Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Aşkabat (Türkmence: Aşgabat, Farsça عشق آباد), Türkmenistan'ın başkentidir. 1.031.092 (2012)[] kişiyle Türkmenistan'ın en büyük şehridir. İran sınırı yakınında, Kopet Dağları'nın eteğinde, Karakum Çölü'nde bir vahada bulunur. 'Aşgabat şäheri' adlı kendine ait bölgede, ülkenin Ahal Vilayeti'nde yer alır. Aşkabat, Türkmenistan'ın güneyinde, İran sınırından 26 km'de yer alır. 1881'de bu bölge Rus işgal güçleri tarafından alınmıştır. İran'ın en büyük ikinci şehri olan Meşhed'dan 920 km uzaklıkta bulunur.
| Aşkabat Aşgabat | |
|---|---|
Aşkabat şehri | |
     Yukarıdan saat yönüne doğru: Bitarap Türkmenistan Bulvarı ve şehir görünümü, Oğuzhan ve Oğulları Çeşmesi, Park, Aşkabat Bayrak Direği, Aşkabat banliyöleri, , Aşkabat Garı | |
 Mühür | |
Slogan:  | |
  Aşkabat Aşkabat'ın Türkmenistan'daki konumu | |
| Ülke |  Türkmenistan |
| Kuruluş | 1881 |
| İdare | |
| • Belediye başkanı | Rahym Nurgeldiýewiç Gandymow (9.07.2021) |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 830 km² |
| Nüfus (2012) | |
| • Toplam | 1,031,992 |
| • Yoğunluk | 2300/km² |
| Zaman dilimi | () |
| Posta kodu | 744000 |
| Alan kodu | (+993) 12 |
| Plaka kodu | AG |
Resmî site ashgabat.gov.tm | |
Aşkabat bir başkent olarak çeşitli yönetim binalarıyla bezenmiştir. Bunlar özellikle kentin en önemli caddesi olan Türkmenbaşı Caddesi'nde toplanmıştır. Kent uluslararası bir havaalanına sahiptir. 2016 senesinde hizmete giren havalimanı Türkmen kültüründe önemli bir figür olan "Laçin" kuşu şeklinde olup mimari ödüller almıştır. Ayrıca bu havalimanı eskisinden daha büyük ve daha modern. Kent bir endüstri merkezi değildir. Kent merkezindeki ekonomik faaliyetler küçük esnaf dükkanları ve devlete ait olan mağazalarla sürmektedir. Şehirde bir kültür merkezi, üniversite, çeşitli yüksekokullar, tiyatro, müzeler ve bir hayvanat bahçesi bulunmaktadır.
Etimoloji
Aşkabat, Türkmence Aşgabat, Farsça عشق آباد, Rusça Ашхаба́д olarak bilinir. 1991'den önce şehir İngilizcede Ashkhabad olarak Rusçadan direkt çeviri yapılarak kullanılmıştır. Ayrıca Ashkabat, Ashgabad ve 'Ishqábád kullanımları da görülmekteydi. Adın Farsça Ashk-ābād, " Şehri"nden türetildiği sanılmaktadır. Başka bir açıklama da adın Farsça'daki عشق (eshq:"aşk") ve آباد (ābād: "yerleşim yeri" veya "kent"), sözcüklerinin birleşmesinden oluşan "aşk şehri" anlamında olduğudur.
Tarih
Aşgabat 1818'de kervan yollarının kesişme noktasında bir köy olarak kurulmuştur. köyü(antik başkent )'nden ve İpek Yolu'nda bulunan antik şehir (Moğollar tarafından 13. yüzyılda yok edilmiştir.)'nın harabelerinden fazla uzakta değildir.
1881 yılında bölgedeki bir Rus Ordu Üssü'nün etrafında gelişmeye başlamıştır. Trans-Hazar-Demiryolu'na bağlantısı, Kazakistan, Özbekistan ve Hazar Denizi'yle bağlanmasını ve bunun sonucunda kentin 1885 yılından itibaren sürekli genişlemesine neden olmuştur. 1919-1927 yılları arasında kentin adı 'Poltorazk'tı.
1919 yılında Aşkabat'ta dünyanın ilk Bahai mabedi yapılmıştır. 1938'de zorunlu olarak sanat galerisine çevrilmiş ve 1963 yılında da yıkılmıştır.
1924'te Aşkabat Sovyetler Birliği içinde Türkmenistan'ın başkenti olmuştur. 5. Ekim 1948'deki yıkıcı deprem sonucunda kent tamamen zarar görmüştür ve daha sonra yeniden inşa edilmiştir. 1962'de Aşkabat'ın 'ına bağlantısı gerçekleştirilmiştir. Bu , dünyanın en uzun su kanallarından biri olup, 600 kilometre doğudan akan Amuderya nehriyle bağlanmıştır.
27 Ekim 1991'de Türkmenistan'ın bağımsızlığını ilan etmesiyle Aşkabat başkent olmuştur.
İklim
 Aşkabat iklimi  | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Aylar | Oca | Şub | Mar | Nis | May | Haz | Tem | Ağu | Eyl | Eki | Kas | Ara | Yıl |
| En yüksek sıcaklık (°C) | 28,7 | 32,6 | 38,6 | 39,4 | 44,5 | 47,2 | 46,0 | 45,7 | 45,6 | 40,1 | 37,0 | 33,1 | 47,2 |
| Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) | 8,6 | 11,2 | 16,5 | 24,1 | 30,1 | 36,0 | 38,3 | 37,2 | 31,7 | 24,3 | 16,8 | 10,4 | 23,8 |
| Ortalama sıcaklık (°C) | 3,5 | 5,5 | 10,4 | 17,4 | 23,3 | 29,0 | 31,3 | 29,6 | 23,6 | 16,5 | 10,2 | 5,1 | 17,1 |
| Ortalama en düşük sıcaklık (°C) | −0,4 | 1,0 | 5,5 | 11,6 | 16,6 | 21,5 | 23,8 | 21,7 | 16,1 | 10,1 | 5,2 | 1,2 | 11,2 |
| En düşük sıcaklık (°C) | −24,1 | −20,8 | −13,3 | −0,8 | 1,3 | 9,2 | 13,8 | 9,5 | 2,0 | −5,1 | −13,1 | −16 | −24,1 |
| Ortalama yağış (mm) | 20 | 24 | 41 | 32 | 21 | 6 | 3 | 2 | 3 | 10 | 19 | 20 | 201 |
| Kaynak: Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi | |||||||||||||
Ulaşım
Aşkabat'ta ulaşım otobüs, dolmuş ve taksilerle yapılmaktadır. Kentteki hemen hemen tüm özel araçlar aynı zamanda taksi olarak da hizmet vermektedir. Ülkede petrol ve gaz çok ucuz ve bol olduğundan ötürü küçük motorlu ekonomik araçlar son derece az olup araçlar genelde 2500cc ve üstü motorlu, lüks araçlardır. Yollar çok geniş ve genelde 4 şeritlidir. Bu sebepten ötürü ulaşım çok rahat ve ucuzdur. Kentte metro yoktur.
Anav Kalıntıları
Anav Kültürü bölgesinde 1904, 1905 yıllarında yapılan kazılarda M.Ö. 9000 yılında başlayan bir neolitik uygarlığa rastlanmıştır. Bu uygarlık M.Ö. 8000 yıllarında hayvancılığı ve M.Ö. 6000 yıllarında ise madenciliği uygulamıştır. Bilinen en eski medeniyetin burada kurulduğu ve dünyaya medeniyetin buradan yayıldığı arkeologlar tarafından açıklanmıştır. Arkeologlar, bulguların ilk Orta Asyalı ön-Türklere ait olduğunu ve uygarlığın Çin'e ve İran'a buradan yayıldığını öne açıklarlar.
Nüfus
Aşkabat, 865.000(01.01.2020) kişiyle Türkmenistan'ın en büyük şehridir. Şehrin nüfusu çoğunlukla Türkmenlerden oluşmaktadır. Daha sonra sırasıyla Rus, Ermeni ve Azeri gibi etnik azınlıklar gelir. Kentin büyük çoğunluğunun Sünni Müslüman olmasının yanında, Hristiyan azınlıklar da bulunur. Ayrıca Aşkabat geçmişte Bahai azınlığının da önemli bir yerleşim yeriydi.
Görülmeye Değer Yerler
1948 yılındaki 7,3 büyüklüğündeki deprem sonucunda eski şehir merkezi tamamen yok olmuştur. Bu nedenle diğer Orta Asya şehirlerinde tipik olan doğu tarzı eski şehir yoktur. Aşgabat şehir merkezi depreme dayanıklı modern çelik-beton ve cam binalarla donatılmıştır.
Aşkabat'ta şehir yaşamının genel görüntüsü, ülkenin eski cumhurbaşkanı Saparmurat Türkmenbaşı'nın eserleri ile doludur. Kentin en yüksek binası, 'Tarafsızlık Kuşağı' cumhurbaşkanının altından heykeliyle taçlandırılmıştır.
Sanat Müzesi, Ülke Müzesi, Tarih Müzesi ve botanik bahçesi bazı görülmeye değer yerlerdendir. Aşkabat ayrıca ülkenin el sanatları merkezi durumunda ve özellikle de el dokuması halılarıyla meşhurdur.
Kardeş şehirler
Aşkabat'ın aşağıdaki şehirler ile kardeş şehir anlaşması bulunmaktadır.
![image]()
Albuquerque, Amerika Birleşik Devletleri![image]()
Ankara, Türkiye![image]()
Atina, Yunanistan![image]()
Karaman, Türkiye![image]()
Astana, Kazakistan![image]()
Kiev, Ukrayna![image]()
Taşkent, Özbekistan
- Partner şehirler
![image]()
Erivan, Ermenistan (2014'ten beri)
Kaynakça
- ^ . TDH (İngilizce). Turkmenistan State News Agency (TDH) - Turkmenistan Today. 9 Temmuz 2021. 5 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Temmuz 2021.
- ^ . news.asgabat.net (Rusça). 10 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2020.
- ^ "Aşkabat İklim Verileri 1961–1990". Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi. Erişim tarihi: 14 Mayıs 2015.
- ^ "Sister Cities Delegation to visit Ashgabat from Albuquerque, New Mexico." 10 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde . U.S. Embassy in Turkmenistan website. May 20, 2015. 29 Nisan 2020 tarihinde erişilmiştir.
- ^ . Ankara Büyükşehir Belediyesi – Tüm Hakları Saklıdır. 14 Ocak 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2020.
- ^ "Ashgabat becomes Astana’s new sister city." 30 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde . Tengrinews in KazSocial. April 18, 2017. 29 Nisan 2020 tarihinde erişilmiştir.
- ^ "Посольство України в Туркменістані" (Ukraynaca). Mfa.gov.ua. 28 Aralık 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2020.
- ^ (Ukraynaca). Eternityclub.kiev.ua. 4 Aralık 2010. 3 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Nisan 2020.
- ^ "YEREVAN MUNICIPALITY: Partner cities". yerevan.am. Yerevan Municipal Government. 19 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 29 Nisan 2020.
Konuyla ilgili yayınlar
- Kavuncu, A. Çolpan (2014). Türk Dünyası Başkentleri22 Ağustos 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde .. s. 189.
- Е. М. Поспелов (Ye. M. Pospelov). "Имена городов: вчера и сегодня (1917-1992). Топонимический словарь." (City Names: Yesterday and Today (1917-1992). Toponymic Dictionary.) Москва, "Русские словари", 1993. (Rusça)
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Aşkabat ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
Vikigezgin'de Ashgabat ile ilgili gezi rehberi bulunmaktadır. - Resmî site
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Askabat Turkmence Asgabat Farsca عشق آباد Turkmenistan in baskentidir 1 031 092 2012 kaynak belirtilmeli kisiyle Turkmenistan in en buyuk sehridir Iran siniri yakininda Kopet Daglari nin eteginde Karakum Colu nde bir vahada bulunur Asgabat saheri adli kendine ait bolgede ulkenin Ahal Vilayeti nde yer alir Askabat Turkmenistan in guneyinde Iran sinirindan 26 km de yer alir 1881 de bu bolge Rus isgal gucleri tarafindan alinmistir Iran in en buyuk ikinci sehri olan Meshed dan 920 km uzaklikta bulunur Askabat AsgabatSehirAskabat sehriYukaridan saat yonune dogru Bitarap Turkmenistan Bulvari ve sehir gorunumu Oguzhan ve Ogullari Cesmesi Park Askabat Bayrak Diregi Askabat banliyoleri Askabat GariMuhurSlogan AskabatAskabat in Turkmenistan daki konumuUlke TurkmenistanKurulus1881Idare Belediye baskaniRahym Nurgeldiyewic Gandymow 9 07 2021 Yuzolcumu Toplam830 km Nufus 2012 Toplam1 031 992 Yogunluk2300 km Zaman dilimiUTC 05 30 Posta kodu744000Alan kodu 993 12Plaka koduAGResmi site ashgabat gov tm Askabat bir baskent olarak cesitli yonetim binalariyla bezenmistir Bunlar ozellikle kentin en onemli caddesi olan Turkmenbasi Caddesi nde toplanmistir Kent uluslararasi bir havaalanina sahiptir 2016 senesinde hizmete giren havalimani Turkmen kulturunde onemli bir figur olan Lacin kusu seklinde olup mimari oduller almistir Ayrica bu havalimani eskisinden daha buyuk ve daha modern Kent bir endustri merkezi degildir Kent merkezindeki ekonomik faaliyetler kucuk esnaf dukkanlari ve devlete ait olan magazalarla surmektedir Sehirde bir kultur merkezi universite cesitli yuksekokullar tiyatro muzeler ve bir hayvanat bahcesi bulunmaktadir EtimolojiAskabat Turkmence Asgabat Farsca عشق آباد Rusca Ashhaba d olarak bilinir 1991 den once sehir Ingilizcede Ashkhabad olarak Ruscadan direkt ceviri yapilarak kullanilmistir Ayrica Ashkabat Ashgabad ve Ishqabad kullanimlari da gorulmekteydi Adin Farsca Ashk abad Sehri nden turetildigi sanilmaktadir Baska bir aciklama da adin Farsca daki عشق eshq ask ve آباد abad yerlesim yeri veya kent sozcuklerinin birlesmesinden olusan ask sehri anlaminda oldugudur TarihAsgabat 1818 de kervan yollarinin kesisme noktasinda bir koy olarak kurulmustur koyu antik baskent nden ve Ipek Yolu nda bulunan antik sehir Mogollar tarafindan 13 yuzyilda yok edilmistir nin harabelerinden fazla uzakta degildir 1881 yilinda bolgedeki bir Rus Ordu Ussu nun etrafinda gelismeye baslamistir Trans Hazar Demiryolu na baglantisi Kazakistan Ozbekistan ve Hazar Denizi yle baglanmasini ve bunun sonucunda kentin 1885 yilindan itibaren surekli genislemesine neden olmustur 1919 1927 yillari arasinda kentin adi Poltorazk ti 1919 yilinda Askabat ta dunyanin ilk Bahai mabedi yapilmistir 1938 de zorunlu olarak sanat galerisine cevrilmis ve 1963 yilinda da yikilmistir 1924 te Askabat Sovyetler Birligi icinde Turkmenistan in baskenti olmustur 5 Ekim 1948 deki yikici deprem sonucunda kent tamamen zarar gormustur ve daha sonra yeniden insa edilmistir 1962 de Askabat in ina baglantisi gerceklestirilmistir Bu dunyanin en uzun su kanallarindan biri olup 600 kilometre dogudan akan Amuderya nehriyle baglanmistir 27 Ekim 1991 de Turkmenistan in bagimsizligini ilan etmesiyle Askabat baskent olmustur Iklim Askabat iklimi Aylar Oca Sub Mar Nis May Haz Tem Agu Eyl Eki Kas Ara YilEn yuksek sicaklik C 28 7 32 6 38 6 39 4 44 5 47 2 46 0 45 7 45 6 40 1 37 0 33 1 47 2Ortalama en yuksek sicaklik C 8 6 11 2 16 5 24 1 30 1 36 0 38 3 37 2 31 7 24 3 16 8 10 4 23 8Ortalama sicaklik C 3 5 5 5 10 4 17 4 23 3 29 0 31 3 29 6 23 6 16 5 10 2 5 1 17 1Ortalama en dusuk sicaklik C 0 4 1 0 5 5 11 6 16 6 21 5 23 8 21 7 16 1 10 1 5 2 1 2 11 2En dusuk sicaklik C 24 1 20 8 13 3 0 8 1 3 9 2 13 8 9 5 2 0 5 1 13 1 16 24 1Ortalama yagis mm 20 24 41 32 21 6 3 2 3 10 19 20 201Kaynak Ulusal Okyanus ve Atmosfer DairesiUlasimAskabat ta ulasim otobus dolmus ve taksilerle yapilmaktadir Kentteki hemen hemen tum ozel araclar ayni zamanda taksi olarak da hizmet vermektedir Ulkede petrol ve gaz cok ucuz ve bol oldugundan oturu kucuk motorlu ekonomik araclar son derece az olup araclar genelde 2500cc ve ustu motorlu luks araclardir Yollar cok genis ve genelde 4 seritlidir Bu sebepten oturu ulasim cok rahat ve ucuzdur Kentte metro yoktur Anav Kalintilari Anav Kulturu bolgesinde 1904 1905 yillarinda yapilan kazilarda M O 9000 yilinda baslayan bir neolitik uygarliga rastlanmistir Bu uygarlik M O 8000 yillarinda hayvanciligi ve M O 6000 yillarinda ise madenciligi uygulamistir Bilinen en eski medeniyetin burada kuruldugu ve dunyaya medeniyetin buradan yayildigi arkeologlar tarafindan aciklanmistir Arkeologlar bulgularin ilk Orta Asyali on Turklere ait oldugunu ve uygarligin Cin e ve Iran a buradan yayildigini one aciklarlar NufusAskabat 865 000 01 01 2020 kisiyle Turkmenistan in en buyuk sehridir Sehrin nufusu cogunlukla Turkmenlerden olusmaktadir Daha sonra sirasiyla Rus Ermeni ve Azeri gibi etnik azinliklar gelir Kentin buyuk cogunlugunun Sunni Musluman olmasinin yaninda Hristiyan azinliklar da bulunur Ayrica Askabat gecmiste Bahai azinliginin da onemli bir yerlesim yeriydi Gorulmeye Deger Yerler1948 yilindaki 7 3 buyuklugundeki deprem sonucunda eski sehir merkezi tamamen yok olmustur Bu nedenle diger Orta Asya sehirlerinde tipik olan dogu tarzi eski sehir yoktur Asgabat sehir merkezi depreme dayanikli modern celik beton ve cam binalarla donatilmistir Askabat ta sehir yasaminin genel goruntusu ulkenin eski cumhurbaskani Saparmurat Turkmenbasi nin eserleri ile doludur Kentin en yuksek binasi Tarafsizlik Kusagi cumhurbaskaninin altindan heykeliyle taclandirilmistir Sanat Muzesi Ulke Muzesi Tarih Muzesi ve botanik bahcesi bazi gorulmeye deger yerlerdendir Askabat ayrica ulkenin el sanatlari merkezi durumunda ve ozellikle de el dokumasi halilariyla meshurdur Kardes sehirlerAskabat in asagidaki sehirler ile kardes sehir anlasmasi bulunmaktadir Albuquerque Amerika Birlesik Devletleri Ankara Turkiye Atina Yunanistan Karaman Turkiye Astana Kazakistan Kiev Ukrayna Taskent OzbekistanPartner sehirlerErivan Ermenistan 2014 ten beri Kaynakca TDH Ingilizce Turkmenistan State News Agency TDH Turkmenistan Today 9 Temmuz 2021 5 Agustos 2022 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 9 Temmuz 2021 news asgabat net Rusca 10 Kasim 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Nisan 2020 Askabat Iklim Verileri 1961 1990 Ulusal Okyanus ve Atmosfer Dairesi Erisim tarihi 14 Mayis 2015 Arsivlenmesi gereken baglantiya sahip kaynak sablonu iceren maddeler link Sister Cities Delegation to visit Ashgabat from Albuquerque New Mexico 10 Agustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde U S Embassy in Turkmenistan website May 20 2015 29 Nisan 2020 tarihinde erisilmistir Ankara Buyuksehir Belediyesi Tum Haklari Saklidir 14 Ocak 2009 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Nisan 2020 Ashgabat becomes Astana s new sister city 30 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde Tengrinews in KazSocial April 18 2017 29 Nisan 2020 tarihinde erisilmistir Posolstvo Ukrayini v Turkmenistani Ukraynaca Mfa gov ua 28 Aralik 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Nisan 2020 Ukraynaca Eternityclub kiev ua 4 Aralik 2010 3 Aralik 2013 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 29 Nisan 2020 YEREVAN MUNICIPALITY Partner cities yerevan am Yerevan Municipal Government 19 Agustos 2014 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 29 Nisan 2020 Konuyla ilgili yayinlarKavuncu A Colpan 2014 Turk Dunyasi Baskentleri22 Agustos 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde s 189 ISBN 978 9944 237 25 3 E M Pospelov Ye M Pospelov Imena gorodov vchera i segodnya 1917 1992 Toponimicheskij slovar City Names Yesterday and Today 1917 1992 Toponymic Dictionary Moskva Russkie slovari 1993 Rusca Dis baglantilarWikimedia Commons ta Askabat ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir Vikigezgin de Ashgabat ile ilgili gezi rehberi bulunmaktadir Resmi site