Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Fatma (Taşkıngöl) Başaran (1921, Manisa – ?) Türk bilim insanı, sosyal psikolog, akademisyen.
Fatma Başaran | |
|---|---|
 Fatma (Taşkıngöl) Başaran | |
| Doğum | 1921 Manisa, Türkiye |
| Vatandaşlık | Türkiye |
| Evlilikler | İlhan Başaran |
| Çocuk(lar) | Özden Başaran Odabaşı, Sami Başaran |
| Kariyeri | |
| Dalı | Felsefe Sosyoloji Psikoloji Sosyal psikoloji |
| Çalıştığı kurumlar | Ankara Üniversitesi Hopital Henri Rousselle Psikoloji Laboratuvarı Sorbonne Üniversitesi Sussex Üniversitesi |
Tutum, sosyal değişim ve değerler konularında yaptığı çalışmaları ile tanınır
Hayatı
Çocukluk ve öğrenim yılları
1921 yılında Manisa'da doğdu. Annesi Rumeli'den İstanbul'a göç etmiş bir ailenin kızı olan Sıdıka Hanım; babası Doyran'da bir köy ağasının torunu olan, medrese tahsili ve 12 yıl askerlikten sonra Manisa’ya yerleşen Hayrullah (Taşkıngöl) Bey'dir.
Ortaokulu Manisa'da, lise öğrenimi İzmir Kız Lisesi'nde tamamladı. Üniversiteye gidebilmek için lise yıllarında öğretmen vekilliği ve Özel İdare'de memurluk yaparak para biriktirdi.
1940-1944 yıllarında Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Felsefe bölümüne devam etti. , Behice Boran, Niyazi Berkes 'den sosyoloji, Muzaffer Şerif Başoğlu’ndan psikoloji dersleri aldı. Öğreniminin ikinci yılında sosyoloji dalına yönelmeyi seçti. O yıllarda, Behice Boran ve Niyazi Berkes öncülüğünde Amerikan sosyolojisi çerçevesinde saha çalışmaları yapılmaktaydı. Fatma Başaran, 1941 yazında Behice Boran'ın "Bir Köy Üzerinde Sosyal Yapı ve Sosyal Değişme Tetkiki başlıklı habilitasyon tezi için Manisa'nın bir ova köyü olan Tepecik köyünde yaptığı saha araştırmasına katıldı. Kısa bir süre sonra Boran ile birlikte Manisa köylerinde başka bir saha araştırmasına çıktı. Boran'ın Toplumsal Yapı Araştırmaları, İki Köy Çeşidinin Mukayeseli Tetkiki (1945) adlı kitabına temel olan bu çalışmalara katılmak, saha çalışmasına ilgisini arttırdı.
Çalışma yaşamı
1944 yılında felsefe bölümünden mezun oldu ve aynı yıl sosyoloji bölümüne asistan olarak atandı. Sosyoloji bölümü kadrolarının 1948 yılında tasviye edilmesi üzerine hiç öğretim üyesi kalmayan bölümden ayrıldı ve doktorasını İstanbul Üniversitesi'nden Hilmi Ziya Ülken ile tamamladı Bu sırada Siyasal Bilgiler Fakültesi öğretim elemanlarından Mehmet Karasan’ın asistanlığını yaptı.
Tezini tamamladıktan sonra Afyon Lisesi'nde felsefe grubu öğretmenliğine başladı. 1952 yılında makine mühendisi İlhan Başaran ile evlendi. Bu evlilikten Özden ve Sami adındaki iki çocuğu dünyaya geldi. Evliliğin ardından Diyarbakır Ziya Gökalp Lisesi'nde felsefe öğretmenliği yaptı. Buradaki birincil gözlemleri daha sonraları sosyal psikoloji alanında tutum ve tutum değişimleri üzerinde çalışmalar yürütmesini önemli ölçüde etkiledi[]. Diyarbakır’ da geçirdiği yıllarda da öğretmenler için konut kooperatifi girişimine öncülük etme, Ziya Gökalp'in doğduğu evi Ziya Gökalp Müzesi haline getirme, Cahit Tarancı için Tarancı Günü düzenleme, çeşitli eğlence ve sanat aktiviteleri düzenleme gibi sosyal işlerle meşgul oldu.
1956-1957 yılları arasında Milli Eğitim Bakanlığı tarafından İngiltere’ye gönderildi ve Londra Üniversitesi’nde lisansüstü düzeyde dersler aldı, çalışmalar yaptı. Ardından Ankara’ya lisans ve yüksek lisans döneminde bulunduğu D.T.C.F.’ye döndü; 1961 yılında girdiği sınavda başarılı olarak felsefe bölümüne yeniden asistan olarak girdi.
1963-1964 yılları arasında Fransız Hükümeti tarafından verilen “Şeref Bursu” ile Paris’te Hopital Henri Rousselle Psikoloji Laboratuvarı ve Sorbonne Üniversitesi’nde çalıştı. “Diyarbakır köylerinde tutum değişimleri” isimli alan çalışması ile sosyal psikoloji alanında doçent unvanını alan Fatma Başaran, 1968-1969 yılları arasında İngiltere'De Sussex Üniversitesi'nde çalıştı; Prof. Marie Jahoda ile tanıştı, sosyal psikoloji laboratuvar çalışmalarını izledi.
"7-11 yaş çocuklarında psikososyal gelişim" adındaki deneysel araştırması ile 1974 yılında profesör unvanı alan Başaran, 1972-1988 yılları arasında D.T.C.F Psikoloi bölümü başkanlığını sürdürdü. Başkanlık dönemi süresinde henüz felsefe kürsüsünün içinde bir bölüm olan psikoloji bölümünü önce ayrı bir kürsü, ardından da ayrı bir bölüm olması için çalıştı. 1982 yılında Psikoloji Bölümü ayrı bir bölüm haline geldi. 1988 yılında emekli oldu.
Akademik çalışmalarının yanı sıra 1972-1984 yılları arasında UNESCO Türkiye Milli Komisyonu üyesi olarak görev yaptı ve "İnsan ve Toplumbilim Komitesi" yürütücülüğünü üstlenmiştir.
Kişisel çalışmalarının dışında İlber Ortaylı ile birlikte Seha L. Meray’ın “Toplumbilim Üzerine” adlı kitabını oluşturan sosyoloji notlarını derleyerek yayına hazırlamak, John Dewey'in “Tecrübe ve Eğitim” adlı eserini ile birlikte Türkçeye çevirmek gibi ortak çalışmaları vardır.
Türkiye’de sosyal bilimlerin gelişmesi için TÜBİTAK’a paralel bir Türkiye Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırma Kurumu’nun kurulması yönünde büyük çaba harcamıştır.[] Ülke sorunlarına ilişkin olarak özellikle cinsiyet ayrımcılığı, aile ve laiklik gibi konularda radyo programlarına katılarak konuşmalar yapmıştır.
Ödüller
- Psikolojiye Katkı Şilti, Türk Psikologlar Derneği
- Öğretim Üyeliği Onur Belgesi, Ankara Üniversitesi
- 52.Kuruluş Yıldönümü Onur Ödülü, Sosyoloji Derneği
- Katkıya Teşekkür Plaketi, Türk-İngiliz Kültür Derneği
- UNESCO Çalışmalarına ilişkin katkı plaketi, Anadolu Basın Birliği
Kaynakça
- ^ a b Yılmaz,B., Gökçe, G. (PDF). Ankara Üniversitesi Psikoloji Bölümü. 26 Haziran 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2020.
- ^ a b c d Akfırat, Serap (2004). Prof.Dr. Fatma Başaran'la Hayatı Üzerine Kısa Bir Söyleşi (1. bas.). Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları. ss. 353-369.
- ^ Balkaya, Feza (1995). ""Prof.Dr.Fatma Başaran ile Bir Söyleşi"". Türk Psikoloji Bülteni. 2 (2). ss. 82-86.
- ^ a b Tekeli, İlhan. . Sosyoloji Dergisi, Sayı 23-24, Yıl 2011. 10 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2020.
- ^ Durdu, Zafer (Mayıs 2017). "1940'lı Yıllar Türkiye'sinde Behice Boran'ın Sosyoloji Anlayışında Toplumsal Yapı ve Değişme". SDÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 40. 5 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 5 Temmuz 2020.
- ^ Çelebi, Nilgün (1999). "Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesinin Dünü Bugünü" (PDF). Sosyoloji Dergisi. 1 (2). ss. 1-16. 15 Ekim 2019 tarihinde kaynağından (PDF). Erişim tarihi: 2 Temmuz 2020.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Fatma Taskingol Basaran 1921 Manisa Turk bilim insani sosyal psikolog akademisyen Fatma BasaranFatma Taskingol BasaranDogum1921 Manisa TurkiyeVatandaslikTurkiyeEvliliklerIlhan BasaranCocuk lar Ozden Basaran Odabasi Sami BasaranKariyeriDaliFelsefe Sosyoloji Psikoloji Sosyal psikolojiCalistigi kurumlarAnkara Universitesi Hopital Henri Rousselle Psikoloji Laboratuvari Sorbonne Universitesi Sussex Universitesi Tutum sosyal degisim ve degerler konularinda yaptigi calismalari ile taninirHayatiCocukluk ve ogrenim yillari 1921 yilinda Manisa da dogdu Annesi Rumeli den Istanbul a goc etmis bir ailenin kizi olan Sidika Hanim babasi Doyran da bir koy agasinin torunu olan medrese tahsili ve 12 yil askerlikten sonra Manisa ya yerlesen Hayrullah Taskingol Bey dir Ortaokulu Manisa da lise ogrenimi Izmir Kiz Lisesi nde tamamladi Universiteye gidebilmek icin lise yillarinda ogretmen vekilligi ve Ozel Idare de memurluk yaparak para biriktirdi 1940 1944 yillarinda Ankara Universitesi Dil ve Tarih Cografya Fakultesi Felsefe bolumune devam etti Behice Boran Niyazi Berkes den sosyoloji Muzaffer Serif Basoglu ndan psikoloji dersleri aldi Ogreniminin ikinci yilinda sosyoloji dalina yonelmeyi secti O yillarda Behice Boran ve Niyazi Berkes onculugunde Amerikan sosyolojisi cercevesinde saha calismalari yapilmaktaydi Fatma Basaran 1941 yazinda Behice Boran in Bir Koy Uzerinde Sosyal Yapi ve Sosyal Degisme Tetkiki baslikli habilitasyon tezi icin Manisa nin bir ova koyu olan Tepecik koyunde yaptigi saha arastirmasina katildi Kisa bir sure sonra Boran ile birlikte Manisa koylerinde baska bir saha arastirmasina cikti Boran in Toplumsal Yapi Arastirmalari Iki Koy Cesidinin Mukayeseli Tetkiki 1945 adli kitabina temel olan bu calismalara katilmak saha calismasina ilgisini arttirdi Calisma yasami 1944 yilinda felsefe bolumunden mezun oldu ve ayni yil sosyoloji bolumune asistan olarak atandi Sosyoloji bolumu kadrolarinin 1948 yilinda tasviye edilmesi uzerine hic ogretim uyesi kalmayan bolumden ayrildi ve doktorasini Istanbul Universitesi nden Hilmi Ziya Ulken ile tamamladi Bu sirada Siyasal Bilgiler Fakultesi ogretim elemanlarindan Mehmet Karasan in asistanligini yapti Tezini tamamladiktan sonra Afyon Lisesi nde felsefe grubu ogretmenligine basladi 1952 yilinda makine muhendisi Ilhan Basaran ile evlendi Bu evlilikten Ozden ve Sami adindaki iki cocugu dunyaya geldi Evliligin ardindan Diyarbakir Ziya Gokalp Lisesi nde felsefe ogretmenligi yapti Buradaki birincil gozlemleri daha sonralari sosyal psikoloji alaninda tutum ve tutum degisimleri uzerinde calismalar yurutmesini onemli olcude etkiledi kaynak belirtilmeli Diyarbakir da gecirdigi yillarda da ogretmenler icin konut kooperatifi girisimine onculuk etme Ziya Gokalp in dogdugu evi Ziya Gokalp Muzesi haline getirme Cahit Taranci icin Taranci Gunu duzenleme cesitli eglence ve sanat aktiviteleri duzenleme gibi sosyal islerle mesgul oldu 1956 1957 yillari arasinda Milli Egitim Bakanligi tarafindan Ingiltere ye gonderildi ve Londra Universitesi nde lisansustu duzeyde dersler aldi calismalar yapti Ardindan Ankara ya lisans ve yuksek lisans doneminde bulundugu D T C F ye dondu 1961 yilinda girdigi sinavda basarili olarak felsefe bolumune yeniden asistan olarak girdi 1963 1964 yillari arasinda Fransiz Hukumeti tarafindan verilen Seref Bursu ile Paris te Hopital Henri Rousselle Psikoloji Laboratuvari ve Sorbonne Universitesi nde calisti Diyarbakir koylerinde tutum degisimleri isimli alan calismasi ile sosyal psikoloji alaninda docent unvanini alan Fatma Basaran 1968 1969 yillari arasinda Ingiltere De Sussex Universitesi nde calisti Prof Marie Jahoda ile tanisti sosyal psikoloji laboratuvar calismalarini izledi 7 11 yas cocuklarinda psikososyal gelisim adindaki deneysel arastirmasi ile 1974 yilinda profesor unvani alan Basaran 1972 1988 yillari arasinda D T C F Psikoloi bolumu baskanligini surdurdu Baskanlik donemi suresinde henuz felsefe kursusunun icinde bir bolum olan psikoloji bolumunu once ayri bir kursu ardindan da ayri bir bolum olmasi icin calisti 1982 yilinda Psikoloji Bolumu ayri bir bolum haline geldi 1988 yilinda emekli oldu Akademik calismalarinin yani sira 1972 1984 yillari arasinda UNESCO Turkiye Milli Komisyonu uyesi olarak gorev yapti ve Insan ve Toplumbilim Komitesi yurutuculugunu ustlenmistir Kisisel calismalarinin disinda Ilber Ortayli ile birlikte Seha L Meray in Toplumbilim Uzerine adli kitabini olusturan sosyoloji notlarini derleyerek yayina hazirlamak John Dewey in Tecrube ve Egitim adli eserini ile birlikte Turkceye cevirmek gibi ortak calismalari vardir Turkiye de sosyal bilimlerin gelismesi icin TUBITAK a paralel bir Turkiye Sosyal ve Beseri Bilimler Arastirma Kurumu nun kurulmasi yonunde buyuk caba harcamistir kaynak belirtilmeli Ulke sorunlarina iliskin olarak ozellikle cinsiyet ayrimciligi aile ve laiklik gibi konularda radyo programlarina katilarak konusmalar yapmistir OdullerPsikolojiye Katki Silti Turk Psikologlar Dernegi Ogretim Uyeligi Onur Belgesi Ankara Universitesi 52 Kurulus Yildonumu Onur Odulu Sosyoloji Dernegi Katkiya Tesekkur Plaketi Turk Ingiliz Kultur Dernegi UNESCO Calismalarina iliskin katki plaketi Anadolu Basin BirligiKaynakca a b Yilmaz B Gokce G PDF Ankara Universitesi Psikoloji Bolumu 26 Haziran 2020 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 2 Temmuz 2020 KB1 bakim Birden fazla ad yazar listesi link a b c d Akfirat Serap 2004 Prof Dr Fatma Basaran la Hayati Uzerine Kisa Bir Soylesi 1 bas Ankara Turk Psikologlar Dernegi Yayinlari ss 353 369 Balkaya Feza 1995 Prof Dr Fatma Basaran ile Bir Soylesi Turk Psikoloji Bulteni 2 2 ss 82 86 a b Tekeli Ilhan Sosyoloji Dergisi Sayi 23 24 Yil 2011 10 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 10 Temmuz 2020 Durdu Zafer Mayis 2017 1940 li Yillar Turkiye sinde Behice Boran in Sosyoloji Anlayisinda Toplumsal Yapi ve Degisme SDU Fen Edebiyat Fakultesi Sosyal Bilimler Dergisi 40 5 Temmuz 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 5 Temmuz 2020 Celebi Nilgun 1999 Ankara Universitesi Dil ve Tarih Cografya Fakultesinin Dunu Bugunu PDF Sosyoloji Dergisi 1 2 ss 1 16 15 Ekim 2019 tarihinde kaynagindan PDF Erisim tarihi 2 Temmuz 2020