Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tunç Çağı veya Bronz Çağı, bölgeden bölgeye fark etmekle birlikte yaklaşık olarak MÖ 3300'den MÖ 1200'e kadar süren, bronz kullanımı, bazı bölgelerde yazı'nın varlığı ve diğer erken kentsel uygarlığın özellikleriyle tanımlanan tarihi bir dönemdir.
Tunç Çağı, eski toplumları ve tarihi sınıflandırmak ve incelemek için Christian Jürgensen Thomsen tarafından 1836'da önerilen üç-çağ sisteminin ikinci ana dönemidir.
Eski bir uygarlığın Tunç Çağına ait olduğunun kabul edilmesi için ya kendi bakırını ergitip kalay, arsenik veya diğer metallerle alaşım yapıp bronz üretmesi ya da başka yerlerdeki üretim alanlarından bronz için gereken diğer öğeleri takas etmesi gerekir.
Tuncun o dönemde var olan diğer metallere göre daha sert ve dayanıklı olması, Tunç Çağı uygarlıklarına teknolojik avantaj sağladı.
Karasal demir doğada çok olsa da eritme için gerekli 1.250 °C (2.280 °F)’lik yüksek sıcaklık, demir kullanımını MÖ 2. binyılın sonuna kadar erteletti.
MÖ 6.000'lerden beri kullanılan ve 900 °C (1.650 °F)'den yüksek sıcaklıklar verebilen Neolitik çanak çömlek fırınlarında 231,93 °C (449,47 °F)’lik erime noktalı kalay ve 1.085 °C (1.985 °F)‘lik erime noktalı bakır eritilerek tunç yapıldı.
Tunç Çağı, Antik Avrupa, Asya ve Orta Doğu halklarının hammadde ve alet kültürlerindeki üçüncü evredir. Kalay ve bakırın karışımından oluşan tunç Anadolu'da Kalkolitik sonunda görülür. Ancak tunç madeninin alet ve kap yapılmasında kullanılması MÖ 3. binyıl başlarına rastlar.
Mezopotamya'da ve Mısır'da tunçtan eserlerin yapılmaya başlandığı sıralarda (MÖ 4. binyıl sonu) yazı keşfedilmiş bulunduğundan bu ülkeler için Tunç Çağı deyimi yerine yazılı belgelerden elde edilen kronoloji ve sınıflandırmalar kullanılır. Buna karşılık yazıyı henüz kullanmayan Anadolu, Hellas (Yunanistan), Balkanlar ve Avrupa gibi bölgeler için Tunç Çağı deyimi geçerlidir. Tunç Çağı Anadolu'da MÖ 3000, Girit'te, Ege'de ve Hellas'ta MÖ 2500 - MÖ 2000, Avrupa'da ise MÖ 2000 yıllarında başlar.
Anadolu'da Tunç Çağı üç evre gösterir:
Tunç Çağı üç bölüme ayrılır:
- Erken Tunç Çağı (MÖ 3000 - MÖ 2000)
- Orta Tunç Çağı (MÖ 2000 - MÖ 1750)
- Geç Tunç Çağı (MÖ 1750 - MÖ 1200)
| Tunç Çağı (MÖ 3000 – MÖ 1200) | Erken Tunç Çağı (M.Ö. 3000 – MÖ 2000) | Erken Tunç Çağı I | MÖ 3000 – MÖ 2000 |
| Erken Tunç Çağı II | MÖ 3000 – MÖ 2700 | ||
| Erken Tunç Çağı III | MÖ 2700 – MÖ 2200 | ||
| Erken Tunç Çağı IV | MÖ 2200 – MÖ 2000 | ||
| Orta Tunç Çağı (MÖ 2000 – MÖ 1550) | Orta Tunç Çağı I | MÖ 2000 – MÖ 1750 | |
| Orta Tunç Çağı II | MÖ 1750 – MÖ 1650 | ||
| Orta Tunç Çağı III | MÖ 1650 – MÖ 1550 | ||
| Geç Tunç Çağı (M.Ö. 1550 – MÖ 1200) | Geç Tunç Çağı I | MÖ 1550 – MÖ 1400 | |
| Geç Tunç Çağı II A | MÖ 1400 – MÖ 1300 | ||
| Geç Tunç Çağı II B | MÖ 1300 – MÖ 1200 |
Metal kullanımı
Metalin, özellikle de bronzun yaygın kullanımı Bronz Çağı boyunca Avrupa ve Küçük Asya'da yaygındı. Bu dönem, kalay cevherinin çıkarılması ve eritilmesi ve bronz alaşımını oluşturmak için sıcak bakıra kalay eklenmesi gibi özel üretim teknikleri gerektiren bronz teknolojisinin gelişmesiyle karakterize edilmiştir. Kalay kaynaklarının ticaretinde görüldüğü gibi, bu dönemde ticaret ağları da kurulmuştur. Ancak tunç teknolojisinin ortaya çıkışı ve gelişiminin tüm bölge ve kültürlerde eşzamanlı olmadığına dikkat etmek önemlidir. Buna ek olarak, kalay alaşımlı bronzun bilinen en eski kullanımı, bazı uzmanlar bu tarihlendirmeye itiraz etse de, Sırbistan'ın Pločnik kentindeki bir Vinča kültür alanında MÖ 5. binyılın ortalarına tarihlendirilmiştir.
Yakın Doğu
Batı Asya'yı da içine alan Yakın Doğu, MÖ 4000 civarında Mezopotamya'da Sümer uygarlığının yükselişiyle başlayan Bronz Çağı'na giren ilk bölgelerden biriydi. "Medeniyetin beşiği" olarak bilinen bu bölge, yazı sistemleri, merkezi hükûmetleri, yazılı hukuk kuralları ve gelişmiş mimari projeleri olan ileri toplumlar geliştirmiştir. Ayrıca yoğun tarım uyguluyorlardı, şehir devletleri ve imparatorlukları vardı ve kölelikle birlikte karmaşık bir sosyal hiyerarşiye sahiptiler. Ayrıca matematik, astronomi, astroloji, savaş, tıp ve din alanlarında da önemli ilerlemeler kaydetmişlerdir. Yakın Doğu'daki Tunç Çağı üç döneme ayrılabilir: Erken, Orta ve Geç. Kuzey Anadolu'da bulunan Hitit İmparatorluğu, Tunç Çağı boyunca önemli bir uygarlık olmuştur. MÖ 14. yüzyılda güçlerinin doruğuna ulaşmışlar, ancak daha sonra Deniz Halkları'nın istilaları nedeniyle dağılmışlardır. Tunç Çağı'nda bölgedeki diğer önemli uygarlıklar arasında Batı Anadolu'daki Arzawa ve Assuwa ile Tunç Çağı'nın MÖ 3150 civarında Protodinastik dönemde başladığı Mısır yer almaktadır.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ Dç. Dr. Halime Hüryılmaz, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, sayı 17 13 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde ., Sh.: 86
- ^ Radivojevic, M; Rehren, T; Kuzmanovic-Cvetkovic, J; Jovanovic, M; Northover, JP (2013). "Tainted ores and the rise of tin bronzes in Eurasia, y.6500 years ago". Antiquity. 87 (338): 1030-1045. doi:10.1017/S0003598X0004984X
![image]()
. 19 Kasım 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 12 Ocak 2023. - ^ Karin Sowada and Peter Grave. Egypt in the Eastern Mediterranean during the Old Kingdom.
- ^ Lukas de Blois and R. J. van der Spek. An Introduction to the Ancient World. p. 14.
 | Tarih ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Holosen Cag Tarihte DonemDemir Cagi Gec Tunc Cagi Orta Tunc Cagi Erken Tunc CagiTunc Cagi Bakir Cagi Cilali Tas DevriOrta Tas Cagi Orta Tas CagiBuzul Cagi Ust Paleolitik Orta Paleolitik Alt Paleolitik Eski Tas CagiTas Devri Tunc Cagi veya Bronz Cagi bolgeden bolgeye fark etmekle birlikte yaklasik olarak MO 3300 den MO 1200 e kadar suren bronz kullanimi bazi bolgelerde yazi nin varligi ve diger erken kentsel uygarligin ozellikleriyle tanimlanan tarihi bir donemdir Anadolu Medeniyetleri Muzesi nden MO 3 binyila tarihlenen Hitit oncesi bir mezarin Alaca Hoyuk bronz standartlarindan biri Ankara Tunc Cagi eski toplumlari ve tarihi siniflandirmak ve incelemek icin Christian Jurgensen Thomsen tarafindan 1836 da onerilen uc cag sisteminin ikinci ana donemidir Eski bir uygarligin Tunc Cagina ait oldugunun kabul edilmesi icin ya kendi bakirini ergitip kalay arsenik veya diger metallerle alasim yapip bronz uretmesi ya da baska yerlerdeki uretim alanlarindan bronz icin gereken diger ogeleri takas etmesi gerekir Tuncun o donemde var olan diger metallere gore daha sert ve dayanikli olmasi Tunc Cagi uygarliklarina teknolojik avantaj sagladi Karasal demir dogada cok olsa da eritme icin gerekli 1 250 C 2 280 F lik yuksek sicaklik demir kullanimini MO 2 binyilin sonuna kadar erteletti MO 6 000 lerden beri kullanilan ve 900 C 1 650 F den yuksek sicakliklar verebilen Neolitik canak comlek firinlarinda 231 93 C 449 47 F lik erime noktali kalay ve 1 085 C 1 985 F lik erime noktali bakir eritilerek tunc yapildi Tunc Cagi Antik Avrupa Asya ve Orta Dogu halklarinin hammadde ve alet kulturlerindeki ucuncu evredir Kalay ve bakirin karisimindan olusan tunc Anadolu da Kalkolitik sonunda gorulur Ancak tunc madeninin alet ve kap yapilmasinda kullanilmasi MO 3 binyil baslarina rastlar Tunc gerdanlik Museum de Toulouse Mezopotamya da ve Misir da tunctan eserlerin yapilmaya baslandigi siralarda MO 4 binyil sonu yazi kesfedilmis bulundugundan bu ulkeler icin Tunc Cagi deyimi yerine yazili belgelerden elde edilen kronoloji ve siniflandirmalar kullanilir Buna karsilik yaziyi henuz kullanmayan Anadolu Hellas Yunanistan Balkanlar ve Avrupa gibi bolgeler icin Tunc Cagi deyimi gecerlidir Tunc Cagi Anadolu da MO 3000 Girit te Ege de ve Hellas ta MO 2500 MO 2000 Avrupa da ise MO 2000 yillarinda baslar Anadolu da Tunc Cagi uc evre gosterir Tunc Cagi uc bolume ayrilir Erken Tunc Cagi MO 3000 MO 2000 Orta Tunc Cagi MO 2000 MO 1750 Gec Tunc Cagi MO 1750 MO 1200 Tunc Cagi MO 3000 MO 1200 Erken Tunc Cagi M O 3000 MO 2000 Erken Tunc Cagi I MO 3000 MO 2000Erken Tunc Cagi II MO 3000 MO 2700Erken Tunc Cagi III MO 2700 MO 2200Erken Tunc Cagi IV MO 2200 MO 2000Orta Tunc Cagi MO 2000 MO 1550 Orta Tunc Cagi I MO 2000 MO 1750Orta Tunc Cagi II MO 1750 MO 1650Orta Tunc Cagi III MO 1650 MO 1550Gec Tunc Cagi M O 1550 MO 1200 Gec Tunc Cagi I MO 1550 MO 1400Gec Tunc Cagi II A MO 1400 MO 1300Gec Tunc Cagi II B MO 1300 MO 1200Metal kullanimiMetalin ozellikle de bronzun yaygin kullanimi Bronz Cagi boyunca Avrupa ve Kucuk Asya da yaygindi Bu donem kalay cevherinin cikarilmasi ve eritilmesi ve bronz alasimini olusturmak icin sicak bakira kalay eklenmesi gibi ozel uretim teknikleri gerektiren bronz teknolojisinin gelismesiyle karakterize edilmistir Kalay kaynaklarinin ticaretinde goruldugu gibi bu donemde ticaret aglari da kurulmustur Ancak tunc teknolojisinin ortaya cikisi ve gelisiminin tum bolge ve kulturlerde eszamanli olmadigina dikkat etmek onemlidir Buna ek olarak kalay alasimli bronzun bilinen en eski kullanimi bazi uzmanlar bu tarihlendirmeye itiraz etse de Sirbistan in Plocnik kentindeki bir Vinca kultur alaninda MO 5 binyilin ortalarina tarihlendirilmistir Corum Bogazkoy den MO 1235 yilina tarihlenen Hitit bronz tableti Anadolu Medeniyetleri Muzesi AnkaraYakin DoguBati Asya yi da icine alan Yakin Dogu MO 4000 civarinda Mezopotamya da Sumer uygarliginin yukselisiyle baslayan Bronz Cagi na giren ilk bolgelerden biriydi Medeniyetin besigi olarak bilinen bu bolge yazi sistemleri merkezi hukumetleri yazili hukuk kurallari ve gelismis mimari projeleri olan ileri toplumlar gelistirmistir Ayrica yogun tarim uyguluyorlardi sehir devletleri ve imparatorluklari vardi ve kolelikle birlikte karmasik bir sosyal hiyerarsiye sahiptiler Ayrica matematik astronomi astroloji savas tip ve din alanlarinda da onemli ilerlemeler kaydetmislerdir Yakin Dogu daki Tunc Cagi uc doneme ayrilabilir Erken Orta ve Gec Kuzey Anadolu da bulunan Hitit Imparatorlugu Tunc Cagi boyunca onemli bir uygarlik olmustur MO 14 yuzyilda guclerinin doruguna ulasmislar ancak daha sonra Deniz Halklari nin istilalari nedeniyle dagilmislardir Tunc Cagi nda bolgedeki diger onemli uygarliklar arasinda Bati Anadolu daki Arzawa ve Assuwa ile Tunc Cagi nin MO 3150 civarinda Protodinastik donemde basladigi Misir yer almaktadir Ayrica bakinizBronz Cagi CokusuKaynakca Dc Dr Halime Huryilmaz Hacettepe Universitesi Sosyal Bilimler Dergisi sayi 17 13 Aralik 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde Sh 86 Radivojevic M Rehren T Kuzmanovic Cvetkovic J Jovanovic M Northover JP 2013 Tainted ores and the rise of tin bronzes in Eurasia y 6500 years ago Antiquity 87 338 1030 1045 doi 10 1017 S0003598X0004984X 19 Kasim 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 12 Ocak 2023 Karin Sowada and Peter Grave Egypt in the Eastern Mediterranean during the Old Kingdom Lukas de Blois and R J van der Spek An Introduction to the Ancient World p 14 Tarih ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz