Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Halit Mengi (21 Ağustos 1883, Bor, Niğde - 5 Ekim 1958), Türk siyasetçi.
Hayatı
Hacı Şerif Efendi ve Hacı Hazım soyundan gelmektedir. Hüsnü Efendi (Müftüzade Hacı Mahmut Şerif Efendi'nin ikinci oğlu) ile Huriye Hanımın (Sarı müderrislerden Abdülnafi Efendi'nin kızı) birinci çocuklarıdır. Niğde eşrafından İzzet Efendi'nin kızı Ulfiye Hanım'la evlenmiştir. Ulfiye Hanım'ın vefatından sonra 2. evliliğini 1950 - 1954 yılları arasında Demokrat Parti Tekirdağ milletvekilliği yapmış Şevket Mocan'ın kardeşi, Yirmisekizzade Mehmed Said Paşa'nın ahfadından Fethi Ahmet Paşa'nın torunu Ayşe Pakize Hanım'la evlenmiştir; Hüsnü Naim, Deime Nadide, Vedat, Müftale, Nesrin, Melahat ve Atila'nın babasıdır.
Bor kasabası Mekteb-i İbtidai ve mülkiyesinden mezun olan Halit Bey bir süre de Konya İdadisine devam etmiştir. Telgrafçılık tahsili alan Halit Bey 1899 senesinde Ermenek Nüfus Kâtibi olarak memurluk görevine başlamıştır. Devlet kademesinde çeşitli görevler yapmıştır. 1900 yılından başlayarak; Bor Hükûmet Konağı İnşaat Katipliği, Belediye Katipliği, Tahrirat katipliği, Bozkır ilçesi Maliye Tahsil Müfettişliği, Ereğli ilçesi Tahsil Müfettişliği, Bor Varidat memurluğu, Eğridir ilçesi Mal Müdürlüğü, Beyşehir İlçesi Mal Müdürlüğü, Antalya ili Vergi Memurluğu, İstanbul İstinye ilçesi Mal Müdürlüğü,İstanbul Şile Mal Müdürlüğü, İstanbul Defterdarlığı 2. Şube Teknik Memurluğu, İstanbul Hasköy İlçesi Maliye Tahakkuk 1. Memurluğu, Karaman Mal Müdürlüğü yapmıştır. Niğde ve Bor Belediye Başkanlığı görevlerinde de bulunmuştur. 1915 yılı sonlarında terfian Aksaray Kaymakamlığına atanmış ardından Karaman Belediye Başkanı olmuşsa da istifa ederek ayrılıp ticaretle uğraşmıştır. 1923 senesinde mebusluğu, diğer seçimlerinde de adaylığı Mustafa Kemal Atatürk tarafından onaylanmış ve 1950 yılına kadar aralıksız II., III., IV., V., VI., VII.ve VIII. dönem CHP Niğde milletvekili seçilmiştir. Milli Mücadele’de elde silah olmadığından Bor’da demirciler süngü yaparak Kuvâ-yi Milliye’ye destek vermişlerdir. Bu dönemde İstanbul Hükümeti aciz bir durum sergilediğinden Mustafa Kemal Paşa ülkenin çeşitli yerlerinde kongreler toplamaktaydı. Bu kongrelerden biri de Sivas Kongresi’dir. Sivas Kongresi’ne Niğde’den ve Bor’dan Halit Mengi katılmıştır. Sivas’a hareket edildiğinde gerek hükümetin ve gerekse eşkıyanın çeşitli takiplerine rağmen bu onurlu görev yılmadan ifa edilmiştir.
Milli Mücadele Yılları
Millî Mücadele'nin başında aktif rol oynamış ve Bor'un 1923 yılından 1950 senesine kadar siyasi hayatına hakim olmuş bir insandı.
Oğlunun Gözünden Milli Mücadele Yılları
Oğlu Vedat Mengi Millî Mücadele yıllarını şöyle anlatıyor:
"1919 senesinde Niğde Reji Müdürü Hasan Fehmi Bey ile Topçu Alayı Komutanı bir akşam Niğde'den bize geldiler. I. Dünya Savaşı'nın kötü neticeleri dolayısıyla kurulan gizli teşkilata Bor ilçesinin de katılmasını istediler. Babam bu fikri çok yerinde bularak muvafakatını bildirdi. Aynı akşam babamın yakın mesai arkadaşları ve 'ler bizim eve çağrıldı. Onlara da durum anlatılarak tasvibleri alındı. Böylece Bor fiilen Millî Mücadele'ye katılmış oldu.
Aynı yılın yaz aylarında 'nın Çakılbahçe'deki bağına bir akşam kendilerine itimat edilen 20 kadar memleket eşrafı davet edildi. Katılanlar arasında Ahmet Cığızoğlu, Sadık Bey, Kerim Sebati, İlhami Bey, Yazıcıoğlu Hazım Ağa, Mehmet Beyzade, Zeki Efendi, İmam Ziyaddin Efendi, Kadızade Hilmi Efendi ve Tevfik Avan vardı. Etraflıca konuşuldu ve bu teşebbüs tam bir teşkilat haline getirildi. Burada yemin edildi: İzmir'in işgal edilmesi dolayısıyla işgalin Anadolu'ya sirayeti mümkündür. Bu sebeple ölünceye kadar Müdafaa! Olay gizli tutuluyordu. Sebebi de Niğde'deki mutassarrıf Damat Ferit'in adamı idi. Bilahare fırka bu zatı ve komiseri, Mustafa Kemal'in emri ile tutuklayarak Sivas'a gönderdi. Hükümetin bütün takiplerine rağmen gizli olarak kurulan bu teşekkül hiç aksamadan başarılı hizmetler verdi. Bunun üzerine Nevşehir ve Ürgüp'te aynı çalışmaları yapmak üzere babam vazifelendirildi. Böylece Niğde ili Kuvâ-yi Milliye teşkilatını tamamlamış oldu.
Mustafa Kemal'in Sivas'ta toplayacağı kongreye Bor'dan da bir temsilcinin iştirakı istendi. Bu münasebetle 'nin bahçesinde gizlice toplanıldı ve vazife babama verildi. Niğde'den ile her türlü meşakkate göğüs gererek Sivas'a gittiler ve kongreye iştirak ettiler."
Halit Hami Bey ise kongreye gelişlerini şu şekilde anlatmaktadır: “Anadolu o zamanlar kaynaşıyordu. Kimsenin belli bir ülküsü yoktu. Bu, gerçekten bir çözülme, dağılma havasıydı. Toprak acı çiçekler açıyordu. Toprağın sahipleri köylüler, içten içe kaçınılmaz bir kaderin yaklaştığını duyuyorlardı. Birdenbire bir umut ışığı parladı; Sivas Kongresi’ne delege çağırıyorlardı. Biz o zaman gençtik; babalarımız, komşularımız, büyüklerimiz, idarecilerimiz, ne olursa olsun bizi böyle bir maceraya salıvermek istemezlerdi. Diri diri gömülmek veya büyük bir şeref ile ölüp yaşamak! Biz kalbimizde, damarlarımızda belli belirsiz gelecek ezgisinin çağıltısını duyuyorduk. Üç arkadaş kaçıp Sivas’a gitmeye karar verdik. Araba, at bulamadık. Kayseri’ye kadar yaya yürüdük. Sonra duyduk; büyüklerimiz demişler ki: Bunlar asılmaya mı gidiyor?”
Mondros Ateşkesi sonrasında Bor‟da (Redd-i İlhak) cemiyetini kuran Mengi, Nevşehir ve Ürgüp‟te de cemiyetin şubelerini açmıştır. Millî Mücadele sonrasında toplanan İzmir İktisat Kongresi‟ne de Bor Murahhası olarak iştirak etmiştir. Bor Belediye Başkanlığı görevi sırasında milletvekili seçilen Halit Bey‟in mazbatası II. TBMM tarafından 12 Ağustos 1923 tarihinde onaylanmıştır. Ekonomi alanında da uzman olan Halit Bey memleketi Bor‟da elli bin liralık Çiftçi ve Tüccar bankasını kurmuştur.
Halit Mengi Sivas Kongresine giderken hanımına bir bomba verir. Bombanın nasıl kullanılacağını öğretir. “Eğer Rum ve Ermeni çeteleri gelir ve size bir kötülük yapmak isterse sen ve çocuklar bir odaya kapanacaksın, kapıyı içerden kilitleyeceksin, çeteler kapıya dayandığında bombayı patlatacaksın. Sen de, çocuklar da, çeteler de ölecek” der.
Damar Arıkoğlu'nun Kendisi Hakkındaki Görüşleri
Damar Arıkoğlu'nun milli mücadele döneminde kendisiyle ilgili anısı:
"Borlu Halit Mengi'yi fırka kumandanı hapsedip ihtilattan men etmişti. Kuvâ-yi Milliye aleyhtarlığı, bozgunculuk suçları ile itham ediliyordu. Halit beyi çok iyi tanırım. Civanmert, ileri fikirli, yobazlıkla alakası olmayan koyu bir Kuvâ-yi Milliyecidir. Hemen Ahmet Remzi beyle Arif beyin yanına gidiyoruz. Halit hakkında garezkarların verdiği malumat iftiradan ibarettir. Derhal tahliyesini istedik. Hem de bizim işlerimize yakında çok da hizmet edeceğini ilave ettik. Tabii hemen tahliye edildi. Birkaç gün sonra Halit beyi yanımıza alarak Çiftehan üzerinden Pozantıya taarruz eden müfrezelerimizi yakından görmek üzere tedarik ettiğimiz pikapla yola çıktık.
Şimdi birinci işimiz Sadık paşa havadisini yaymak için tertibat almaktı. Halit Mengi ile bu işi üzerime aldım. Vakit geçirmeksizin Halit Mengi beyi propaganda yapmak üzere yola çıkardık. İlk vazifesi Ereğliye uğramak, ikincisi, herhangi bir işi bahane ile Karamana gidip 1000 atlı Sadık paşa havadisini yaymak; üçüncü olarak Konya'da da bütün şiddeti ile Sadık paşa havadisini dilinin yettiği kadar her yerde söylemek olacaktı. Geçen günler zarfında Halit Mengi arkadaşımız, tevdi edilen vazifeyi beklediğimizden iyi yaptı. Kendisiyle Konya'da birleştim. Teşekkürlerimi bildirdim."
Sivas Kongresi'nden sonra Pozantı'da Fransızlar'a karşı gönderilen kuvvetlerin organizasyonunda rol almıştır. Düzce isyanı sırasında 2. Tümen Komutanı Ayıcı Arif Bey'in isteği üzerine Düzce'ye gitmek üzere yola çıkmış, Konya'ya kadar gitmiştir. Cezaevinde bulunan mahkûmları serbest bıraktırarak, ayrı bir müfreze teşkil etmiş ve Ayıcı Arif Bey'in emrine vermiştir. İller Bankası'nın Belediyeler Bankası olarak kurulması teklifini zamanında Şükrü Kaya'ya iletmiştir. Şükrü Kaya'nın bu teklife cevaben teşekkür mektubu bulunmaktadır.
Halit Mengi, Belediye Başkanlığı sırasında, Bor'da şimdiki İş Bankası'nın bulunduğu yerdeki eski belediye binasını yaptırmış, pek çok dükkân, ev ve hanı istimlak ederek Hükûmet Meydanı'nı açmıştır. İbrahim Bilgen'e ait evi istimlak ederek hastane haline getirmiş, halı ve rakı şirketi kurmuştur. Halı şirketi 1929 iktisadi buhranı yüzünden kapanmıştır.
Meclisteki Görevleri
Dilekçe, Kavanini maliye, Mübadele, İmar ve İskan, Sıhhiye, Nefia, Layiha ve İskan Komisyonları’nda çalıştı. Edirne ve Adana’nın kurtuluş törenlerine katılan heyetlerde yer aldı. İtfayi Cürüm ve Kuvveyi Elektirik Kanunları’nın değiştirilmesine dair iki kanun teklifi, dört kanun önergesi vardır. Bor belediyesinde katiplik ve Tahrirat Katipliği gibi hizmetlerde bulnmuş, muhtelif il ve ilçelerde maliye memurluğu yapmış, Karaman mal müdürüyken 1914 yılında Bor Belediye Başkanlığı’na tayin olmuştur. 1915 yılında Aksaray Kaymakamlğı, daha sonra Karaman Belediye Başkanlığı’nda bulunmuş ve 1920 senesinde Bor belediye başkanlığı seçimlerini kazanarak başkan olmuştur. Bu vazifeyle 1923 yılında milletvekili oluncaya kadar devam etmiştir.
Özel hayatı
Atatürk'le Yakınlığı
Atatürk tarafından Ruhi Soyer'in eşi Müftale Mengi'ye 10 Mayıs 1936'da düğün hediyesi olarak verilen broş, Müftale Mengi tarafından Anıtkabir Müzesi'ne bağışlanmıştır. Mustafa Kemal Atatürk'ün Niğde ziyaretinde sırasındaki akşam yemeğinde, Sofrada söz kaynaktan, pınardan açılınca Niğde Milletvekili Halit (Mengi), Niğde’nin Çiftehan İlçesi’ndeki kaplıcanın sağlığa çok şifalı olduğu halde bakımsız olduğunu, istifade edilemediğini söyleyince Atatürk: “Ya öyle mi? Yarın Çiftehan’a gidelim ve kaplıcayı yerinde görelim. Bu gibi şifalı sulardan milletimiz faydalanmalıdır.” demiştir.
Şarapçılık
12 Eylül 1941 tarihinde Niğde halkıyla sohbet toplantısı düzenleyen Milletvekilleri Halit Mengi ile Cavit Oral’dan da bölge için Bağcılığın gelişimi için gerekli olduğu ileri sürülerek katılımcılar milletvekillerinden bir Şarap Fabrikası’nın açılması temennisinde bulunurlar.
Yaptıkları açıklamada “Gerçekte Niğde bir elma memleketi olmakla beraber, bağ yetiştirmeğe salih ve halen el dokunulmamış sonsuz arazi vardır. Bu araziye en verimli şekilde işletmek için sistemli üzüm bağı yapmaktır. Halkın bu imkânı elde edebilmesi için üzümlerin garantili olarak satması icab eder. Böyle bir müessese de ancak Tekel’in bir Şarap Fabrikası olabilir. Bu Niğde’nin istikbali için böyle olmakla beraber, Niğde’nin hali içinde bir zorunludur. Bugün Türkiye şarap üretimi 19’da biri Niğde ve Bor’dadır. Bilhassa kalite itibarı ile Niğde şarapları birçok emsaline göre tercihtir. Bunların ıslah edilmiş şekilde satılması Devletimizin üretimi geliştirme siyasetine uygun düşer.” derler.
Bor Zürra ve Tüccar Bankası
Bor Zürra ve Tüccar Bankası (BZTB)’nın nizamnamesinin kayıt ve tescil tarihi 8 Kasım 1921’dir. Bankanın sermayedarları arasında Niğde’nin o dönemde önde gelen tüccar ve toprak sahipleri yer aldı. Bankanın nizamnamesinde “Müessis” olarak ismi geçen üç kişiden biri olan Belediye Reisi Halit Mengi, daha sonraki yıllarda mebus seçilerek TBMM’de görev aldı. Halit Mengi, 23 Mart 1341 tarihinde TBMM başkanlığına verdiği yazılı önergeyle Ziraat Bankası’nın kuruluş esasları doğrultusunda BZTB’ye nakden yardımda bulunmasını talep etti. Halit Mengi’nin bu talebine nasıl bir karşılık verildiği bilinmemekle birlikte verilen bu tekliften hareketle, bankanın bu sıralarda maddi desteğe ihtiyaç duyduğu söylenebilir.
Hacı Bektaş Velî Dergâhı Ziyareti
Halit Mengi, 11 Teşrîn-i sânî 1338'de Hacı Bektaş Velî Dergâhı'nı ziyaret etmiş ve türbeye ait ziyaret defterine şu notu yazmıştır:
"(Ankara’dan el-yevm sabâhı hareket akşâm birde dergâha muvâsalet) Cenâb-ı Pîr’in cümle-i kudsiyeti ile’l-ebed pâyidârdır ki niʻmet-i eltâfından benim gibi nice abd-i âcizler hissedâr olurlar ve olacaklar. İşbu ziyâretin kalb-i fakîrâneme bahş itdiği maʻnevî te’sîri beyândan izhâr-ı acz ider nâili olduğum iltifât ve nevâzişden dolayı da arz-ı şükrân eylerim. Otomobil ile fi 11 Teşrîn-i sâni 338. Bor Belediye Re’isi Müftizâde Halid Hami"
Galeri
Kaynakça
| Wikimedia Commons'ta Halit Mengi ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- ^ a b "TBMM Albümü 1. Cilt (1920-1950)" (PDF). TBMM Basın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü. 6 Şubat 2016 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 2 Ağustos 2022.
- ^ . 20 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ a b "TÜRK PARLAMENTO TARİHİ TBMM - II. DÖNEM 1933 - 1927 III. CİLT, Kâzım ÖZTÜRK" (PDF).[]
- ^ Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic
Volume 7/4, Fall 2012, p. 2485-2500, ANKARA-TURKEY - ^ . 29 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Mart 2014.
- ^ 3. Ömer Fethi Gürer, Bor Şehri, Maya Yayınları,2.baskı,İstanbul 2006.s.490.
- ^ Tunay Özkan, “Sivas Kongresi’nin 82. Yıldönümü Halit Mengi’nin Milli Mücadele’deki Hizmetleri”, Yeşil Bor Gazetesi, 17 Eylül 2001. s.5.
- ^ Zeitschrift für die Welt der Türken, Journal of World of Turks, SİVAS KONGRESİ’NDE İKİ NİĞDELİ, Osman Kubilay GÜL, s.263 - ZfWT Vol. 4, No. 3
- ^ TBMM Arşivi, Sicil Dosyası No:597
- ^ Yusuf Biltekin, "Milli Mücadele'de Bor ve Halit Mengi", Bilgiyurdu Gençlik Dergisi, Mart-Nisan 2009, s.12
- ^ ANADOLU İNKILABI Mücahedat-ı Milliye Hatıratı. ÇELİKCiLT MATBAASI. ikdam Matbaası - 1340 - İstanbul. 1987. s. 99.
- ^ Türk Parlamento Tarihi III.Dönem 1927-1931. TBMM Yayınları. 1995. s. 506. Bilinmeyen parametre
|Şehir=görmezden gelindi () - ^ Anıtkabir Atatürk Müzesi Kataloğu, Anıtkabir Komutanlığı 1994. .
- ^ Milli Mücadele’de Niğde. T.C. Niğde Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü. 2009. s. 10. ISBN .
- ^ Ömer Fethi Gürer, "Şarapçılık", Niğde Anadolu Haber Gazetesi, 14.09.2015
- ^ Türk Parlamento Tarihi, C.3. TBMM Yayınları. 1995. s. 634.
- ^ 4C.H.P Dördüncü Büyük Kurultayı Görüşmeleri Tutalgası. 9–16 Mayıs 1935. s. 37.
- ^ Hacı Bektaş Velî Dergâhı Ziyaretçi Defteri (1921-1925). VAKIFLAR GENEL MÜDÜRLÜĞÜ YAYINLARI-137. 2020. s. 94. ISBN .
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Halit Mengi 21 Agustos 1883 Bor Nigde 5 Ekim 1958 Turk siyasetci Halit MengiHayatiHaci Serif Efendi ve Haci Hazim soyundan gelmektedir Husnu Efendi Muftuzade Haci Mahmut Serif Efendi nin ikinci oglu ile Huriye Hanimin Sari muderrislerden Abdulnafi Efendi nin kizi birinci cocuklaridir Nigde esrafindan Izzet Efendi nin kizi Ulfiye Hanim la evlenmistir Ulfiye Hanim in vefatindan sonra 2 evliligini 1950 1954 yillari arasinda Demokrat Parti Tekirdag milletvekilligi yapmis Sevket Mocan in kardesi Yirmisekizzade Mehmed Said Pasa nin ahfadindan Fethi Ahmet Pasa nin torunu Ayse Pakize Hanim la evlenmistir Husnu Naim Deime Nadide Vedat Muftale Nesrin Melahat ve Atila nin babasidir Bor kasabasi Mekteb i Ibtidai ve mulkiyesinden mezun olan Halit Bey bir sure de Konya Idadisine devam etmistir Telgrafcilik tahsili alan Halit Bey 1899 senesinde Ermenek Nufus Katibi olarak memurluk gorevine baslamistir Devlet kademesinde cesitli gorevler yapmistir 1900 yilindan baslayarak Bor Hukumet Konagi Insaat Katipligi Belediye Katipligi Tahrirat katipligi Bozkir ilcesi Maliye Tahsil Mufettisligi Eregli ilcesi Tahsil Mufettisligi Bor Varidat memurlugu Egridir ilcesi Mal Mudurlugu Beysehir Ilcesi Mal Mudurlugu Antalya ili Vergi Memurlugu Istanbul Istinye ilcesi Mal Mudurlugu Istanbul Sile Mal Mudurlugu Istanbul Defterdarligi 2 Sube Teknik Memurlugu Istanbul Haskoy Ilcesi Maliye Tahakkuk 1 Memurlugu Karaman Mal Mudurlugu yapmistir Nigde ve Bor Belediye Baskanligi gorevlerinde de bulunmustur 1915 yili sonlarinda terfian Aksaray Kaymakamligina atanmis ardindan Karaman Belediye Baskani olmussa da istifa ederek ayrilip ticaretle ugrasmistir 1923 senesinde mebuslugu diger secimlerinde de adayligi Mustafa Kemal Ataturk tarafindan onaylanmis ve 1950 yilina kadar araliksiz II III IV V VI VII ve VIII donem CHP Nigde milletvekili secilmistir Milli Mucadele de elde silah olmadigindan Bor da demirciler sungu yaparak Kuva yi Milliye ye destek vermislerdir Bu donemde Istanbul Hukumeti aciz bir durum sergilediginden Mustafa Kemal Pasa ulkenin cesitli yerlerinde kongreler toplamaktaydi Bu kongrelerden biri de Sivas Kongresi dir Sivas Kongresi ne Nigde den ve Bor dan Halit Mengi katilmistir Sivas a hareket edildiginde gerek hukumetin ve gerekse eskiyanin cesitli takiplerine ragmen bu onurlu gorev yilmadan ifa edilmistir Milli Mucadele YillariMilli Mucadele nin basinda aktif rol oynamis ve Bor un 1923 yilindan 1950 senesine kadar siyasi hayatina hakim olmus bir insandi Oglunun Gozunden Milli Mucadele Yillari Oglu Vedat Mengi Milli Mucadele yillarini soyle anlatiyor 1919 senesinde Nigde Reji Muduru Hasan Fehmi Bey ile Topcu Alayi Komutani bir aksam Nigde den bize geldiler I Dunya Savasi nin kotu neticeleri dolayisiyla kurulan gizli teskilata Bor ilcesinin de katilmasini istediler Babam bu fikri cok yerinde bularak muvafakatini bildirdi Ayni aksam babamin yakin mesai arkadaslari ve ler bizim eve cagrildi Onlara da durum anlatilarak tasvibleri alindi Boylece Bor fiilen Milli Mucadele ye katilmis oldu Ataturk Halit Mengi nin kizi Muftale Mengi ve Ruhi Soyer in dugun toreninde Ayni yilin yaz aylarinda nin Cakilbahce deki bagina bir aksam kendilerine itimat edilen 20 kadar memleket esrafi davet edildi Katilanlar arasinda Ahmet Cigizoglu Sadik Bey Kerim Sebati Ilhami Bey Yazicioglu Hazim Aga Mehmet Beyzade Zeki Efendi Imam Ziyaddin Efendi Kadizade Hilmi Efendi ve Tevfik Avan vardi Etraflica konusuldu ve bu tesebbus tam bir teskilat haline getirildi Burada yemin edildi Izmir in isgal edilmesi dolayisiyla isgalin Anadolu ya sirayeti mumkundur Bu sebeple olunceye kadar Mudafaa Olay gizli tutuluyordu Sebebi de Nigde deki mutassarrif Damat Ferit in adami idi Bilahare firka bu zati ve komiseri Mustafa Kemal in emri ile tutuklayarak Sivas a gonderdi Hukumetin butun takiplerine ragmen gizli olarak kurulan bu tesekkul hic aksamadan basarili hizmetler verdi Bunun uzerine Nevsehir ve Urgup te ayni calismalari yapmak uzere babam vazifelendirildi Boylece Nigde ili Kuva yi Milliye teskilatini tamamlamis oldu Mustafa Kemal in Sivas ta toplayacagi kongreye Bor dan da bir temsilcinin istiraki istendi Bu munasebetle nin bahcesinde gizlice toplanildi ve vazife babama verildi Nigde den ile her turlu mesakkate gogus gererek Sivas a gittiler ve kongreye istirak ettiler Halit Hami Bey ise kongreye gelislerini su sekilde anlatmaktadir Anadolu o zamanlar kaynasiyordu Kimsenin belli bir ulkusu yoktu Bu gercekten bir cozulme dagilma havasiydi Toprak aci cicekler aciyordu Topragin sahipleri koyluler icten ice kacinilmaz bir kaderin yaklastigini duyuyorlardi Birdenbire bir umut isigi parladi Sivas Kongresi ne delege cagiriyorlardi Biz o zaman genctik babalarimiz komsularimiz buyuklerimiz idarecilerimiz ne olursa olsun bizi boyle bir maceraya salivermek istemezlerdi Diri diri gomulmek veya buyuk bir seref ile olup yasamak Biz kalbimizde damarlarimizda belli belirsiz gelecek ezgisinin cagiltisini duyuyorduk Uc arkadas kacip Sivas a gitmeye karar verdik Araba at bulamadik Kayseri ye kadar yaya yuruduk Sonra duyduk buyuklerimiz demisler ki Bunlar asilmaya mi gidiyor Mondros Ateskesi sonrasinda Bor da Redd i Ilhak cemiyetini kuran Mengi Nevsehir ve Urgup te de cemiyetin subelerini acmistir Milli Mucadele sonrasinda toplanan Izmir Iktisat Kongresi ne de Bor Murahhasi olarak istirak etmistir Bor Belediye Baskanligi gorevi sirasinda milletvekili secilen Halit Bey in mazbatasi II TBMM tarafindan 12 Agustos 1923 tarihinde onaylanmistir Ekonomi alaninda da uzman olan Halit Bey memleketi Bor da elli bin liralik Ciftci ve Tuccar bankasini kurmustur Halit Mengi Sivas Kongresine giderken hanimina bir bomba verir Bombanin nasil kullanilacagini ogretir Eger Rum ve Ermeni ceteleri gelir ve size bir kotuluk yapmak isterse sen ve cocuklar bir odaya kapanacaksin kapiyi icerden kilitleyeceksin ceteler kapiya dayandiginda bombayi patlatacaksin Sen de cocuklar da ceteler de olecek der Damar Arikoglu nun Kendisi Hakkindaki Gorusleri Damar Arikoglu nun milli mucadele doneminde kendisiyle ilgili anisi Borlu Halit Mengi yi firka kumandani hapsedip ihtilattan men etmisti Kuva yi Milliye aleyhtarligi bozgunculuk suclari ile itham ediliyordu Halit beyi cok iyi tanirim Civanmert ileri fikirli yobazlikla alakasi olmayan koyu bir Kuva yi Milliyecidir Hemen Ahmet Remzi beyle Arif beyin yanina gidiyoruz Halit hakkinda garezkarlarin verdigi malumat iftiradan ibarettir Derhal tahliyesini istedik Hem de bizim islerimize yakinda cok da hizmet edecegini ilave ettik Tabii hemen tahliye edildi Birkac gun sonra Halit beyi yanimiza alarak Ciftehan uzerinden Pozantiya taarruz eden mufrezelerimizi yakindan gormek uzere tedarik ettigimiz pikapla yola ciktik Simdi birinci isimiz Sadik pasa havadisini yaymak icin tertibat almakti Halit Mengi ile bu isi uzerime aldim Vakit gecirmeksizin Halit Mengi beyi propaganda yapmak uzere yola cikardik Ilk vazifesi Eregliye ugramak ikincisi herhangi bir isi bahane ile Karamana gidip 1000 atli Sadik pasa havadisini yaymak ucuncu olarak Konya da da butun siddeti ile Sadik pasa havadisini dilinin yettigi kadar her yerde soylemek olacakti Gecen gunler zarfinda Halit Mengi arkadasimiz tevdi edilen vazifeyi bekledigimizden iyi yapti Kendisiyle Konya da birlestim Tesekkurlerimi bildirdim Montro zaferi uzerine Ulus gazetesine yazdigi 23 Temmuz 1936 tarihli telgraf Sivas Kongresi nden sonra Pozanti da Fransizlar a karsi gonderilen kuvvetlerin organizasyonunda rol almistir Duzce isyani sirasinda 2 Tumen Komutani Ayici Arif Bey in istegi uzerine Duzce ye gitmek uzere yola cikmis Konya ya kadar gitmistir Cezaevinde bulunan mahkumlari serbest biraktirarak ayri bir mufreze teskil etmis ve Ayici Arif Bey in emrine vermistir Iller Bankasi nin Belediyeler Bankasi olarak kurulmasi teklifini zamaninda Sukru Kaya ya iletmistir Sukru Kaya nin bu teklife cevaben tesekkur mektubu bulunmaktadir Halit Mengi Belediye Baskanligi sirasinda Bor da simdiki Is Bankasi nin bulundugu yerdeki eski belediye binasini yaptirmis pek cok dukkan ev ve hani istimlak ederek Hukumet Meydani ni acmistir Ibrahim Bilgen e ait evi istimlak ederek hastane haline getirmis hali ve raki sirketi kurmustur Hali sirketi 1929 iktisadi buhrani yuzunden kapanmistir Meclisteki Gorevleri Dilekce Kavanini maliye Mubadele Imar ve Iskan Sihhiye Nefia Layiha ve Iskan Komisyonlari nda calisti Edirne ve Adana nin kurtulus torenlerine katilan heyetlerde yer aldi Itfayi Curum ve Kuvveyi Elektirik Kanunlari nin degistirilmesine dair iki kanun teklifi dort kanun onergesi vardir Bor belediyesinde katiplik ve Tahrirat Katipligi gibi hizmetlerde bulnmus muhtelif il ve ilcelerde maliye memurlugu yapmis Karaman mal muduruyken 1914 yilinda Bor Belediye Baskanligi na tayin olmustur 1915 yilinda Aksaray Kaymakamlgi daha sonra Karaman Belediye Baskanligi nda bulunmus ve 1920 senesinde Bor belediye baskanligi secimlerini kazanarak baskan olmustur Bu vazifeyle 1923 yilinda milletvekili oluncaya kadar devam etmistir Ozel hayatiAtaturk le Yakinligi Ataturk tarafindan Ruhi Soyer in esi Muftale Mengi ye 10 Mayis 1936 da dugun hediyesi olarak verilen bros Muftale Mengi tarafindan Anitkabir Muzesi ne bagislanmistir Mustafa Kemal Ataturk un Nigde ziyaretinde sirasindaki aksam yemeginde Sofrada soz kaynaktan pinardan acilinca Nigde Milletvekili Halit Mengi Nigde nin Ciftehan Ilcesi ndeki kaplicanin sagliga cok sifali oldugu halde bakimsiz oldugunu istifade edilemedigini soyleyince Ataturk Ya oyle mi Yarin Ciftehan a gidelim ve kaplicayi yerinde gorelim Bu gibi sifali sulardan milletimiz faydalanmalidir demistir Halit Hami Mengi en sagda Sarapcilik 12 Eylul 1941 tarihinde Nigde halkiyla sohbet toplantisi duzenleyen Milletvekilleri Halit Mengi ile Cavit Oral dan da bolge icin Bagciligin gelisimi icin gerekli oldugu ileri surulerek katilimcilar milletvekillerinden bir Sarap Fabrikasi nin acilmasi temennisinde bulunurlar Yaptiklari aciklamada Gercekte Nigde bir elma memleketi olmakla beraber bag yetistirmege salih ve halen el dokunulmamis sonsuz arazi vardir Bu araziye en verimli sekilde isletmek icin sistemli uzum bagi yapmaktir Halkin bu imkani elde edebilmesi icin uzumlerin garantili olarak satmasi icab eder Boyle bir muessese de ancak Tekel in bir Sarap Fabrikasi olabilir Bu Nigde nin istikbali icin boyle olmakla beraber Nigde nin hali icinde bir zorunludur Bugun Turkiye sarap uretimi 19 da biri Nigde ve Bor dadir Bilhassa kalite itibari ile Nigde saraplari bircok emsaline gore tercihtir Bunlarin islah edilmis sekilde satilmasi Devletimizin uretimi gelistirme siyasetine uygun duser derler Bor Zurra ve Tuccar Bankasi Bor Zurra ve Tuccar Bankasi BZTB nin nizamnamesinin kayit ve tescil tarihi 8 Kasim 1921 dir Bankanin sermayedarlari arasinda Nigde nin o donemde onde gelen tuccar ve toprak sahipleri yer aldi Bankanin nizamnamesinde Muessis olarak ismi gecen uc kisiden biri olan Belediye Reisi Halit Mengi daha sonraki yillarda mebus secilerek TBMM de gorev aldi Halit Mengi 23 Mart 1341 tarihinde TBMM baskanligina verdigi yazili onergeyle Ziraat Bankasi nin kurulus esaslari dogrultusunda BZTB ye nakden yardimda bulunmasini talep etti Halit Mengi nin bu talebine nasil bir karsilik verildigi bilinmemekle birlikte verilen bu tekliften hareketle bankanin bu siralarda maddi destege ihtiyac duydugu soylenebilir Haci Bektas Veli Dergahi Ziyareti Halit Mengi 11 Tesrin i sani 1338 de Haci Bektas Veli Dergahi ni ziyaret etmis ve turbeye ait ziyaret defterine su notu yazmistir Ankara dan el yevm sabahi hareket aksam birde dergaha muvasalet Cenab i Pir in cumle i kudsiyeti ile l ebed payidardir ki niʻmet i eltafindan benim gibi nice abd i acizler hissedar olurlar ve olacaklar Isbu ziyaretin kalb i fakiraneme bahs itdigi maʻnevi te siri beyandan izhar i acz ider naili oldugum iltifat ve nevazisden dolayi da arz i sukran eylerim Otomobil ile fi 11 Tesrin i sani 338 Bor Belediye Re isi Muftizade Halid Hami GaleriKaynakcaWikimedia Commons ta Halit Mengi ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir a b TBMM Albumu 1 Cilt 1920 1950 PDF TBMM Basin ve Halkla Iliskiler Mudurlugu 6 Subat 2016 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 2 Agustos 2022 20 Aralik 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi a b TURK PARLAMENTO TARIHI TBMM II DONEM 1933 1927 III CILT Kazim OZTURK PDF olu kirik baglanti Turkish Studies International Periodical For The Languages Literature and History of Turkish or Turkic Volume 7 4 Fall 2012 p 2485 2500 ANKARA TURKEY 29 Mart 2014 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 8 Mart 2014 3 Omer Fethi Gurer Bor Sehri Maya Yayinlari 2 baski Istanbul 2006 s 490 Tunay Ozkan Sivas Kongresi nin 82 Yildonumu Halit Mengi nin Milli Mucadele deki Hizmetleri Yesil Bor Gazetesi 17 Eylul 2001 s 5 Zeitschrift fur die Welt der Turken Journal of World of Turks SIVAS KONGRESI NDE IKI NIGDELI Osman Kubilay GUL s 263 ZfWT Vol 4 No 3 TBMM Arsivi Sicil Dosyasi No 597 Yusuf Biltekin Milli Mucadele de Bor ve Halit Mengi Bilgiyurdu Genclik Dergisi Mart Nisan 2009 s 12 ANADOLU INKILABI Mucahedat i Milliye Hatirati CELIKCiLT MATBAASI ikdam Matbaasi 1340 Istanbul 1987 s 99 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Turk Parlamento Tarihi III Donem 1927 1931 TBMM Yayinlari 1995 s 506 Bilinmeyen parametre Sehir gormezden gelindi yardim Anitkabir Ataturk Muzesi Katalogu Anitkabir Komutanligi 1994 ISBN 975 95835 0 X Milli Mucadele de Nigde T C Nigde Valiligi Il Kultur ve Turizm Mudurlugu 2009 s 10 ISBN 978 605 378 077 9 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Omer Fethi Gurer Sarapcilik Nigde Anadolu Haber Gazetesi 14 09 2015 Turk Parlamento Tarihi C 3 TBMM Yayinlari 1995 s 634 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim 4C H P Dorduncu Buyuk Kurultayi Gorusmeleri Tutalgasi 9 16 Mayis 1935 s 37 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim Haci Bektas Veli Dergahi Ziyaretci Defteri 1921 1925 VAKIFLAR GENEL MUDURLUGU YAYINLARI 137 2020 s 94 ISBN 978 975 17 4431 9 erisim tarihi kullanmak icin url gerekiyor yardim