Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
1676-1681 Osmanlı-Rus Savaşı veya Moskof Seferi, Osmanlı İmparatorluğu ile Rus Çarlığı arasında yapılan ilk büyük savaştır. Bu savaş sırasında Merzifonlu Kara Mustafa Paşa sadrazam olmuştur. 5 yıllık savaş sonucunda henüz güçlenemeyen Rus Çarlığı yenilgi aldı ve 31 Ocak 1681 tarihinde Bahçesaray Anlaşması ile günümüzde olarak adlandırılan yerde bulunan Çehrin Kalesi'ni ve Ukrayna'nın geri kalan kısmını Osmanlılara bıraktı.
| 1676-1681 Osmanlı-Rus Savaşı | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Osmanlı-Rus Savaşı | |||||||
 1663 yılında Çehrin | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Osmanlı İmparatorluğu Kırım Hanlığı Kazak Hetmanlığı (Petro Doroshenko) |  Rusya Çarlığı Kazak Hetmanlığı (Ivan Samoylovych) Kalmuk Hanlığı | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Merzifonlu Kara Mustafa Paşa I. Selim Giray | | ||||||
Savaşın nedeni
Rus Çarlığı, güçlenmekte olan bir hükümdarlıktı. Rus Çarı I. Aleksey (1645-1676) güneye açılma stratejisine uygun olarak önce Lehistan-Litvanya Birliği idaresinden serbest kalan Ukrayna'da bulunan Kazakların ellerindeki topraklara gözünü dikmişti. Ancak Osmanlı Devleti'nden çekiniyorlardı. 1667'de Rusya Çarlığı ve Lehistan-Litvanya Birliği, Kazaklara hiç danışmadan, 'nı imzaladılar ve Sol-Ukrayna Kıyıları (Livoberezhna Ukrayina) Kazaklarını Rusya Çarlığı idaresine bağladılar. Çehrin merkezli Sağ-Ukrayna Kıyıları (Pravoberezhna Ukrayina) Kazakları Atamanı Petro Doroşenko ise 1669'dan beri Osmanlı koruması altında girmeyi tercih etti.
Osmanlılar, 1672-1676 Osmanlı-Lehistan Savaşı sonucu olarak 27 Ekim 1676'da İzvança Antlaşması ile Podolya bölgesinin idaresini ele aldılar ve Osmanlı koruması altında yarı-özerk Kazak Atamanı Doroşenko idaresinde olan Sağ-Ukrayna Kıyıları (Pravoberezhna Ukrayina) ile komşu oldular. Rusya Çarlığı, bazı Osmanlı aleyhtarı huzursuz Ukrayna Batısı Kazaklarının eylemleriyle, doğudaki Sol-Ukrayna Kıyıları (Livoberezhna Ukrayina) Kazakları Atamanı olan ve 1667'den beri Rusya Çarlığı hükümdarlığı altında bulunan Ivan Samoiloviç, güya, 1672'de tüm Ukrayna'nın atamanı seçildiğini açıkladı. Petro Doroşenko ve bağlı olduğu Osmanlı Devleti ve Kırım Hanlığı bunu kabul etmedi. Haziran 1674'te Rusya Çarlığı generali Prens Grigory Romodanovski ve İvan Samoiloviç emri altında bir ordu Doroşenko'yu kendine başkent olan Çehrin kalesinde kuşatmaya aldılarsa da Osmanlı ordularının yaklaşması üzerine bu kuşatma kaldırıldı.
I. Çehrin seferi
Fakat 1676 yazında Çehrin kalesi (Romodanovski ve Samoiloviç komutanlığında) bir birleşik Rusya Çarlığı ile müttefiki Ukraynalılar ordusu hücumu karşında teslim olmak zorunda kaldı. Kendine bağlı olan birçok Kazakların kendine ihaneti ve bu başarısızlığı dolayısıyla Doroşenko Ruslarla anlaşıp 19 Eylül 1676'da Sağ Ukrayna Kıyıları (Pravoberezhna Ukrayina) Kazakları atamanlığını bıraktığını ilan etti ve Rusya'ya sürgüne çekildi. Bunun üzerine Osmanlı Sadrazamı Merzifonlu Kara Mustafa Paşa Doroşenko'nun azledildiğini bildirdi; yerine Sağ Ukrayna Kıyıları (Pravoberezhna Ukrayina) Kazakları atamanlığına İstanbul'da eğitilen Yuri Hmelnitskiyi atandı. Temmuz 1677'de İbrahim Paşa serdarlığı altında bir Osmanlı-Kırım Tatar Hanı ordusu I. Çehrin Seferine başladı ve bu ordu Ağustos'ta Çehrin kalesini kuşatma altına aldı. Fakat kuşatma başarısız kaldı; 29 Ağustos'ta İbrahim Paşa Çehrin kuşatmasını bırakarak geri dönmeye başladı. İbrahim Paşa İstanbul'a donünce vezirlikte atılıp hapis edildi.
II. Çehrin Seferi (Çehrin'in Fethi)
Ertesi yıl 1678'de yapılan, Sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Paşa serdarlığında başlayan yeni bir sefere Sultan Avcı Mehmet de Silistre'ye kadar katıldı. Sonunda Çehrin, 21 Ağustos 1678 tarihinde Osmanlıların eline geçti. Bu yenilgi, Ruslar için kötü oldu. Çünkü; önemli bir bölgeyi kaybetmişlerdi.
Barış
Rus Çarı Aleksey yeni bir Rus stratejisi uygulamaya başladı. Bu stratejinin hedefi Sağ Ukrayna Kıyıları arazilerinde yaşayan Kazakları zorlayıp bu Dinyeper Nehri batısındaki bölgelerin nüfusunun çok küçülmesi idi. Bir taraftan Çehrin'i tekrar fethetmek için hazırlığa başladılar söylentilerini yaydılar. Rus Ordusunun hazırlığı söylentilerini duyan Osmanlı Ordusu Edirne'de toplanmaya başladı. Yeni bir savaş başlayabilirdi. Zaten Rusya, Lehistan ile dostluk antlaşması imzalamış ve bu Osmanlı'nın aleyhindeydi. Bu sebeplerle, Osmanlı Devleti, yeni bir sefere başlayacaktı.
Ancak, Rusya Çarlığı, güçlü değildi. Böyle bir savaş ile daha çok toprak kaybedebilirlerdi. Böyle bir savaşı göze alamazlardı. Bunun üzerine Rusya Çarlığı, işin zorluğunu anladı ve barış istedi. Padişah, barışı kabul etti. Savaş, son anda önlendi. 31 Ocak 1681'de Rusya Çarlığı ve Osmanlı Devleti ile Kırım Hanlığı arasında Bahçesaray Antlaşması imzalandı. Bu anlaşmaya göre Dinyeper Irmağı Osmanlı Devleti ile Rusya Çarlığı arasında sınır oldu. Dinyeper Irmağı'nın sağ yakası (batısı) Osmanlı Devletinin elinde kaldı ve Çehrin kalesi Osmanlılara ait olduğu kabul edildi. Dinyeper Irmağı'nın sol yakasının ise, yani Ukrayna'nin doğusu ve Zaporizya Kazaklar bölgelerinin, Rusya Çarlığı idaresinde olduğu Osmanlılar tarafından onaylandı.
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ "Çehrin Seferi". 22 Ekim 2020 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 20 Ekim 2020.
- ^ John Paxton and John Traynor, Leaders of Russia and the Soviet Union, (Taylor & Francis Books Inc., 2004), 195.
- ^ Яфарова 2017, ss. 163-174.
- ^ Brian Davies, Empire and Military Revolution in Eastern Europe: Russia's Turkish Wars in the Eighteenth Century, (Bloomsbury Academic, 2013), 9.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
1676 1681 Osmanli Rus Savasi veya Moskof Seferi Osmanli Imparatorlugu ile Rus Carligi arasinda yapilan ilk buyuk savastir Bu savas sirasinda Merzifonlu Kara Mustafa Pasa sadrazam olmustur 5 yillik savas sonucunda henuz guclenemeyen Rus Carligi yenilgi aldi ve 31 Ocak 1681 tarihinde Bahcesaray Anlasmasi ile gunumuzde olarak adlandirilan yerde bulunan Cehrin Kalesi ni ve Ukrayna nin geri kalan kismini Osmanlilara birakti 1676 1681 Osmanli Rus SavasiOsmanli Rus Savasi1663 yilinda CehrinTarih1676 1681Bolge Kazak HetmanligiSonucOsmanli zaferi Osmanlilar Cehrin i ele gecirdi Bahcesaray Anlasmasi imzalandi TaraflarOsmanli Imparatorlugu Kirim Hanligi Kazak Hetmanligi Petro Doroshenko Rusya Carligi Kazak Hetmanligi Ivan Samoylovych Kalmuk HanligiKomutanlar ve liderlerMerzifonlu Kara Mustafa Pasa I Selim GiraySavasin nedeniRus Carligi guclenmekte olan bir hukumdarlikti Rus Cari I Aleksey 1645 1676 guneye acilma stratejisine uygun olarak once Lehistan Litvanya Birligi idaresinden serbest kalan Ukrayna da bulunan Kazaklarin ellerindeki topraklara gozunu dikmisti Ancak Osmanli Devleti nden cekiniyorlardi 1667 de Rusya Carligi ve Lehistan Litvanya Birligi Kazaklara hic danismadan ni imzaladilar ve Sol Ukrayna Kiyilari Livoberezhna Ukrayina Kazaklarini Rusya Carligi idaresine bagladilar Cehrin merkezli Sag Ukrayna Kiyilari Pravoberezhna Ukrayina Kazaklari Atamani Petro Dorosenko ise 1669 dan beri Osmanli korumasi altinda girmeyi tercih etti Osmanlilar 1672 1676 Osmanli Lehistan Savasi sonucu olarak 27 Ekim 1676 da Izvanca Antlasmasi ile Podolya bolgesinin idaresini ele aldilar ve Osmanli korumasi altinda yari ozerk Kazak Atamani Dorosenko idaresinde olan Sag Ukrayna Kiyilari Pravoberezhna Ukrayina ile komsu oldular Rusya Carligi bazi Osmanli aleyhtari huzursuz Ukrayna Batisi Kazaklarinin eylemleriyle dogudaki Sol Ukrayna Kiyilari Livoberezhna Ukrayina Kazaklari Atamani olan ve 1667 den beri Rusya Carligi hukumdarligi altinda bulunan Ivan Samoilovic guya 1672 de tum Ukrayna nin atamani secildigini acikladi Petro Dorosenko ve bagli oldugu Osmanli Devleti ve Kirim Hanligi bunu kabul etmedi Haziran 1674 te Rusya Carligi generali Prens Grigory Romodanovski ve Ivan Samoilovic emri altinda bir ordu Dorosenko yu kendine baskent olan Cehrin kalesinde kusatmaya aldilarsa da Osmanli ordularinin yaklasmasi uzerine bu kusatma kaldirildi I Cehrin seferiMerzifonlu Kara Mustafa Pasa Fakat 1676 yazinda Cehrin kalesi Romodanovski ve Samoilovic komutanliginda bir birlesik Rusya Carligi ile muttefiki Ukraynalilar ordusu hucumu karsinda teslim olmak zorunda kaldi Kendine bagli olan bircok Kazaklarin kendine ihaneti ve bu basarisizligi dolayisiyla Dorosenko Ruslarla anlasip 19 Eylul 1676 da Sag Ukrayna Kiyilari Pravoberezhna Ukrayina Kazaklari atamanligini biraktigini ilan etti ve Rusya ya surgune cekildi Bunun uzerine Osmanli Sadrazami Merzifonlu Kara Mustafa Pasa Dorosenko nun azledildigini bildirdi yerine Sag Ukrayna Kiyilari Pravoberezhna Ukrayina Kazaklari atamanligina Istanbul da egitilen Yuri Hmelnitskiyi atandi Temmuz 1677 de Ibrahim Pasa serdarligi altinda bir Osmanli Kirim Tatar Hani ordusu I Cehrin Seferine basladi ve bu ordu Agustos ta Cehrin kalesini kusatma altina aldi Fakat kusatma basarisiz kaldi 29 Agustos ta Ibrahim Pasa Cehrin kusatmasini birakarak geri donmeye basladi Ibrahim Pasa Istanbul a donunce vezirlikte atilip hapis edildi II Cehrin Seferi Cehrin in Fethi Ertesi yil 1678 de yapilan Sadrazam Merzifonlu Kara Mustafa Pasa serdarliginda baslayan yeni bir sefere Sultan Avci Mehmet de Silistre ye kadar katildi Sonunda Cehrin 21 Agustos 1678 tarihinde Osmanlilarin eline gecti Bu yenilgi Ruslar icin kotu oldu Cunku onemli bir bolgeyi kaybetmislerdi BarisRus Cari Aleksey yeni bir Rus stratejisi uygulamaya basladi Bu stratejinin hedefi Sag Ukrayna Kiyilari arazilerinde yasayan Kazaklari zorlayip bu Dinyeper Nehri batisindaki bolgelerin nufusunun cok kuculmesi idi Bir taraftan Cehrin i tekrar fethetmek icin hazirliga basladilar soylentilerini yaydilar Rus Ordusunun hazirligi soylentilerini duyan Osmanli Ordusu Edirne de toplanmaya basladi Yeni bir savas baslayabilirdi Zaten Rusya Lehistan ile dostluk antlasmasi imzalamis ve bu Osmanli nin aleyhindeydi Bu sebeplerle Osmanli Devleti yeni bir sefere baslayacakti Ancak Rusya Carligi guclu degildi Boyle bir savas ile daha cok toprak kaybedebilirlerdi Boyle bir savasi goze alamazlardi Bunun uzerine Rusya Carligi isin zorlugunu anladi ve baris istedi Padisah barisi kabul etti Savas son anda onlendi 31 Ocak 1681 de Rusya Carligi ve Osmanli Devleti ile Kirim Hanligi arasinda Bahcesaray Antlasmasi imzalandi Bu anlasmaya gore Dinyeper Irmagi Osmanli Devleti ile Rusya Carligi arasinda sinir oldu Dinyeper Irmagi nin sag yakasi batisi Osmanli Devletinin elinde kaldi ve Cehrin kalesi Osmanlilara ait oldugu kabul edildi Dinyeper Irmagi nin sol yakasinin ise yani Ukrayna nin dogusu ve Zaporizya Kazaklar bolgelerinin Rusya Carligi idaresinde oldugu Osmanlilar tarafindan onaylandi Ayrica bakinizCehrin Kusatmasi 1677 Cehrin kusatmasi 1678 Kaynakca Cehrin Seferi 22 Ekim 2020 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 20 Ekim 2020 John Paxton and John Traynor Leaders of Russia and the Soviet Union Taylor amp Francis Books Inc 2004 195 Yafarova 2017 ss 163 174 Brian Davies Empire and Military Revolution in Eastern Europe Russia s Turkish Wars in the Eighteenth Century Bloomsbury Academic 2013 9