Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Ernest Rutherford (d. 30 Ağustos 1871 - ö. 19 Ekim 1937), Yeni Zelandalı-İngiliz deneysel fizikçidir. 1908 yılı Nobel Kimya Ödülü sahibi.
The Lord Rutherford of Nelson  | |
|---|---|
 | |
| Doğum | 30 Ağustos 1871 , , Yeni Zelanda |
| Ölüm | 19 Ekim 1937 (66 yaşında) Cambridge, İngiltere |
| Eğitim | Cambridge Üniversitesi |
| Ödüller |
|
| Kariyeri | |
| Çalıştığı kurumlar | McGill Üniversitesi Cambridge Üniversitesi |
| Doktora danışmanı | J. J. Thomson |
| Doktora öğrencileri | |
| İmza | |
 | |
Yeni Zelanda'ya göç etmiş İskoçya'lı bir ailenin 12 çocuğundan dördüncüsüydü. Babası tekerlek yapımcısıydı. Liseyi burslu olarak okudu. Yine burslu olarak devam ettiği Christchurch'teki 'tan 1892'de lisans, ertesi yılda üstün başarıyla yüksek lisans derecelerini aldı. Bir yıl daha okulda kalarak demirin yüksek frekanslı manyetik alanlardaki mıknatıslanma özellikleri üzerinde araştırmalar yaptı. Hertz'in yalnızca birkaç yıl önce bulmuş olduğu elektromanyetik dalgaları sezebilen bir dedektör yapmayı başardı.
1895'te İngiltere'ye giden Rutherford, Cambridge Universitesi'ndeki Cavendish Laboratuvarı'nda J.J. Thomson'ın yanında çalışmaya başladı. Burada elektromanyetizma üzerindeki deneylerini sürdürdü ve Hertz dalgalarını 3 km uzaklıktan gönderip almayı başardı. Aralık 1895'te Wilhelm Conrad Röntgen'in X Işını'nı bulduğunu açıklamasının ardından, J.J. Thomson ve Rutherford bu konuda çalışmaya başladılar ve X Işını'nın gazlar içinden geçerken çok sayıda artı ve eksi elektrik yüklü parçacık ortaya çıkmasına, yani iyonlaşmaya yol açtığını, bu parçacıkları yeniden birleştirerek nötr atomlar oluşturduğunu buldular. Rutherford ayrıca bu iyonların hızını ve birbirleriyle birleşerek yeniden gaz molekülleri oluşturma süresini belirlemeye yönelik bir yöntem geliştirdi. İyonlaşma gücü yüksek olan ama kolaylıkla soğurulabilen ışın türünü alfa ışınları, daha az iyonlaşmaya yol açan, ama girim gücü daha yüksek olan ışınları da beta ışınları olarak adlandırdı.
19. yüzyılın sonuna gelinirken pek çok bilim insanı artık fizikte gerçekleştirilecek bir yenilik kalmadığı kanısındaydı. Ama Rutherford üç yıl gibi kısa bir süre içinde tümüyle yeni bir fizik dalı ortaya çıkardı: Radyoaktiflik. Radyoaktifliğin bir elementin atomlarının başka bir elementin atomlarına kendiliğinden dönüşme süreci olduğu sonucuna vardı. kavramına sıkı sıkıya bağlı birçok bilim insanı bu görüşe karşı çıkacak, ama Rutherford'un görüşlerinin doğruluğu kısa sürede anlaşılacaktı.
Bu büyük başarı üzerine Rutherford 1903'te Royal Society üyeliğine seçildi. Ertesi yıl aynı kurumun üstün başarılı bilim adamlarına verdiği özel bir ödül olan Rumford Madalyası ile ödüllendirildi. Alfa ışınlarının elektrik ve magnetik alanlarda sapmaya uğradığını 1903'te belirleyen Rutherford, sapmanın yönünü inceleyerek, bu ışınların artı elektrik yüklü parçacıklardan oluştuğu sonucuna vardı. Ayrıca bu parçacıkların hızını ve elektrik yükü/kütle oranını ölçmeyi başardı.
Rutherford'un 1911'de geliştirdiği "Atom Modeli" onun bilime en büyük katkısıdır. Alfa parçacıklarının ince metal levhalardan geçişini inceleyen Rutherford, alfa parçacığı artı yüklü olduğundan, levhadan geçişi sırasında metal atomlarındaki artı yüklerin banal etkisiyle sapmaya uğrayacağını, ama parçacığın kütlesi çok büyük olduğu için, bu sapmaların çok küçük olacağını düşünüyordu. Yapılan deneylerde alfa parçacıklarının gerçekten de genel olarak çok küçük sapmalar gösterdiği(%90 oranında), ama arada büyük açılarla sapan parçacıklarında bulunduğu, hatta bazen bir parçacığın hareket yönünü değiştirip geriye döndüğü gözlendi. Böylesine büyük kütleli alfa parçacığını bu kadar saptırabilmesi için atomdaki bütün artı yüklerin ve kütlenin çok küçük bir hacme yoğunlaşmış olması gerekiyordu. Buna dayanarak atomun boşluklu bir yapıdan oluştuğunu keşfetti. Rutherford'un bu görüşten yola çıkarak oluşturduğu model Rutherford Atom Modeli ya da Çekirdekli Atom Modeli olarak adlandırılır.
1908'de Nobel Kimya Ödülü' nü alan, 1914'te kendisine Baron unvanı verilen Rutherford, 1922'de Royal Society'nin en büyük ödülü olan Copley Madalyası' ile ödüllendirilmiştir. 1925'te ise bu kurumun başkanlığına seçilmiştir.
Kaynakça
- ^ "The Nobel Prize in Chemistry 1908". NobelPrize.org (İngilizce). 5 Ekim 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Ekim 2022.
- ^ "Ernest Rutherford | Accomplishments, Atomic Theory, & Facts | Britannica". www.britannica.com (İngilizce). 26 Eylül 2022 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Ekim 2022.
Dış bağlantılar
- https://www.nobelprize.org/prizes/chemistry/1908/rutherford/biographical/ 23 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
| Wikimedia Commons'ta Ernest Rutherford ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ernest Rutherford d 30 Agustos 1871 o 19 Ekim 1937 Yeni Zelandali Ingiliz deneysel fizikcidir 1908 yili Nobel Kimya Odulu sahibi The Lord Rutherford of NelsonDogum30 Agustos 1871 1871 08 30 Yeni ZelandaOlum19 Ekim 1937 66 yasinda Cambridge IngiltereEgitimCambridge UniversitesiOdullerRumford Madalyasi 1904 Nobel Kimya Odulu 1908 1910 1910 Matteucci Madalyasi 1913 Copley Madalyasi 1922 1924 1928 1930 1936 KariyeriCalistigi kurumlarMcGill Universitesi Cambridge UniversitesiDoktora danismaniJ J ThomsonDoktora ogrencileriEdward Victor Appleton James Chadwick Cecil Powell Ernest Walton Edward Victor Appleton Patrick Blackett Niels Bohr John Cockcroft Charles Galton Darwin Hans Geiger Otto Hahn Pyotr Kapitsa Mark Oliphant Frederick SoddyImza Yeni Zelanda ya goc etmis Iskocya li bir ailenin 12 cocugundan dorduncusuydu Babasi tekerlek yapimcisiydi Liseyi burslu olarak okudu Yine burslu olarak devam ettigi Christchurch teki tan 1892 de lisans ertesi yilda ustun basariyla yuksek lisans derecelerini aldi Bir yil daha okulda kalarak demirin yuksek frekansli manyetik alanlardaki miknatislanma ozellikleri uzerinde arastirmalar yapti Hertz in yalnizca birkac yil once bulmus oldugu elektromanyetik dalgalari sezebilen bir dedektor yapmayi basardi 1895 te Ingiltere ye giden Rutherford Cambridge Universitesi ndeki Cavendish Laboratuvari nda J J Thomson in yaninda calismaya basladi Burada elektromanyetizma uzerindeki deneylerini surdurdu ve Hertz dalgalarini 3 km uzakliktan gonderip almayi basardi Aralik 1895 te Wilhelm Conrad Rontgen in X Isini ni buldugunu aciklamasinin ardindan J J Thomson ve Rutherford bu konuda calismaya basladilar ve X Isini nin gazlar icinden gecerken cok sayida arti ve eksi elektrik yuklu parcacik ortaya cikmasina yani iyonlasmaya yol actigini bu parcaciklari yeniden birlestirerek notr atomlar olusturdugunu buldular Rutherford ayrica bu iyonlarin hizini ve birbirleriyle birleserek yeniden gaz molekulleri olusturma suresini belirlemeye yonelik bir yontem gelistirdi Iyonlasma gucu yuksek olan ama kolaylikla sogurulabilen isin turunu alfa isinlari daha az iyonlasmaya yol acan ama girim gucu daha yuksek olan isinlari da beta isinlari olarak adlandirdi 19 yuzyilin sonuna gelinirken pek cok bilim insani artik fizikte gerceklestirilecek bir yenilik kalmadigi kanisindaydi Ama Rutherford uc yil gibi kisa bir sure icinde tumuyle yeni bir fizik dali ortaya cikardi Radyoaktiflik Radyoaktifligin bir elementin atomlarinin baska bir elementin atomlarina kendiliginden donusme sureci oldugu sonucuna vardi kavramina siki sikiya bagli bircok bilim insani bu goruse karsi cikacak ama Rutherford un goruslerinin dogrulugu kisa surede anlasilacakti Bu buyuk basari uzerine Rutherford 1903 te Royal Society uyeligine secildi Ertesi yil ayni kurumun ustun basarili bilim adamlarina verdigi ozel bir odul olan Rumford Madalyasi ile odullendirildi Alfa isinlarinin elektrik ve magnetik alanlarda sapmaya ugradigini 1903 te belirleyen Rutherford sapmanin yonunu inceleyerek bu isinlarin arti elektrik yuklu parcaciklardan olustugu sonucuna vardi Ayrica bu parcaciklarin hizini ve elektrik yuku kutle oranini olcmeyi basardi Rutherford un 1911 de gelistirdigi Atom Modeli onun bilime en buyuk katkisidir Alfa parcaciklarinin ince metal levhalardan gecisini inceleyen Rutherford alfa parcacigi arti yuklu oldugundan levhadan gecisi sirasinda metal atomlarindaki arti yuklerin banal etkisiyle sapmaya ugrayacagini ama parcacigin kutlesi cok buyuk oldugu icin bu sapmalarin cok kucuk olacagini dusunuyordu Yapilan deneylerde alfa parcaciklarinin gercekten de genel olarak cok kucuk sapmalar gosterdigi 90 oraninda ama arada buyuk acilarla sapan parcaciklarinda bulundugu hatta bazen bir parcacigin hareket yonunu degistirip geriye dondugu gozlendi Boylesine buyuk kutleli alfa parcacigini bu kadar saptirabilmesi icin atomdaki butun arti yuklerin ve kutlenin cok kucuk bir hacme yogunlasmis olmasi gerekiyordu Buna dayanarak atomun bosluklu bir yapidan olustugunu kesfetti Rutherford un bu gorusten yola cikarak olusturdugu model Rutherford Atom Modeli ya da Cekirdekli Atom Modeli olarak adlandirilir 1908 de Nobel Kimya Odulu nu alan 1914 te kendisine Baron unvani verilen Rutherford 1922 de Royal Society nin en buyuk odulu olan Copley Madalyasi ile odullendirilmistir 1925 te ise bu kurumun baskanligina secilmistir Kaynakca The Nobel Prize in Chemistry 1908 NobelPrize org Ingilizce 5 Ekim 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Ekim 2022 Ernest Rutherford Accomplishments Atomic Theory amp Facts Britannica www britannica com Ingilizce 26 Eylul 2022 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Ekim 2022 Dis baglantilarhttps www nobelprize org prizes chemistry 1908 rutherford biographical 23 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde Wikimedia Commons ta Ernest Rutherford ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir