Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bregalnica Muharebesi, Bulgaristan Krallığı ordusu ve Sırbistan Krallığı Karadağ Krallığı ordusu arasında 30 Haziran -9 Temmuz 1913 arasında gerçekleştirilen İkinci Balkan Savaşı sırasında yapılan muharebedir. İkinci Balkan Savaşının en büyük katılımlı muharebesidir. Bu muharebe Bulgarların Delçevo'ya çekilmesi ile sonuçlanmıştır. Makedonya'nın kaderi Bulgar mı yoksa Sırbistan toprağı olarak kalacağı bu muharebe ile şekillenmiş ve Makedonya Sırbistan Krallığı toprağı olarak kalmıştır. "Bregalnica Muharebesi" terimi esas olarak Yugoslav ve Sırp tarihçiliğinde kullanılmaktadır. Bulgar tarih kitaplarında bu olaylar çoğunlukla bir muharebe olarak değil, savaşın başlangıcında Bulgar 4. Ordusunun bir dizi muharebesi olarak kabul edilir.
| Bregalnica Muharebesi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Muharebede Olanlar ve Sırp-Karadağ saldırıları gösteren harita | |||||||
41°36′21″N 21°55′12″E / 41.6059°K 21.9201°D
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Bulgaristan Krallığı |  Sırbistan Krallığı Karadağ Krallığı | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
 Gen. Mihail Savov Gen. Stiliyan Kovachev Gen. Radko Dimitriev |  Mareşal Radomir Putnik Gen. Prens I. Aleksandar Gen.  Serdar | ||||||
| Güçler | |||||||
|
|
| ||||||
| Kayıplar | |||||||
| 20,000 civarı ölü yada yaralı | Toplam 16,620; 3,000 ölü | ||||||
Muharebe Öncesi: Taraflar ve Planları
Bulgarlar
1913 Haziranının ortalarında, Bregalnica Vadisi'nde konuşlanmış 4. Bulgar Ordusu, 100 piyade taburu, 6 alay ve 63 topçu bataryasından oluşuyordu. General Stiliyan Kovaçev komutasında bu kuvvetler şu şekilde düzenlenmişti:
- Kuzeyde Koçani'de Preslav 4. Piyade Tümeni'nin 2. tugayı olan Makedon-Edirne Gönüllüleri (2/4 tugay) ve Rila'nın 7. Piyade Tümeni
- Merkezde, İştip civarında, 8. Tundzha Piyade Tümeni vardı
- Güneyde, Radoviş ve Ustrumca yakınlarında, 2. Trakya Piyade Tümeni ve 7. Tümen'in 3. Tugayı (3/7 Tugayı) konuşlandırılmıştı.
Bulgar ordusunun başkomutan yardımcısı general Mihail Savov'un 15 Haziran tarihli emrine göre, 4. Ordu Osogovo ve Vardar dağları arasındaki tüm hat boyunca ilerleyecekti, Bregalnica'nın sağ kıyısında elverişli pozisyonlar alıp ve Sırp ve Yunan birlikleri arasındaki demiryolu bağlantısını ('da) kesecekti.
Bulgar ordusunun başkomutan yardımcısının 15 Haziran tarihli generali Mikhail Savov, emrine göre, 4. Ordu Osogovo ve Vardar dağları arasındaki tüm hat boyunca ilerleyecekti, Bregalnitca'nın sağ kıyısında elverişli pozisyonlar alıp ve Sırp ve Yunan birlikleri arasındaki demiryolu bağlantısını (Udovo'da) kesecekti. 17 Haziran akşamı, düşmanlıkların başlamasından sonra General Kovachev, Veles-Kratovo hattı boyunca bölgelerin kontrolünü ele geçirmek için yeni bir direktif aldı.Resmi bir savaş ilanı olmaksızın gerçekleştirilecek olan saldırının amacı, Sırplar üzerinde psikolojik bir etki yaratmak ve Makedonya'nın bölünmesi konusundaki anlaşmazlıkta Bulgar diplomasisini desteklemekti.(13 Haziran'da Zletovska Nehri'ndeki bir çatışma gibi) Sınır çizgisi boyunca önceki silahlı olaylar göz önüne alındığında Yüksek Komutanlık bir büyük savaşı kışkırtmayı da beklemiyordu. Bu, Bulgar birliklerinin operasyonları için somut bir planın olmadığını açıklıyor.
Sırplar
Sırp Silahlı Kuvvetleri'nin 4'üncü Bulgar Ordusu ile karşı karşıya gelen ana kısmı şunlardı.
- 1.Ordu Tuna ve Sumadija I Tümeni, Moravya ve Tuna II Tümeni, Süvari Tümeni (toplam 62 tabur, 25 alay ve 29 topçu bataryasından oluşan), tahtın varisi tarafından yönetilen ordu I. Alexander ve Genelkurmay Başkanı ) yönetiminde Eğri Palanka - Kratova ve Kiliseli arasını koruyordu.
- Krivolak-İştip-Veles üçgeninde General liderliğindeki Drina ve Moravya Tümeni I ve Timoshka Tümeni II'den (toplam 43 tabur, 7 alay, 25 topçu bataryasından) oluşan 3. Ordu bulunmaktaydı.
- Voyvoda Radomir Putnik liderliğindeki Karadağ Tümeni ve Gönüllüler Tugayı Yüksek Komutanlığın stratejik bir yedek birliği olarak Üsküp çevresinde bırakıldı.
Bu kuvvetler birincisi Bregalnica ve Zletovska nehirleri boyunca cephede ve ikincisi Svetinikolska nehri boyunca 'e kadar iki ana savunma hattını oluşturmaktaydı: Öte yandan Yunanistan ile 1 Haziran 1913 tarihli askeri sözleşmesine göre, bir Bulgar saldırısı durumunda (16 ve 17 Haziran arasındaki gecede olduğu gibi), Sırbistan doğrudan askeri yardıma dagüvenebilirdi. Yunan birlikleri yakınlarında ve Selanik çevresinde toplanmıştı.
Muharebe
30 Haziran-1 Temmuz (Jülyen takvimi:17-18 Haziran): Bulgar saldırısı
17 Haziran'da şafaktan önce Bulgarlar, Sultan Tepe'den (Osogovo dağlarında) Udovo'ya (Vardar'da) kadar tüm cephe boyunca bir saldırı başlattı. Makedon-Edirne milisleri çevreyi almasına karşın,Sultan Tepe'yi alamadı. Drenak yakınlarındaki Rila'nın 7. Piyade Tümeni ve Dobrevo yakınlarındaki Preslav'ın 4. Tümeninin 2. Tugayı, düşmanı Zletovska Nehri'nden 5-10 kilometre uzağa itti. Tundzha'nın 8. Piyade Tümeni İştip yakınlarındaki Bregalnitsa bölgesini zorladı ve Suşevo yakınlarında ve Yezhov'da Drina (1. Tümen) ve Moravia (1. Tümen) tümenleriyle kanlı savaşlar yaptı. 4. Ordu'nun (7. Tümen'in 3. Tugayı) en soldaki birlikleri, zayıf Sırp birlikleri tarafından yönetilen Udovo tren istasyonunu işgal etti.
Ani taarruza ve saldırı sırasındaki kazanımlara rağmen, Bulgar 4. Ordusu Sırpların güçlü direnişiyle karşılaştı ve istenilen hızlı başarıyı elde edemedi.
1-4 Temmuz (JT: 18-21 Haziran): Koçani'den Zletovska Nehri boyunca Sırp karşı saldırısı
18 Haziran öğleden sonra, Bulgarlarla anlaşmaya çalışan Sofya'daki Sırp heyetinin protestoları ve Başbakan'ın Stoyan Danev'in emrinden sonra Bulgarlar ateşi tek taraflı olarak durdurdu. Ancak Sırp tarafı önerilen ateşkesi reddetti ve Koçana (Koçani) yönünde cevaben bir karşı saldırı başlattı. Drenak köyünün 550 m güneyinde, Shumadia (I) Tümeni 13. Bulgar piyade alayını ve 26. piyade alayının iki taburunu şaşırtmayı ve yenmeyi başardı.Ağır kayıplar verdikten sonra (iki günlük çatışmalar içinde içinde toplam 4.600 kişi öldü, yaralandı ve esir alındı), 7. Bulgar Tümeni Zletovska Nehri'nin sol yakasına çekildi.
Aynı durum 2/4 tugay (Makedon-Edirne Gönüllüleri) tarafında da oldu. General Todorov'un tümeninin geri çekilmesi, 8. tümenin sağ kanadını açığa çıkardı. 18-19 Haziran gecesi (1-2 Temmuz) Bregalnica'nın sol kıyısına çekildi. Uzak kuzey kanadında, Sırp komutanlığı Moravya (II) ve Tuna (I) tümenlerinin üç alayını buraya yoğunlaştırdı ve Eğri Palanka (Kriva Palanka)'nın 8 kilometre yakınına kadar sızan Bulgar Makedon-Edirne Gönüllülerinin birliklerini de püskürttü.
İkinci günün sonunda, 4. Bulgar Ordusu muharebenin başlangıcındaki başlangıç mevzilerine geri itildi. Sonraki günlerde Sırplar, 7. Tümen'e karşı başarılarını geliştirdiler. Üç Sırp piyade (Shumadi I, Moravia II ve Karadağ) tümeni ve bir süvari alayı, bu tümen (Bulgar 7.Tümeni) ve 2/4. tugay (Makedon-Edirne Gönüllüleri) üzerine yoğunlaştı.
20 ve 21 Haziran'da (3-4 Temmuz) Raychin Tepesi'ne (Raychani köyü yakınlarında) saldırdılar ve ele geçirdiler. Bulgarlar düzensiz bir şekilde geri çekildiler ve Koçani'nin 4 km batısında durdular. Sırp 3. Ordusunun sağ kanadının Krivolak'ta bozguna uğratıldığı haberlerinin ardından Sırp baskısı hafifledi. Putnik, Sırp ordularının gerisinde Krivolak'tan Veles'e olası bir Bulgar taarruzunu önlemek için Shumadia (I) Tümeni'ne Zletovska Nehri boyunca geri çekilmesini emretti.
2-4 Temmuz (J.T:19-21 Haziran): Sırpların Krivolak'taki yenilgisi
Hem General Savov hem de 3 Temmuzda (20 Haziran)'da başkomutan yardımcısı olarak yerini alan General Radko Dimitriev, 4.Ordu ile Sırplara olumlu bir sonuç verecek olan güneyden Yunan ordusunun baskısı karşısında bir haftadan az sürede Sırplara kesin bir yenilgi yaşatmak umudundaydılar. Bulgar komutanlığı, ana umutlarını Krivolak'taki 3. Sırp ordusunun sağ kanadına yönelik operasyona bağladı.
Krivolak Muharebesi, 2. Bulgar Piyade Tümeni'nin 1. Tugayı'nın iki gün önce Radoviş'ten ilerleyip Kriva Lukavica ve Serka Dağlarını geçerek II. Timoşka Sırp Tümeninin ve Gönüllüler tugayı tahkimatlarına ilerledi. 20 Haziran akşamı ve gecesi ilk Bulgar saldırıları püskürtüldü, ancak 2. Tugay ve 11. Piyade Alayı'nın Udovo'dan gelmesiyle güçler dengesi değişti. 20 ve 21 Haziran'da Bulgarlar, Sırp sağ kanadına Pepelişte köyü yakınlarındaki baskılarını yoğunlaştırarak Sırpları mağlup ettiler. Sol kanatları Dragoevo tarafından atlandıktan sonra, Sırplar Bregalnitsa Nehri'nin arkasına çekildiler.
Krivolak Muharebesi'nin bir sonucu olarak, Timok tümeni yenildi (3.500'den fazla adam kaybetti toplarının bir kısmını da kaybetti) Sırp 3. Ordusu da kuşatılmakla tehdit edildi. Ağır kayıplar nedeniyle (2100'den fazla kişi), 2. Trakya Tümeni ve 11. Alay Veles yönünde saldırılarına devam edemedi.
5-9 Temmuz (J.T:22-26 Haziran) Sırpların yeniden toplanması ve 4. Bulgar ordusunun geri çekilmesi
Drenak, Raichin ve Sultan Tepe'deki başarısız muharebelerin ardından 4. Bulgar ordusunun sağ taraftaki birlikleri 22 ve 23 Haziran'da 15 kilometrelik Bezikovo ve Banyo Chuka'ya çekildi. Makedon-Edirne milislerinin ilk tugayı zamanında geri çekilmeyi başaramadı, birkaç yüz zayiyat ve esir verdi, Sırplar ise Kitka Dağı'nı ele geçirdi. 7. Tümen, Koçana'nın doğusuna rahatsız edilmeden geri çekildi.
Sırp komutanlığı (I).Moravya Tümeni'ne Krivolak Muharebesi'nden sonra 3. Bulgar Ordusu birliklerinin kuzeyden hareketi (Pirot'a karşı 22 Haziran'da başlayan taarruz) nedeniyle Sırp birliklerinin toparlanması yeni bir yer değiştirmesini gerektiğinden Bulgarları takibi bırakmasını emretti. İki Sırp tümeni, Drina (I) ve Shumadiya (I) Bulgar ilerlemesini durdurmak için Veles ve Kumanova'dan çekildi.
O sırada Bulgar Generali Kovaçev, Kocani'ye sızan ancak Sırp Yüksek Komutanlığı tarafından gerçekleştirilen yeniden gruplandırmayla ve kolera salgınıyla zayıflayan Sırp birliklerine karşı bir karşı saldırı hazırlıyordu. Sırplara karşı darbe, 7. Tümen ile doğudan ve 2. Tümen ile güneyden aynı anda vurulacaktı.Bu amaçla, ikinci tümen 5 Temmuz'da Krivolak'tan ayrıldı, İştip yakınlarındaki cephesi nispeten sakin olan 8. Tümen'in arkasından geçti ve 7 Temmuz'da Chervilovo köyü yakınlarındaki başlangıç pozisyonlarını işgal etti.
Ancak aynı gün General Kovachev operasyonu iptal etti ve ordusunun genel olarak Kalimantsi Platosu'na geri çekilmesini emretti. Karargaha verdiği bir raporda, birliklerinin felaketin eşiğinde olduğunu belirterek diplomatik müdahale istedi. Bunun nedeni ise Bulgarların Yunan Ordusu karşısında Doyran Muharebesi'nde aldığı yenilgi ve 6 Temmuzda, Bulgar 2. Ordusunun birliklerine karşı Yunan birliklerinin hızla 4. ordunun arkasındaki ana iletişim hatlarından biri olan Ustrumca-Petriç'e doğru ilerlemesiydi. Bulgar 8. Tümeni 25 Haziran gecesi İştip'ten rahatsız edilmeden çekildi.
26 Haziran'da Sırplar Radoviş'i işgal etti. Bulgar solu geri çekilirken sağ karşı saldırıya geçti.Makedon-Edirne Gönüllüleri Birliği, 2/4 Tugay ve Yedinci Tümen'in bir kısmı Kamenica Nehri'ni (Bregalnitsa'nın sağ kolu) geçti ve Karadağ Tümeni'ni Govedarnik Zirvesi ve Dulishki Tepeleri'nden püskürttü.
Bulgarların 9 Temmuz (J.T:26 Haziran)'da Delçevo'ya genel olarak geri çekilmesiyle, Temmuz başında Kalimantsi, (Vinitsa-Kuzey Makedonya) mevzisine yapılan Sırp saldırısına kadar çatışmalar azaldı.(bkz. Kalimantsi Muharebesi)
Değerlendirme
Bulgar tarafının komutanları General Mihail Savov ve 'in muharebedeki eylemleri, çağdaşlarından ve sonraki tarihçilerden çok eleştiri aldı. Onların hatası, cephenin bir bölümünde belirleyici bir atılım için gerekli güçlerin toplanması olmadan 30 Haziran'da (J.T:17 Haziran) dağınık bir taarruza başlamış olmaları gerçeğinde yatmaktadır. Savaşın ilk günlerinde kötü korunan Udovo ve Krivolak'a yapılan saldırı aslında çok fazla Bulgar kuvvetini düşmandan uzaklaştıran bir "sıçrama" idi. Bu birliklerin Krivolak Muharebesi'nden sonra cephenin orta ve kuzey kesimlerine nakli, durumu tersine çevirmek için çok geç geldi.
Kovachev'in aksine, Voyvoda Radomir Putnik önemli kuvvetlerini Koçani yakınlarındaki Bulgar sağ kanadına yapılan büyük saldırıya yoğunlaştırdı ve böylece muharebeyi kazandı. Bununla birlikte, Krivolak ve Pirot yakınlarındaki yerel Bulgar başarılarının etkisi altında Delçevo ve Yukarı Cuma'ya yönelik saldırıyı kesintiye uğrattığı ve Bulgar 4. Ordusunu tamamen yenme fırsatını kaçırdığı için de eleştirildi.
General Stefan Toshev'in 5. Bulgar ordusunun çatışmalara geç ve yavaş katılımının, Putnik'in Koçani'ye yönelik saldırı için güç toplamasına yardımcı olan bir faktör olduğu bildiriliyor. Genel komutanlığın bir dizi çelişkili emrinden sonra, 5.ordu 3 Temmuzda (J.T:20 Haziranda) Kriva Reka vadisindeki Köstendil bölgesinden ilerledi ve Sırp 1.ordusunun sol kanadı - Tuna(II) Tümenine sonraki altı gün boyunca ciddi şekilde baskı yapmayı başardı. Ancak bu başarılar Bulgarlar için çok geç geldi ve sadece yerel olarak önemliydi.
Kaynakça
- ^ a b Hall, Richard (2000). The Balkan Wars, 1912-1913: Prelude to the First World War. Routledge. s. 112. ISBN .
- ^ Ратковић, Б.; Ђуришић, М.; Скоко, С. Србија и Црна Гора у Балканским ратовима. Београдски издавачко-графички завод, Београд 1972, стр. 256 и сл.;Skoko, S. Drugi balkanski rat 1913 31 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., str. 1 (взето от Užice nekad i sad, на 24 април 2010)
- ^ (Bulgarca)Ратковић, Б.; Ђуришић, М.; Скоко, С. Србија и Црна Гора у Балканским ратовима. Београдски издавачко-графички завод Београд 1972, стр. 256 – 287;
Батаковић, Д. Нова историја српског народа 20 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., 26 април 2010, стр. 244; Forbes, N. etc. The Balkans. A History of Bulgaria, Serbia, Greece, Rumania, Turkey. Oxford University Press, 1915, p. 159 - ^ (Bulgarca)Христов, А., Исторически прегледъ на войната на България срещу всички балкански държави, 1913 г. Печатница на армейския военно-издателски фонд, София 1946, стр. 106 и сл.;
Филипов, И. и др. Войната между България и другите балкански държави през 1913 г. Том I, Държавна печатница, София 1941, стр. 309 и сл.;
(Bulgarca)Марков, Г. Българското крушение 1913. Издателство на БАН, София 1991, стр. 74 сл., 83 сл. - ^ Христов, А. Исторически преглед на войната на България срещу всички балкански държави, 1913 г. Печатница на армейския военно-издателски фонд (Военна библиотека 26), София 1946, стр. 33
- ^ a b Ратковић, стр. 256
- ^ Филипов, стр. 299 – 300
- ^ Филипов, стр. 301 – 302
- ^ Дървингов, П. История на Македоно-одринското опълчение. Том II, Печатница „Нов живот“, София 1925, стр. 607
- ^ Ратковић, стр. 252, 255
- ^ Филипов, стр. 283
- ^ Ратковић, стр. 257 – 266; Дървингов, П. История на Македоно-одринското опълчение. Том II, Печатница „Нов живот“, София 1925, стр. 605 – 607
- ^ Филипов, стр. 428
- ^ (Bulgarca)Филипов, стр. 419 – 420, 428 – 431;
Ратковић, стр. 268 - ^ "Марков, Георги. Българското крушение 1913, София 1991, с. 83" (PDF). 30 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 15 Ekim 2021.
- ^ (Bulgarca)Дървингов, т. II, стр. 612 – 614;
Ратковић, стр. 273 – 276 - ^ (Bulgarca)Дървингов, т. II, стр. 619 – 620, 627 – 628, 634 – 635;
Ратковић, стр. 280 – 282 - ^ Марков, стр. 90 – 93
- ^ a b Дървингов, т. II, стр. 620, 628, 636 – 637; Христов, стр. 116 – 118
- ^ Ратковић, стр. 276 – 279
- ^ Дървингов, стр. 646 – 648
- ^ Ратковић, стр. 285 – 286
- ^ a b Дървингов, стр. 656 – 657
- ^ Ратковић, стр. 284 – 285
- ^ Дървингов, стр. 664 – 665
- ^ Ратковић, стр. 287
- ^ Ратковић, стр. 266; Дървингов, стр. 607, 611 – 612
- ^ Ратковић, стр. 256, 279 – 282
- ^ Марков, стр. 86; Ратковић, стр. 280 – 282, 284 – 285, 287
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bregalnica Muharebesi Bulgaristan Kralligi ordusu ve Sirbistan Kralligi Karadag Kralligi ordusu arasinda 30 Haziran 9 Temmuz 1913 arasinda gerceklestirilen Ikinci Balkan Savasi sirasinda yapilan muharebedir Ikinci Balkan Savasinin en buyuk katilimli muharebesidir Bu muharebe Bulgarlarin Delcevo ya cekilmesi ile sonuclanmistir Makedonya nin kaderi Bulgar mi yoksa Sirbistan topragi olarak kalacagi bu muharebe ile sekillenmis ve Makedonya Sirbistan Kralligi topragi olarak kalmistir Bregalnica Muharebesi terimi esas olarak Yugoslav ve Sirp tarihciliginde kullanilmaktadir Bulgar tarih kitaplarinda bu olaylar cogunlukla bir muharebe olarak degil savasin baslangicinda Bulgar 4 Ordusunun bir dizi muharebesi olarak kabul edilir Bregalnica MuharebesiMuharebede Olanlar ve Sirp Karadag saldirilari gosteren harita41 36 21 N 21 55 12 E 41 6059 K 21 9201 D 41 6059 21 9201 Tarih30 Haziran 9 Temmuz 1913BolgeBregalnica Nehri Osmanli Imparatorlugu simdi ki Kuzey Makedonya SonucSirp Karadag zaferiTaraflar Bulgaristan Kralligi Sirbistan Kralligi Karadag KralligiKomutanlar ve liderlerGen Mihail Savov Gen Stiliyan Kovachev Gen Radko DimitrievMaresal Radomir Putnik Gen Prens I Aleksandar Gen SerdarGucler 116 000 asker ve 210 top 68 000 asker ve 118 top Toplam 184 000 asker 100 Piyade taburu 6 Suvari Alayi 63 Top bataryasi 105 000 asker ve 145 top 70 000 asker ve 97 top Karadag tumeni 10 000 asker ve gonulluler alayindan 6000 gonullu Toplam 191 000 asker 104 piyade taburu 34 Suvari alayi 62 top bataryasi Kayiplar20 000 civari olu yada yaraliToplam 16 620 3 000 oluMuharebe Oncesi Taraflar ve PlanlariBulgarlar 1913 Haziraninin ortalarinda Bregalnica Vadisi nde konuslanmis 4 Bulgar Ordusu 100 piyade taburu 6 alay ve 63 topcu bataryasindan olusuyordu General Stiliyan Kovacev komutasinda bu kuvvetler su sekilde duzenlenmisti Kuzeyde Kocani de Preslav 4 Piyade Tumeni nin 2 tugayi olan Makedon Edirne Gonulluleri 2 4 tugay ve Rila nin 7 Piyade Tumeni Merkezde Istip civarinda 8 Tundzha Piyade Tumeni vardi Guneyde Radovis ve Ustrumca yakinlarinda 2 Trakya Piyade Tumeni ve 7 Tumen in 3 Tugayi 3 7 Tugayi konuslandirilmisti Bulgar ordusunun baskomutan yardimcisi general Mihail Savov un 15 Haziran tarihli emrine gore 4 Ordu Osogovo ve Vardar daglari arasindaki tum hat boyunca ilerleyecekti Bregalnica nin sag kiyisinda elverisli pozisyonlar alip ve Sirp ve Yunan birlikleri arasindaki demiryolu baglantisini da kesecekti Bulgar ordusunun baskomutan yardimcisinin 15 Haziran tarihli generali Mikhail Savov emrine gore 4 Ordu Osogovo ve Vardar daglari arasindaki tum hat boyunca ilerleyecekti Bregalnitca nin sag kiyisinda elverisli pozisyonlar alip ve Sirp ve Yunan birlikleri arasindaki demiryolu baglantisini Udovo da kesecekti 17 Haziran aksami dusmanliklarin baslamasindan sonra General Kovachev Veles Kratovo hatti boyunca bolgelerin kontrolunu ele gecirmek icin yeni bir direktif aldi Resmi bir savas ilani olmaksizin gerceklestirilecek olan saldirinin amaci Sirplar uzerinde psikolojik bir etki yaratmak ve Makedonya nin bolunmesi konusundaki anlasmazlikta Bulgar diplomasisini desteklemekti 13 Haziran da Zletovska Nehri ndeki bir catisma gibi Sinir cizgisi boyunca onceki silahli olaylar goz onune alindiginda Yuksek Komutanlik bir buyuk savasi kiskirtmayi da beklemiyordu Bu Bulgar birliklerinin operasyonlari icin somut bir planin olmadigini acikliyor Sirplar Sirp Silahli Kuvvetleri nin 4 uncu Bulgar Ordusu ile karsi karsiya gelen ana kismi sunlardi 1 Ordu Tuna ve Sumadija I Tumeni Moravya ve Tuna II Tumeni Suvari Tumeni toplam 62 tabur 25 alay ve 29 topcu bataryasindan olusan tahtin varisi tarafindan yonetilen ordu I Alexander ve Genelkurmay Baskani yonetiminde Egri Palanka Kratova ve Kiliseli arasini koruyordu Krivolak Istip Veles ucgeninde General liderligindeki Drina ve Moravya Tumeni I ve Timoshka Tumeni II den toplam 43 tabur 7 alay 25 topcu bataryasindan olusan 3 Ordu bulunmaktaydi Voyvoda Radomir Putnik liderligindeki Karadag Tumeni ve Gonulluler Tugayi Yuksek Komutanligin stratejik bir yedek birligi olarak Uskup cevresinde birakildi Bu kuvvetler birincisi Bregalnica ve Zletovska nehirleri boyunca cephede ve ikincisi Svetinikolska nehri boyunca e kadar iki ana savunma hattini olusturmaktaydi Ote yandan Yunanistan ile 1 Haziran 1913 tarihli askeri sozlesmesine gore bir Bulgar saldirisi durumunda 16 ve 17 Haziran arasindaki gecede oldugu gibi Sirbistan dogrudan askeri yardima daguvenebilirdi Yunan birlikleri yakinlarinda ve Selanik cevresinde toplanmisti Muharebe30 Haziran 1 Temmuz Julyen takvimi 17 18 Haziran Bulgar saldirisi 17 Haziran da safaktan once Bulgarlar Sultan Tepe den Osogovo daglarinda Udovo ya Vardar da kadar tum cephe boyunca bir saldiri baslatti Makedon Edirne milisleri cevreyi almasina karsin Sultan Tepe yi alamadi Drenak yakinlarindaki Rila nin 7 Piyade Tumeni ve Dobrevo yakinlarindaki Preslav in 4 Tumeninin 2 Tugayi dusmani Zletovska Nehri nden 5 10 kilometre uzaga itti Tundzha nin 8 Piyade Tumeni Istip yakinlarindaki Bregalnitsa bolgesini zorladi ve Susevo yakinlarinda ve Yezhov da Drina 1 Tumen ve Moravia 1 Tumen tumenleriyle kanli savaslar yapti 4 Ordu nun 7 Tumen in 3 Tugayi en soldaki birlikleri zayif Sirp birlikleri tarafindan yonetilen Udovo tren istasyonunu isgal etti Bregalnica Muharebesi nin baslangici 1 Temmuz J T 18 Haziran da kuvvetlerin durumu Ani taarruza ve saldiri sirasindaki kazanimlara ragmen Bulgar 4 Ordusu Sirplarin guclu direnisiyle karsilasti ve istenilen hizli basariyi elde edemedi 1 4 Temmuz JT 18 21 Haziran Kocani den Zletovska Nehri boyunca Sirp karsi saldirisi 18 Haziran ogleden sonra Bulgarlarla anlasmaya calisan Sofya daki Sirp heyetinin protestolari ve Basbakan in Stoyan Danev in emrinden sonra Bulgarlar atesi tek tarafli olarak durdurdu Ancak Sirp tarafi onerilen ateskesi reddetti ve Kocana Kocani yonunde cevaben bir karsi saldiri baslatti Drenak koyunun 550 m guneyinde Shumadia I Tumeni 13 Bulgar piyade alayini ve 26 piyade alayinin iki taburunu sasirtmayi ve yenmeyi basardi Agir kayiplar verdikten sonra iki gunluk catismalar icinde icinde toplam 4 600 kisi oldu yaralandi ve esir alindi 7 Bulgar Tumeni Zletovska Nehri nin sol yakasina cekildi Ayni durum 2 4 tugay Makedon Edirne Gonulluleri tarafinda da oldu General Todorov un tumeninin geri cekilmesi 8 tumenin sag kanadini aciga cikardi 18 19 Haziran gecesi 1 2 Temmuz Bregalnica nin sol kiyisina cekildi Uzak kuzey kanadinda Sirp komutanligi Moravya II ve Tuna I tumenlerinin uc alayini buraya yogunlastirdi ve Egri Palanka Kriva Palanka nin 8 kilometre yakinina kadar sizan Bulgar Makedon Edirne Gonullulerinin birliklerini de puskurttu Ikinci gunun sonunda 4 Bulgar Ordusu muharebenin baslangicindaki baslangic mevzilerine geri itildi Sonraki gunlerde Sirplar 7 Tumen e karsi basarilarini gelistirdiler Uc Sirp piyade Shumadi I Moravia II ve Karadag tumeni ve bir suvari alayi bu tumen Bulgar 7 Tumeni ve 2 4 tugay Makedon Edirne Gonulluleri uzerine yogunlasti 20 ve 21 Haziran da 3 4 Temmuz Raychin Tepesi ne Raychani koyu yakinlarinda saldirdilar ve ele gecirdiler Bulgarlar duzensiz bir sekilde geri cekildiler ve Kocani nin 4 km batisinda durdular Sirp 3 Ordusunun sag kanadinin Krivolak ta bozguna ugratildigi haberlerinin ardindan Sirp baskisi hafifledi Putnik Sirp ordularinin gerisinde Krivolak tan Veles e olasi bir Bulgar taarruzunu onlemek icin Shumadia I Tumeni ne Zletovska Nehri boyunca geri cekilmesini emretti 2 4 Temmuz J T 19 21 Haziran Sirplarin Krivolak taki yenilgisi Pasic in 24 Haziran da Londra daki Sirp heyetine gonderdigi telgraf Bulgaristan in Krivolak taki zaferiyle ilgili haberleri yalanliyor Hem General Savov hem de 3 Temmuzda 20 Haziran da baskomutan yardimcisi olarak yerini alan General Radko Dimitriev 4 Ordu ile Sirplara olumlu bir sonuc verecek olan guneyden Yunan ordusunun baskisi karsisinda bir haftadan az surede Sirplara kesin bir yenilgi yasatmak umudundaydilar Bulgar komutanligi ana umutlarini Krivolak taki 3 Sirp ordusunun sag kanadina yonelik operasyona bagladi Krivolak Muharebesi 2 Bulgar Piyade Tumeni nin 1 Tugayi nin iki gun once Radovis ten ilerleyip Kriva Lukavica ve Serka Daglarini gecerek II Timoska Sirp Tumeninin ve Gonulluler tugayi tahkimatlarina ilerledi 20 Haziran aksami ve gecesi ilk Bulgar saldirilari puskurtuldu ancak 2 Tugay ve 11 Piyade Alayi nin Udovo dan gelmesiyle gucler dengesi degisti 20 ve 21 Haziran da Bulgarlar Sirp sag kanadina Pepeliste koyu yakinlarindaki baskilarini yogunlastirarak Sirplari maglup ettiler Sol kanatlari Dragoevo tarafindan atlandiktan sonra Sirplar Bregalnitsa Nehri nin arkasina cekildiler Krivolak Muharebesi nin bir sonucu olarak Timok tumeni yenildi 3 500 den fazla adam kaybetti toplarinin bir kismini da kaybetti Sirp 3 Ordusu da kusatilmakla tehdit edildi Agir kayiplar nedeniyle 2100 den fazla kisi 2 Trakya Tumeni ve 11 Alay Veles yonunde saldirilarina devam edemedi 5 9 Temmuz J T 22 26 Haziran Sirplarin yeniden toplanmasi ve 4 Bulgar ordusunun geri cekilmesi Drenak Raichin ve Sultan Tepe deki basarisiz muharebelerin ardindan 4 Bulgar ordusunun sag taraftaki birlikleri 22 ve 23 Haziran da 15 kilometrelik Bezikovo ve Banyo Chuka ya cekildi Makedon Edirne milislerinin ilk tugayi zamaninda geri cekilmeyi basaramadi birkac yuz zayiyat ve esir verdi Sirplar ise Kitka Dagi ni ele gecirdi 7 Tumen Kocana nin dogusuna rahatsiz edilmeden geri cekildi Sirp komutanligi I Moravya Tumeni ne Krivolak Muharebesi nden sonra 3 Bulgar Ordusu birliklerinin kuzeyden hareketi Pirot a karsi 22 Haziran da baslayan taarruz nedeniyle Sirp birliklerinin toparlanmasi yeni bir yer degistirmesini gerektiginden Bulgarlari takibi birakmasini emretti Iki Sirp tumeni Drina I ve Shumadiya I Bulgar ilerlemesini durdurmak icin Veles ve Kumanova dan cekildi O sirada Bulgar Generali Kovacev Kocani ye sizan ancak Sirp Yuksek Komutanligi tarafindan gerceklestirilen yeniden gruplandirmayla ve kolera salginiyla zayiflayan Sirp birliklerine karsi bir karsi saldiri hazirliyordu Sirplara karsi darbe 7 Tumen ile dogudan ve 2 Tumen ile guneyden ayni anda vurulacakti Bu amacla ikinci tumen 5 Temmuz da Krivolak tan ayrildi Istip yakinlarindaki cephesi nispeten sakin olan 8 Tumen in arkasindan gecti ve 7 Temmuz da Chervilovo koyu yakinlarindaki baslangic pozisyonlarini isgal etti Ancak ayni gun General Kovachev operasyonu iptal etti ve ordusunun genel olarak Kalimantsi Platosu na geri cekilmesini emretti Karargaha verdigi bir raporda birliklerinin felaketin esiginde oldugunu belirterek diplomatik mudahale istedi Bunun nedeni ise Bulgarlarin Yunan Ordusu karsisinda Doyran Muharebesi nde aldigi yenilgi ve 6 Temmuzda Bulgar 2 Ordusunun birliklerine karsi Yunan birliklerinin hizla 4 ordunun arkasindaki ana iletisim hatlarindan biri olan Ustrumca Petric e dogru ilerlemesiydi Bulgar 8 Tumeni 25 Haziran gecesi Istip ten rahatsiz edilmeden cekildi 26 Haziran da Sirplar Radovis i isgal etti Bulgar solu geri cekilirken sag karsi saldiriya gecti Makedon Edirne Gonulluleri Birligi 2 4 Tugay ve Yedinci Tumen in bir kismi Kamenica Nehri ni Bregalnitsa nin sag kolu gecti ve Karadag Tumeni ni Govedarnik Zirvesi ve Dulishki Tepeleri nden puskurttu Bulgarlarin 9 Temmuz J T 26 Haziran da Delcevo ya genel olarak geri cekilmesiyle Temmuz basinda Kalimantsi Vinitsa Kuzey Makedonya mevzisine yapilan Sirp saldirisina kadar catismalar azaldi bkz Kalimantsi Muharebesi DegerlendirmeBulgar tarafinin komutanlari General Mihail Savov ve in muharebedeki eylemleri cagdaslarindan ve sonraki tarihcilerden cok elestiri aldi Onlarin hatasi cephenin bir bolumunde belirleyici bir atilim icin gerekli guclerin toplanmasi olmadan 30 Haziran da J T 17 Haziran daginik bir taarruza baslamis olmalari gerceginde yatmaktadir Savasin ilk gunlerinde kotu korunan Udovo ve Krivolak a yapilan saldiri aslinda cok fazla Bulgar kuvvetini dusmandan uzaklastiran bir sicrama idi Bu birliklerin Krivolak Muharebesi nden sonra cephenin orta ve kuzey kesimlerine nakli durumu tersine cevirmek icin cok gec geldi Kovachev in aksine Voyvoda Radomir Putnik onemli kuvvetlerini Kocani yakinlarindaki Bulgar sag kanadina yapilan buyuk saldiriya yogunlastirdi ve boylece muharebeyi kazandi Bununla birlikte Krivolak ve Pirot yakinlarindaki yerel Bulgar basarilarinin etkisi altinda Delcevo ve Yukari Cuma ya yonelik saldiriyi kesintiye ugrattigi ve Bulgar 4 Ordusunu tamamen yenme firsatini kacirdigi icin de elestirildi General Stefan Toshev in 5 Bulgar ordusunun catismalara gec ve yavas katiliminin Putnik in Kocani ye yonelik saldiri icin guc toplamasina yardimci olan bir faktor oldugu bildiriliyor Genel komutanligin bir dizi celiskili emrinden sonra 5 ordu 3 Temmuzda J T 20 Haziranda Kriva Reka vadisindeki Kostendil bolgesinden ilerledi ve Sirp 1 ordusunun sol kanadi Tuna II Tumenine sonraki alti gun boyunca ciddi sekilde baski yapmayi basardi Ancak bu basarilar Bulgarlar icin cok gec geldi ve sadece yerel olarak onemliydi Kaynakca a b Hall Richard 2000 The Balkan Wars 1912 1913 Prelude to the First World War Routledge s 112 ISBN 0 415 22946 4 Ratkoviћ B Ђurishiћ M Skoko S Srbiјa i Crna Gora u Balkanskim ratovima Beogradski izdavachko grafichki zavod Beograd 1972 str 256 i sl Skoko S Drugi balkanski rat 1913 31 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde str 1 vzeto ot Uzice nekad i sad na 24 april 2010 Bulgarca Ratkoviћ B Ђurishiћ M Skoko S Srbiјa i Crna Gora u Balkanskim ratovima Beogradski izdavachko grafichki zavod Beograd 1972 str 256 287 Batakoviћ D Nova istoriјa srpskog naroda 20 Eylul 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde 26 april 2010 str 244 Forbes N etc The Balkans A History of Bulgaria Serbia Greece Rumania Turkey Oxford University Press 1915 p 159 Bulgarca Hristov A Istoricheski pregled na vojnata na Blgariya sreshu vsichki balkanski drzhavi 1913 g Pechatnica na armejskiya voenno izdatelski fond Sofiya 1946 str 106 i sl Filipov I i dr Vojnata mezhdu Blgariya i drugite balkanski drzhavi prez 1913 g Tom I Drzhavna pechatnica Sofiya 1941 str 309 i sl Bulgarca Markov G Blgarskoto krushenie 1913 Izdatelstvo na BAN Sofiya 1991 str 74 sl 83 sl Hristov A Istoricheski pregled na vojnata na Blgariya sreshu vsichki balkanski drzhavi 1913 g Pechatnica na armejskiya voenno izdatelski fond Voenna biblioteka 26 Sofiya 1946 str 33 a b Ratkoviћ str 256 Filipov str 299 300 Filipov str 301 302 Drvingov P Istoriya na Makedono odrinskoto oplchenie Tom II Pechatnica Nov zhivot Sofiya 1925 str 607 Ratkoviћ str 252 255 Filipov str 283 Ratkoviћ str 257 266 Drvingov P Istoriya na Makedono odrinskoto oplchenie Tom II Pechatnica Nov zhivot Sofiya 1925 str 605 607 Filipov str 428 Bulgarca Filipov str 419 420 428 431 Ratkoviћ str 268 Markov Georgi Blgarskoto krushenie 1913 Sofiya 1991 s 83 PDF 30 Agustos 2021 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 15 Ekim 2021 Bulgarca Drvingov t II str 612 614 Ratkoviћ str 273 276 Bulgarca Drvingov t II str 619 620 627 628 634 635 Ratkoviћ str 280 282 Markov str 90 93 a b Drvingov t II str 620 628 636 637 Hristov str 116 118 Ratkoviћ str 276 279 Drvingov str 646 648 Ratkoviћ str 285 286 a b Drvingov str 656 657 Ratkoviћ str 284 285 Drvingov str 664 665 Ratkoviћ str 287 Ratkoviћ str 266 Drvingov str 607 611 612 Ratkoviћ str 256 279 282 Markov str 86 Ratkoviћ str 280 282 284 285 287