kesici etkilerinin azalmasına neden olur.
- Psikososyal Tolerans: İlacın psikolojik veya sosyal etkilerine karşı gelişen toleranstır. Örneğin, alkolün sarhoşluk etkisine karşı gelişen tolerans, alkolün sarhoşluk etkisini azaltır.
İlaç toleransının sonuçları
İlaç toleransı, ilacın etkinliğinin azalmasına veya ortadan kalkmasına neden olabilir. Bu durum, ilacın terapötik etkilerini azaltabilir veya ilacın istenmeyen etkilerini artırabilir. İlaç toleransı, ilaç bağımlılığı ile de ilişkilendirilebilir. İlaç toleransı gelişen kişiler, aynı etkiyi elde etmek için daha fazla ilaç kullanmaya ihtiyaç duyabilirler. Bu durum, ilaç bağımlılığı riskini artırabilir.
İlaç toleransının önlenmesi
İlaç toleransının önlenmesi için, ilaçların mümkün olduğunca kısa süreli ve düşük dozlarda kullanılması önemlidir. Ayrıca, ilaçların kullanımının düzenli aralıklarla ara verilmesi de toleransın gelişmesini önlemeye yardımcı olabilir.
İlaç toleransının tedavisi
İlaç toleransının tedavisi, toleransın nedenine bağlıdır. Farmakolojik toleransın tedavisinde, ilacın dozunun artırılması veya ilacın etkisini artıran başka bir ilaç verilmesi gerekebilir. Psikososyal toleransın tedavisinde, psikolojik destek veya davranışsal terapiler kullanılabilir.
- Yeni ilaçların geliştirilmesi: İlaçların etki mekanizmalarını değiştirerek toleransın gelişmesini önlemeye yönelik yeni ilaçlar geliştirilmektedir.
- İlacın dozunun veya sıklığının ayarlanması: İlacın dozunu veya sıklığını azaltarak toleransın gelişmesini önlemeye veya geciktirmeye yönelik çalışmalar yapılmaktadır.
- İlaçların birlikte kullanımı: İlaçların birlikte kullanımı, toleransın gelişmesini önlemeye veya geciktirmeye yardımcı olabilir.
İlaç toleransının örnekleri
İlaç toleransının birçok örneği vardır. Bazı yaygın örnekler şunlardır:
- Ağrı kesici ilaçlar: Ağrı kesici ilaçların (örneğin, aspirin, ibuprofen, kodein) uzun süreli kullanımı, bu ilaçların ağrı kesici etkilerinin azalmasına neden olabilir.
- Antidepresan ilaçlar: Antidepresan ilaçların (örneğin, SSRI'lar, 'lar) uzun süreli kullanımı, bu ilaçların antidepresan etkilerinin azalmasına neden olabilir.
- Uyku ilaçları: Uyku ilaçlarının (örneğin, benzodiazepinler) uzun süreli kullanımı, bu ilaçların uyku getirici etkilerinin azalmasına neden olabilir.
- Alkol: Alkolün sarhoşluk etkisine karşı gelişen tolerans, alkolün sarhoşluk etkisini azaltır. Bu durum, alkolün zararlı etkilerini artırabilir.
İlaç toleransı, ilacın etkinliğinin azalmasına veya ortadan kalkmasına neden olabilen önemli bir tıbbi problemdir. İlaç toleransının önlenmesi ve tedavisi için, ilaçların mümkün olduğunca kısa süreli ve düşük dozlarda kullanılması önemlidir.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Miller, Norman S.; Dackis, Charles A.; Gold, Mark S. (24 Ocak 1987). "The relationship of addiction, tolerance, and dependence to alcohol and drugs: A neurochemical approach". Journal of Substance Abuse Treatment (İngilizce). 4 (3-4): 197-207. doi:10.1016/S0740-5472(87)80014-4. 29 Ekim 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Ocak 2024.
- ^ Swift, C. G.; Swift, M. R.; Hamley, J.; Stevenson, I. H.; Crooks, J. (1984). "SIDE-EFFECT 'TOLERANCE' IN ELDERLY LONG-TERM RECIPIENTS OF BENZODIAZEPINE HYPNOTICS". Age and Ageing (İngilizce). 13 (6): 335-343. doi:10.1093/ageing/13.6.335. ISSN 0002-0729. 10 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ocak 2024.
- ^ Bespalov, Anton; Müller, Reinhold; Relo, Ana-Lucia; Hudzik, Thomas (1 Mayıs 2016). "Drug Tolerance: A Known Unknown in Translational Neuroscience". Trends in Pharmacological Sciences (İngilizce). 37 (5): 364-378. doi:10.1016/j.tips.2016.01.008. 1 Kasım 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Ocak 2024.
- ^ Wolgin, D.L (1 Mayıs 2000). "Contingent tolerance to amphetamine hypophagia: new insights into the role of environmental context in the expression of stereotypy". Neuroscience & Biobehavioral Reviews (İngilizce). 24 (3): 279-294. doi:10.1016/S0149-7634(99)00070-6. 17 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Ocak 2024.
- ^ a b Weiner, William J.; Koller, William C.; Perlik, Stuart; Nausieda, Paul A.; Klawans, Harold L. (3 Aralık 1980). "Drug holiday and management of Parkinson disease". Neurology (İngilizce). 30 (12): 1257-1257. doi:10.1212/WNL.30.12.1257. ISSN 0028-3878. 23 Ocak 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 24 Ocak 2024.
- ^ "Clinical Pharmacology & Therapeutics". search.worldcat.org. 23 Ocak 2024 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ocak 2024.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ilac toleransi bir ilacin duzenli olarak veya uzun bir sure boyunca alindiginda vucudun ilaca olan tepkisinin azalmasi durumudur Ilk dozlar etkili olabilirken zamanla ayni dozun ayni etkiyi saglamamasiyla karakterizedir Ilac toleransi ilacin etkisine karsi vucudun fizyolojik bir adaptasyonunun sonucudur Bu adaptasyon ilacin etkisini azaltan veya ortadan kaldiran cesitli mekanizmalar yoluyla gerceklesebilir Aspirin haplariIlac toleransinin nedenleriIlac toleransinin birkac nedeni olabilir En yaygin nedenlerden bazilari sunlardir Farmakodinamik adaptasyon Ilacin hedef reseptorlerinin veya hucre ici sinyal yollarinin sayisinin veya duyarliliginin azalmasi Farmakokinetik adaptasyon Ilacin emilimini dagilimini metabolizmasini veya atilimini etkileyen degisiklikler Psikolojik faktorler Ilacin etkilerine karsi olusan beklentiler veya aliskanliklar Ilac toleransinin turleriIlac toleransi ilacin etkisine gore iki ana kategoriye ayrilabilir Farmakolojik Tolerans Ilacin farmakolojik etkilerine karsi gelisen toleranstir Ornegin agri kesici ilaclarin etkisine karsi gelisen tolerans bu ilaclarin agri kesici etkilerinin azalmasina neden olur Psikososyal Tolerans Ilacin psikolojik veya sosyal etkilerine karsi gelisen toleranstir Ornegin alkolun sarhosluk etkisine karsi gelisen tolerans alkolun sarhosluk etkisini azaltir Ilac toleransinin sonuclari Ilac toleransi ilacin etkinliginin azalmasina veya ortadan kalkmasina neden olabilir Bu durum ilacin terapotik etkilerini azaltabilir veya ilacin istenmeyen etkilerini artirabilir Ilac toleransi ilac bagimliligi ile de iliskilendirilebilir Ilac toleransi gelisen kisiler ayni etkiyi elde etmek icin daha fazla ilac kullanmaya ihtiyac duyabilirler Bu durum ilac bagimliligi riskini artirabilir Ilac toleransinin onlenmesiIlac toleransinin onlenmesi icin ilaclarin mumkun oldugunca kisa sureli ve dusuk dozlarda kullanilmasi onemlidir Ayrica ilaclarin kullaniminin duzenli araliklarla ara verilmesi de toleransin gelismesini onlemeye yardimci olabilir Ilac toleransinin tedavisi Ilac toleransinin tedavisi toleransin nedenine baglidir Farmakolojik toleransin tedavisinde ilacin dozunun artirilmasi veya ilacin etkisini artiran baska bir ilac verilmesi gerekebilir Psikososyal toleransin tedavisinde psikolojik destek veya davranissal terapiler kullanilabilir Yeni ilaclarin gelistirilmesi Ilaclarin etki mekanizmalarini degistirerek toleransin gelismesini onlemeye yonelik yeni ilaclar gelistirilmektedir Ilacin dozunun veya sikliginin ayarlanmasi Ilacin dozunu veya sikligini azaltarak toleransin gelismesini onlemeye veya geciktirmeye yonelik calismalar yapilmaktadir Ilaclarin birlikte kullanimi Ilaclarin birlikte kullanimi toleransin gelismesini onlemeye veya geciktirmeye yardimci olabilir Ilac toleransinin ornekleriIlac toleransinin bircok ornegi vardir Bazi yaygin ornekler sunlardir Agri kesici ilaclar Agri kesici ilaclarin ornegin aspirin ibuprofen kodein uzun sureli kullanimi bu ilaclarin agri kesici etkilerinin azalmasina neden olabilir Antidepresan ilaclar Antidepresan ilaclarin ornegin SSRI lar lar uzun sureli kullanimi bu ilaclarin antidepresan etkilerinin azalmasina neden olabilir Uyku ilaclari Uyku ilaclarinin ornegin benzodiazepinler uzun sureli kullanimi bu ilaclarin uyku getirici etkilerinin azalmasina neden olabilir Alkol Alkolun sarhosluk etkisine karsi gelisen tolerans alkolun sarhosluk etkisini azaltir Bu durum alkolun zararli etkilerini artirabilir Ilac toleransi ilacin etkinliginin azalmasina veya ortadan kalkmasina neden olabilen onemli bir tibbi problemdir Ilac toleransinin onlenmesi ve tedavisi icin ilaclarin mumkun oldugunca kisa sureli ve dusuk dozlarda kullanilmasi onemlidir Ayrica bakinizFarmakoloji Terapotik ilac duzey izlemi Asiri Doz Prospektus Ilaca bagimli kilma Bagimlilik YoksunlukKaynakca Miller Norman S Dackis Charles A Gold Mark S 24 Ocak 1987 The relationship of addiction tolerance and dependence to alcohol and drugs A neurochemical approach Journal of Substance Abuse Treatment Ingilizce 4 3 4 197 207 doi 10 1016 S0740 5472 87 80014 4 29 Ekim 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Ocak 2024 Swift C G Swift M R Hamley J Stevenson I H Crooks J 1984 SIDE EFFECT TOLERANCE IN ELDERLY LONG TERM RECIPIENTS OF BENZODIAZEPINE HYPNOTICS Age and Ageing Ingilizce 13 6 335 343 doi 10 1093 ageing 13 6 335 ISSN 0002 0729 10 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Ocak 2024 Bespalov Anton Muller Reinhold Relo Ana Lucia Hudzik Thomas 1 Mayis 2016 Drug Tolerance A Known Unknown in Translational Neuroscience Trends in Pharmacological Sciences Ingilizce 37 5 364 378 doi 10 1016 j tips 2016 01 008 1 Kasim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Ocak 2024 Wolgin D L 1 Mayis 2000 Contingent tolerance to amphetamine hypophagia new insights into the role of environmental context in the expression of stereotypy Neuroscience amp Biobehavioral Reviews Ingilizce 24 3 279 294 doi 10 1016 S0149 7634 99 00070 6 17 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Ocak 2024 a b Weiner William J Koller William C Perlik Stuart Nausieda Paul A Klawans Harold L 3 Aralik 1980 Drug holiday and management of Parkinson disease Neurology Ingilizce 30 12 1257 1257 doi 10 1212 WNL 30 12 1257 ISSN 0028 3878 23 Ocak 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 24 Ocak 2024 Clinical Pharmacology amp 38 Therapeutics search worldcat org 23 Ocak 2024 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Ocak 2024