Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Özbekistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti (Özbekçe: Ўзбекистон Совет Социалистик Республикаси, Oʻzbekiston Sovet Sotsialistik Respublikasi; Rusça: Узбекская Советская Социалистическая Республика, Uzbekskaya Sovetskaya Sotsialistiçeskaya Respublika), diğer ismiyle Özbekistan SSC, 1917 Ekim Devrimi ile kurulan Sovyetler Birliği'ni oluşturan 15 cumhuriyetten biriydi. Cumhuriyet, 1924 yılında kuruldu. 1991 yılında Özbekistan Cumhuriyeti adıyla bağımsızlığını ilan ederek Sovyetler Birliği'nden ayrıldı.
Özbekistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1924-1991 | |||||||||||||||
 Arma | |||||||||||||||
Slogan Бутун дунё пролетарлари, бирлашингиз! (Özbekçe) Butun dunyo proletarlari, birlashingiz! (transliterasyon) "Bütün ülkelerin proleterleri, birleşin!" | |||||||||||||||
Millî marş Ўзбекистон Совет Социалистик Республикаси мадҳияси Oʻzbekiston Sovet Sotsialist Respublikasining davlat madhiyasi; "Özbekistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Marşı" | |||||||||||||||
 Özbekistan SSC'nin Sovyetler Birliği'ndeki yeri (kırmızı). | |||||||||||||||
| Başkent | Buhara (1925) Semerkant (1925–1930) Taşkent (1930–1991) | ||||||||||||||
| Resmî dil(ler) | Özbekçe · Rusça | ||||||||||||||
| Resmî din | Devlet ateizmi | ||||||||||||||
| Demonim | Özbek Sovyet | ||||||||||||||
| Hükûmet | Üniter Marksist-Leninist tek partili Sovyet sosyalist cumhuriyeti (1924–1990) Üniter başkanlık cumhuriyeti (1990–1991) | ||||||||||||||
| Komünist Parti Birinci Sekreteri | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Devlet Başkanı | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Bakanlar Kurulu Başkanı | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Yasama organı | Yüksek Soyvet | ||||||||||||||
| Tarihçe | |||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Yüzölçümü | |||||||||||||||
| 447.400 km2 | |||||||||||||||
| Para birimi | Sovyet rublesi (SUR) | ||||||||||||||
| |||||||||||||||
| Günümüzdeki durumu | Özbekistan Tacikistan | ||||||||||||||
Tarihi
1925 yılında, Orta Asya'da siyasi birimlerin sınırları etnik unsurlar dikkate alınarak Bolşevik lider Vladimir Lenin'in hükûmetinde Milliyetler Komiseri olarak görev yapan Joseph Stalin tarafından belirlendi. Türkistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, Buhara Sovyet Halk Cumhuriyeti ve Harezm Sovyet Halk Cumhuriyeti kaldırıldı ve bu topraklarda 27 Ekim 1924 tarihinde Özbekistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti (Özbekistan SSC) oluşturuldu. Bölge, beş ayrı Sovyet Sosyalist Cumhuriyetine bölündü. Bir sonraki yıl Özbekistan SSC, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği cumhuriyetlerinden biri oldu.
1929 yılına kadar Tacikistan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti bağlı olan Özbekistan SSC o yıl bu cumhuriyetten bağımsız hâle getirildi. 1930 yılında başkent, Semerkand şehrinden Taşkent şehrine taşındı. 1936 yılında, Sovyetler Birliği'ndeki ulusal sınırlandırılmanın son aşamalarında Kazakistan SSC'den alınan Karakalpak Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, Özbekistan SSC'ye katıldı. II. Dünya Savaşı'ndan sonra bazı toprak ve araziler, Kazakistan SSC ve Özbekistan SSC arasında birkaç kez el değiştirdi.
1928 yılında başlayan arazileri devlet çiftlikleri hâline kolektifleştirme, 1930'ların sonunda kadar devam etti.
1937-38 yıllarındaki Büyük Temizlik sırasında sözde milliyetçi bir grup insan, "ilk başbakan Feyzullah Hocayev de dâhil olmak üzere" idam edildi.
Özbekistan topraklarında ve idari sisteminde 1920 ve 1930'lu yıllarda pek çok düzenleme yapıldı. 1939 yılında yapılan nüfus sayımında ülkenin nüfusu 6.271.269 olarak tespit edildi.
II. Dünya Savaşı sırasında, birçok sanayi kuruluşu güvende tutulmak için, SSCB'nin batı bölgelerindeki savunmasız yerlerden Özbekistan SSC'ye taşındı. Ruslar, Ukraynalılar ve diğer milletlerden çok sayıda insan cumhuriyet değiştirerek bölgeye geldi. Özbekistan SSC, Mihver güçleri ile iş birliğinden şüphelenilen bazı etnik grupların Joseph Stalin tarafından tehcir ettirildiği yer oldu. Bu etnik gruplara Koreliler, Kırım Tatarları, Çeçenler ve çok sayıda etnik grup dâhildi. Sovyet döneminde, Komünist yetkililerin din karşıtı çalışmaları için bir odak noktası oldu. Hükûmet camileri kapattı ve din okullarını din karşıtı müze hâline getirdi. Okuma-yazma kırsal kesimler de dâhil olmak üzere her yere yayıldı. 1917 yılında nüfusunun çok küçük bir bölümü okuma yazma bilen ülkede okuma yazma yüzdesi Sovyetler Birliği döneminde %100'e ulaştı.
Bir başka önemli gelişme, gelecekte felakete etkisi olan pamuk üretimini artırmak için 1960'ların başında başlatılan çalışmalar oldu. Pamuğun suya ihtiyaç duyması ve suyun Amu Derya ve Aral Denizi'nden karşılanması ekolojik felakete giden yolu açtı.
Komünist Parti 1990 yılına kadar Özbekistan SSC'nin tek yasal partisi oldu. Özbekistan Komünist Partisi birinci sekreteri ya da başkanı sürekli bir Özbek oldu. Şerif Raşidov, 1958-1983 yılları arasında bu görevi en uzun süre yürüten lider oldu. İslam Kerimov, 1989 yılından bu yana Özbekistan Komünist Partisi lideri ve bu partinin değişmesinden de sonra ortaya çıkan (PDP) başkanı olarak 1990 yılında Özbekistan SSC başkanı oldu.
Sovyetler Birliği'nin dağılma sürecinde 17 Mart 1991'de yapılan referandumda (bkz. 1991 Sovyetler Birliği referandumu) Özbek halkının %94,73'ü Sovyetler Birliği'nde kalma yönünde oy kullandı. Ancak referanduma göre 20 Ağustos'ta birlik anlaşması imzalanması gerekirken 19 Ağustos 1991'de Moskova'da gerçekleşen darbe girişimi anlaşmanın iptal edilmesine sebep oldu. Darbe girişimi diğer cumhuriyetler gibi Özbekistan'ın da ayrılığa yönelmesine sebep oldu.
1 Eylül 1991 tarihinde ülkenin ismi, resmen 26 Aralık 1991 tarihine kadar Sovyetler Birliği'nin bir parçası olarak kalan Özbekistan Cumhuriyeti olarak değiştirildi. Sovyetler Birliği'nin çöküşü ile Özbekistan adıyla bağımsız ülke oldu. Kerimov, ülkenin bağımsızlığından Eylül 2016'daki ölümüne kadar devlet başkanı olarak görev yaptı. Kerimov'un ölümüyle bu görevi Şevket Mirziyoyev devraldı.
Kaynakça
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 6 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Ağustos 2017.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ozbekistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Ozbekce Ўzbekiston Sovet Socialistik Respublikasi Oʻzbekiston Sovet Sotsialistik Respublikasi Rusca Uzbekskaya Sovetskaya Socialisticheskaya Respublika Uzbekskaya Sovetskaya Sotsialisticeskaya Respublika diger ismiyle Ozbekistan SSC 1917 Ekim Devrimi ile kurulan Sovyetler Birligi ni olusturan 15 cumhuriyetten biriydi Cumhuriyet 1924 yilinda kuruldu 1991 yilinda Ozbekistan Cumhuriyeti adiyla bagimsizligini ilan ederek Sovyetler Birligi nden ayrildi Ozbekistan Sovyet Sosyalist CumhuriyetiЎzbekiston Sovet Socialistik Respublikasi Ozbekce Uzbekskaya Sovetskaya Socialisticheskaya Respublika Rusca 1924 1991Bayrak 1952 1991 ArmaSlogan Butun dunyo proletarlari birlashingiz Ozbekce Butun dunyo proletarlari birlashingiz transliterasyon Butun ulkelerin proleterleri birlesin Milli mars Ўzbekiston Sovet Socialistik Respublikasi madҳiyasi Oʻzbekiston Sovet Sotsialist Respublikasining davlat madhiyasi Ozbekistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Marsi source source Ozbekistan SSC nin Sovyetler Birligi ndeki yeri kirmizi BaskentBuhara 1925 Semerkant 1925 1930 Taskent 1930 1991 Resmi dil ler Ozbekce RuscaResmi dinDevlet ateizmiDemonimOzbek SovyetHukumetUniter Marksist Leninist tek partili Sovyet sosyalist cumhuriyeti 1924 1990 Uniter baskanlik cumhuriyeti 1990 1991 Komunist Parti Birinci Sekreteri 1925 1927Vladimir Ivanov ilk 1989 1991Islam Kerimov son Devlet Baskani 1924 1925Feyzullah Hocayev ilk 1990 1991Islam Kerimov son Bakanlar Kurulu Baskani 1924 1937Feyzullah Hocayev ilk 1990 son Yasama organiYuksek SoyvetTarihce Kurulusu5 Aralik 1924 Dagilisi25 Aralik 1991Yuzolcumu447 400 km2Para birimiSovyet rublesi SUR Onculler ArdillarBuhara Sovyet Halk CumhuriyetiHarezm Sovyet Halk CumhuriyetiTurkistan Ozerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Tacikistan Sovyet Sosyalist CumhuriyetiOzbekistanGunumuzdeki durumuOzbekistan TacikistanTarihi1925 yilinda Orta Asya da siyasi birimlerin sinirlari etnik unsurlar dikkate alinarak Bolsevik lider Vladimir Lenin in hukumetinde Milliyetler Komiseri olarak gorev yapan Joseph Stalin tarafindan belirlendi Turkistan Ozerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Buhara Sovyet Halk Cumhuriyeti ve Harezm Sovyet Halk Cumhuriyeti kaldirildi ve bu topraklarda 27 Ekim 1924 tarihinde Ozbekistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Ozbekistan SSC olusturuldu Bolge bes ayri Sovyet Sosyalist Cumhuriyetine bolundu Bir sonraki yil Ozbekistan SSC Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birligi cumhuriyetlerinden biri oldu 1929 yilina kadar Tacikistan Ozerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti bagli olan Ozbekistan SSC o yil bu cumhuriyetten bagimsiz hale getirildi 1930 yilinda baskent Semerkand sehrinden Taskent sehrine tasindi 1936 yilinda Sovyetler Birligi ndeki ulusal sinirlandirilmanin son asamalarinda Kazakistan SSC den alinan Karakalpak Ozerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Ozbekistan SSC ye katildi II Dunya Savasi ndan sonra bazi toprak ve araziler Kazakistan SSC ve Ozbekistan SSC arasinda birkac kez el degistirdi 1928 yilinda baslayan arazileri devlet ciftlikleri haline kolektiflestirme 1930 larin sonunda kadar devam etti 1937 38 yillarindaki Buyuk Temizlik sirasinda sozde milliyetci bir grup insan ilk basbakan Feyzullah Hocayev de dahil olmak uzere idam edildi Ozbekistan topraklarinda ve idari sisteminde 1920 ve 1930 lu yillarda pek cok duzenleme yapildi 1939 yilinda yapilan nufus sayiminda ulkenin nufusu 6 271 269 olarak tespit edildi II Dunya Savasi sirasinda bircok sanayi kurulusu guvende tutulmak icin SSCB nin bati bolgelerindeki savunmasiz yerlerden Ozbekistan SSC ye tasindi Ruslar Ukraynalilar ve diger milletlerden cok sayida insan cumhuriyet degistirerek bolgeye geldi Ozbekistan SSC Mihver gucleri ile is birliginden suphelenilen bazi etnik gruplarin Joseph Stalin tarafindan tehcir ettirildigi yer oldu Bu etnik gruplara Koreliler Kirim Tatarlari Cecenler ve cok sayida etnik grup dahildi Sovyet doneminde Komunist yetkililerin din karsiti calismalari icin bir odak noktasi oldu Hukumet camileri kapatti ve din okullarini din karsiti muze haline getirdi Okuma yazma kirsal kesimler de dahil olmak uzere her yere yayildi 1917 yilinda nufusunun cok kucuk bir bolumu okuma yazma bilen ulkede okuma yazma yuzdesi Sovyetler Birligi doneminde 100 e ulasti Bir baska onemli gelisme gelecekte felakete etkisi olan pamuk uretimini artirmak icin 1960 larin basinda baslatilan calismalar oldu Pamugun suya ihtiyac duymasi ve suyun Amu Derya ve Aral Denizi nden karsilanmasi ekolojik felakete giden yolu acti Komunist Parti 1990 yilina kadar Ozbekistan SSC nin tek yasal partisi oldu Ozbekistan Komunist Partisi birinci sekreteri ya da baskani surekli bir Ozbek oldu Serif Rasidov 1958 1983 yillari arasinda bu gorevi en uzun sure yuruten lider oldu Islam Kerimov 1989 yilindan bu yana Ozbekistan Komunist Partisi lideri ve bu partinin degismesinden de sonra ortaya cikan PDP baskani olarak 1990 yilinda Ozbekistan SSC baskani oldu Sovyetler Birligi nin dagilma surecinde 17 Mart 1991 de yapilan referandumda bkz 1991 Sovyetler Birligi referandumu Ozbek halkinin 94 73 u Sovyetler Birligi nde kalma yonunde oy kullandi Ancak referanduma gore 20 Agustos ta birlik anlasmasi imzalanmasi gerekirken 19 Agustos 1991 de Moskova da gerceklesen darbe girisimi anlasmanin iptal edilmesine sebep oldu Darbe girisimi diger cumhuriyetler gibi Ozbekistan in da ayriliga yonelmesine sebep oldu 1 Eylul 1991 tarihinde ulkenin ismi resmen 26 Aralik 1991 tarihine kadar Sovyetler Birligi nin bir parcasi olarak kalan Ozbekistan Cumhuriyeti olarak degistirildi Sovyetler Birligi nin cokusu ile Ozbekistan adiyla bagimsiz ulke oldu Kerimov ulkenin bagimsizligindan Eylul 2016 daki olumune kadar devlet baskani olarak gorev yapti Kerimov un olumuyle bu gorevi Sevket Mirziyoyev devraldi Kaynakca Arsivlenmis kopya 6 Agustos 2017 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Agustos 2017