Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tortum Kalesi Kilisesi (Gürcüce: თორთომის ციხის ეკლესია), tarihsel Tao bölgesinde, günümüzde Erzurum ilinin Tortum ilçesine bağlı Tortumkale köyünde, Tortum Kalesi'nin güney yamacında Orta Çağ'dan kalma Gürcü kilisesidir.
 | |
| Temel bilgiler | |
|---|---|
| Koordinatlar | 40°20′26″K 41°28′12″D / 40.34056°K 41.47000°D |
| İnanç | Doğu Ortodoks Kilisesi |
| Mezhep | Gürcü Ortodoks Kilisesi |
| Durum | Harabe |
| Mimari | |
| Mimari tür | Kilise |
| Mimari biçim | Gürcü mimarisi |
| Tamamlanma | ? Orta Çağ |
| Özellikler | |
| Malzemeler | Dolgu duvar, moloz taş, kesme taş |
Tarihçe
Evliya Çelebi Seyahatname adlı eserine, kilisenin bir parçası olduğu Tortum Kalesi'ni "Mamrol" adındaki bir Gürcü hükümdarın inşa etmiş olduğunu belirtir. Kalenin kilisesi de aynı dönemde inşa edilmiş olmalıdır. Nitekim Osmanlılar Tao bölgesini ve kaleyi 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. 1574 Osmanlı tahrir defterinde "Kilisa" adıyla kaydedilmiş olan Tortum Kalesi ve rabatında, tamamı Hristiyan olan 168 hane yaşıyordu. Bu nüfusun daha sonra Müslüman olması ve kalenin de Osmanlıların eline geçmesi sonucu olarak kilise işlevini yitirmiş ve zaman içinde de bazı kısımları yıkılmıştır.
Mimari
Tortum Kalesi Kilisesi, dikdörtgen planlı ve tek nefli bir yapıdır. Dolgu duvar tekniğinde moloz taşlarla inşa edilmiştir. Güney duvarı tamamen yıkılmışken, kuzey duvarı çatı örtüsüne kadar günümüze sağlam ulaşmıştır. Batı ve doğu duvarlarının da kuzey kısmının bir bölümü kalmıştır. Duvarların dış yüzeyinde kesme düzgün taşlar, iç yüzeyinde ise, kabaca yontulmuş taşlar kullanılmıştır. Kilisenin doğuda yarım daire planlı apsisinin üst seviyede iki yanında birer niş yerleştirilmiştir. Kuzey duvarda eşit aralıklarla payeler yerleştirilmiş, tonoz örtüyü takviye eden kemerler de bu duvar payelerine oturtulmuştur. Yapının dıştan çift pahlı çatı ile örtüldüğü ve kireç harçla tutturulmuş moloz taşlarla kaplandığı kuzey tarafta bugüne kalan kısımlardan anlaşılmaktadır.
Kaynakça
- ^ a b Fahriye Bayram - Turgay Yazar, "Artvin, Ardahan, Erzurum İli ve İlçelerinde Ortaçağ Gürcü Mimarisi Yüzey Araştırması - 2011", 30. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Çorum, 2012, 2. Cilt, s. 321. 9 Kasım 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ Tao-Klarceti: Tarihsel ve Kültürel Anıtlar (ტაო-კლარჯეთი: ისტორიისა და კულტურის ძეგლები), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, Tiflis, 2018, s. 73, .
- ^ Evliya Çelebi, Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyahatnamesi, Hazırlayan: Yücel Dağlı - Seyit Ali Kahraman, İstanbul, 2005, 2. Cilt, 2. Kitap, s. 404,
- ^ Tao (ტაო), Mamaia Pağava, Meri Tsintsadze, Maia Baramidze, Malhaz Çoharadze, Tina Şioşvili, Ramaz Halvaşi, Nugzar Mgeladze, Zaza Şaşikadze, Merab Halvaşi, Cimşer Çhvimiani, Cemal Karalidze, Batum, 2020, s. 92. 2 Aralık 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ 2016 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2017, s. 187. 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Tortum Kalesi Kilisesi Gurcuce თორთომის ციხის ეკლესია tarihsel Tao bolgesinde gunumuzde Erzurum ilinin Tortum ilcesine bagli Tortumkale koyunde Tortum Kalesi nin guney yamacinda Orta Cag dan kalma Gurcu kilisesidir Tortum Kalesi KilisesiTemel bilgilerKoordinatlar40 20 26 K 41 28 12 D 40 34056 K 41 47000 D 40 34056 41 47000InancDogu Ortodoks KilisesiMezhepGurcu Ortodoks KilisesiDurumHarabeMimariMimari turKiliseMimari bicimGurcu mimarisiTamamlanma Orta CagOzelliklerMalzemelerDolgu duvar moloz tas kesme tasTarihceEvliya Celebi Seyahatname adli eserine kilisenin bir parcasi oldugu Tortum Kalesi ni Mamrol adindaki bir Gurcu hukumdarin insa etmis oldugunu belirtir Kalenin kilisesi de ayni donemde insa edilmis olmalidir Nitekim Osmanlilar Tao bolgesini ve kaleyi 16 yuzyilin ortalarinda Gurculerden ele gecirmistir 1574 Osmanli tahrir defterinde Kilisa adiyla kaydedilmis olan Tortum Kalesi ve rabatinda tamami Hristiyan olan 168 hane yasiyordu Bu nufusun daha sonra Musluman olmasi ve kalenin de Osmanlilarin eline gecmesi sonucu olarak kilise islevini yitirmis ve zaman icinde de bazi kisimlari yikilmistir MimariTortum Kalesi Kilisesi dikdortgen planli ve tek nefli bir yapidir Dolgu duvar tekniginde moloz taslarla insa edilmistir Guney duvari tamamen yikilmisken kuzey duvari cati ortusune kadar gunumuze saglam ulasmistir Bati ve dogu duvarlarinin da kuzey kisminin bir bolumu kalmistir Duvarlarin dis yuzeyinde kesme duzgun taslar ic yuzeyinde ise kabaca yontulmus taslar kullanilmistir Kilisenin doguda yarim daire planli apsisinin ust seviyede iki yaninda birer nis yerlestirilmistir Kuzey duvarda esit araliklarla payeler yerlestirilmis tonoz ortuyu takviye eden kemerler de bu duvar payelerine oturtulmustur Yapinin distan cift pahli cati ile ortuldugu ve kirec harcla tutturulmus moloz taslarla kaplandigi kuzey tarafta bugune kalan kisimlardan anlasilmaktadir Kaynakca a b Fahriye Bayram Turgay Yazar Artvin Ardahan Erzurum Ili ve Ilcelerinde Ortacag Gurcu Mimarisi Yuzey Arastirmasi 2011 30 Arastirma Sonuclari Toplantisi Corum 2012 2 Cilt s 321 9 Kasim 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 975 17 3246 0 Tao Klarceti Tarihsel ve Kulturel Anitlar ტაო კლარჯეთი ისტორიისა და კულტურის ძეგლები Editor Buba Kudava Yazarlar Nestan Bagauri Zurab Batiasvili Irma Beridze Buba Kudava Nikoloz Jgenti Goca Saitidze Natia Hizanisvili Tiflis 2018 s 73 ISBN 978 9941 478 17 8 Evliya Celebi Gunumuz Turkcesiyle Evliya Celebi Seyahatnamesi Hazirlayan Yucel Dagli Seyit Ali Kahraman Istanbul 2005 2 Cilt 2 Kitap s 404 ISBN 978 975 08 0954 8 Tao ტაო Mamaia Pagava Meri Tsintsadze Maia Baramidze Malhaz Coharadze Tina Siosvili Ramaz Halvasi Nugzar Mgeladze Zaza Sasikadze Merab Halvasi Cimser Chvimiani Cemal Karalidze Batum 2020 s 92 2 Aralik 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 25 828 2 2016 Yili Tao Klarceti Tarihi Eserleri Arastirma Gezisi Sonuclari ტაო კლარჯეთის ძეგლების 2016 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები Tiflis 2017 s 187 17 Nisan 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde ISBN 978 9941 9470 8 7