Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Çizgili yunus (Stenella coeruleoalba) Stenella cinsindeki beş yunus türünden biridir ve dünya üzerindeki tüm ılıman ve tropik okyanuslarda bulunur. Üzerinde oldukça fazla araştırma yapılmış olan bu yunus türüne aynı zamanda Euphrosyne yunusu ve mavi beyaz yunus adları da verilmektedir.
| Çizgili yunus | ||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Çizgili yunus su dışına sıçrarken  Ortalama bir insan ile boyut karşılaştırması | ||||||||||||||||
| Korunma durumu | ||||||||||||||||
| Biyolojik sınıflandırma | ||||||||||||||||
| ||||||||||||||||
Stenella coeruleoalba Meyen, 1833 | ||||||||||||||||
 Çizgili yunus doğal yaşam alanı | ||||||||||||||||
| Sinonimler | ||||||||||||||||
| asthenops |
Taksonomi
Çizgili yunus geleneksel olarak Stenella cinsine dahil olan beş yunus türünden biridir ancak Le Duc ve arkadaşlarının (1999) yakın zamanda yaptığı genetik araştırmalar Stenella cinsinin aslında doğal bir gruplama olmadığını göstermektedir. Bu çalışmaya göre çizgili yunusun en yakın akrabaları Atlantik dönücü yunusu, bayağı yunus, Atlantik benekli yunusu ve daha önceleri afalinanın alt türü olarak görülen . Çizgili yunus Franz Meyen tarafından 1833'te bulunmuştur. Bilimsel adı olan coeruleoalba (Latince: caeruleus 'koyu mavi' ve albus 'beyaz') yunusun yanlarında bulunan kendine özgü mavi ve beyaz çizgiler nedeniyle verilmiştir.
Fiziksel tanımlama
Çizgili yunus, yaşadığı sularda bulunan diğer yunuslarla (, Atlantik benekli yunusu, Atlantik dönücü yunusu) benzer gövde yapısına ve boyuta sahiptir. Ancak gövde renkleri oldukça göze çarpıcı olduğundan denizde görülmeleri kolaydır. Alt kısımları beyaz ya da pembedir. Gözün altından yan yüzgeçlere kadar giden bir ya da iki koyu mavi çizgi vardır ve bu çizgiler genişleyerek yan yüzgeçlerle aynı genişliğe ulaşır. Kulağın arkasından çıkan iki ayrı mavi çizgi daha bulunur. Bunlardan birisi kısadır ve yan yüzgeçlerin üzerinde sona erer. İkincisi daha uzundur ve yunusun yanında kalınlaşarak ilerler, kuyruğa gelmeden önce kıvrılarak karın kısmına döner. Bu çizgilerin üzt kısmında yunusun yanları açık mavi renktedir. Sırt, sırt yüzgeci, alın ve ağız koyu mavidir. Gözlerin çevresinde de koyu mavi bir bölge bulunur. Dudaklar beyazdır. Kuyruk, yanlarda bulunan orta çizgi ile aynı mavi renktedir.
Çizgili yunuslar yaklaşık bir metre boyunda ve 10 kg ağırlığında doğarlar. Erişkin yaşa geldiklerinde 2,4 metre (dişiler) ile 2,6 metre (erkekler) boya ve 150 kg. (dişiler) ile 160 kg (erkekler) ağırlığa ulaşırlar. Araştırmalara göre Akdeniz'de yaşayan dişiler cinsel olgunluğa 12 yaşında, Pasifik'te yaşayanlar ise 7-9 yaşlarında gelmektedir. Yaşam süreleri yaklaşık 55-60 yıldır. Hamilelik yaklaşık olarak 12 ay sürer ve iki yavrulama dönemi arasında üç ile dört yıllık bir ara bulunur.
Kendi cinsinde bulunan diğer yunuslarda olduğu gibi çizgili yunus büyük gruplarla, genellikle de yüzden fazla yunusla birlikte hareket eder. Akdeniz ve Atlantik'te bu gruplar daha küçük olabilir. Aynı zamanda bayağı yunuslarla da birlikte yüzebilirler. Çizgili yunuslar en az diğer yunuslar kadar akrobasi yapabilir. Sıklıkla su yüzeyini yararak yüzer ve oldukça yükseğe zıplayabilirler. Atlantik ve Akdeniz'de teknelere yaklaştıkları görülse de diğer bölgelerde bu çok yaygın bir davranış değildir. Özellikle de geçmişte oldukça çok avlandıkları Pasifik'te teknelere pek yaklaşmazlar.
Çizgili yunus derin su balıkları ve mürekkep balıklarıyla beslenir.
Popülasyon ve dağılım
Çizgili yunus kıyıdan uzak, ılıman ve tropik suları sever. Akdeniz ve Meksika Körfezi de dahil olmak üzere Atlantik Okyanusu'nda, Hint Okyanusu'nda ve Pasifik Okyanusu'nda oldukça çok sayıda bulunurlar. Kabaca 40° Kuzey enleminden 30° Güney enlemine kadar olan bölgede yaşarlar. Her ne kadar standart olarak 18-22 derece Celsius su sıcaklığını tercih etseler de 10 ile 26 derece arasında sularda bulunmuşlardır. Batı Pasifik'te yoğun olarak araştırılan bu yunus türünün belirgin bir göç yolu olduğu belirlenmiştir. Diğer bölgelerde bu tarz bir göçe rastlanmamıştır. Bulunduğu yerlerde oldukça yaygın olan yunusun bazı yerlerde düşük bir popülasyon yoğunluğuna sahip olduğu düşünülmektedir. Toplam popülasyon iki milyonun üzerindedir.
İnsan ile etkileşim
Japonya en az 1940'lardan beri Batı Pasifik'te çizgili yunusları avlamaktadır. "Çizgili yunus sürek avı" günlerinde yılda en az 8.000-9.000 yunus öldürülmekteydi ve hatta bir yıl bu sayı 21.000'e çıkmıştır. 1980'lerden beri avlanmaya konulan kotalarla birlikte bu sayı yılda 1.000 yunusa düşmüştür. Doğa korumacıları nüfus, hastalık, yoğun gemi seferleri ve sıklıkla oluşan ağa takılmalar nedeniyle Akdeniz popülasyonunun tehdit altında olmasından endişelenmektedir.
Çizgili yunusların yakalanıp bakılmasıyla ilgili çabalar, besin almayı reddeden yunusların iki hafta sonra ölmesiyle başarısızlıkla sonuçlanmıştır.
Kaynakça
- Balinalar Uzmanlık Grubu (1996). Stenella coeruleoalba.30 Eylül 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde . 2006 IUCN Kırmızı Liste. IUCN 2006. 5 Ocak 2007'de erişildi. Bilgibankası girişinde bu türün neden korunmaya muhtaç (LR/cd) sınıfında listelendiği açıklanmaktadır.
- Striped Dolphin by Frederick I. Archer II in Encyclopedia of Marine Mammals pp. 1201–1203.
- Whales Dolphins and Porpoises, Mark Carwardine, Dorling Kindersley Handbooks,
- National Audubon Society Guide to Marine Mammals of the World, Reeves, Stewart, Clapham and Powell,
Dış bağlantılar
- ARKive -
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Cizgili yunus Stenella coeruleoalba Stenella cinsindeki bes yunus turunden biridir ve dunya uzerindeki tum iliman ve tropik okyanuslarda bulunur Uzerinde oldukca fazla arastirma yapilmis olan bu yunus turune ayni zamanda Euphrosyne yunusu ve mavi beyaz yunus adlari da verilmektedir Cizgili yunusCizgili yunus su disina sicrarkenOrtalama bir insan ile boyut karsilastirmasiKorunma durumuAsgari endise altinda IUCN 2 3 Biyolojik siniflandirmaAlem AnimaliaSube ChordataSinif MammaliaTakim CetaceaAlt takim OdontocetiFamilya DelphinidaeCins StenellaTur S coeruleoalbaIkili adlandirmaStenella coeruleoalba Meyen 1833Cizgili yunus dogal yasam alaniSinonimlerasthenops crotaphiscus euphrosyne styx tethyosTaksonomiCizgili yunus geleneksel olarak Stenella cinsine dahil olan bes yunus turunden biridir ancak Le Duc ve arkadaslarinin 1999 yakin zamanda yaptigi genetik arastirmalar Stenella cinsinin aslinda dogal bir gruplama olmadigini gostermektedir Bu calismaya gore cizgili yunusun en yakin akrabalari Atlantik donucu yunusu bayagi yunus Atlantik benekli yunusu ve daha onceleri afalinanin alt turu olarak gorulen Cizgili yunus Franz Meyen tarafindan 1833 te bulunmustur Bilimsel adi olan coeruleoalba Latince caeruleus koyu mavi ve albus beyaz yunusun yanlarinda bulunan kendine ozgu mavi ve beyaz cizgiler nedeniyle verilmistir Fiziksel tanimlamaCizgili yunus yasadigi sularda bulunan diger yunuslarla Atlantik benekli yunusu Atlantik donucu yunusu benzer govde yapisina ve boyuta sahiptir Ancak govde renkleri oldukca goze carpici oldugundan denizde gorulmeleri kolaydir Alt kisimlari beyaz ya da pembedir Gozun altindan yan yuzgeclere kadar giden bir ya da iki koyu mavi cizgi vardir ve bu cizgiler genisleyerek yan yuzgeclerle ayni genislige ulasir Kulagin arkasindan cikan iki ayri mavi cizgi daha bulunur Bunlardan birisi kisadir ve yan yuzgeclerin uzerinde sona erer Ikincisi daha uzundur ve yunusun yaninda kalinlasarak ilerler kuyruga gelmeden once kivrilarak karin kismina doner Bu cizgilerin uzt kisminda yunusun yanlari acik mavi renktedir Sirt sirt yuzgeci alin ve agiz koyu mavidir Gozlerin cevresinde de koyu mavi bir bolge bulunur Dudaklar beyazdir Kuyruk yanlarda bulunan orta cizgi ile ayni mavi renktedir Cizgili yunuslar yaklasik bir metre boyunda ve 10 kg agirliginda dogarlar Eriskin yasa geldiklerinde 2 4 metre disiler ile 2 6 metre erkekler boya ve 150 kg disiler ile 160 kg erkekler agirliga ulasirlar Arastirmalara gore Akdeniz de yasayan disiler cinsel olgunluga 12 yasinda Pasifik te yasayanlar ise 7 9 yaslarinda gelmektedir Yasam sureleri yaklasik 55 60 yildir Hamilelik yaklasik olarak 12 ay surer ve iki yavrulama donemi arasinda uc ile dort yillik bir ara bulunur Kendi cinsinde bulunan diger yunuslarda oldugu gibi cizgili yunus buyuk gruplarla genellikle de yuzden fazla yunusla birlikte hareket eder Akdeniz ve Atlantik te bu gruplar daha kucuk olabilir Ayni zamanda bayagi yunuslarla da birlikte yuzebilirler Cizgili yunuslar en az diger yunuslar kadar akrobasi yapabilir Siklikla su yuzeyini yararak yuzer ve oldukca yuksege ziplayabilirler Atlantik ve Akdeniz de teknelere yaklastiklari gorulse de diger bolgelerde bu cok yaygin bir davranis degildir Ozellikle de gecmiste oldukca cok avlandiklari Pasifik te teknelere pek yaklasmazlar Cizgili yunus derin su baliklari ve murekkep baliklariyla beslenir Populasyon ve dagilimCizgili yunus kiyidan uzak iliman ve tropik sulari sever Akdeniz ve Meksika Korfezi de dahil olmak uzere Atlantik Okyanusu nda Hint Okyanusu nda ve Pasifik Okyanusu nda oldukca cok sayida bulunurlar Kabaca 40 Kuzey enleminden 30 Guney enlemine kadar olan bolgede yasarlar Her ne kadar standart olarak 18 22 derece Celsius su sicakligini tercih etseler de 10 ile 26 derece arasinda sularda bulunmuslardir Bati Pasifik te yogun olarak arastirilan bu yunus turunun belirgin bir goc yolu oldugu belirlenmistir Diger bolgelerde bu tarz bir goce rastlanmamistir Bulundugu yerlerde oldukca yaygin olan yunusun bazi yerlerde dusuk bir populasyon yogunluguna sahip oldugu dusunulmektedir Toplam populasyon iki milyonun uzerindedir Insan ile etkilesimJaponya en az 1940 lardan beri Bati Pasifik te cizgili yunuslari avlamaktadir Cizgili yunus surek avi gunlerinde yilda en az 8 000 9 000 yunus oldurulmekteydi ve hatta bir yil bu sayi 21 000 e cikmistir 1980 lerden beri avlanmaya konulan kotalarla birlikte bu sayi yilda 1 000 yunusa dusmustur Doga korumacilari nufus hastalik yogun gemi seferleri ve siklikla olusan aga takilmalar nedeniyle Akdeniz populasyonunun tehdit altinda olmasindan endiselenmektedir Cizgili yunuslarin yakalanip bakilmasiyla ilgili cabalar besin almayi reddeden yunuslarin iki hafta sonra olmesiyle basarisizlikla sonuclanmistir KaynakcaBalinalar Uzmanlik Grubu 1996 Stenella coeruleoalba 30 Eylul 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde 2006 IUCN Kirmizi Liste IUCN 2006 5 Ocak 2007 de erisildi Bilgibankasi girisinde bu turun neden korunmaya muhtac LR cd sinifinda listelendigi aciklanmaktadir Striped Dolphin by Frederick I Archer II in Encyclopedia of Marine Mammals pp 1201 1203 Whales Dolphins and Porpoises Mark Carwardine Dorling Kindersley Handbooks ISBN 0 7513 2781 6 National Audubon Society Guide to Marine Mammals of the World Reeves Stewart Clapham and Powell ISBN 0 375 41141 0 MSW Sinonim listesi olu kirik baglanti LeDuc R G W F Perrin and A E Dizon 1999 Phylogenetic relationships among the delphinid cetaceans based on full cytochrome b sequences Marine Mammal Science vol 15 no 3 619 648 Dis baglantilarARKive