Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bayağı gelincik (Mustela nivalis), sansargiller (Mustelidae) familyasından küçük bir etçil türü. Etçiller takımının en küçük üyesidir. Kakım (Mustela erminea) ile birlikte Avrupa'nın en yaygın gelinciğidir.
| Bayağı gelincik | ||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||||||||||||
| Korunma durumu | ||||||||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||
Mustela nivalis (Linnaeus, 1766) |
Özellikleri
Bayağı gelincik tüm etçiller takımının en küçük üyesidir. Çok geniş bir coğrafyada yaygın olduğu için, ölçülerinde yöresel farklar olabilir: Uzunluğu 11–26 cm (+2–8 cm kuyruk) ve ağırlığı 25-250 gram arası değişir. Kuzey Amerika'nın bayağı gelincikleri, Avrasya'dakilerden genelde daha küçük olurlar. Bu yüzden Amerika'da onlara Least Weasel (en küçük gelincik) derler. Dişiler erkeklerden daha küçük ve daha hafif olurlar.
Mevsime göre renkleri değişebilir. Yaz mevsiminde üst kısımları kahverengi ve karınları beyaz olur, ama kışın tamamen beyaz olurlar. Bu noktada kakım ile arasındaki farkı, kuyruğunun ucunda beyaz olmasıdır. Kakımın kış postunda kuyruğunun ucu siyah kalır. Türkçe adı, bembeyaz olan kış postundan kaynaklanmaktadır.
Yayılım ve yaşam şekli
Bayağı gelincik neredeyse tüm Avrasya'da, Kuzey Afrika'da ve Kuzey Amerika'da yaygındır. Ancak İrlanda, İzlanda ve Atlantik okyanusunun adalarında bulunmaz. Yeni Zelanda'ya insanlar tarafından götürülmüştür.
Çok farklı yaşam alanlarında rastlanabilinir. Orman kenarları, üzüm tarlaları, kırlar ve otluk alanlar. Özellikle tarım yapılan bölgelerde yaz aylarında çok sayıda görülebilirler. Avlanırken veya dolaşırken düz çizgileri takip etmeyi sever; tarla kenarları, düz hizada kesilmiş çalılıkları, sulama kanallarını, bir çizgi halinde kesilmiş yerde yatan ot yığınlarını vs. takip ederek gezer. Derin ormanlarda, çöllerde ve dağlık bölgelerin 3000 metreden yükseklerinde pek görülmezler.
Yaşam şekli
Bayağı gelincikler hem gece hem gündüz aktif olabilirler. Çoğu gündüz ve erken akşam saatlerinde faal olur. Saklanmak ya da barınmak için derin çalılıkları, kayalık aralıklarını, ağaç kovuklarını, taş yığınlarını ya da diğer hayvanların kazdıkları barınakları kullanırlar. Yuva kurmak için çoğunlukla farelerin terk ettikleri tünelleri kullanırlar ve bunların içini kuş tüyleri ile doldurup daha konforlu bir hale getirirler.
Beslenme
Bayağı gelincik en fazla küçük memeliler, özellikle kemiriciler ile beslenir. Vücut yapıları fare tünellerine girmek için çok elverişlidir. Bu kısıtlı besin seçeneğinden dolayı, bir bölgede yaşayabilmek için belli bir fare popülasyonuna ihtiyacı vardır. Ancak mevsimine göre kuşlar, kuş yumurtaları, yavru tavşanlar, yeni doğmuş kediler veya kertenkeleler ile de beslenebilirler.
Üreme ve ömür
Çiftleşme zamanının dışında yalnız yaşadıkları tahmin edilir. Bereketli bir bölgeye yerleştiklerinde bir daha uzaklaşmaz ve oranın yerlisi olurlar. Avlandıkları bölgeye sahip çıkarlar ve bu bölgenin sınırlarını anal bezelerinde ürettikleri bir kokulu sıvı ile işaretlerler. Çiftleşme zamanında erkekler dişi arayışına çıkar ve bir süre göçebe olarak yaşar. Diğer erkeklerden uzak durmaya çalışırlar, ama karşılaştıklarında çok sert ve çetin dövüşler meydana gelebilir.
Bütün sene boyunca çiftleşebilirler, ama üreme faaliyetlerin yoğunlaştığı zaman ilkbahardır. Bereketli zamanlarda bir senede iki kez yavru yapabilir. 34-37 gün süren bir gebelikten sonra 3-10 (genelde 5) yavru dünyaya getirirler. Yavrular çoğunlukla ilk seneyi atlatamaz ve ölür. Ömürleri ortalama 3-5 seneye varır.
En büyük düşmanları yırtıcı kuşlar, kızıl tilki ve bazen kakımdır.
Bayağı gelincik ve insanlar
Bayağı gelincik haşarat olarak görülen hayvanlar ile beslendiği için, çiftçiler tarafından sevilir. Bu özelliğinden dolayı, insanlar tarafından doğal yayılımının dışında bulunan bölgelere de götürülmüştür. Bazı bölgelerde, yerel olarak tehlike altında olabilir ama dünya genelinde nesli tükenme tehlikesiyle karşı karşıya değildir.
Kitaplar
- Ronald M. Nowak: Walker's Mammals of the World. Johns Hopkins University Press, 1999
- Gazelle: The Palestinian Biological Bulletin. Number 57, September 2006. pp. 1–7. (in engl.)
- Bettina Schmitt: Das Mauswiesel in der Kulturlandschaft; Abundanz, Reviersysteme und Habitatnutzung. Laurenti-Verlag, Juni 2006, 103 S., mit zahlr. Abb. und Tab.,
Dış bağlantılar
- Mustelid Specialist Group (1996). Mustela nivalis. Tehlike altında olan türlerin 2006 IUCN Kırmızı Listesisi. IUCN 2006. 12 Mayıs 2006 tarihinde alınmıştır.
- Arbeitskreis Wildbiologie13 Eylül 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde . - mit Bild
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bayagi gelincik Mustela nivalis sansargiller Mustelidae familyasindan kucuk bir etcil turu Etciller takiminin en kucuk uyesidir Kakim Mustela erminea ile birlikte Avrupa nin en yaygin gelincigidir Bayagi gelincikKorunma durumuAsgari endise altinda IUCN 2 3 Biyolojik siniflandirmaAlem AnimaliaSube ChordataAlt sube VertebrataInfa sube GnathostomataSinif MammaliaTakim Carnivora Etciller Alt takim Caniformia Kopegimsiler Familya Mustelidae Sansargiller Alt familya Asil sansarlar Cins MustelaTur M nivalisIkili adlandirmaMustela nivalis Linnaeus 1766 OzellikleriBayagi gelincik tum etciller takiminin en kucuk uyesidir Cok genis bir cografyada yaygin oldugu icin olculerinde yoresel farklar olabilir Uzunlugu 11 26 cm 2 8 cm kuyruk ve agirligi 25 250 gram arasi degisir Kuzey Amerika nin bayagi gelincikleri Avrasya dakilerden genelde daha kucuk olurlar Bu yuzden Amerika da onlara Least Weasel en kucuk gelincik derler Disiler erkeklerden daha kucuk ve daha hafif olurlar Mevsime gore renkleri degisebilir Yaz mevsiminde ust kisimlari kahverengi ve karinlari beyaz olur ama kisin tamamen beyaz olurlar Bu noktada kakim ile arasindaki farki kuyrugunun ucunda beyaz olmasidir Kakimin kis postunda kuyrugunun ucu siyah kalir Turkce adi bembeyaz olan kis postundan kaynaklanmaktadir Yayilim ve yasam sekliEskimo cinsi Mustela nivalis Bayagi gelincik neredeyse tum Avrasya da Kuzey Afrika da ve Kuzey Amerika da yaygindir Ancak Irlanda Izlanda ve Atlantik okyanusunun adalarinda bulunmaz Yeni Zelanda ya insanlar tarafindan goturulmustur Cok farkli yasam alanlarinda rastlanabilinir Orman kenarlari uzum tarlalari kirlar ve otluk alanlar Ozellikle tarim yapilan bolgelerde yaz aylarinda cok sayida gorulebilirler Avlanirken veya dolasirken duz cizgileri takip etmeyi sever tarla kenarlari duz hizada kesilmis caliliklari sulama kanallarini bir cizgi halinde kesilmis yerde yatan ot yiginlarini vs takip ederek gezer Derin ormanlarda collerde ve daglik bolgelerin 3000 metreden yukseklerinde pek gorulmezler Yasam sekliBayagi gelincikler hem gece hem gunduz aktif olabilirler Cogu gunduz ve erken aksam saatlerinde faal olur Saklanmak ya da barinmak icin derin caliliklari kayalik araliklarini agac kovuklarini tas yiginlarini ya da diger hayvanlarin kazdiklari barinaklari kullanirlar Yuva kurmak icin cogunlukla farelerin terk ettikleri tunelleri kullanirlar ve bunlarin icini kus tuyleri ile doldurup daha konforlu bir hale getirirler BeslenmeBayagi gelincik en fazla kucuk memeliler ozellikle kemiriciler ile beslenir Vucut yapilari fare tunellerine girmek icin cok elverislidir Bu kisitli besin seceneginden dolayi bir bolgede yasayabilmek icin belli bir fare populasyonuna ihtiyaci vardir Ancak mevsimine gore kuslar kus yumurtalari yavru tavsanlar yeni dogmus kediler veya kertenkeleler ile de beslenebilirler Ureme ve omurCiftlesme zamaninin disinda yalniz yasadiklari tahmin edilir Bereketli bir bolgeye yerlestiklerinde bir daha uzaklasmaz ve oranin yerlisi olurlar Avlandiklari bolgeye sahip cikarlar ve bu bolgenin sinirlarini anal bezelerinde urettikleri bir kokulu sivi ile isaretlerler Ciftlesme zamaninda erkekler disi arayisina cikar ve bir sure gocebe olarak yasar Diger erkeklerden uzak durmaya calisirlar ama karsilastiklarinda cok sert ve cetin dovusler meydana gelebilir Butun sene boyunca ciftlesebilirler ama ureme faaliyetlerin yogunlastigi zaman ilkbahardir Bereketli zamanlarda bir senede iki kez yavru yapabilir 34 37 gun suren bir gebelikten sonra 3 10 genelde 5 yavru dunyaya getirirler Yavrular cogunlukla ilk seneyi atlatamaz ve olur Omurleri ortalama 3 5 seneye varir En buyuk dusmanlari yirtici kuslar kizil tilki ve bazen kakimdir Bayagi gelincik ve insanlarBayagi gelincik hasarat olarak gorulen hayvanlar ile beslendigi icin ciftciler tarafindan sevilir Bu ozelliginden dolayi insanlar tarafindan dogal yayiliminin disinda bulunan bolgelere de goturulmustur Bazi bolgelerde yerel olarak tehlike altinda olabilir ama dunya genelinde nesli tukenme tehlikesiyle karsi karsiya degildir KitaplarRonald M Nowak Walker s Mammals of the World Johns Hopkins University Press 1999 ISBN 0 8018 5789 9 Gazelle The Palestinian Biological Bulletin Number 57 September 2006 pp 1 7 in engl Bettina Schmitt Das Mauswiesel in der Kulturlandschaft Abundanz Reviersysteme und Habitatnutzung Laurenti Verlag Juni 2006 103 S mit zahlr Abb und Tab ISBN 978 3 933066 30 5Dis baglantilarMustelid Specialist Group 1996 Mustela nivalis Tehlike altinda olan turlerin 2006 IUCN Kirmizi Listesisi IUCN 2006 12 Mayis 2006 tarihinde alinmistir Arbeitskreis Wildbiologie13 Eylul 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde mit Bild