Proterozoyik IPA ˌ p r oʊ t ər ə ˈ z oʊ ɪ k p r ɒ t ər oʊ t r ə t r oʊ günümüzden 2500 milyon yıl önces

Proterozoyik (IPA ), günümüzden 2500 milyon yıl öncesinden 538,8 milyon yıl öncesine kadarlık süreyi kapsayan bir jeolojik üst zamandır.Prekambriyen "süper üst zamanının" en son bölümüdür. Yerkürenin jeolojik zaman ölçeğinin en uzun üst zamanıdır ve (en eskiden en yeniye doğru) Paleoproterozoyik, ve olarak üç jeolojik zamana bölünmüştür.

Proterozoyik

2500 ± 0,2 - 538,8 myö

Had'n

Arkeen

Proterozoyik

Fa.

Soldan sağa: Dört ana Proterozoyik olayı: Büyük Oksidasyon Olayı ve hemen sonrasında gerçekleşen Huronian buzullaşması; Kırmızı algler gibi ilk ökaryotların ortaya çıkışı; Kriyojeniyen Dönemi'nde gerçekleşen Kartopu Dünya olayı; Ediyakaran biyotası

Kronoloji

−4500 —

–

—

–

−4000 —

–

—

–

−3500 —

–

—

–

−3000 —

–

—

–

−2500 —

–

—

–

−2000 —

–

—

–

−1500 —

–

—

–

−1000 —

–

—

–

−500 —

–

—

–

0 —

P
r
e
-
k
a
m
b
r
i
y
e
n

Hadeen

A
r
k
e
e
n

P
r
o
t
e
r
o
z
o
y
i
k

F
a
n.

(Ölçek): milyon yıl

Etimoloji

Kullanım bilgisi

Gök cismi

Dünya

Bölgesel kullanım

Küresel (ICS)

Kullanılan zaman çizelgesi

ICS Zaman Çizelgesi

Tanım

Kronolojik birim

(Üst zaman)

Stratigrafik birim

Zaman aralığının resmîyeti

Resmî

Alt sınırını belirleyen

Kronometrik olarak belirlenmiştir

Alt sınır KSKN

Yok

KSKN onayı

Yok

Üst sınırını belirleyen

İknofosil 'un ortaya çıkışı

Üst sınır KSKN

, Newfoundland, Kanada
47°04′34″N 55°49′52″W / 47.0762°K 55.8310°B

KSKN onayı

1992

Atmosfer ve iklim verileri

Proterozoyik, Dünya atmosferinde oksijenin ilk kez ortaya çıkışından, Dünya üzerinde kompleks yaşamın (trilobitler veya korallar gibi) çoğalmasından hemen öncesine kadar geçen zamanı kapsar. Proterozoyik adı, tamamen Grekçe kökenli iki sözcüğün birleşiminden oluşur: Protero- "eski, daha önceki" ve -zoyik eki de "yaşamın" anlamına gelir.

Paleoproterozoyik sırasında oksijenli bir atmosferin oluşumu; ökaryotların evrimi; Geç Neoproterozoyik Zaman'daki Kriyojeniyen Dönemi'nde Kartopu Dünya'ya sebep olan birkaç buzullaşma ve bol miktarda yumuşak gövdeli, çok hücreli canlıların evrimi ile karakterize edilen ve Dünya'daki yaşamın ilk bariz fosil kanıtını sağlayan Ediyakaran Dönemi (635-538.8 myö) bu üst zamanın iyi tanımlanmış olaylarıdır.

Proterozoyik kayıtlar

Proterozoyik Üst Zaman'ın jeolojik kaydı, bir öncesinde gelen Arkeen Üst Zaman'dan daha eksiksizdir. Arkeen'ın derin su birikintilerinin aksine, Proterozoyik, geniş ve sığ epikontinental denizlerde saklı birçok tabakaya sahiptir. Ayrıca bu kayaçların birçoğu Arkeen kayaçlarından daha az başkalaşıma uğramış ve birçoğu değişmemiştir.^:315 Bu kayaçlar üzerinde yapılan araştırmalar, geç Arkeen Üst Zaman'da başlamış olan devasa kıtasal yığılmanın, Proterozoyik'te de sürdüğünü göstermiştir. Proterozoyik'te aynı zamanda ilk kesin süperkıta döngüleri ve modern dağ oluşum faaliyetleri (orojenez) vardı.^{:315–18, 329–32}

Bilinen ilk buzullaşmaların Proterozoyik sırasında meydana geldiğine dair kanıtlar bulunmaktadır. İlki, Proterozoyik'in başlangıcından kısa bir süre sonra başladı. Proterozoyik'in son alt bölümü olan Neoproterozoyik'te en az dört kez buzullaşma olduğuna dair kanıtlar vardır ve bunlar tahminen ve meydana getirdiği varsayımsal Kartopu Dünya ile doruk noktasına ulaştı.^{:320–1, 325}

Ayrıca bakınız

Kaynakça

^ Smithsonian National Museum 12 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde . flickr.
^ . . 24 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2016.
^ "Proterozoic". Merriam-Webster Dictionary.
^ "Proterozoic". Unabridged. Random House.
^ (PDF). International Stratigraphic Commission. February 2022. 21 Şubat 2022 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2022.
^ Speer, Brian. . University of California Museum of Paleontology. 12 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ . OED Online. Oxford University Press. June 2021. 25 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2021.
^ ^a ^b ^c Stanley, Steven M. (1999). Earth System History. New York: W.H. Freeman and Company. ISBN .

Dış bağlantılar

Proterozoic (chronostratigraphy scale) 18 Ağustos 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .

Öncesinde gelen Proterozoyik Üst Zaman	Fanerozoyik Üst Zaman
	Paleozoyik Zaman						Mezozoyik Zaman			Senozoyik Zaman
	Kambriyen	Ordovisiyen	Silüriyen	Devoniyen	Karbonifer	Permiyen	Triyas	Jura	Kretase	Paleojen	Neojen	Kv.

[1] Smithsonian National Museum 12 Nisan 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde . flickr.

[2] . . 24 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ocak 2016.

[3] "Proterozoic". Merriam-Webster Dictionary.

[4] "Proterozoic". Unabridged. Random House.

[StratChart_2022-5] (PDF). International Stratigraphic Commission. February 2022. 21 Şubat 2022 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Nisan 2022.

[6] Speer, Brian. . University of California Museum of Paleontology. 12 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[7] . OED Online. Oxford University Press. June 2021. 25 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Haziran 2021.

[Stanley-8] Stanley, Steven M. (1999). Earth System History. New York: W.H. Freeman and Company. ISBN .