Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Od İyesi (Tatarca: Ут Иясе veya Ut İyäse, Çuvaşça: Вут Ийĕ, Yakutça: Уот Иччи), Türk, Altay ve Tatar mitolojilerinde ateşin koruyucu ruhudur.Vot (Vut, Uğot, Uvot) İyesi / Eğesi / Ezi / Issı / İççisi veya Yalgın (Yalkın) İyesi ve Alev (Alav) İyesi olarak da bilinir. Moğollar Gal Ezen Yakutlar Ot İççite adıyla bilmektedirler. Yeni evliler yağ, içki içenler ise içtikleri içeceğin bir kısmını ateşe atarak bu tanrıyı onurlandırırken şamanlar gelecekten haber almak için Od iyesi için koyun veya kısrak kurban etmekteydi.
Nitelikleri
Her ateş için farklı bir İye vardır. Türk kültüründe ateş çok önemli bir yere sahiptir. Ateşe saygı gösterilmesi gerekir. Onun yatağı yağlı kurum ve kara istir; soluğu dumandır, aşı kuru odundur. Köz yastığı, kül yorganıdır. Ateşle bağlantılı olarak Duman ve Kor, Köz, Kül, Alav, Kıvılcım için dahi ayrı İyeleri olduğuna inanılır. Ateşe koyulan Sac üç ayaklıdır bunlar: geçmişi bugünü ve geleceği simgelerler. Ateşi insanlara Tanrı vermiştir. İlk ocağı Ülgen Han kurup insanlara bırakmıştır. Bazı söylencelerde Güneş, Ay ve Od kardeştirler. Ve hepsi de Yıldırımın oğludurlar. Ateş yıldırımdan yaratılmıştır. Ateş mecazen farklı içerikleri barındırır, örneğin Aşk Ateşi kavramı, aşk ile insanın vücudunda meydana gelen enerjiyi ve yeniden doğuşu ifade eder. Eski Türk inançlarına göre “Ülgen tarafından gökten indirilen biri kara, biri ak iki taş arasına kuru otlar konması ve taşları birbirine vurması sonucu otların yanmasıyla elde edilmiştir”. Bu ruhun dünyanın yaratılmasından beri var olduğuna inanılır. O, kiri, kini, pisliği, kötülüğü sevmez. Yer üstündeki bütün ruhlara dua edebilmek için ilkin ateşin ruhuna adak vermek gerekir. İnanca göre ateş insanoğluna her şeyi söyleyebilir, onları uyarabilir, onlara öğretebilir. İyilik isteyen insanları koruması, onlara yardımcı olması, mümkündür. Kırgızistan’ın başkenti Bişkek’te hiç sönmeden yanan bir ateşin bulunduğu “Sönmez Od Anıtı” yer alır. Sönmez Ateş kavramının Pers Ateşperestliğiyle bağlantılı olduğu öne sürülür. Tatar mitolojisinde Od Ata, Od İyesi ve Od Ana bazen tek bir varlığa verilen çeşitli isimler olarak gözlenir. Fakat aralarındaki en önemli fark, Od İyesinin sadece belli bir ocağa veya ateşe bağlı olmasıdır. Od Ana ve Od Ata ise tüm ocakların ve ateşlerin sahibidir ve istediğinin yanına gidebilir. Od iyelerini bu ateşleri korumak üzere Od Ana ve Od Ata gönderir.Ateş üçe ayrılır:
Otuy
Otuy – Türk ve Altay halk inancında ateş cinidir. Od iyesine benzer bir varlıktır. Ateşin içinde oynar. Kısa boyludur. Sakalı yedi karıştır. Sakalları kirpi oku gibidir. Sarı bir samura dönüşebilir. Sözcük, ateş anlamı içerir. Ateşin içinde olan demektir.
Etimoloji
(Od/Ot) kökünden türemiştir. Ateş demektir.
Dış bağlantılar
Bibliyografya
- Türk Söylence Sözlüğü, Deniz Karakurt, Türkiye, 2011 (OTRS: CC BY-SA 3.0) 27 Aralık 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Kaynakça
- ^ Shodoev, Nikolai (2012). Spiritual Wisdom from the Altai Mountains (İngilizce). John Hunt Publishing. ISBN . 6 Nisan 2023 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 23 Ekim 2023.
- ^ a b Özhan Öztürk. Dünya Mitolojisi. Nika Yayınevi. Ankara, 2016 s. 917
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Od Iyesi Tatarca Ut Iyase veya Ut Iyase Cuvasca Vut Ijĕ Yakutca Uot Ichchi Turk Altay ve Tatar mitolojilerinde atesin koruyucu ruhudur Vot Vut Ugot Uvot Iyesi Egesi Ezi Issi Iccisi veya Yalgin Yalkin Iyesi ve Alev Alav Iyesi olarak da bilinir Mogollar Gal Ezen Yakutlar Ot Iccite adiyla bilmektedirler Yeni evliler yag icki icenler ise ictikleri icecegin bir kismini atese atarak bu tanriyi onurlandirirken samanlar gelecekten haber almak icin Od iyesi icin koyun veya kisrak kurban etmekteydi NitelikleriHer ates icin farkli bir Iye vardir Turk kulturunde ates cok onemli bir yere sahiptir Atese saygi gosterilmesi gerekir Onun yatagi yagli kurum ve kara istir solugu dumandir asi kuru odundur Koz yastigi kul yorganidir Atesle baglantili olarak Duman ve Kor Koz Kul Alav Kivilcim icin dahi ayri Iyeleri olduguna inanilir Atese koyulan Sac uc ayaklidir bunlar gecmisi bugunu ve gelecegi simgelerler Atesi insanlara Tanri vermistir Ilk ocagi Ulgen Han kurup insanlara birakmistir Bazi soylencelerde Gunes Ay ve Od kardestirler Ve hepsi de Yildirimin ogludurlar Ates yildirimdan yaratilmistir Ates mecazen farkli icerikleri barindirir ornegin Ask Atesi kavrami ask ile insanin vucudunda meydana gelen enerjiyi ve yeniden dogusu ifade eder Eski Turk inanclarina gore Ulgen tarafindan gokten indirilen biri kara biri ak iki tas arasina kuru otlar konmasi ve taslari birbirine vurmasi sonucu otlarin yanmasiyla elde edilmistir Bu ruhun dunyanin yaratilmasindan beri var olduguna inanilir O kiri kini pisligi kotulugu sevmez Yer ustundeki butun ruhlara dua edebilmek icin ilkin atesin ruhuna adak vermek gerekir Inanca gore ates insanogluna her seyi soyleyebilir onlari uyarabilir onlara ogretebilir Iyilik isteyen insanlari korumasi onlara yardimci olmasi mumkundur Kirgizistan in baskenti Biskek te hic sonmeden yanan bir atesin bulundugu Sonmez Od Aniti yer alir Sonmez Ates kavraminin Pers Atesperestligiyle baglantili oldugu one surulur Tatar mitolojisinde Od Ata Od Iyesi ve Od Ana bazen tek bir varliga verilen cesitli isimler olarak gozlenir Fakat aralarindaki en onemli fark Od Iyesinin sadece belli bir ocaga veya atese bagli olmasidir Od Ana ve Od Ata ise tum ocaklarin ve ateslerin sahibidir ve istediginin yanina gidebilir Od iyelerini bu atesleri korumak uzere Od Ana ve Od Ata gonderir Ates uce ayrilir Ayihi Od Iyi ruhlara aittir Yildirim dusmesiyle elde edilen ve tanrinin gonderdigi kabul edilen atestir Abahi Od Kotu ruhlara aittir Sicak vermeyen soguk bir atestir Sogugun yakici ozelligi ile de baglantilidir Soguk yakti tabiri ile bu anlatilir Ulug Od Tanrisal atestir OtuyOtuy Turk ve Altay halk inancinda ates cinidir Od iyesine benzer bir varliktir Atesin icinde oynar Kisa boyludur Sakali yedi karistir Sakallari kirpi oku gibidir Sari bir samura donusebilir Sozcuk ates anlami icerir Atesin icinde olan demektir Etimoloji Od Ot kokunden turemistir Ates demektir Dis baglantilarBibliyografyaTurk Soylence Sozlugu Deniz Karakurt Turkiye 2011 OTRS CC BY SA 3 0 27 Aralik 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arsivlendi Kaynakca Shodoev Nikolai 2012 Spiritual Wisdom from the Altai Mountains Ingilizce John Hunt Publishing ISBN 978 1 78099 121 4 6 Nisan 2023 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 23 Ekim 2023 a b Ozhan Ozturk Dunya Mitolojisi Nika Yayinevi Ankara 2016 s 917