Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu madde önerilmeyen biçimde kaynaklandırılmıştır. (Haziran 2020) () |
Çay (Camellia sinensis), çaygiller (Theaceae) familyasından nemli iklimlerde yetişen, yaprak ve tomurcukları içecek maddesi üretmekte kullanılan bir tarım bitkisi. Yeşil çay, siyah çay, , beyaz çay, sarı çay, bitki çayı ve oolong farklı oksidasyon seviyelerinden geçirilerek üretilir. Diğer yandan Kukicha çayı (sürgün çayı) yapraklardan ziyade sürgün ve gövdeden elde edilir. Çay bitkisinin bilimsel ismi Camellia sinensistir.
| Çay (bitki) | |||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | |||||||||||||||||
| Korunma durumu | |||||||||||||||||
 Durumu belirsiz (IUCN 3.1) | |||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| İkili adlandırma | |||||||||||||||||
| Camellia sinensis (L.) Kuntze, Um die Erde: 500 (1881). | |||||||||||||||||
 | |||||||||||||||||
| Dağılımı | |||||||||||||||||
Anavatanı Güney ve Güneydoğu Asya olmasına karşın dünya üzerinde tropik ve subtropikal bölgelerde de yetiştirilmektedir. Tarım amaçlı yetiştirilenler 2 m'nin altında küçük ağaç görünümünde her dem yeşil bitkilerdir. Serbest bırakıldığında 9 m boyunda bir ağaç formunu kazanır. Kuvvetli ana köke sahiptir.
Morfolojik özellikleri
Sürgün
Genç dallar grimsi-sarı tüysüzken ilerleyen dönemde morumsu-kızıl renkte beyaz sık tüylü olur. Uç tomurcukları gümüşi-gri ipek tüylüdür.
Yaprak
Yaprak sapı 4–7 mm sık tüylü, yaprak ayası eliptik, dikdörtgensi-eliptik ya da yalnızca dikdörtgensi 5-14 × 2-7.5 cm boyutlarında kayışımsıdır. Yaprakların alt yüzü soluk yeşil tüysüz veya tüylü, üst yüzeyi koyu yeşil parlak ve tüysüzdür. Yapraklarda orta damarın her iki yanı kabarık, 7-9 kadar ikincil damarlıdır. Yaprak tabanı geniş kama şeklindedir. Yaprak kenarı testere dişli ya da ince testere dişli; yaprak ucu körelmiş sivri uçlu, inci sivri uçlu ya da küttür.
Çiçek
2.5-3.5 cm çapındaki çiçekler gövde koltuğunda tekli ya da üçü kümelenmiş halde bulunur. Çiçek sapı 5–10 mm uzunluğunda, geriye doğru eğilmiş, tüylü veya tüysüz, ucu kalınlaşmıştır. 2 brahtecik 2 mm uzunluğunda yumurta biçiminde geçicidir. 5 çanak yapraklar geniş yumurtamsı yarı dairemsi, 3–5 mm uzunluğunda, dış yanı tüysüz veya beyaz tüylü, iç tarafı beyaz ipek tüylü, kenarıda kirpiklidir. Taç yapraklar 6-8 kadar beyaz renklidir. Dışdaki 1-3'ü taç yaprak benzeridir. İçdeki taç yapraklar ters yumurta ile geniş ters yumurta, 1.5-2 × 1.2–2 cm boyutunda, tabanları birleşmiş vaziyette olup ucu yuvarlaktır. Çok sayıdaki erkek organ 0.8-1.3 cm uzunluğunda tüysüzdür. Yumurtalık 3 gözlü, küre biçiminde sık beyaz tüylü, keçemsi veya çok az tüylüdür. Boyuncuk 1 cm tüysüz veya tabanı tüylü, tepe kısmı 3 lopludur.
Meyve
Kapsül yassı, 2 yuvarlaklı ya da nadiren küremsi, 1-1.5 × 1.5–3 cm boyutlarında, 2 gözlü olup her bir gözde birer tohum yer alır. Meyve 1 mm kalınlığındadır. Kahverengi tohumlar yarı küremsi olup 1-1.4 cm çapındadır.
Üretim
Geleneksel olarak çayın iki varyasyonu yetiştirilir: Camellia sinensis türünün sinensis variyasyonu (çalı şeklinde, küçük yapraklı, soğuğa dayanıklı, dağlık bölgelerde büyür) sadece Çin'de ve Hindistanın ilinde yetiştirilir. Camellia sinensis türünün 1830'da Assam'da bulunan variyasyonu assamica (sinensisden daha hızlı büyür, daha büyük yapraklı) örneğin Hindistan'ın diğer bölgelerinde ve Sri Lanka'da yetiştirilir. Ancak bu iki variyasyon dünyada gitgide hibritler tarafından ikinci plana itilir.
Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) Ocak 2010 verilerine göre dünya çay üretimi:
| Ülke | 2006 | 2007 | 2008 | 2009 | |
|---|---|---|---|---|---|
 Çin | 1.047.345 | 1.183.002 | 1.257.384 | ||
 Hindistan | 928.000 | 949.220 | 805.180 | 979.000 | |
 Kenya | 310.580 | 369.600 | 345.800 | ||
 Sri Lanka | 310.800 | 305.220 | 318.470 | ||
 Türkiye | 201.866 | 206.160 | 198.046 | ||
 Vietnam | 151.000 | 164.000 | 174.900 | ||
 Endonezya | 146.858 | 150.224 | 150.851 | ||
 Japonya | 91.800 | 94.100 | 94.100 | ||
 Arjantin | 72.129 | 76.000 | 76.000 | ||
 İran | 59.180 | 60.000 | 60.000 | ||
 Bangladeş | 58.000 | 58.500 | 59.000 | ||
 Malavi | 45.009 | 46.000 | 46.000 | ||
 Uganda | 34.334 | 44.923 | 42.808 | ||
| Diğer Ülkeler | 189.551 | 193.782 | 205.211 | ||
| Toplam | 3.646.452 | 3.887.308 | - |
| Ülke | Üretim | İhracat | Üretimin ihracat payı |
|---|---|---|---|
| Çin | 953.803 | 291.210 | 30,53 % |
| Hindistan | 830.750 | 159.150 | 19,16 % |
| Kenya | 328.500 | 313.200 | 95,34 % |
| Sri Lanka | 317.200 | 177.320 | 55,90 % |
| Türkiye | 217.520 | 5.860 | 2,69 % |
| Endonezya | 171.410 | 102.300 | 59,68 % |
| Vietnam | 132.525 | 51.100 | 38,56 % |
| Japonya | 100.000 | 1.150 | 1,15 % |
| Arjantin | 67.871 | 67.700 | 99,75 % |
| İran | 59.180 | 12.760 | 21,56 % |
| Dünya toplamı | 3.541.547 | ||
| Kaynak: Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) | |||
Çay subtropik ve tropik iklimde, özellikle dağlık bölgelerde yetiştirilir. Büyük bir farkla en fazla çay Asya'da, daha düşük oranda Afrika, Amerika, Avustralya ve hatta Avrupa'da (Türkiye'de,Güney Batı Rusya ve Azorlar’da) yetiştirilir. En önemli çay üreten ülkeler Çin, Hindistan, Kenya, Sri Lanka ve Türkiye'dir ve bu ülkeler toplam dünya çay üretiminin dörtte üçünü karşılar. Japonya'da sadece yeşil çay üretilir. Japonya'da çay sırf makine ile toplanıyor olsa da en yüksek kaliteye sahiptir.
En çok çay tüketen (ithal eden) ülkeler ise Büyük Britanya, Rusya, Pakistan, ABD ve Arap ülkeleridir.
Çay çeşidine adını vermiş, tanınmış çay üretim yöreleri:
- – çayların kraliçesi olduğu söylenir; Hindistanın kuzeydoğusunda Himalaya'nın güney eteklerinde, 2000 m yükseklikte yetişir - çayı açık renk, güzel kokulu olur ve nazik bir lezzeti vardır.
- Ceylon – Sri Lanka – Çoğu çay karışımlarına ilave edilen standart bir çay - bakır kırmızısı renkli
- Assam – Kuzey Hindistan, Brahmaputra dağları – koyu renk, sert bir lezzeti olur
- Japonya – en kaliteli yeşil çay Sencha buradan gelir. Serin bir iklimde yetişmesiyle ayrı bir lezzete sahiptir. Koyu yeşil renk olan Gyokuro çayıda Japonyadan gelir; bu çay birkaç hafta gölgede veya yarıgölgede yetiştirilir. Bu çay dünyanın en pahalı çaylarındandır. Daha da pahalı olan bir Japon çayı Maçadır. Bu toz olarak satılan çayı Japonlar geleneksel çay rituelinde kullanırlar.
- Tayvan – Yüksek kaliteli Oolong çayı, hafif oksidasyonlaştırılmış Pouchong çayı ve Kaplan çayı ve Crocodile Lapsang Souchong gibi çok tüssülenmiş çay türleri buradan gelir.
- Yunnan – Çin – çiçek kokulu, doğal. Yarı oksidasyonlu, yeşil veya siyah çay olarak satılır. Yunnan'ın diğer meşhur bir çayı ise Pu Erh Çayı'dır, bu çay sonradan oksidasyonlanır ve Pide veya kuş yuvası şeklinde satılır. Bu çay yıllandıkça kıymetlenir. 80 yaşında olanı elde etmek mümkündür.
- Bengal – Bangladeş – lezzetli, büyük yapraklı, kahvaltılık çay
- Rize – Türkiye - siyah çay, rahatlatıcı, hafif, çok kaliteli, günlük ve sık içime uygun
Yeşil Çay, Üretimi zor ve pahalı çok sayıda tıbbi faydası olduğu söylenen Beyaz Çay üretimi de vardır. İçimlik ve Tıbbi maksatlı Çay çiçeği ve çay tomurcuğu üretimi de yapılmaktadır.
- Trabzon - Türkiye - hafif içimli, rahatlatıcı, kaliteli, yarı oksidasyonu siyah çay. Ayrıca son yıllarda az miktarda Yeşil ve Beyaz Çay ürettimi de başlamıştır.
- Hangzhou – Çin – sadece yeşil olarak, çiçek kokulu, doğal
- Afrika – Mozambik, Kenya, Zimbabve, Kamerun, basit kaliteli, genelde diğer çay türleri ile, karışımların içinde kaybolup giderler. Sadece Kenya'dan elle toplanan kaliteli bir çay üretilir ki bunun hafif limonlu gibi tadı Ceylon çayına benzer.
- Cava – Endonezya – açık renk, meyve tadı
- Sumatra – Endonezya – Bütün yıl üretilir. İyi bir günlük çaydır.
- Gürcistan – iyi bir günlük çay
- Brezilya – Japon yönetimi altında çay üretimi
Ekilmesi
Çay bitkisi tohum ve çelikle üretilir. Tohumla üretimde tohumlar ılık suda 24 saat bekletilip hemen ekilir. Köklenme oranı düşük olmasına karşın kış döneminde alınan odunsu çeliklerle bitkisel hormon kullanarak yeni bitkiler üretmek mümkündür.
Hasat
Çay tüm büyüme esnasında her 6 ila 14 günde bir toplanır:
- first flush ilkbahar'da Martdan Nisana kadar toplanan genç filizli çayın ferah bir tadı olur.
- in between Nısan'dan Mayısın ortasına kadar toplanan çay'da daha az taze filiz bulunur. Tadı Second Flush çayına benzer;
- second flush Yaz'da Mayısdan Hazirana kadar toplanan çay daha koyu demli olur. Bundan sonra yağmur çayları toplanır. Bu düşük kaliteli çay, sırf çay karışımlarını fazlalaştırmak ve dengede tutmak için kullanılır.
- autumnal Sonbahar'da Ekim ve Kasım aylarında toplanan çay. Düşük kaliteli bir çay olsa da, daha az güneş görmesinden dolayı o kadar koyu demli değildir.
Bu gösterilen sınıflandırma sadece Hindistan'ın Darjiling yöresi için geçerlidir. "first flush" gibi adlandırmalar da sırf Kuzey Hindistan'da kullanılır. Başka yörelerde farklı iklimler gerekçesiyle bazen daha uzun veya daha kısa bir hasat dönemi olur.
Genel olarak çayın hasat zamanı tadını etkilemektedir. Bundan dolayı çay üretimi büyük tecrübe gerektirmektedir. En kaliteli çaylarda sadece iki yapraktan oluşan filizler toplanır.
Ekolojik özellikleri
Organik maddece zengin, drenajı iyi, asidik ve yağışın bol olduğu ortamlarda iyi gelişme gösterir. Kök tüyleri çok incedir bu yüzden kuraklığa hoş görülü değildir. Çay yetişmesine etki yapan en önemli etken iklim ve topraktır. Yıllık sıcaklık ortalamasının 14 santigrat derecenin altına düşmemesi, toplam yıllık yağışın, 2000 mm’den az olmaması ve aylara göre dağılımının düzenli olması, bağıl nem oranının ise en az %70 olması, çay bitkisinin normal gelişimi için gerekli olan koşullardır. Çay bitkisi kumdan kile değin değişen yapıdaki asit tepkimeli topraklarda yetişebilmektedir.
Tıbbi kullanımı
Yaprakları geleneksel Çin tıpı ve diğer sağlık sistemlerinde astım tedavisi, göğüs anjini, periferik damar hastalığı ve koroner arter hastalığında kullanılır. Yeşil çay yapraklarının ve özünün bakterilerin neden olduğu kötü nefes kokularına etkili olduğunu göstermiştir. Çay antioksidan etki gösterir.
Kaynakça
- http://www.efloras.org13 Eylül 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ a b "Food and Agriculture Organization of the United Nations: Statistische Online-Datenbank FAOSTAT, Stand 6. April 2008". 19 Kasım 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 6 Ağustos 2010.
- ^ Çince: 包種茶; pinyin: Bāozhŏngchá
- ^ . Çay İşletmeleri Genel Müdürlüğü. 27 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Haziran 2020.
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Bu madde onerilmeyen bicimde kaynaklandirilmistir Gosterilen kaynaklar kaynak gosterme sablonlari kullanilarak dipnot belirtme bicemine uygun olarak duzenlenmelidir Haziran 2020 Bu sablonun nasil ve ne zaman kaldirilmasi gerektigini ogrenin Cay Camellia sinensis caygiller Theaceae familyasindan nemli iklimlerde yetisen yaprak ve tomurcuklari icecek maddesi uretmekte kullanilan bir tarim bitkisi Yesil cay siyah cay beyaz cay sari cay bitki cayi ve oolong farkli oksidasyon seviyelerinden gecirilerek uretilir Diger yandan Kukicha cayi surgun cayi yapraklardan ziyade surgun ve govdeden elde edilir Cay bitkisinin bilimsel ismi Camellia sinensistir Cay bitki Korunma durumuDurumu belirsiz IUCN 3 1 Biyolojik siniflandirmaAlem PlantaeBolum TracheophytaSinif MagnoliopsidaKlad EudicotsTakim EricalesFamilya TheaceaeCins CamelliaTur C sinensisIkili adlandirmaCamellia sinensis L Kuntze Um die Erde 500 1881 DagilimiCicekToplanmaya hazir hale gelmis cay filizleriCamellia sinensisKaradeniz in dogu kiyisinda cay hasadi Sergey Prokudin Gorski Anavatani Guney ve Guneydogu Asya olmasina karsin dunya uzerinde tropik ve subtropikal bolgelerde de yetistirilmektedir Tarim amacli yetistirilenler 2 m nin altinda kucuk agac gorunumunde her dem yesil bitkilerdir Serbest birakildiginda 9 m boyunda bir agac formunu kazanir Kuvvetli ana koke sahiptir Morfolojik ozellikleriSurgun Genc dallar grimsi sari tuysuzken ilerleyen donemde morumsu kizil renkte beyaz sik tuylu olur Uc tomurcuklari gumusi gri ipek tuyludur Yaprak Yaprak sapi 4 7 mm sik tuylu yaprak ayasi eliptik dikdortgensi eliptik ya da yalnizca dikdortgensi 5 14 2 7 5 cm boyutlarinda kayisimsidir Yapraklarin alt yuzu soluk yesil tuysuz veya tuylu ust yuzeyi koyu yesil parlak ve tuysuzdur Yapraklarda orta damarin her iki yani kabarik 7 9 kadar ikincil damarlidir Yaprak tabani genis kama seklindedir Yaprak kenari testere disli ya da ince testere disli yaprak ucu korelmis sivri uclu inci sivri uclu ya da kuttur Cicek 2 5 3 5 cm capindaki cicekler govde koltugunda tekli ya da ucu kumelenmis halde bulunur Cicek sapi 5 10 mm uzunlugunda geriye dogru egilmis tuylu veya tuysuz ucu kalinlasmistir 2 brahtecik 2 mm uzunlugunda yumurta biciminde gecicidir 5 canak yapraklar genis yumurtamsi yari dairemsi 3 5 mm uzunlugunda dis yani tuysuz veya beyaz tuylu ic tarafi beyaz ipek tuylu kenarida kirpiklidir Tac yapraklar 6 8 kadar beyaz renklidir Disdaki 1 3 u tac yaprak benzeridir Icdeki tac yapraklar ters yumurta ile genis ters yumurta 1 5 2 1 2 2 cm boyutunda tabanlari birlesmis vaziyette olup ucu yuvarlaktir Cok sayidaki erkek organ 0 8 1 3 cm uzunlugunda tuysuzdur Yumurtalik 3 gozlu kure biciminde sik beyaz tuylu kecemsi veya cok az tuyludur Boyuncuk 1 cm tuysuz veya tabani tuylu tepe kismi 3 lopludur Meyve Kapsul yassi 2 yuvarlakli ya da nadiren kuremsi 1 1 5 1 5 3 cm boyutlarinda 2 gozlu olup her bir gozde birer tohum yer alir Meyve 1 mm kalinligindadir Kahverengi tohumlar yari kuremsi olup 1 1 4 cm capindadir UretimGeleneksel olarak cayin iki varyasyonu yetistirilir Camellia sinensis turunun sinensis variyasyonu cali seklinde kucuk yaprakli soguga dayanikli daglik bolgelerde buyur sadece Cin de ve Hindistanin ilinde yetistirilir Camellia sinensis turunun 1830 da Assam da bulunan variyasyonu assamica sinensisden daha hizli buyur daha buyuk yaprakli ornegin Hindistan in diger bolgelerinde ve Sri Lanka da yetistirilir Ancak bu iki variyasyon dunyada gitgide hibritler tarafindan ikinci plana itilir 2007 de ulkelere gore cay uretimiCin den bir cay bahcesiRize TurkiyeCay plantasyonunda calisan bir kadin TanzanyaFarkli tip caylar Birlesmis Milletler Gida ve Tarim Orgutu FAO Ocak 2010 verilerine gore dunya cay uretimi Ulke 2006 2007 2008 2009 Cin 1 047 345 1 183 002 1 257 384 Hindistan 928 000 949 220 805 180 979 000 Kenya 310 580 369 600 345 800 Sri Lanka 310 800 305 220 318 470 Turkiye 201 866 206 160 198 046 Vietnam 151 000 164 000 174 900 Endonezya 146 858 150 224 150 851 Japonya 91 800 94 100 94 100 Arjantin 72 129 76 000 76 000 Iran 59 180 60 000 60 000Banglades 58 000 58 500 59 000Malavi 45 009 46 000 46 000Uganda 34 334 44 923 42 808Diger Ulkeler 189 551 193 782 205 211Toplam 3 646 452 3 887 308 2005 yilinda dunyanin en buyuk 10 cay ureticisi veriler ton ile Ulke Uretim Ihracat Uretimin ihracat payi Cin 953 803 291 210 30 53 Hindistan 830 750 159 150 19 16 Kenya 328 500 313 200 95 34 Sri Lanka 317 200 177 320 55 90 Turkiye 217 520 5 860 2 69 Endonezya 171 410 102 300 59 68 Vietnam 132 525 51 100 38 56 Japonya 100 000 1 150 1 15 Arjantin 67 871 67 700 99 75 Iran 59 180 12 760 21 56 Dunya toplami 3 541 547Kaynak Gida ve Tarim Orgutu FAO Cay subtropik ve tropik iklimde ozellikle daglik bolgelerde yetistirilir Buyuk bir farkla en fazla cay Asya da daha dusuk oranda Afrika Amerika Avustralya ve hatta Avrupa da Turkiye de Guney Bati Rusya ve Azorlar da yetistirilir En onemli cay ureten ulkeler Cin Hindistan Kenya Sri Lanka ve Turkiye dir ve bu ulkeler toplam dunya cay uretiminin dortte ucunu karsilar Japonya da sadece yesil cay uretilir Japonya da cay sirf makine ile toplaniyor olsa da en yuksek kaliteye sahiptir En cok cay tuketen ithal eden ulkeler ise Buyuk Britanya Rusya Pakistan ABD ve Arap ulkeleridir Cay cesidine adini vermis taninmis cay uretim yoreleri caylarin kralicesi oldugu soylenir Hindistanin kuzeydogusunda Himalaya nin guney eteklerinde 2000 m yukseklikte yetisir cayi acik renk guzel kokulu olur ve nazik bir lezzeti vardir Ceylon Sri Lanka Cogu cay karisimlarina ilave edilen standart bir cay bakir kirmizisi renkli Assam Kuzey Hindistan Brahmaputra daglari koyu renk sert bir lezzeti olur Japonya en kaliteli yesil cay Sencha buradan gelir Serin bir iklimde yetismesiyle ayri bir lezzete sahiptir Koyu yesil renk olan Gyokuro cayida Japonyadan gelir bu cay birkac hafta golgede veya yarigolgede yetistirilir Bu cay dunyanin en pahali caylarindandir Daha da pahali olan bir Japon cayi Macadir Bu toz olarak satilan cayi Japonlar geleneksel cay rituelinde kullanirlar Tayvan Yuksek kaliteli Oolong cayi hafif oksidasyonlastirilmis Pouchong cayi ve Kaplan cayi ve Crocodile Lapsang Souchong gibi cok tussulenmis cay turleri buradan gelir Yunnan Cin cicek kokulu dogal Yari oksidasyonlu yesil veya siyah cay olarak satilir Yunnan in diger meshur bir cayi ise Pu Erh Cayi dir bu cay sonradan oksidasyonlanir ve Pide veya kus yuvasi seklinde satilir Bu cay yillandikca kiymetlenir 80 yasinda olani elde etmek mumkundur Bengal Banglades lezzetli buyuk yaprakli kahvaltilik cay Rize Turkiye siyah cay rahatlatici hafif cok kaliteli gunluk ve sik icime uygun Yesil Cay Uretimi zor ve pahali cok sayida tibbi faydasi oldugu soylenen Beyaz Cay uretimi de vardir Icimlik ve Tibbi maksatli Cay cicegi ve cay tomurcugu uretimi de yapilmaktadir Trabzon Turkiye hafif icimli rahatlatici kaliteli yari oksidasyonu siyah cay Ayrica son yillarda az miktarda Yesil ve Beyaz Cay urettimi de baslamistir Hangzhou Cin sadece yesil olarak cicek kokulu dogal Afrika Mozambik Kenya Zimbabve Kamerun basit kaliteli genelde diger cay turleri ile karisimlarin icinde kaybolup giderler Sadece Kenya dan elle toplanan kaliteli bir cay uretilir ki bunun hafif limonlu gibi tadi Ceylon cayina benzer Cava Endonezya acik renk meyve tadi Sumatra Endonezya Butun yil uretilir Iyi bir gunluk caydir Gurcistan iyi bir gunluk cay Brezilya Japon yonetimi altinda cay uretimiEkilmesiCay bitkisi tohum ve celikle uretilir Tohumla uretimde tohumlar ilik suda 24 saat bekletilip hemen ekilir Koklenme orani dusuk olmasina karsin kis doneminde alinan odunsu celiklerle bitkisel hormon kullanarak yeni bitkiler uretmek mumkundur Hasat Malezya da bir cay bahcesi Cay tum buyume esnasinda her 6 ila 14 gunde bir toplanir first flush ilkbahar da Martdan Nisana kadar toplanan genc filizli cayin ferah bir tadi olur in between Nisan dan Mayisin ortasina kadar toplanan cay da daha az taze filiz bulunur Tadi Second Flush cayina benzer second flush Yaz da Mayisdan Hazirana kadar toplanan cay daha koyu demli olur Bundan sonra yagmur caylari toplanir Bu dusuk kaliteli cay sirf cay karisimlarini fazlalastirmak ve dengede tutmak icin kullanilir autumnal Sonbahar da Ekim ve Kasim aylarinda toplanan cay Dusuk kaliteli bir cay olsa da daha az gunes gormesinden dolayi o kadar koyu demli degildir Bu gosterilen siniflandirma sadece Hindistan in Darjiling yoresi icin gecerlidir first flush gibi adlandirmalar da sirf Kuzey Hindistan da kullanilir Baska yorelerde farkli iklimler gerekcesiyle bazen daha uzun veya daha kisa bir hasat donemi olur Genel olarak cayin hasat zamani tadini etkilemektedir Bundan dolayi cay uretimi buyuk tecrube gerektirmektedir En kaliteli caylarda sadece iki yapraktan olusan filizler toplanir Ekolojik ozellikleriOrganik maddece zengin drenaji iyi asidik ve yagisin bol oldugu ortamlarda iyi gelisme gosterir Kok tuyleri cok incedir bu yuzden kurakliga hos gorulu degildir Cay yetismesine etki yapan en onemli etken iklim ve topraktir Yillik sicaklik ortalamasinin 14 santigrat derecenin altina dusmemesi toplam yillik yagisin 2000 mm den az olmamasi ve aylara gore dagiliminin duzenli olmasi bagil nem oraninin ise en az 70 olmasi cay bitkisinin normal gelisimi icin gerekli olan kosullardir Cay bitkisi kumdan kile degin degisen yapi daki asit tepkimeli topraklarda yetisebilmektedir Tibbi kullanimiYapraklari geleneksel Cin tipi ve diger saglik sistemlerinde astim tedavisi gogus anjini periferik damar hastaligi ve koroner arter hastaliginda kullanilir Yesil cay yapraklarinin ve ozunun bakterilerin neden oldugu kotu nefes kokularina etkili oldugunu gostermistir Cay antioksidan etki gosterir Kaynakcahttp www efloras org13 Eylul 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde a b Food and Agriculture Organization of the United Nations Statistische Online Datenbank FAOSTAT Stand 6 April 2008 19 Kasim 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 6 Agustos 2010 Cince 包種茶 pinyin Baozhŏngcha Cay Isletmeleri Genel Mudurlugu 27 Ekim 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 16 Haziran 2020