İbrahim Mehmet Naci veya Derviş Hima (1872–1928), 19. yüzyıl Arnavut siyasetçi ve Arnavutluk Bağımsızlık Bildirgesi'ne katılan delegelerden biriydi. Bir yayıncı olarak ülkeden ülkeye seyahat ederek Arnavutluk'u makaleler ve broşürler ile tanıttı.
Derviş Hima | |
---|---|
Kişisel bilgiler | |
Doğum | İbrahim Mehmet Naxhi 1872 Ustruga, Osmanlı İmparatorluğu (günümüzde Kuzey Makedonya) |
Ölüm | 13 Nisan 1928 (56 yaşında) Arnavutluk |
Milliyeti | Arnavut |
Biyografi
Erken dönemi
Derviş Hima, Ustruga'da Tosklu bir toprak sahibi ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi.Manastır (Bitola) ve Selanik'te (Selanik) okula gitti ve İstanbul'da iki yıl tıp okudu, burada başlangıçta Jön Türk hareketini destekledi ve Arnavut sorunu üzerinde düşünmeye başladı. Ağustos 1908'de Hima, çalışmalarını yarım bıraktı ve kendisini Arnavut ulusal hareketine adadı.
Geç Osmanlı dönemi ve Arnavut bağımsızlığı
Derviş Hima, Arnavutluk'taki Osmanlı yönetiminin aşırı bir rakibiydi ve Osmanlı Babıalisi'ne karşı topyekün bir mücadele çağrısında bulunan bir dizi radikal manifesto yazarıydı. Hareketleri Osmanlı yetkilileri tarafından dikkatle gözlemlendi ve birkaç kez hapse atıldı. Tanınmış bir Arnavut edebiyat adamı olarak, uzun bir aradan sonra İşkodra'dan döndü ve Arnavutluk'un umutlarından bahsettiği için tutuklandı ve hapse atıldı. Hima, Jön Türklerden gelen pan-İslami etkilere karşı coşkulu dinleyicilere de konuşmalar yaptı ve Arnavutluk ulusal birliği çağrısında bulundu, bu da Osmanlı hükûmeti tarafından Görice'de suikast girişimiyle sonuçlandı.
Haziran 1900'de Bükreş'te herhangi bir Arnavut toplumuyla bağlantısı olmayan Türkçe ve Rumence olarak bir Arnavut gazetesi yayınlandı. Hima ve Yaşar Erebara o dönemde, İstanbul Üniversitesi'nden her iki öğrenci de editörlerdi ve gazete, yabancı bir prens tarafından yönetilen ve Büyük Güçler tarafından korunan bağımsız bir Arnavutluk'u savunuyordu. Gazete daha sonra parasızlık ve Romanya'daki Osmanlı büyükelçiliğinden gelen şikayetler nedeniyle yayınını durdurdu. Bükreş'te Hima, 1898'de Arnavutça, Fransızca ve Rumence yayınlanan kısa süreli Pavarësia e Shqipërisë (Arnavutluk'un Bağımsızlığı) adlı derginin editörlüğünü yaptı. Ertesi yılın Ekim ayında Romanya'dan Roma'ya gitmek zorunda kaldı ve burada iki haftada bir yayınlanan Zën'i Shqipënisë veya Arnavudluk Sadası (Arnavutluk'un Sesi) dergisini çıkardı. Hima iki haftada bir, Arnavut vilayetlerinin birleşmesi ve Arnavutluk için Osmanlı İmparatorluğu içinde özerklik çağrısında bulundu. İtalyanlar, Arnavut milliyetçiliğini destekleyen Albania-Arnavudluk dergisini kapattılar ve Hima, Cenevre'de yayın faaliyetlerine yeniden başlamayı planladı. Osmanlı yetkilileri için Hima'nın dergisi yalnızca devrimci bir çağrı olarak görülüyordu.
Hima, Paris'te Prens Sabahaddin'in düzenlediği Osmanlı Muhalefet Kongresi'nde (1902) delege olarak görev yaptı. Paris'te Hima ve Albert Ghica'yı Arnavutluk'un prensi yapmak isteyen Aromanlı bir kaptan olan Dimitri Papazoglou tarafından bir komite kuruldu. Hima'nın komitesi Romanya'da faaldi ve Romanya-Arnavut yakınlaşmasını sembolize ederken, grup Slav karşıtı ve Yunan karşıtı konumlarda bulunuyordu. Osmanlı yetkilileri Hima'yı Damad Mahmud Paşa ve İsmail Kemali'nin piyonu olarak görüyorlardı. 1902 Kongresinin bir başka delegesi olan Hima ve Jashar Erebara, bir Arnavut milliyetçi topluluğu olan Shpresa için bir Türk-Arnavut dergisi yayınladılar.
Cenevre'de eski İttihat ve Terakki örgütünün geri kalan üyeleri Osmanlı yetkilileri tarafından diplomatik saldırıya uğradı. Son perdede Arnavut asıllı Hima, Ahmed Rifat ve Halil Muvaffak CUP üyeleri İttihad-ı-Osmanî-La Federation Ottomane adlı iki dilli bir dergi kurdu. Süreli yayının diğer etnik kökenlerden Osmanlı vatandaşları tarafından kurulduğu izlenimini vermek için, çeşitli Osmanlı etnik topluluklarından gurbetçilerden seçilen figürlerden oluşan bir yayın kurulu oluşturuldu. İsviçre siyasi polisi tarafından süreli yayın hakkında bilgi toplandı. Hima'nın editörlüğünde, İttihad'ın ilk sayısı 23 Şubat 1903'te Arnavutluk'u bu tür bir yönetim için en uygun olarak vurgulayan bir Osmanlı federal hükûmet sistemini öneren ilk makale ile ortaya çıktı. Ek makaleler devlet reformları, imparatorluk içinde dilsel kendi kaderini tayin etme ve Osmanlı birliğini tartıştı. Dergi bir Jön Türk yayını olarak başladı ve kısa sürede Arnavut ulusal hareketinin bir organı haline geldi ve Arnavutları çekmek için düzyazı tarzında yazıldı. İttihad, Osmanlı padişahının Arnavut muhaliflerine karşı zamanın İsviçreli yetkilileri sert önlemler aldığı için dayanamadı. Hima, İbrahim Temo'nun bir takipçisiydi ve Jön Türkler ile padişahın Arnavut muhalifleri arasında uzlaşmayı sağlamak amacıyla Jön Türk dergilerinde yazması talimatını aldı.
1908'de Osmanlı anayasasının restorasyonu, Hima gibi siyasi sürgünlerin vatanlarına dönmesine izin verdi. 1909'da İstanbul'daydı ve burada haftalık Shqipëtari-Arnavud'u (Arnavutça) Hilë Mosi ve Ekrem Vlora ile birlikte yayınladı, Türkçe ve Arnavutça dergisi Avusturya-Macaristan tarafından sübvanse edildi. Hima gazetesinde Arnavut kimliğinin ve dilinin önemini aynı madalyonun iki yüzü olarak görerek vurguladı. Yayının Arnavutları aydınlatmayı, akıl ve kültür seviyelerini yükseltmeyi, işbirliğini teşvik etmeyi amaçladığını belirtti.Arnavud, Hima tarafından Osmanlı hükûmetine hitap etmek ve Arnavutluk meselelerini kamusal alanda tutmak için kullanılırken, gazetesi Arnavutlar ve Osmanlı parlamentosunun Arnavut milletvekillerinin Arnavut alfabesi sorunu gibi konularda dilekçe ve mektuplarını yayınladı. Hima, Arnavutluk'un İmparatorluğa yaptığı fedakarlık ve katkıların da altını çizdi, Arnavutluk'un "özgürlüğün beşiği" olduğunu iddia etti ve Dukagjin kabile yasasının Arnavut dağlılar arasında kullanılmasını savundu. Arnavutluk'un üniter bir vilayetini, Arnavutça-Türk dil okullarını ve Osmanlı Balkanlarında beş ilde askerlik hizmeti veren yerel halkı savundu. 13 Aralık 1910'da Hima, Arnavud'da, ordu subaylarını nitelikli bürokratlar yerine Arnavutluk'ta sivil yönetim pozisyonlarına yerleştirme ve yerel sorunları çözmek için güç kullanımını protesto etme konusundaki Osmanlı "militarizasyonu" konusundaki endişelerini dile getirdi. Gazete, Osmanlı hükûmetinin Arnavut Latin alfabesi ve okullarına karşı yürüttüğü daha geniş kampanyanın bir parçası olarak 1910'un sonunda kapatıldı. Hima, yayıncılık faaliyetleri için imparatorluk içindeki Arnavutlardan yardım aldığını belirtmiştir.
1911'de Osmanlı Türkçesinde Musaver Arnavud (Resimli Arnavut) adlı bir kitap yayınladı ve tarih ve Arnavutların jeopolitik durumu gibi diğer konularla ilgili bölümlerini içeren editörlü bir eserdi. Hima'nın kitabı, Arnavutluk'un imparatorluğa olan sadakati ve fedakarlık anlatısına dikkat çekti ve Arnavutlar için önemli olan bir "Arnavut ulusal edebiyatı"nın gelişimini vurguladı. Geç Osmanlı döneminde Hima, Balkanlar'daki Arnavut jeopolitik çıkarlarına yönelik Avusturya-Macaristan yardımını destekledi. Hima, Arnavutluk Bağımsızlık Bildirgesi'nin imzacılarından biriydi.
Daha sonraki yaşamı
Derviş Hima, Kasım 1912'de Arnavutluk bağımsızlığından sonra bile kamusal hayata aktif bir ilgi gösterdi. 1917 sonbaharında Avusturya-Macaristan yetkilileri tarafından Tiran bölgesi okul müfettişliğine atandı ve 1920'de Arnavutluk basın bürosunun ilk müdürü oldu. Hima 1928'de öldü.
Edebiyat
- "Борбата и нуждите на Албания", публикувано във в. "Вести", брой 106, Цариград, 1910 година 2 Aralık 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . - Bulgar Exarchist gazetesi "Вести" için 1910'da İstanbul'da yayınlanan bir Derviş Hima röportajı.
Kaynakça
- ^ a b c d e (PDF). 6 Ekim 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2012.
- ^ a b c Skendi 1967
- ^ a b c d e f g h i j Gawrych 2006
- ^ The Albanians: A Modern History. 1999. ISBN . 21 Nisan 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 30 Temmuz 2012.
- ^ a b c d e f g h i Hanioğlu 2001
- ^ Preparation for a Revolution: The Young Turks, 1902-1908. Oxford University Press. 2001. s. 346. ISBN . 21 Nisan 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Nisan 2021.
- ^ The Albanian national awakening. Princeton: Princeton University Press. 1967. s. 268. ISBN . 21 Nisan 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Nisan 2021.
- ^ "History of Albanian People" Albanian Academy of Science.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Ibrahim Mehmet Naci veya Dervis Hima 1872 1928 19 yuzyil Arnavut siyasetci ve Arnavutluk Bagimsizlik Bildirgesi ne katilan delegelerden biriydi Bir yayinci olarak ulkeden ulkeye seyahat ederek Arnavutluk u makaleler ve brosurler ile tanitti Dervis HimaKisisel bilgilerDogum Ibrahim Mehmet Naxhi 1872 Ustruga Osmanli Imparatorlugu gunumuzde Kuzey Makedonya Olum 13 Nisan 1928 56 yasinda ArnavutlukMilliyeti ArnavutBiyografiErken donemi Dervis Hima Ustruga da Tosklu bir toprak sahibi ailenin cocugu olarak dunyaya geldi Manastir Bitola ve Selanik te Selanik okula gitti ve Istanbul da iki yil tip okudu burada baslangicta Jon Turk hareketini destekledi ve Arnavut sorunu uzerinde dusunmeye basladi Agustos 1908 de Hima calismalarini yarim birakti ve kendisini Arnavut ulusal hareketine adadi Gec Osmanli donemi ve Arnavut bagimsizligi Dervis Hima Arnavutluk taki Osmanli yonetiminin asiri bir rakibiydi ve Osmanli Babialisi ne karsi topyekun bir mucadele cagrisinda bulunan bir dizi radikal manifesto yazariydi Hareketleri Osmanli yetkilileri tarafindan dikkatle gozlemlendi ve birkac kez hapse atildi Taninmis bir Arnavut edebiyat adami olarak uzun bir aradan sonra Iskodra dan dondu ve Arnavutluk un umutlarindan bahsettigi icin tutuklandi ve hapse atildi Hima Jon Turklerden gelen pan Islami etkilere karsi coskulu dinleyicilere de konusmalar yapti ve Arnavutluk ulusal birligi cagrisinda bulundu bu da Osmanli hukumeti tarafindan Gorice de suikast girisimiyle sonuclandi Haziran 1900 de Bukres te herhangi bir Arnavut toplumuyla baglantisi olmayan Turkce ve Rumence olarak bir Arnavut gazetesi yayinlandi Hima ve Yasar Erebara o donemde Istanbul Universitesi nden her iki ogrenci de editorlerdi ve gazete yabanci bir prens tarafindan yonetilen ve Buyuk Gucler tarafindan korunan bagimsiz bir Arnavutluk u savunuyordu Gazete daha sonra parasizlik ve Romanya daki Osmanli buyukelciliginden gelen sikayetler nedeniyle yayinini durdurdu Bukres te Hima 1898 de Arnavutca Fransizca ve Rumence yayinlanan kisa sureli Pavaresia e Shqiperise Arnavutluk un Bagimsizligi adli derginin editorlugunu yapti Ertesi yilin Ekim ayinda Romanya dan Roma ya gitmek zorunda kaldi ve burada iki haftada bir yayinlanan Zen i Shqipenise veya Arnavudluk Sadasi Arnavutluk un Sesi dergisini cikardi Hima iki haftada bir Arnavut vilayetlerinin birlesmesi ve Arnavutluk icin Osmanli Imparatorlugu icinde ozerklik cagrisinda bulundu Italyanlar Arnavut milliyetciligini destekleyen Albania Arnavudluk dergisini kapattilar ve Hima Cenevre de yayin faaliyetlerine yeniden baslamayi planladi Osmanli yetkilileri icin Hima nin dergisi yalnizca devrimci bir cagri olarak goruluyordu Hima Paris te Prens Sabahaddin in duzenledigi Osmanli Muhalefet Kongresi nde 1902 delege olarak gorev yapti Paris te Hima ve Albert Ghica yi Arnavutluk un prensi yapmak isteyen Aromanli bir kaptan olan Dimitri Papazoglou tarafindan bir komite kuruldu Hima nin komitesi Romanya da faaldi ve Romanya Arnavut yakinlasmasini sembolize ederken grup Slav karsiti ve Yunan karsiti konumlarda bulunuyordu Osmanli yetkilileri Hima yi Damad Mahmud Pasa ve Ismail Kemali nin piyonu olarak goruyorlardi 1902 Kongresinin bir baska delegesi olan Hima ve Jashar Erebara bir Arnavut milliyetci toplulugu olan Shpresa icin bir Turk Arnavut dergisi yayinladilar Cenevre de eski Ittihat ve Terakki orgutunun geri kalan uyeleri Osmanli yetkilileri tarafindan diplomatik saldiriya ugradi Son perdede Arnavut asilli Hima Ahmed Rifat ve Halil Muvaffak CUP uyeleri Ittihad i Osmani La Federation Ottomane adli iki dilli bir dergi kurdu Sureli yayinin diger etnik kokenlerden Osmanli vatandaslari tarafindan kuruldugu izlenimini vermek icin cesitli Osmanli etnik topluluklarindan gurbetcilerden secilen figurlerden olusan bir yayin kurulu olusturuldu Isvicre siyasi polisi tarafindan sureli yayin hakkinda bilgi toplandi Hima nin editorlugunde Ittihad in ilk sayisi 23 Subat 1903 te Arnavutluk u bu tur bir yonetim icin en uygun olarak vurgulayan bir Osmanli federal hukumet sistemini oneren ilk makale ile ortaya cikti Ek makaleler devlet reformlari imparatorluk icinde dilsel kendi kaderini tayin etme ve Osmanli birligini tartisti Dergi bir Jon Turk yayini olarak basladi ve kisa surede Arnavut ulusal hareketinin bir organi haline geldi ve Arnavutlari cekmek icin duzyazi tarzinda yazildi Ittihad Osmanli padisahinin Arnavut muhaliflerine karsi zamanin Isvicreli yetkilileri sert onlemler aldigi icin dayanamadi Hima Ibrahim Temo nun bir takipcisiydi ve Jon Turkler ile padisahin Arnavut muhalifleri arasinda uzlasmayi saglamak amaciyla Jon Turk dergilerinde yazmasi talimatini aldi 1908 de Osmanli anayasasinin restorasyonu Hima gibi siyasi surgunlerin vatanlarina donmesine izin verdi 1909 da Istanbul daydi ve burada haftalik Shqipetari Arnavud u Arnavutca Hile Mosi ve Ekrem Vlora ile birlikte yayinladi Turkce ve Arnavutca dergisi Avusturya Macaristan tarafindan subvanse edildi Hima gazetesinde Arnavut kimliginin ve dilinin onemini ayni madalyonun iki yuzu olarak gorerek vurguladi Yayinin Arnavutlari aydinlatmayi akil ve kultur seviyelerini yukseltmeyi isbirligini tesvik etmeyi amacladigini belirtti Arnavud Hima tarafindan Osmanli hukumetine hitap etmek ve Arnavutluk meselelerini kamusal alanda tutmak icin kullanilirken gazetesi Arnavutlar ve Osmanli parlamentosunun Arnavut milletvekillerinin Arnavut alfabesi sorunu gibi konularda dilekce ve mektuplarini yayinladi Hima Arnavutluk un Imparatorluga yaptigi fedakarlik ve katkilarin da altini cizdi Arnavutluk un ozgurlugun besigi oldugunu iddia etti ve Dukagjin kabile yasasinin Arnavut daglilar arasinda kullanilmasini savundu Arnavutluk un uniter bir vilayetini Arnavutca Turk dil okullarini ve Osmanli Balkanlarinda bes ilde askerlik hizmeti veren yerel halki savundu 13 Aralik 1910 da Hima Arnavud da ordu subaylarini nitelikli burokratlar yerine Arnavutluk ta sivil yonetim pozisyonlarina yerlestirme ve yerel sorunlari cozmek icin guc kullanimini protesto etme konusundaki Osmanli militarizasyonu konusundaki endiselerini dile getirdi Gazete Osmanli hukumetinin Arnavut Latin alfabesi ve okullarina karsi yuruttugu daha genis kampanyanin bir parcasi olarak 1910 un sonunda kapatildi Hima yayincilik faaliyetleri icin imparatorluk icindeki Arnavutlardan yardim aldigini belirtmistir 1911 de Osmanli Turkcesinde Musaver Arnavud Resimli Arnavut adli bir kitap yayinladi ve tarih ve Arnavutlarin jeopolitik durumu gibi diger konularla ilgili bolumlerini iceren editorlu bir eserdi Hima nin kitabi Arnavutluk un imparatorluga olan sadakati ve fedakarlik anlatisina dikkat cekti ve Arnavutlar icin onemli olan bir Arnavut ulusal edebiyati nin gelisimini vurguladi Gec Osmanli doneminde Hima Balkanlar daki Arnavut jeopolitik cikarlarina yonelik Avusturya Macaristan yardimini destekledi Hima Arnavutluk Bagimsizlik Bildirgesi nin imzacilarindan biriydi Daha sonraki yasami Dervis Hima Kasim 1912 de Arnavutluk bagimsizligindan sonra bile kamusal hayata aktif bir ilgi gosterdi 1917 sonbaharinda Avusturya Macaristan yetkilileri tarafindan Tiran bolgesi okul mufettisligine atandi ve 1920 de Arnavutluk basin burosunun ilk muduru oldu Hima 1928 de oldu Edebiyat Borbata i nuzhdite na Albaniya publikuvano vv v Vesti broj 106 Carigrad 1910 godina 2 Aralik 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde Bulgar Exarchist gazetesi Vesti icin 1910 da Istanbul da yayinlanan bir Dervis Hima roportaji Kaynakca a b c d e PDF 6 Ekim 2014 tarihinde kaynagindan PDF arsivlendi Erisim tarihi 30 Temmuz 2012 a b c Skendi 1967 a b c d e f g h i j Gawrych 2006 The Albanians A Modern History 1999 ISBN 9781860645419 21 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 30 Temmuz 2012 a b c d e f g h i Hanioglu 2001 Preparation for a Revolution The Young Turks 1902 1908 Oxford University Press 2001 s 346 ISBN 9780199771110 21 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Nisan 2021 The Albanian national awakening Princeton Princeton University Press 1967 s 268 ISBN 9781400847761 21 Nisan 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Nisan 2021 History of Albanian People Albanian Academy of Science 99927 1 623 1