Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
HIV (İngilizce: Human Immunodeficiency Virus; Türkçe: İnsan Bağışıklık Yetmezliği Virüsü), AIDS'e yol açan virüs. HIV, bağışıklık sistemine zarar vererek hastalığa neden olur. Vücudu mikroorganizmalardan koruyan bağışıklık sistemi çalışmadığında, mikroorganizmalar hastalığa daha kolay neden olabilir.
Kanında HIV bulunmayan kişiler HIV negatif kişilerdir. Kanında HIV ile enfekte olan kişilere "HIV pozitif" veya "HIV ile yaşayan kişi" denir. Bu kişiler aynı zamanda kanında antikor bulunan anlamında sero (anti-HIV veya bilinen ismiyle ELISA testi) pozitif kişilerdir. Ancak ilk bulaşma döneminde seronegatif kişiler aynı zamanda enfeksiyon taşıyan kişiler olabilirler.
AIDS
AIDS, Sonradan Edinilen Bağışıklık Sistemi Yetersizliği Sendromu (İngilizce: Acquired Immune Deficiency Syndrome) anlamına gelir. Sonradan Edinilen ifadesi, hastalığın irsî (genetik) olmadığı anlamına gelmektedir. Bağışıklık Sistemi Yetersizliği ifadesi ise vücudun bağışıklık sisteminin çökmesi anlamına gelmektedir. Sendrom kelimesi ise bir başka hastalıkla bağlantısı olabilecek çeşitli hastalıklar anlamına gelmektedir.
HIV ile yaşayan kişi hastaymış gibi görünmeyebilir veya kişi kendini hasta hissetmeyebilir, HIV ile enfekte olduğunu bile bilmeyebilir. Çünkü, HIV ile enfekte olan kişilerde semptomların ortaya çıkmasına ve ölüme yol açan şey HIV'in kendisi değil, vücudun bağışıklık sisteminin çökmesiyle tamamen savunmasız kaldığı diğer enfeksiyonlardır.
Virüsün yapısı
Virüs tek sarmallı RNA yı çevreleyen p24 proteinlerinden oluşan kapsit, bunun dışında küçük bir matriksi çevreleyen kılıftan oluşur. Kılıfta virüsün antijenik yapısını belirleyen glikoproteinler bulunur.
HIV virüsünün üç glikoproteini vardır. Bunlar:
- gp160: Proteaz enzimi ile alt üniteleri olan gp120 ve gp41'e bölünerek iki ayrı glikoprotein oluşur. Bu proteinler virüsün membranında bulunurlar.
- gp41: HIV'in hücreye girmesini sağlar.
- gp120: HIV'in DNA'ya tutunmasını sağlar.
- LEDGF: HIV'in DNA'ya nasıl gireceğini belirler.[1] 3 Ocak 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kronoloji
- İlk defa , Belçika Kongo'sunda yaşamış bir kişiden 1959 alınan kanda tespit edildi. O tarihten beri dolapta saklanan kanın, 1998'de geliştirilen HIV testi ile hastalığı taşıdığı onaylandı.
- Dünyayı dolaşmış, 1961'de Batı Afrika'da uzun yolculuk yapmış Norveçli bir gemici bağışıklık yetersizliği ile 1966 öldü. Karısı ve kızı da ertesi yıl aynı sebeple öldü.
- Danimarkalı bir cerrah olan Dr. Grethe Rath, Zaire'de bir seri enfeksiyon ve ender görülen Pneumocystis pneumonia (PCP) tanısı ile öldü.
- 1979-1981 arası, normalde çok ender görülen, 12 Kaposi Sarkomu'dan vakası tespit edildi.
- 1981'de Kaliforniya Üniversitesi'nde tanısı tedavi edilen bir eşcinsel hastada (yardımcı T hücreleri) eksikliği tespit edildi.
- 1982'de CDC hastalığa AIDS ismini verdi.
- 1983'te daha sonra HIV ismi verilecek olan retrovirüsten kaynakladığı bulundu.
- 1984'te HIV için ELISA testi geliştirildi.
Bulaşma yolları Belirti ve Önlemler
HIV'iv enfekte olabilmesi için, virüsün dış ortam koşullarında bozulmayacağı kadar kısa bir süre içinde bir kişiden diğerine nakledilmesi gerekir. Bu da virüsün diğer vücut sıvılarının içinde bir kişiden diğerine iletilmesi ile gerçekleşebilir. HIV, korunmasız cinsel ilişki, direkt kan teması, organ nakilleri ve anneden bebeğine olmak üzere dört yolla bulaşabilir.
Cinsel ilişki
HIV ile enfekte kişinin spermi, anal, oral ya da vajinal yoldan yapılacak cinsel ilişki sırasındaki vücut sıvıları ve kan yoluyla bulaşabilir. Lateksten yapılmış bir prezervatif kullanarak HIV'den korunulabilir. Doğum kontrol hapları ve lateks olmayan prezervatifler, HIV'den koruma sağlayamaz.
HIV, hem bir erkekten hem de bir kadından bulaşabilir. Herhangi bir cinsel hastalık, HIV'in bulaşma ihtimalinden daha yüksektir.
HIV'in iki tipi mevcuttur. Tip II de kadından erkeğe bulaşma ihtimali, Tip I de ise erkekten kadına bulaşma ihtimali daha yüksektir. Afrika da ikinci tip Avrupa ve Amerika'da ise birinci tip daha sık görülür.
Damardan uyuşturucu madde kullanımı
HIV ile yaşayan birisiyle kontamine bir iğne paylaşılırsa, virüs bulaşabilir. (Bu intravenöz (damardan) uyuşturucu bağımlıları arasında HIV'in en önemli bulaşma yoludur.) Dövme ve vücuda piercing yaptırma işlemlerinde kullanılan iğneler, kontamine ise HIV bulaşabilir.
Organ, kan ve kan ürünleri nakli
Gerekli araştırma testleri yapılmamış organ, kan ve kan ürünleri nakli yoluyla da HIV bulaşabilir. Bu durumun engellenmesi için her türlü organ, doku, kan ve kan ürünleri nakli öncesi nakle engel hastalıklar yönünden alınan materyaller kabul eden merkezler tarafından dikkatle kontrol edilir. Araştırma testlerinin pencere döneminde bulunan hastalarda yalancı negatif sonuç vermesi halinde, bulaşma gerçekleşebilir.
Anneden bebeğe
HIV ile yaşayan bir anne, virüsü bebeğine anne sütü aracılığıyla bulaştırabilir.
Belirti
HIV bulaş gerçekleştikten sonra 2-4 hafta aralığında yüksek ateş, boğaz ağrısı, lenf bezlerinde şişlikler, halsizlik, grip ve benzeri belirtiler verir sonrasında kendiliğinden geçer. HIV'in kendine özgü belirtileri bulunmadığından belirtilerin HIV'e ait olup olmadığı ancak ELISA testi aracılığıyla belli olur. Belirtilere göre HIV olup olmadığı anlaşılamaz. HIV enfekte olmuş kişi ayrıca hiç belirti görmeyedebilir.
HIV testleri
HIV vücuda girdiğinden itibaren, vücutta bununla savaşmak için özel antikorlar oluşur. Kandaki bu antikorların ELISA testi (indirekt tanı methodu) veya direkt virüsün proteinlerini tespit eden PCR testi (Direkt Tanı Metodu) gibi tarama yöntemleriyle saptanma çalışmalarıdır. Anti-HIV antikorların ELISA yöntemiyle ölçülebilecek düzeye ulaşması için en az 3 aylık bir süreye (pencere dönemi) ihtiyaç vardır. Bu nedenle test, bulaşma olduktan 3 ay sonra yapılmalıdır. PCR yönteminde ise bu süre 3 haftaya kadar düşmüştür. Anti-HIV testinin pozitif olması, kanda HIV virüsüne karşı antikorların olduğunu gösterir. Ancak anti-HIV testinin yalancı pozitif çıkma ihtimali de vardır. Bu nedenle, kişinin HIV pozitif olduğunun söylenebilmesi için, Western blot testi denen doğrulama testinin de yapılıp sonucunun pozitif olması gerekmektedir. Anti-HIV testi, üniversite hastanelerinin mikrobiyoloji laboratuvarlarında, sigorta ve devlet hastanelerinin laboratuvarlarında ve özel laboratuvarlarda yaptırabilir. Son zamanlarda HIV virüsünün kandaki varlığının direkt kanıtlanması PCR (polymerase chain reaction = polimeraz zincir reaksiyonu) yöntemi ile de yapılabilmektedir.
Pencere dönemi
Pencere dönemi ile ilgili belirsizlikleri gidermek için bazı açıklamalar yapılmalıdır; zira "Üç Ay" ifadesi, HIV virüsüne maruz kalmış her bünyenin 'üçüncü ayda' antikor üreteceği gibi yaygın bir yanılgıya yol açmaktadır. Halbuki pencere döneminin kişiden kişiye değişiklik gösterdiğini vurgulamak gerekir. "Üç Aylık" süre, uluslararası sağlık kuruluşlarının tüm bünyesel farklılıkları da kapsayacak şekilde belirlediği 'maksimum' süredir. Yani bu, HIV ile enfekte olmuş yüz kişiden varsayalım ki %45'inin, 35. günde; %25'inin 50. günde; %15'inin 65. günde; %10'unun 75. günde; %5'inin de 90. günde yeterli antikor seviyesine ulaşacağı anlamına gelir (Oranlar tamamen kurgusaldır). O halde belirlenmiş olan "üç ay" sınırı, 'en geç antikor üreten bünyeyi' de hesaba katarak düşünülmüş 'maksimum' sınırdır.
CDC (Center of Disease Control -USA) gibi bazı büyük sağlık örgütleri, testin altıncı ayda tekrarlanması gerektiğini savunmaktadır. Antikor oluşturma () süreci üç ayı geçen çok nadir bazı vakalar rapor edilmişse de bunlar o kadar nadirdir ki, tıp makalelerine konu olur. Birçok sağlık örgütü eğer çok kesin bir risk yoksa, 'altıncı ay' testini gereksiz bulmakta ve CDC'yi tutucu olmakla eleştirmektedir. Bazı kuruluşların 'pencere dönemi' ile ilgili olarak verdikleri süreler, "Üçüncü Ay"ın maksimum sınır olarak düşünülmesi gerektiğini kanıtlamaktadır:
- New York Sağlık Müdürlüğü’nün hazırladığı broşüre göre "New York’ta kullanılan HIV antikor testlerinde, enfekte olmuş insanların neredeyse tümü bir ayda pozitif çıkmaktadır. Hatta bunların çoğunluğu, daha kısa surede bile pozitif sonuc vermektedir."
- Kaliforniya AIDS Merkezi'nin 1998'de yayınladığı rehber %96'dan daha fazla sayıda insanın, 2 ile 12 hafta arasında pozitif sonucu eline alacağını söylüyor. Çok nadir bazı durumlarda, bunun altı aya uzayabileceği belirtiliyor. AIDS Sağlık Projesi (ABD) danışmanları, ortalama süreyi 25 gün olarak veriyorlar. AIDS Update 98 adlı broşür, "Çoğu örnekte, HIV antikorları 6 ile 8. haftada görünür hale gelirler" demektedir.
- Bu konuda son derece zengin bir arşivi olan HIVinsite web sitesi, süreyi 6-12 hafta olarak belirliyor.
- Amerikan Seattle & King County Kamu Sağlığı Sitesi, şöyle diyor: “Çoğu insan, saptanabilir antikor düzeyine 4-6 hafta içinde gelir. Bazı insanların daha uzun sürebilir; ama neredeyse %99'u üç ay içinde antikor üretmiş olur. Üç ayı gecen serokonversiyon olayları çok çok nadirdir.”
- AIDS servislerinde ve laboratuvarlarında çalışan doktor ve virologlarin (Dr. Sindy Paul, Evan M Cadoff, Eugene Martin) yazdığı, "Rapid Diagnostic Testing for HIV – Clinical Implications" (Business Briefing: Clinical Virology & Infectious Disease, 2004) adli makalede, pencere dönemi 30-60 gün olarak veriliyor.
- San Fransisko AIDS Derneği, şöyle demektedir: "Üç aylık pencere dönemi, insanların tümü için normal süredir. Bu insanların çoğu, üç ile dört hafta içinde saptanabilir düzeyde antikor üretir. çok, çok nadir durumlarda, bir insanin antikor üretmesi altı ayı bulabilir."
- Kızılay, antikorların tespit edilme suresini 2-6 hafta olarak veriyor.
- Kızılhac, antikorlarin tespit edilme süresini en geç 70 gün olarak veriyor.
- Amerikan Kamu Sağlığı Kurumu'nun Test Kılavuzunda, 1985-90 yılları arasında kullanılan antikor testinin pencere döneminin ortalama 45 gün olduğu söyleniyor. Fakat günümüzdeki testlerin, bunu 20 gün daha düşürerek, 25 güne indirdiği belirtiliyor.
- BERNARD WEBER, EL HADJI MBARGANE FALL; ANNEMARIE BERGER ve HANS WILHELM DOERR'in birlikte yazdıkları makalede, pencere dönemi ortalama 10.2 ile 27.4 güne kadardır şeklinde belirtiliyor.
HIV negatif
HIV negatif, kanında HIV testi sonucu kanında virüs bulunmayan kişiler için kullanılır. Bu kişiler aynı zamanda Anti-HIV testi (ELISA testi negatif) kişilerdir.
HIV genelde, kan testi ile tanımlanır, bu da HIV antikoru veya HIV testi olarak adlandırılır. Bu test, bağışıklık sisteminin HIV' e karşı antikor üretimi olup olmadığına bakar. Bağışıklık sisteminin, HIV tanımlayacak kadar antikor üretmesi ve bunun testte ortaya çıkması, üç ay kadar bir süre alır. Bu zaman süresi, pencere süresi veya serodönüşüm süresi olarak adlandırılır.
Eğer, antikor bulunursa, test sonucu, pozitif olarak değerlendirilir. Bu da, o kişi HIV-pozitif demektir. Eğer, antikor bulunmazsa, test sonucu negatif olarak değerlendirilir. Bu da, test üç aylık pencere sürenin sonunda yapıldığı sürece, o kişi HIV-negatif demektir.
Tedavi
HIV/AIDS'in tedavisinde olumlu gelişmeler vardır. HIV/AIDS, günümüz itibarıyla antiretroviral ilaçlar ile kontrol altında tutulabilmektedir. Bu ilaçlar, günde en az bir adet ya da farklı ilaç kombinasyonları ile kullanılabilmektedir. Ancak HIV/AIDS, doktor kontrolünde ve kesintisiz antiviral tedavi ile kontrol edilebilmektedir. Bu şekilde HIV pozitif kişilerin kaliteli ve uzun bir yaşam sürdürebilmeleri sağlanmaktadır. Uzun yıllardır aşı bulma çalışmaları sürmesine rağmen henüz olumlu bir sonuç elde edilememiştir. Çalışmalar ise farklı ülkelerde DSÖ(Dünya Sağlık Örgütü) desteği ile sürdürülmektedir.
Korunma
Spermdeki ve vajina salgısındaki HIV, dış ortamda birkaç saatte, kuru ortamda ise yarım saatte ölür. HIV kurumuş kanda da kısa zamanda ölür.
Hastanın ya da seropozitif kan, sperm veya vajina salgısının bulaştığı eşyadaki HIV'in öldürülmesi:
Eşyayı birkaç dakika kaynatarak ya da 60 C°'de 30 dakika ısıtarak virus öldürülür. Sulandırılmış çamaşır suyu temas ettiği HIV'i 10 dakika içinde öldürür. Sodyumhipoklorid, çamaşır suyunda bulunan etkili maddedir, içinde klor vardır. Çamaşır suyu şişesinin üzerindeki tarifeye göre (genellikle 10 kez) sulandırılarak kullanılır. Sulandırılan çamaşır suyunda klor kokusu bulunmalıdır. Çamaşır suyu kullanılacağı zaman sulandırılmalıdır, durmakla bozulur. Çamaşır suyu madensel eşyaya zarar verir.
Ultraviyole ile ışınlama (mavi ışık) HIV'in yok edilmesi için önerilmeyen bir yöntemdir. Ultraviyole ışını doğrudan temas ettiği yüzeydeki mikropları öldürür. Cismin altında kalan mikropları öldürmez.
Deri HIV'den nasıl arındırılır?
Su ve sabunla iyice yıkama ile (en az 15 saniye) bütün mikroplar gibi HIV de deriden uzaklaştırılabilir. Yıkandıktan sonra derinin alkol ile temizlenmesi uygun olabilir. Yaralanma durumunda yara yeri, önce sabun ve su ile iyice yıkanmalı, ardından tentürdiyot veya betadin gibi bir antiseptik ile temizlenmelidir.
Ortaya Çıkışı
AIDS hastalığının Afrika’da maymunlardan insanlara geçtiği düşünülüyor. Bu virüsün orta Afrika’da şempanze avlayan insanlara bu esnada aldıkları yaralar vasıtasıyla veya sonrasında şempanze etiyle temas ettiklerinde geçmiş olabileceği iddia edilmekte.
Ayrıca bakınız
Dış bağlantılar
- http://www.aidsvebiz.com/ 13 Şubat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- SexWise 6 Kasım 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- University of California, San Francisco, CA, ABD (İngilizce)
- VA HIV 7 Aralık 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . U.S. Department of Veterans Affairs, ABD (İngilizce)
- AETC 10 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . AIDS Education and Training Centers National Resource Center (İngilizce)
- (İngilizce)
- - AIDS Drugs (İngilizce)
- I-TECH 24 Kasım 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . International Training and Education Center on HIV (İngilizce)
- CDC 12 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Centers for Disease Control and Prevention, Atlanta, GA, ABD (İngilizce)
- IRMA 30 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . International Rectal Microbicides Advocates (İngilizce)
Kaynakça
- Öze
- ^ a b "Arşivlenmiş kopya". 7 Şubat 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Şubat 2020.
- ^ http://www.health.state.ny.us/diseases/aids/facts/questions/docs/100questions.pdf 4 Eylül 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde . p;18
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 21 Şubat 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Eylül 2006.
- ^ . 11 Temmuz 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Mart 2009.
- ^ . 18 Ekim 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2006.
- ^ (PDF). 3 Mart 2006 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2006.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Ağustos 2010 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Eylül 2006.
- ^ . 26 Nisan 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2006.
- ^ . 10 Eylül 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Eylül 2006.
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Aralık 2007 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Eylül 2006.
- ^ Reduction of Diagnostic Window by New Fourth-Generation Human Immunodeficiency Virus Screening Assays" (Journal of Clinical Microbiology, Aug 1998, s. 2235-2239
- ^ "http://www.radikal.com.tr/saglik/aids_30_yasinda-1051722". 18 Şubat 2015 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 18 Şubat 2015.
|başlık=dış bağlantı ()
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
HIV Ingilizce Human Immunodeficiency Virus Turkce Insan Bagisiklik Yetmezligi Virusu AIDS e yol acan virus HIV bagisiklik sistemine zarar vererek hastaliga neden olur Vucudu mikroorganizmalardan koruyan bagisiklik sistemi calismadiginda mikroorganizmalar hastaliga daha kolay neden olabilir HIV 1 asisi yesil olanlar uygulanmis bir Lenfosit kulturunun mikrografi Kaninda HIV bulunmayan kisiler HIV negatif kisilerdir Kaninda HIV ile enfekte olan kisilere HIV pozitif veya HIV ile yasayan kisi denir Bu kisiler ayni zamanda kaninda antikor bulunan anlaminda sero anti HIV veya bilinen ismiyle ELISA testi pozitif kisilerdir Ancak ilk bulasma doneminde seronegatif kisiler ayni zamanda enfeksiyon tasiyan kisiler olabilirler AIDSAIDS Sonradan Edinilen Bagisiklik Sistemi Yetersizligi Sendromu Ingilizce Acquired Immune Deficiency Syndrome anlamina gelir Sonradan Edinilen ifadesi hastaligin irsi genetik olmadigi anlamina gelmektedir Bagisiklik Sistemi Yetersizligi ifadesi ise vucudun bagisiklik sisteminin cokmesi anlamina gelmektedir Sendrom kelimesi ise bir baska hastalikla baglantisi olabilecek cesitli hastaliklar anlamina gelmektedir HIV ile yasayan kisi hastaymis gibi gorunmeyebilir veya kisi kendini hasta hissetmeyebilir HIV ile enfekte oldugunu bile bilmeyebilir Cunku HIV ile enfekte olan kisilerde semptomlarin ortaya cikmasina ve olume yol acan sey HIV in kendisi degil vucudun bagisiklik sisteminin cokmesiyle tamamen savunmasiz kaldigi diger enfeksiyonlardir Virusun yapisiHIV Virus tek sarmalli RNA yi cevreleyen p24 proteinlerinden olusan kapsit bunun disinda kucuk bir matriksi cevreleyen kiliftan olusur Kilifta virusun antijenik yapisini belirleyen glikoproteinler bulunur HIV virusunun uc glikoproteini vardir Bunlar gp160 Proteaz enzimi ile alt uniteleri olan gp120 ve gp41 e bolunerek iki ayri glikoprotein olusur Bu proteinler virusun membraninda bulunurlar gp41 HIV in hucreye girmesini saglar gp120 HIV in DNA ya tutunmasini saglar LEDGF HIV in DNA ya nasil girecegini belirler 1 3 Ocak 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi KronolojiIlk defa Belcika Kongo sunda yasamis bir kisiden 1959 alinan kanda tespit edildi O tarihten beri dolapta saklanan kanin 1998 de gelistirilen HIV testi ile hastaligi tasidigi onaylandi Dunyayi dolasmis 1961 de Bati Afrika da uzun yolculuk yapmis Norvecli bir gemici bagisiklik yetersizligi ile 1966 oldu Karisi ve kizi da ertesi yil ayni sebeple oldu Danimarkali bir cerrah olan Dr Grethe Rath Zaire de bir seri enfeksiyon ve ender gorulen Pneumocystis pneumonia PCP tanisi ile oldu 1979 1981 arasi normalde cok ender gorulen 12 Kaposi Sarkomu dan vakasi tespit edildi 1981 de Kaliforniya Universitesi nde tanisi tedavi edilen bir escinsel hastada yardimci T hucreleri eksikligi tespit edildi 1982 de CDC hastaliga AIDS ismini verdi 1983 te daha sonra HIV ismi verilecek olan retrovirusten kaynakladigi bulundu 1984 te HIV icin ELISA testi gelistirildi Bulasma yollari Belirti ve OnlemlerHIV iv enfekte olabilmesi icin virusun dis ortam kosullarinda bozulmayacagi kadar kisa bir sure icinde bir kisiden digerine nakledilmesi gerekir Bu da virusun diger vucut sivilarinin icinde bir kisiden digerine iletilmesi ile gerceklesebilir HIV korunmasiz cinsel iliski direkt kan temasi organ nakilleri ve anneden bebegine olmak uzere dort yolla bulasabilir Cinsel iliski HIV ile enfekte kisinin spermi anal oral ya da vajinal yoldan yapilacak cinsel iliski sirasindaki vucut sivilari ve kan yoluyla bulasabilir Lateksten yapilmis bir prezervatif kullanarak HIV den korunulabilir Dogum kontrol haplari ve lateks olmayan prezervatifler HIV den koruma saglayamaz HIV hem bir erkekten hem de bir kadindan bulasabilir Herhangi bir cinsel hastalik HIV in bulasma ihtimalinden daha yuksektir HIV in iki tipi mevcuttur Tip II de kadindan erkege bulasma ihtimali Tip I de ise erkekten kadina bulasma ihtimali daha yuksektir Afrika da ikinci tip Avrupa ve Amerika da ise birinci tip daha sik gorulur Damardan uyusturucu madde kullanimi HIV ile yasayan birisiyle kontamine bir igne paylasilirsa virus bulasabilir Bu intravenoz damardan uyusturucu bagimlilari arasinda HIV in en onemli bulasma yoludur Dovme ve vucuda piercing yaptirma islemlerinde kullanilan igneler kontamine ise HIV bulasabilir Organ kan ve kan urunleri nakli Gerekli arastirma testleri yapilmamis organ kan ve kan urunleri nakli yoluyla da HIV bulasabilir Bu durumun engellenmesi icin her turlu organ doku kan ve kan urunleri nakli oncesi nakle engel hastaliklar yonunden alinan materyaller kabul eden merkezler tarafindan dikkatle kontrol edilir Arastirma testlerinin pencere doneminde bulunan hastalarda yalanci negatif sonuc vermesi halinde bulasma gerceklesebilir Anneden bebege HIV ile yasayan bir anne virusu bebegine anne sutu araciligiyla bulastirabilir Belirti HIV bulas gerceklestikten sonra 2 4 hafta araliginda yuksek ates bogaz agrisi lenf bezlerinde sislikler halsizlik grip ve benzeri belirtiler verir sonrasinda kendiliginden gecer HIV in kendine ozgu belirtileri bulunmadigindan belirtilerin HIV e ait olup olmadigi ancak ELISA testi araciligiyla belli olur Belirtilere gore HIV olup olmadigi anlasilamaz HIV enfekte olmus kisi ayrica hic belirti gormeyedebilir HIV testleriHIV vucuda girdiginden itibaren vucutta bununla savasmak icin ozel antikorlar olusur Kandaki bu antikorlarin ELISA testi indirekt tani methodu veya direkt virusun proteinlerini tespit eden PCR testi Direkt Tani Metodu gibi tarama yontemleriyle saptanma calismalaridir Anti HIV antikorlarin ELISA yontemiyle olculebilecek duzeye ulasmasi icin en az 3 aylik bir sureye pencere donemi ihtiyac vardir Bu nedenle test bulasma olduktan 3 ay sonra yapilmalidir PCR yonteminde ise bu sure 3 haftaya kadar dusmustur Anti HIV testinin pozitif olmasi kanda HIV virusune karsi antikorlarin oldugunu gosterir Ancak anti HIV testinin yalanci pozitif cikma ihtimali de vardir Bu nedenle kisinin HIV pozitif oldugunun soylenebilmesi icin Western blot testi denen dogrulama testinin de yapilip sonucunun pozitif olmasi gerekmektedir Anti HIV testi universite hastanelerinin mikrobiyoloji laboratuvarlarinda sigorta ve devlet hastanelerinin laboratuvarlarinda ve ozel laboratuvarlarda yaptirabilir Son zamanlarda HIV virusunun kandaki varliginin direkt kanitlanmasi PCR polymerase chain reaction polimeraz zincir reaksiyonu yontemi ile de yapilabilmektedir Pencere donemi Pencere donemi ile ilgili belirsizlikleri gidermek icin bazi aciklamalar yapilmalidir zira Uc Ay ifadesi HIV virusune maruz kalmis her bunyenin ucuncu ayda antikor uretecegi gibi yaygin bir yanilgiya yol acmaktadir Halbuki pencere doneminin kisiden kisiye degisiklik gosterdigini vurgulamak gerekir Uc Aylik sure uluslararasi saglik kuruluslarinin tum bunyesel farkliliklari da kapsayacak sekilde belirledigi maksimum suredir Yani bu HIV ile enfekte olmus yuz kisiden varsayalim ki 45 inin 35 gunde 25 inin 50 gunde 15 inin 65 gunde 10 unun 75 gunde 5 inin de 90 gunde yeterli antikor seviyesine ulasacagi anlamina gelir Oranlar tamamen kurgusaldir O halde belirlenmis olan uc ay siniri en gec antikor ureten bunyeyi de hesaba katarak dusunulmus maksimum sinirdir CDC Center of Disease Control USA gibi bazi buyuk saglik orgutleri testin altinci ayda tekrarlanmasi gerektigini savunmaktadir Antikor olusturma sureci uc ayi gecen cok nadir bazi vakalar rapor edilmisse de bunlar o kadar nadirdir ki tip makalelerine konu olur Bircok saglik orgutu eger cok kesin bir risk yoksa altinci ay testini gereksiz bulmakta ve CDC yi tutucu olmakla elestirmektedir Bazi kuruluslarin pencere donemi ile ilgili olarak verdikleri sureler Ucuncu Ay in maksimum sinir olarak dusunulmesi gerektigini kanitlamaktadir New York Saglik Mudurlugu nun hazirladigi brosure gore New York ta kullanilan HIV antikor testlerinde enfekte olmus insanlarin neredeyse tumu bir ayda pozitif cikmaktadir Hatta bunlarin cogunlugu daha kisa surede bile pozitif sonuc vermektedir Kaliforniya AIDS Merkezi nin 1998 de yayinladigi rehber 96 dan daha fazla sayida insanin 2 ile 12 hafta arasinda pozitif sonucu eline alacagini soyluyor Cok nadir bazi durumlarda bunun alti aya uzayabilecegi belirtiliyor AIDS Saglik Projesi ABD danismanlari ortalama sureyi 25 gun olarak veriyorlar AIDS Update 98 adli brosur Cogu ornekte HIV antikorlari 6 ile 8 haftada gorunur hale gelirler demektedir Bu konuda son derece zengin bir arsivi olan HIVinsite web sitesi sureyi 6 12 hafta olarak belirliyor Amerikan Seattle amp King County Kamu Sagligi Sitesi soyle diyor Cogu insan saptanabilir antikor duzeyine 4 6 hafta icinde gelir Bazi insanlarin daha uzun surebilir ama neredeyse 99 u uc ay icinde antikor uretmis olur Uc ayi gecen serokonversiyon olaylari cok cok nadirdir AIDS servislerinde ve laboratuvarlarinda calisan doktor ve virologlarin Dr Sindy Paul Evan M Cadoff Eugene Martin yazdigi Rapid Diagnostic Testing for HIV Clinical Implications Business Briefing Clinical Virology amp Infectious Disease 2004 adli makalede pencere donemi 30 60 gun olarak veriliyor San Fransisko AIDS Dernegi soyle demektedir Uc aylik pencere donemi insanlarin tumu icin normal suredir Bu insanlarin cogu uc ile dort hafta icinde saptanabilir duzeyde antikor uretir cok cok nadir durumlarda bir insanin antikor uretmesi alti ayi bulabilir Kizilay antikorlarin tespit edilme suresini 2 6 hafta olarak veriyor Kizilhac antikorlarin tespit edilme suresini en gec 70 gun olarak veriyor Amerikan Kamu Sagligi Kurumu nun Test Kilavuzunda 1985 90 yillari arasinda kullanilan antikor testinin pencere doneminin ortalama 45 gun oldugu soyleniyor Fakat gunumuzdeki testlerin bunu 20 gun daha dusurerek 25 gune indirdigi belirtiliyor BERNARD WEBER EL HADJI MBARGANE FALL ANNEMARIE BERGER ve HANS WILHELM DOERR in birlikte yazdiklari makalede pencere donemi ortalama 10 2 ile 27 4 gune kadardir seklinde belirtiliyor HIV negatif HIV negatif kaninda HIV testi sonucu kaninda virus bulunmayan kisiler icin kullanilir Bu kisiler ayni zamanda Anti HIV testi ELISA testi negatif kisilerdir HIV genelde kan testi ile tanimlanir bu da HIV antikoru veya HIV testi olarak adlandirilir Bu test bagisiklik sisteminin HIV e karsi antikor uretimi olup olmadigina bakar Bagisiklik sisteminin HIV tanimlayacak kadar antikor uretmesi ve bunun testte ortaya cikmasi uc ay kadar bir sure alir Bu zaman suresi pencere suresi veya serodonusum suresi olarak adlandirilir Eger antikor bulunursa test sonucu pozitif olarak degerlendirilir Bu da o kisi HIV pozitif demektir Eger antikor bulunmazsa test sonucu negatif olarak degerlendirilir Bu da test uc aylik pencere surenin sonunda yapildigi surece o kisi HIV negatif demektir TedaviHIV AIDS in tedavisinde olumlu gelismeler vardir HIV AIDS gunumuz itibariyla antiretroviral ilaclar ile kontrol altinda tutulabilmektedir Bu ilaclar gunde en az bir adet ya da farkli ilac kombinasyonlari ile kullanilabilmektedir Ancak HIV AIDS doktor kontrolunde ve kesintisiz antiviral tedavi ile kontrol edilebilmektedir Bu sekilde HIV pozitif kisilerin kaliteli ve uzun bir yasam surdurebilmeleri saglanmaktadir Uzun yillardir asi bulma calismalari surmesine ragmen henuz olumlu bir sonuc elde edilememistir Calismalar ise farkli ulkelerde DSO Dunya Saglik Orgutu destegi ile surdurulmektedir KorunmaSpermdeki ve vajina salgisindaki HIV dis ortamda birkac saatte kuru ortamda ise yarim saatte olur HIV kurumus kanda da kisa zamanda olur Hastanin ya da seropozitif kan sperm veya vajina salgisinin bulastigi esyadaki HIV in oldurulmesi Esyayi birkac dakika kaynatarak ya da 60 C de 30 dakika isitarak virus oldurulur Sulandirilmis camasir suyu temas ettigi HIV i 10 dakika icinde oldurur Sodyumhipoklorid camasir suyunda bulunan etkili maddedir icinde klor vardir Camasir suyu sisesinin uzerindeki tarifeye gore genellikle 10 kez sulandirilarak kullanilir Sulandirilan camasir suyunda klor kokusu bulunmalidir Camasir suyu kullanilacagi zaman sulandirilmalidir durmakla bozulur Camasir suyu madensel esyaya zarar verir Ultraviyole ile isinlama mavi isik HIV in yok edilmesi icin onerilmeyen bir yontemdir Ultraviyole isini dogrudan temas ettigi yuzeydeki mikroplari oldurur Cismin altinda kalan mikroplari oldurmez Deri HIV den nasil arindirilir Su ve sabunla iyice yikama ile en az 15 saniye butun mikroplar gibi HIV de deriden uzaklastirilabilir Yikandiktan sonra derinin alkol ile temizlenmesi uygun olabilir Yaralanma durumunda yara yeri once sabun ve su ile iyice yikanmali ardindan tenturdiyot veya betadin gibi bir antiseptik ile temizlenmelidir Ortaya CikisiAIDS hastaliginin Afrika da maymunlardan insanlara gectigi dusunuluyor Bu virusun orta Afrika da sempanze avlayan insanlara bu esnada aldiklari yaralar vasitasiyla veya sonrasinda sempanze etiyle temas ettiklerinde gecmis olabilecegi iddia edilmekte Ayrica bakinizAkut HIV enfeksiyonu HIV testi AIDS gp120Dis baglantilarhttp www aidsvebiz com 13 Subat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde SexWise 6 Kasim 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde University of California San Francisco CA ABD Ingilizce VA HIV 7 Aralik 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde U S Department of Veterans Affairs ABD Ingilizce AETC 10 Kasim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde AIDS Education and Training Centers National Resource Center Ingilizce Ingilizce AIDS Drugs Ingilizce I TECH 24 Kasim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde International Training and Education Center on HIV Ingilizce CDC 12 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde Centers for Disease Control and Prevention Atlanta GA ABD Ingilizce IRMA 30 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde International Rectal Microbicides Advocates Ingilizce KaynakcaOze a b Arsivlenmis kopya 7 Subat 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Subat 2020 http www health state ny us diseases aids facts questions docs 100questions pdf 4 Eylul 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde p 18 Arsivlenmis kopya 21 Subat 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Eylul 2006 11 Temmuz 2010 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Mart 2009 18 Ekim 2007 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Eylul 2006 PDF 3 Mart 2006 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 4 Eylul 2006 Arsivlenmis kopya 7 Agustos 2010 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Eylul 2006 26 Nisan 2006 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Eylul 2006 10 Eylul 2006 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 4 Eylul 2006 Arsivlenmis kopya 22 Aralik 2007 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Eylul 2006 Reduction of Diagnostic Window by New Fourth Generation Human Immunodeficiency Virus Screening Assays Journal of Clinical Microbiology Aug 1998 s 2235 2239 http www radikal com tr saglik aids 30 yasinda 1051722 18 Subat 2015 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 18 Subat 2015 baslik dis baglanti yardim