Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Çoçka Burnu Muharebesi, Osmanlı İmparatorluğu'nun Kazaklarla askerî mücadelelerinde evre.
| Çoçka Burnu Muharebesi | |||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Osmanlı-Kazak Savaşları | |||||||
 Osmanlı Donanmasının Karadeniz'de Kazaklarla mücadelesi | |||||||
| |||||||
| Taraflar | |||||||
 Osmanlı İmparatorluğu |  Kazaklar | ||||||
| Komutanlar ve liderler | |||||||
| Piyale Kethüda Yusuf Paşa (Kefe Valisi) | ?? | ||||||
| Güçler | |||||||
| 1.000-1.500 asker kadırgalar ve tombazlar | 1.700 asker 30 şayka | ||||||
| Kayıplar | |||||||
| Yok denecek kadar az | 30 şayka battı/esir 1.200 ölü 500 esir | ||||||
Osmanlı İmparatorluğu'nun Azak Kalesini geri almaya matuf keşif harekâtı sırasında Piyale Kethüda komutasındaki Osmanlı donanması Kazakları 26-28 Temmuz'da 1638'de Çoçka Burnu'nda (bugün Rusya'da Коsa Çuşka) büyük bir yenilgiye uğrattı.
Muharebe öncesi
Kazaklar'ın 1637 yılında bir baskınla işgal ettikleri Azak Kalesi'ni geri almak amacıyla Osmanlı İmparatorluğu hazırlıklara başladı.
1638 yılında Osmanlı Padişahı IV. Murad 1623'ten beri Safevî işgali altındaki Bağdat'ı kurtarmak için sefere çıkarken, Piyale Kethüda komutasındaki 32 parçalık donanmanın Karadeniz'e çıkmasını emretti ve Kırım Hanı I. Bahadır Giray'dan ise Nogaylarla birlikte karadan Azak’a yürümesini istedi. Bahadır Giray'ın Nisan ayında Kazak şeflerine gönderdiği elçinin kaleyi teslim etme teklifinin reddedilmesi üzerine, keşif harekâtı fiilen başladı. Osmanlı donanması yaz başlarında Taman Yarımadası açıklarına ulaştı.
Muharebe
Osmanlı donanması Taman Yarımadası'nda Han Geçidi denilen yere vardı ve Azak tarafına yönelen Kırım Hanından haber gelene kadar Kerç limanına demirledi.
Kazaklar ise 53 adet şaykayla Kerç ve Taman'ı yağmalamak üzere Çoçka Burnu’na geldilerse de, Osmanlı donanmasını fark ederek kaçtılar ve 30 şaykaya yaklaşık 1.700 asker yerleştirerek Sinop'u vurma hedefiyle yeniden Karadeniz'e yönelmeye niyetlendiler.
26 Temmuz 1638'de Taman önünden geçerek Tuzla Burnu mevkiine gelen Kazak filosuna karşı Osmanlı donanması da Azak Kalesi’nin mutasavver kuşatmasını erteleyerek Kazak filosunun üzerine gitti. Kazaklar karaya çıkarak şaykalarını denizin sığ tarafına dizdiler. O sırada ise Azak Kalesi'nin üzerine yürümekte olan Kefe Beylerbeyi Yusuf Paşa bu Kazak taburuna rastladı ve çatışma başladı. Donanma Komutanı Piyale Kethüda Yusuf Paşa'ya yardımcı olmak amacıyla karadan 500 kadar tüfekli asker ve denizden kadırga sandalları ile hücuma geçti. İki ateş arasında kalan 100'den fazla Kazak ölürken geri kalanlar şaykalarla Azak Denizi'ne doğru kaçmaya çalıştı.
Piyale Kethüda takibi sürdürerek Çoçka Burnu’nda Kazak şaykalarına yaklaştı. Bunun üzerine Kazaklar sığ yerlere kaçtı. Osmanlı kadırgaları sığ bölgelere giremeyince boğazın ağzını kapatarak şaykaları topa tuttu. Bu defa Kazaklar topların menzilinden uzaklaşmaya çalıştılar. Piyale Kethüda ise karaya da toplar çıkararak Kazakları köşeye sıkıştırdı. İki gün boyunca süren top atışlarıyla 200'den fazla Kazak öldürüldü.
Kazaklar, 28 Temmuz 1638 gecesi yeniden Azak Denizi’ne çıkma niyetiyle Taman önündeki sığ yerlerden kaçıp daha önce Osmanlı donanmasından kurtuldukları Arhon Boğazı’na sığındılar. Sığ bir mevki olan bu mevkiye Osmanlı donanması yaklaşamadığından Piyale Kethüda Kazakların kaçma olasılığı olan mahalleri kapattığı gibi, yeniçeri, cebeci ve sipahilerden 1.000 askeri karaya çıkardı ve üç yerde siper kurdurdu. Bunun üzerine Kazaklar Arhon Boğazı’nın arkasında akan Kuban Nehri'ne girerek Azak Denizi'ne çıkmayı hedeflediler. Piyale Kethüda ise Arhon Boğazı'nın Temrük'e yakın yerlerini kapattırdı. Bununla birlikte, Osmanlı kadırgalarının sığlıktaki Kazak şaykalarına yine yaklaşamamaları üzerine, Kerç Boğazı'na dönerek getirttiği 15 tombaz ve 40 sandala bindirdiği askerlerle hücuma geçti. 9 şaykayı imha edip 5'ini esir alan Osmanlı birliği Kazakları denize döktüğü gibi 500'den fazlasını da esir aldı.
Kaynakça
- ^ "Târih-i Naʽîmâ", Naîmâ Mustafa Efendi, (Haz: Mehmet İpşirli), Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara (2014), c.3, s.905
- ^ "Deniz Savaşları Hakkında Büyüklere Armağan (Tuhfetü’l-Kibâr fî Esfâri’l-Bihâr)", Kâtip Çelebi, (haz. İdris Bostan), Kabalcı Yayınevi, İstanbul (2007), s.134;
- ^ Azak Kalesi’nin İşgali ve İstirdadı (1637-1642)", Ümran Karadeniz & Alpay Bizbirlik, Akademik Bakış, C.14, Sy.27, Ankara (2020), s.7-8
wikipedia, wiki, viki, vikipedia, oku, kitap, kütüphane, kütübhane, ara, ara bul, bul, herşey, ne arasanız burada,hikayeler, makale, kitaplar, öğren, wiki, bilgi, tarih, yukle, izle, telefon için, turk, türk, türkçe, turkce, nasıl yapılır, ne demek, nasıl, yapmak, yapılır, indir, ücretsiz, ücretsiz indir, bedava, bedava indir, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, resim, müzik, şarkı, film, film, oyun, oyunlar, mobil, cep telefonu, telefon, android, ios, apple, samsung, iphone, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, pc, web, computer, bilgisayar
Cocka Burnu Muharebesi Osmanli Imparatorlugu nun Kazaklarla askeri mucadelelerinde evre Cocka Burnu MuharebesiOsmanli Kazak SavaslariOsmanli Donanmasinin Karadeniz de Kazaklarla mucadelesiTarih26 28 Temmuz 1638BolgeCocka Burnu Kerc Bogazi RusyaSonucKesin Osmanli zaferiTaraflarOsmanli ImparatorluguKazaklarKomutanlar ve liderlerPiyale Kethuda Yusuf Pasa Kefe Valisi Gucler1 000 1 500 asker kadirgalar ve tombazlar1 700 asker 30 saykaKayiplarYok denecek kadar az30 sayka batti esir 1 200 olu 500 esir Osmanli Imparatorlugu nun Azak Kalesini geri almaya matuf kesif harekati sirasinda Piyale Kethuda komutasindaki Osmanli donanmasi Kazaklari 26 28 Temmuz da 1638 de Cocka Burnu nda bugun Rusya da Kosa Cuska buyuk bir yenilgiye ugratti Muharebe oncesiKazaklar in 1637 yilinda bir baskinla isgal ettikleri Azak Kalesi ni geri almak amaciyla Osmanli Imparatorlugu hazirliklara basladi 1638 yilinda Osmanli Padisahi IV Murad 1623 ten beri Safevi isgali altindaki Bagdat i kurtarmak icin sefere cikarken Piyale Kethuda komutasindaki 32 parcalik donanmanin Karadeniz e cikmasini emretti ve Kirim Hani I Bahadir Giray dan ise Nogaylarla birlikte karadan Azak a yurumesini istedi Bahadir Giray in Nisan ayinda Kazak seflerine gonderdigi elcinin kaleyi teslim etme teklifinin reddedilmesi uzerine kesif harekati fiilen basladi Osmanli donanmasi yaz baslarinda Taman Yarimadasi aciklarina ulasti MuharebeOsmanli donanmasi Taman Yarimadasi nda Han Gecidi denilen yere vardi ve Azak tarafina yonelen Kirim Hanindan haber gelene kadar Kerc limanina demirledi Kazaklar ise 53 adet saykayla Kerc ve Taman i yagmalamak uzere Cocka Burnu na geldilerse de Osmanli donanmasini fark ederek kactilar ve 30 saykaya yaklasik 1 700 asker yerlestirerek Sinop u vurma hedefiyle yeniden Karadeniz e yonelmeye niyetlendiler 26 Temmuz 1638 de Taman onunden gecerek Tuzla Burnu mevkiine gelen Kazak filosuna karsi Osmanli donanmasi da Azak Kalesi nin mutasavver kusatmasini erteleyerek Kazak filosunun uzerine gitti Kazaklar karaya cikarak saykalarini denizin sig tarafina dizdiler O sirada ise Azak Kalesi nin uzerine yurumekte olan Kefe Beylerbeyi Yusuf Pasa bu Kazak taburuna rastladi ve catisma basladi Donanma Komutani Piyale Kethuda Yusuf Pasa ya yardimci olmak amaciyla karadan 500 kadar tufekli asker ve denizden kadirga sandallari ile hucuma gecti Iki ates arasinda kalan 100 den fazla Kazak olurken geri kalanlar saykalarla Azak Denizi ne dogru kacmaya calisti Piyale Kethuda takibi surdurerek Cocka Burnu nda Kazak saykalarina yaklasti Bunun uzerine Kazaklar sig yerlere kacti Osmanli kadirgalari sig bolgelere giremeyince bogazin agzini kapatarak saykalari topa tuttu Bu defa Kazaklar toplarin menzilinden uzaklasmaya calistilar Piyale Kethuda ise karaya da toplar cikararak Kazaklari koseye sikistirdi Iki gun boyunca suren top atislariyla 200 den fazla Kazak olduruldu Kazaklar 28 Temmuz 1638 gecesi yeniden Azak Denizi ne cikma niyetiyle Taman onundeki sig yerlerden kacip daha once Osmanli donanmasindan kurtulduklari Arhon Bogazi na sigindilar Sig bir mevki olan bu mevkiye Osmanli donanmasi yaklasamadigindan Piyale Kethuda Kazaklarin kacma olasiligi olan mahalleri kapattigi gibi yeniceri cebeci ve sipahilerden 1 000 askeri karaya cikardi ve uc yerde siper kurdurdu Bunun uzerine Kazaklar Arhon Bogazi nin arkasinda akan Kuban Nehri ne girerek Azak Denizi ne cikmayi hedeflediler Piyale Kethuda ise Arhon Bogazi nin Temruk e yakin yerlerini kapattirdi Bununla birlikte Osmanli kadirgalarinin sigliktaki Kazak saykalarina yine yaklasamamalari uzerine Kerc Bogazi na donerek getirttigi 15 tombaz ve 40 sandala bindirdigi askerlerle hucuma gecti 9 saykayi imha edip 5 ini esir alan Osmanli birligi Kazaklari denize doktugu gibi 500 den fazlasini da esir aldi Kaynakca Tarih i Naʽima Naima Mustafa Efendi Haz Mehmet Ipsirli Turk Tarih Kurumu Yayinlari Ankara 2014 c 3 s 905 Deniz Savaslari Hakkinda Buyuklere Armagan Tuhfetu l Kibar fi Esfari l Bihar Katip Celebi haz Idris Bostan Kabalci Yayinevi Istanbul 2007 s 134 Azak Kalesi nin Isgali ve Istirdadi 1637 1642 Umran Karadeniz amp Alpay Bizbirlik Akademik Bakis C 14 Sy 27 Ankara 2020 s 7 8