Çin'de ulaşım, son yıllarda büyük bir büyüme ve genişleme yaşamıştır. Havaalanları, yollar ve demiryolu inşaatı, Çin'deki önde gelen iş kaynaklarındandır.
Ülkedeki ana ulaştırma modunu oluşturan demiryolu, uzun mesafelerde kullanılmaya başlandı, 20. yüzyılın ortalarından beri uzunluk açısından iki katına çıktı ve bu genişletilmiş demiryolu ağı, tüm ulusa hizmet vermektedir. Büyük şehirlerde ayrıca faal durumda, inşaat halinde ya da planlama stajında bulunan metro sistemleri mevcuttur. Yol ve karayol sistemleri de hızlı bir genişleme sürecine girdi ve Çin'de motorlu araç kullanımının hızlı şekilde artmasına yol açtı. Çin'deki ulaşım sistemi, devasa topraklarında ulaşım düğümlerinden oluşan geniş bir ağ içermektedir, fakat bu düğümler, ekonomik açıdan daha gelişmiş kıyı bölgelerinde ve büyük nehirlerin üstündeki şehirlerde yoğunlaşma eğilimindedir.
Çin'deki ulaşım altyapısının fiziki durumu ve kapsamı, coğrafyaya göre büyük farklılıklar göstermektedir. Uzak bölgelerdeki kırsal alanlar hâlen mekanik olmayan ulaşım araçlarına bağımlıyken Şanghay merkezini o şehrin uluslararası havalimanına bağlamak için modern bir maglev tren sistemi kuruldu.
Çağdaş Çin'deki ulaşım sistemlerinin çoğu, 1949'da Çin Halk Cumhuriyeti'nin kuruluşundan bu yana inşa edilmiştir. 1950'den önce, sadece 21.800 km'lik (13.546 mil) demiryolu hattı vardı. 2010 yılında demiryolu ağı o zamandan beri 90.000 km'ye (55.923 mil) genişletilmiştir. Demiryolu ulaşımı hâlen ülkedeki en popüler ulaşım vasıtasıdır, fakat 1990'ların sonlarından beri hava yolculuğu da büyük bir büyüme yaşamıştır. 1990'da başlayan ""yle ülkeyi otoyollar vasıtasıyla bağlayan hükûmet çabası, 2012 yılının sonunda otoyol ağını 97.000 km'ye genişlettirerek bunu dünyadaki en uzun otoyol ağına dönüştürdü.
Demiryolu
Demiryolu, Çin'deki en önemli ulaşım aracıdır. Çin'deki demiryolları 2019 yılında 3,660 milyar yolcu seyahati gerçekleştirerek 1,470,66 milyar yolcu-kilometreye ulaşmış ve 4,389 milyar ton yük taşıyarak 3,018 milyar kargo ton-kilometreye ulaşmıştır; her iki trafik hacmi de dünyadaki en yüksek trafik hacimleri arasındadır. Çin'in demiryolu sisteminin taşıdığı yüksek trafik hacmi, onu Çin'in ekonomisi için kritik hale getirmektedir. Çin'in demiryolu sistemi, dünya demiryollarının yalnızca %6'sında dünya demiryolu taşımacılığı hacminin %24'ünü taşımaktadır. Çin dünyanın en uzun ikinci demiryolu ağına sahiptir; 2020 itibarıyla 146.300 km (90.907 mi) uzunluğundadır. 2019 yılında şebekenin yaklaşık %71,9'u elektrikli hale getirilmiştir.
2011 yılında Çin'in demiryolu envanteri ulusal demiryolu sistemine ait 19,431 lokomotifi içeriyordu. Son zamanlardaki envanter 100 kadar buharlı lokomotif içeriyordu, ancak 1999 yılında inşa edilen bu tür son lokomotif şu anda olarak hizmet verirken diğerleri ticari hizmetten emekli edildi. Geri kalan lokomotifler ya dizel- ya da elektrik- motorludur. Diğer 352 lokomotif yerel demiryollarına aittir ve 604 tanesi ortak teşebbüs demiryolları tarafından işletilmektedir. Ulusal demiryolu yük vagonlarının sayısı 622.284'tür ve yolcu otobüsleri 52.130.
Sınırlı sermayesi, aşırı yüklü altyapısı ve sürekli modernizasyon ihtiyacı nedeniyle, bölgesel bölümlerden oluşan bir ağ aracılığıyla tarafından kontrol edilen ulusal demiryolu sistemi sade bir bütçe ile çalışmaktadır. Navlun sektöründe yabancı sermaye yatırımına 2003 yılından itibaren izin verildi ve 2006 yılında uluslararası halka arzlar başladı. Demiryolu sistemini daha iyi sermayelendirmek ve reforma tabi tutmak için bir başka hamle olarak Demiryolları Bakanlığı 2003 yılında hissedarların sahip olduğu üç kamu şirketi kurmuştur: China Railways Container Transport Company, China Railway Special Cargo Service Company ve China Railways Parcel Express Company.
Son yıllarda Çin'de demiryolu kullanımı, taşınan mal ve yolcu hacminde önemli bir büyüme kaydetmiştir. 1980'den bu yana taşınan mal hacmi (metrik ton çarpı kat edilen kilometre) %305 ve yolcu hacmi (milyon yolcu çarpı kat edilen kilometre) %485 oranında artmıştır. Aynı süre zarfında, demiryolu hatlarının toplam uzunluğu yalnızca %34 oranında artmıştır.
Bölgesel kalkınma
1992 yılında Çin'de "Yeni İpek Yolu" veya "Avrasya Kıta Köprüsü" projesi olarak adlandırılan yeni bir büyük ölçekli demiryolu projesi başlatıldı. Proje, Lianyungang, Jiangsu'dan başlayıp orta ve kuzeybatı Çin üzerinden Urumçi, Sincan'a, oradan da üzerinden Kazakistan'a uzanan 4.131 km (2.567 mi) demiryolu güzergahının modernizasyonu ve altyapısının geliştirilmesini içeriyordu. Bu noktadan itibaren demiryolu Rotterdam'da son bulan 6.800 km (4.225 mi) güzergahına bağlanmaktadır.
Çin ayrıca limanlar ve iç ihracat-işleme bölgeleri arasında demiryolu bağlantıları kurmuştur. Örneğin 2004 yılında Sichuan'daki Chengdu, kıyı Guangdong'daki Shenzhen Özel Ekonomik Bölgesi'ne bağlanmıştır; ihracat Chengdu'da gümrükten geçmekte ve hızlı teslimat için demiryoluyla günde iki kez Shenzhen'deki limana gönderilmektedir.
Tibet
Qingzang demiryolu'nun 1.080 km (671 mi) bölümü Golmud'dan Lhasa'ya kadar tamamlanmıştır. Xining'den Çinghai'deki Golmud'a kadar olan 815 km (506 mi) bölümü 1984 yılında trafiğe açılmıştır. Demiryolunun en yüksek noktası olan , deniz seviyesinden 5.072 m yüksekliktedir ve bu da onu dünyanın en yüksek demiryolu yapmaktadır. Demiryolunun 960 km (597 mi)'dan fazlası ya da beşte dördünden fazlası 4.000 m'den daha yüksek bir rakımda yer almaktadır ve yarısından fazlası donmuş toprak üzerine döşenmiştir. Yüksek rakım nedeniyle vagonlara ilave oksijen sağlanmaktadır.
Tibet'te Lhasa ve Xigazê'yi birbirine bağlayan Çinghay-Tibet demiryolu'nun 254 km (158 mi) uzatma hattının yapımına 2009 yılında başlanmış olup 2014 yılında tamamlanması beklenmektedir.
Yüksek hızlı demiryolu
Yüksek hızlı tren hizmeti esas olarak tarafından işletilmektedir. YHT, Çin hükûmetinin cömert finansmanı sayesinde son 15 yılda Çin'de hızla gelişmiştir. Çin'in YHT hizmeti 2016 yılında 1,44 milyarı aşan yolcu sayısıyla dünyada en yoğun kullanılan hizmet olmuştur. 2016 yılında, ağ ve dünyadaki yüksek hızlı demiryolu hatlarının yaklaşık üçte ikisini oluşturuyordu ve 2.595 yüksek hızlı trenle işletilerek tüm küresel yüksek hızlı trenlerin yaklaşık yüzde 60'ını oluşturmaktadır.
Maglev
Çin ayrıca dünyanın ilk ticari yüksek hızlı maglev (manyetik kaldırma) hizmeti olan Şanghay Maglev Treni'ne sahiptir (ilk maglev hizmeti 1984 yılında Birleşik Krallık'taki Birmingham Uluslararası Havalimanı'nda açılmıştır; ancak yüksek hızlı değildi). Bir Çin-Alman ortak girişimi olan Çin projesi, Şanghay şehir merkezi ile Pudong havaalanı arasında 2003 yılında açılan 38 km uzunluğunda bir güzergahtı. Proje 1,2 milyar ABD dolarına mal olmuştur. Changsha () ve Pekin'de () ustaca teknoloji kullanan düşük hızlı banliyö maglevleri açılmıştır.
Ocak 2021'de 620 km/sa (390 mph) hız yapabilen yeni bir yüksek hızlı maglev trenin prototipi tanıtıldı. Chengdu yakınlarındaki tarafından geliştirilen trenin başkan yardımcısı Profesör He Chuan gazetecilere trenin 3-10 yıl içinde faaliyete geçmesinin planlandığını söyledi. Temmuz 2021'de dört vagonlu 600 km/sa (370 mph) maglev trenini tanıttı. Araçları test etmek için uzun test rayları geliştiriliyor.
Ayrıca bakınız
Wikimedia Commons'ta Transport in China ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur
Kaynakça
- ^ :Economic Analysis of Chinese Transportation 14 Eylül 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ "China's high-speed railways hit 3,300 km". News.xinhuanet.com. 4 Mart 2016 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 7 Kasım 2012.
- ^ "Chinese highways for fast traffic add up to 65.000 km (40.389 mi) - Chinadaily". 6 Haziran 2011 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 14 Ocak 2017.
- ^ a b (Chinese) 2019 年铁道统计公报 - 2019 Railway statistical bulletin 6 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde .
- ^ . www.chinanews.com. 12 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Nisan 2021.
- ^ a b c . Ministry of Railway, People's Republic of China. 18 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2012.
- ^ a b . Vizala. com. 16 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2016.
- ^ Smith, Kevin. "China Railway sets out 2017 targets". 27 Ağustos 2018 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 4 Ocak 2017.
- ^ . news.xinhuanet.com. 22 Temmuz 2016 tarihinde xinhuanet.com/english/2016-07/21/c_135530835.htm kaynağından
|url=
değerini kontrol edin () arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ağustos 2016. - ^ htm "China to start construction on 35 railway projects: report"
|url=
değerini kontrol edin (). Xinhua. 19 Şubat 2017. - ^ . news.xinhuanet.com. 30 Haziran 2017 tarihinde com/english/2017-06/30/c_136407699.htm kaynağından
|url=
değerini kontrol edin () arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Temmuz 2017. - ^ Dodson, Sean (15 Ocak 2004). "Probably the world's fastest train". The Guardian. 22 Ocak 2008 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 2 Ekim 2023.
- ^ Marcus, Lilit (18 Ocak 2021). html "China debuts train prototype that can hit speeds of 620 kilometers per hour"
|url=
değerini kontrol edin ().[] - ^ "China unveils new 600 km/h ultra-fast maglev train". New Atlas. 21 Temmuz 2021. 21 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından . Erişim tarihi: 21 Temmuz 2021.
Çin ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
Ulaşım ile ilgili bu madde seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Cin de ulasim son yillarda buyuk bir buyume ve genisleme yasamistir Havaalanlari yollar ve demiryolu insaati Cin deki onde gelen is kaynaklarindandir Donghai Koprusu dunyadaki en uzun koprulerden biridir Pekin Baskent Havalimani Asya daki en islek havalimanidir Ulkedeki ana ulastirma modunu olusturan demiryolu uzun mesafelerde kullanilmaya baslandi 20 yuzyilin ortalarindan beri uzunluk acisindan iki katina cikti ve bu genisletilmis demiryolu agi tum ulusa hizmet vermektedir Buyuk sehirlerde ayrica faal durumda insaat halinde ya da planlama stajinda bulunan metro sistemleri mevcuttur Yol ve karayol sistemleri de hizli bir genisleme surecine girdi ve Cin de motorlu arac kullaniminin hizli sekilde artmasina yol acti Cin deki ulasim sistemi devasa topraklarinda ulasim dugumlerinden olusan genis bir ag icermektedir fakat bu dugumler ekonomik acidan daha gelismis kiyi bolgelerinde ve buyuk nehirlerin ustundeki sehirlerde yogunlasma egilimindedir Cin deki ulasim altyapisinin fiziki durumu ve kapsami cografyaya gore buyuk farkliliklar gostermektedir Uzak bolgelerdeki kirsal alanlar halen mekanik olmayan ulasim araclarina bagimliyken Sanghay merkezini o sehrin uluslararasi havalimanina baglamak icin modern bir maglev tren sistemi kuruldu Cagdas Cin deki ulasim sistemlerinin cogu 1949 da Cin Halk Cumhuriyeti nin kurulusundan bu yana insa edilmistir 1950 den once sadece 21 800 km lik 13 546 mil demiryolu hatti vardi 2010 yilinda demiryolu agi o zamandan beri 90 000 km ye 55 923 mil genisletilmistir Demiryolu ulasimi halen ulkedeki en populer ulasim vasitasidir fakat 1990 larin sonlarindan beri hava yolculugu da buyuk bir buyume yasamistir 1990 da baslayan yle ulkeyi otoyollar vasitasiyla baglayan hukumet cabasi 2012 yilinin sonunda otoyol agini 97 000 km ye genislettirerek bunu dunyadaki en uzun otoyol agina donusturdu DemiryoluYHT hatlari da dahil olmak uzere Cin deki mevcut demiryolu agi Demiryolu Cin deki en onemli ulasim aracidir Cin deki demiryollari 2019 yilinda 3 660 milyar yolcu seyahati gerceklestirerek 1 470 66 milyar yolcu kilometreye ulasmis ve 4 389 milyar ton yuk tasiyarak 3 018 milyar kargo ton kilometreye ulasmistir her iki trafik hacmi de dunyadaki en yuksek trafik hacimleri arasindadir Cin in demiryolu sisteminin tasidigi yuksek trafik hacmi onu Cin in ekonomisi icin kritik hale getirmektedir Cin in demiryolu sistemi dunya demiryollarinin yalnizca 6 sinda dunya demiryolu tasimaciligi hacminin 24 unu tasimaktadir Cin dunyanin en uzun ikinci demiryolu agina sahiptir 2020 itibariyla 146 300 km 90 907 mi uzunlugundadir 2019 yilinda sebekenin yaklasik 71 9 u elektrikli hale getirilmistir 2011 yilinda Cin in demiryolu envanteri ulusal demiryolu sistemine ait 19 431 lokomotifi iceriyordu Son zamanlardaki envanter 100 kadar buharli lokomotif iceriyordu ancak 1999 yilinda insa edilen bu tur son lokomotif su anda olarak hizmet verirken digerleri ticari hizmetten emekli edildi Geri kalan lokomotifler ya dizel ya da elektrik motorludur Diger 352 lokomotif yerel demiryollarina aittir ve 604 tanesi ortak tesebbus demiryollari tarafindan isletilmektedir Ulusal demiryolu yuk vagonlarinin sayisi 622 284 tur ve yolcu otobusleri 52 130 Sinirli sermayesi asiri yuklu altyapisi ve surekli modernizasyon ihtiyaci nedeniyle bolgesel bolumlerden olusan bir ag araciligiyla tarafindan kontrol edilen ulusal demiryolu sistemi sade bir butce ile calismaktadir Navlun sektorunde yabanci sermaye yatirimina 2003 yilindan itibaren izin verildi ve 2006 yilinda uluslararasi halka arzlar basladi Demiryolu sistemini daha iyi sermayelendirmek ve reforma tabi tutmak icin bir baska hamle olarak Demiryollari Bakanligi 2003 yilinda hissedarlarin sahip oldugu uc kamu sirketi kurmustur China Railways Container Transport Company China Railway Special Cargo Service Company ve China Railways Parcel Express Company Son yillarda Cin de demiryolu kullanimi tasinan mal ve yolcu hacminde onemli bir buyume kaydetmistir 1980 den bu yana tasinan mal hacmi metrik ton carpi kat edilen kilometre 305 ve yolcu hacmi milyon yolcu carpi kat edilen kilometre 485 oraninda artmistir Ayni sure zarfinda demiryolu hatlarinin toplam uzunlugu yalnizca 34 oraninda artmistir Bolgesel kalkinma Bir tarafindan cekilen bir tren lokomotif 2008 yilinda uzerinde seyahat ediyor 1992 yilinda Cin de Yeni Ipek Yolu veya Avrasya Kita Koprusu projesi olarak adlandirilan yeni bir buyuk olcekli demiryolu projesi baslatildi Proje Lianyungang Jiangsu dan baslayip orta ve kuzeybati Cin uzerinden Urumci Sincan a oradan da uzerinden Kazakistan a uzanan 4 131 km 2 567 mi demiryolu guzergahinin modernizasyonu ve altyapisinin gelistirilmesini iceriyordu Bu noktadan itibaren demiryolu Rotterdam da son bulan 6 800 km 4 225 mi guzergahina baglanmaktadir Cin ayrica limanlar ve ic ihracat isleme bolgeleri arasinda demiryolu baglantilari kurmustur Ornegin 2004 yilinda Sichuan daki Chengdu kiyi Guangdong daki Shenzhen Ozel Ekonomik Bolgesi ne baglanmistir ihracat Chengdu da gumrukten gecmekte ve hizli teslimat icin demiryoluyla gunde iki kez Shenzhen deki limana gonderilmektedir Tibet Qingzang demiryolu nun 1 080 km 671 mi bolumu Golmud dan Lhasa ya kadar tamamlanmistir Xining den Cinghai deki Golmud a kadar olan 815 km 506 mi bolumu 1984 yilinda trafige acilmistir Demiryolunun en yuksek noktasi olan deniz seviyesinden 5 072 m yuksekliktedir ve bu da onu dunyanin en yuksek demiryolu yapmaktadir Demiryolunun 960 km 597 mi dan fazlasi ya da beste dordunden fazlasi 4 000 m den daha yuksek bir rakimda yer almaktadir ve yarisindan fazlasi donmus toprak uzerine dosenmistir Yuksek rakim nedeniyle vagonlara ilave oksijen saglanmaktadir Tibet te Lhasa ve Xigaze yi birbirine baglayan Cinghay Tibet demiryolu nun 254 km 158 mi uzatma hattinin yapimina 2009 yilinda baslanmis olup 2014 yilinda tamamlanmasi beklenmektedir Yuksek hizli demiryoluYuksek hizli tren geciyor Yuksek hizli tren hizmeti esas olarak tarafindan isletilmektedir YHT Cin hukumetinin comert finansmani sayesinde son 15 yilda Cin de hizla gelismistir Cin in YHT hizmeti 2016 yilinda 1 44 milyari asan yolcu sayisiyla dunyada en yogun kullanilan hizmet olmustur 2016 yilinda ag ve dunyadaki yuksek hizli demiryolu hatlarinin yaklasik ucte ikisini olusturuyordu ve 2 595 yuksek hizli trenle isletilerek tum kuresel yuksek hizli trenlerin yaklasik yuzde 60 ini olusturmaktadir Maglev Cin ayrica dunyanin ilk ticari yuksek hizli maglev manyetik kaldirma hizmeti olan Sanghay Maglev Treni ne sahiptir ilk maglev hizmeti 1984 yilinda Birlesik Krallik taki Birmingham Uluslararasi Havalimani nda acilmistir ancak yuksek hizli degildi Bir Cin Alman ortak girisimi olan Cin projesi Sanghay sehir merkezi ile Pudong havaalani arasinda 2003 yilinda acilan 38 km uzunlugunda bir guzergahti Proje 1 2 milyar ABD dolarina mal olmustur Changsha ve Pekin de ustaca teknoloji kullanan dusuk hizli banliyo maglevleri acilmistir Ocak 2021 de 620 km sa 390 mph hiz yapabilen yeni bir yuksek hizli maglev trenin prototipi tanitildi Chengdu yakinlarindaki tarafindan gelistirilen trenin baskan yardimcisi Profesor He Chuan gazetecilere trenin 3 10 yil icinde faaliyete gecmesinin planlandigini soyledi Temmuz 2021 de dort vagonlu 600 km sa 370 mph maglev trenini tanitti Araclari test etmek icin uzun test raylari gelistiriliyor Ayrica bakinizWikimedia Commons ta Transport in China ile ilgili coklu ortam belgeleri bulunurKaynakca Economic Analysis of Chinese Transportation 14 Eylul 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde China s high speed railways hit 3 300 km News xinhuanet com 4 Mart 2016 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 7 Kasim 2012 Chinese highways for fast traffic add up to 65 000 km 40 389 mi Chinadaily 6 Haziran 2011 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 14 Ocak 2017 a b Chinese 2019 年铁道统计公报 2019 Railway statistical bulletin 6 Mart 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde www chinanews com 12 Ocak 2021 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Nisan 2021 a b c Ministry of Railway People s Republic of China 18 Subat 2012 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 15 Subat 2012 a b Vizala com 16 Agustos 2016 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 13 Eylul 2016 Smith Kevin China Railway sets out 2017 targets 27 Agustos 2018 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 4 Ocak 2017 news xinhuanet com 22 Temmuz 2016 tarihinde xinhuanet com english 2016 07 21 c 135530835 htm kaynagindan url degerini kontrol edin yardim arsivlendi Erisim tarihi 8 Agustos 2016 htm China to start construction on 35 railway projects report url degerini kontrol edin yardim Xinhua 19 Subat 2017 news xinhuanet com 30 Haziran 2017 tarihinde com english 2017 06 30 c 136407699 htm kaynagindan url degerini kontrol edin yardim arsivlendi Erisim tarihi 2 Temmuz 2017 Dodson Sean 15 Ocak 2004 Probably the world s fastest train The Guardian 22 Ocak 2008 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 2 Ekim 2023 Marcus Lilit 18 Ocak 2021 html China debuts train prototype that can hit speeds of 620 kilometers per hour url degerini kontrol edin yardim olu kirik baglanti China unveils new 600 km h ultra fast maglev train New Atlas 21 Temmuz 2021 21 Temmuz 2021 tarihinde kaynagindan Erisim tarihi 21 Temmuz 2021 Cin ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz Ulasim ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir Madde icerigini genisleterek Vikipedi ye katki saglayabilirsiniz