Azərbaycanca
Deutsch
日本語
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
United State
Çaydanlık, çay yapmada kullanılan, genelde iki parçalı ve metalden yapılma, bazen demliği porselen olan pişirme gereci.
Çaydanlık ilk başlarda tek parça halinde kullanılmakta iken süreç içerisinde günlük ihtiyaçların giderilmesine yönelik olarak, alt kısmı daha büyük olacak şekilde iki parçalı hale gelmiştir. Her iki parçanın üzerinde geniş bir ağız ve bu ağzı örtmeye yarayan bir kapak bulunur. Suyun çay servisi yapılırken bardaklara doldurulması için gövdede el ve bardak arasında en uygun açı ile dökülmesini sağlayacak şekilde dar ağızlı ibrik kısmı bulunur.
Çaydanlığın tarihçesi
Çaydanlık, binlerce yıl önce Çin kültürünün bir parçası olarak, bronz ve diğer metallerden yapılan seramik güğüm ve şarap kaplarından ilham alınarak yapılmıştır.
En eski çaydanlık örneği bugün Çin'de müzesinde bulunan Yixing kilinden 1513 yılında tarafından yapıldığı düşünülen çaydanlıktır.
Çay, 17. yüzyıl sonlarında Çin'den Avrupa'ya lüks tüketim malı, baharat olarak ihraç edilmiştir. Aynı zamanda çay ile birlikte porselen çaydanlıklar da getirilmiştir. Bu çaydanlıkların çoğunluğu mavi ve beyaz idiler.
Köken
- çay sözcüğü, Çincede Farsçada Arapçada ve Rusçada geçer. Özünün nereden geldiği kesin olmamakla birlikte ETr ça- (ses çıkarmak, çarpma sesi, su sesi sezgisi) eylem köküyle ilişkisi de olasılıklar arasındadır.
- +dan takısı Fa "tutan, mufâfaza eden, saklayan, kap" anlamı katar. "+lık" ekinin Farsçadaki karşılığıdır.
- +lık takısı Tr "araçlık" ilgisi katar.
Demlik
Demlik, ilk başlarda porselen gibi ısıya dayanıklı maddelerden imal edilmiş olan, çay demlemeye yarayan ancak sonradan çaydanlığın bir parçası haline gelen araçtır.
Çaydanlık bakımı
Sırlı çaydanlıklar asla sabunlu su ve bulaşık makinasında yıkanmazlar. Sadece sıcak su ile yıkanarak durulanır ve ters çevrilerek kurumaya bırakılır. Çaydanlıkta oluşan taneni gidermek için çaydanlık ve çay kaşıkları sodalı kaynar suya yatırılarak dinlenmeye bırakılır.
Çayın hazırlanması
Çeşitli ülkelerde çeşitli şekillerde servis edilen çay, Türkiye'de çoğunlukla altı ve üstü çelik çaydanlıklarda hazırlanır. İsteğe göre harmanlanmış kuru çay, demlik olarak adlandırılan ve çaydanlığın üst kısmında bulunan ve genellikle alt kısmından daha küçük olan bölüme konur. Alt kısımda kaynayan su, bir süre sonra üstteki demliğe içindeki kuru çayın miktarına göre dökülür ve çayın rengini, lezzetini bırakması ve çökmesi için 8-10 dakika kadar beklenir.
Çeşitli araştırmalar çayın demleme süresine göre etkisinin de farklı olduğunu söylese de henüz bu çok yaygın olarak bilinmez. İyi demlenmiş çayın en fazla 1 saat kadar lezzetli olduğu tiryakiler tarafından söylenir.[] Daha uzun süre beklemiş çay acılaşır. Demliğin aşırı sıcaklığa maruz kalması, çayın yanmasına (tabirsel olarak) ve tadının kötüleşmesine neden olmaktadır.
Ayrıca bakınız
Fotoğraf galerisi
Dış bağlantılar
| Wikimedia Commons'ta Çaydanlık ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Caydanlik cay yapmada kullanilan genelde iki parcali ve metalden yapilma bazen demligi porselen olan pisirme gereci Gundelik caydanlikCam bir caydanlik Caydanlik ilk baslarda tek parca halinde kullanilmakta iken surec icerisinde gunluk ihtiyaclarin giderilmesine yonelik olarak alt kismi daha buyuk olacak sekilde iki parcali hale gelmistir Her iki parcanin uzerinde genis bir agiz ve bu agzi ortmeye yarayan bir kapak bulunur Suyun cay servisi yapilirken bardaklara doldurulmasi icin govdede el ve bardak arasinda en uygun aci ile dokulmesini saglayacak sekilde dar agizli ibrik kismi bulunur Caydanligin tarihcesiCaydanlik binlerce yil once Cin kulturunun bir parcasi olarak bronz ve diger metallerden yapilan seramik gugum ve sarap kaplarindan ilham alinarak yapilmistir En eski caydanlik ornegi bugun Cin de muzesinde bulunan Yixing kilinden 1513 yilinda tarafindan yapildigi dusunulen caydanliktir Cay 17 yuzyil sonlarinda Cin den Avrupa ya luks tuketim mali baharat olarak ihrac edilmistir Ayni zamanda cay ile birlikte porselen caydanliklar da getirilmistir Bu caydanliklarin cogunlugu mavi ve beyaz idiler Koken cay sozcugu Cincede Farscada Arapcada ve Ruscada gecer Ozunun nereden geldigi kesin olmamakla birlikte ETr ca ses cikarmak carpma sesi su sesi sezgisi eylem kokuyle iliskisi de olasiliklar arasindadir dan takisi Fa tutan mufafaza eden saklayan kap anlami katar lik ekinin Farscadaki karsiligidir lik takisi Tr araclik ilgisi katar Demlik Demlik ilk baslarda porselen gibi isiya dayanikli maddelerden imal edilmis olan cay demlemeye yarayan ancak sonradan caydanligin bir parcasi haline gelen aractir Caydanlik bakimiSirli caydanliklar asla sabunlu su ve bulasik makinasinda yikanmazlar Sadece sicak su ile yikanarak durulanir ve ters cevrilerek kurumaya birakilir Caydanlikta olusan taneni gidermek icin caydanlik ve cay kasiklari sodali kaynar suya yatirilarak dinlenmeye birakilir Cayin hazirlanmasiCesitli ulkelerde cesitli sekillerde servis edilen cay Turkiye de cogunlukla alti ve ustu celik caydanliklarda hazirlanir Istege gore harmanlanmis kuru cay demlik olarak adlandirilan ve caydanligin ust kisminda bulunan ve genellikle alt kismindan daha kucuk olan bolume konur Alt kisimda kaynayan su bir sure sonra ustteki demlige icindeki kuru cayin miktarina gore dokulur ve cayin rengini lezzetini birakmasi ve cokmesi icin 8 10 dakika kadar beklenir Cesitli arastirmalar cayin demleme suresine gore etkisinin de farkli oldugunu soylese de henuz bu cok yaygin olarak bilinmez Iyi demlenmis cayin en fazla 1 saat kadar lezzetli oldugu tiryakiler tarafindan soylenir kaynak belirtilmeli Daha uzun sure beklemis cay acilasir Demligin asiri sicakliga maruz kalmasi cayin yanmasina tabirsel olarak ve tadinin kotulesmesine neden olmaktadir Ayrica bakinizSemaverFotograf galerisiIrlanda caydanligi Kozde cay demleme Porselen caydanlikDis baglantilarWikimedia Commons ta Caydanlik ile ilgili ortam dosyalari bulunmaktadir